Gerilim Tipi Baş Ağrısı

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Nedir?

Alnımızın etrafı sıkı bir bantla sarılmış gibi; alnımızın çevresinde hissedilen basıncın oluşturduğu rahatsızlığa gerilim tipi baş ağrısı denir. Bu sıkı bantla sarılmış basınç hissi sadece alnımızla sınırlı olmayıp ayrıca gözümüzün arkasında veya boynumuzda da hissedebilir. Çoğu birey rahatsızlığını alın çevresinde sıkı gibi bir bant varmış gibi basınç hissi şeklinde tarifler. En kısa şekilde gerilim tipi baş ağrısını kafamızdaki basınç olarak tanımlayabiliriz. 

Gerilim tipi baş ağrısında basınç ve gerginlik hissine bağlı oluşan ağrı her zaman çift tarafladır yani alnı veya baş kenarlarını çepeçevre saran bir ağrıdır. Bu baş ağrısı hiçbir zaman zonklayıcı tarzda olmaz.  

Gerilim tipi baş ağrısının Nadir Aralıklı Gerilim Tipi Baş Ağrısı, Sık Aralıklı Gerilim Tipi Baş Ağrısı ve Kronik Gerilim Tipi Baş Ağrısı olmak üzere üç çeşidi bulunmaktadır. Aralıklı ve Kronik Gerilim tipi Baş Ağrısı arasındaki temel fark şikayetlerin görülme süresidir. Şikayetler en az ardışık 3 ay içinde ayda 15 günden az sürüyorsa; Aralıklı Gerilim Tipi Baş Ağrısı ayda 15 günden uzun sürüyorsa Kronik Gerilim Tipi Baş Ağrısı olarak tanımlanır.

Gerilim tipi baş ağrısı en sık görülen baş ağrısı tipidir. Hafif, orta ve ağır şiddetli ağrı olmak üzere farklı şiddetlerde hissedilebilir. Genellikle hafif ve orta şiddette olan baş ağrısı gözlenir ve baş ağrısına eşlik eden başka herhangi bir özellik yoktur. Ağır şiddette gerilim tipi baş ağrısı çok sık görülmediği için gerilim tipi baş ağrısı iş gücü kaybına sebep olmaz. Kişilerin günlük rutinlerini yapmalarını önlemez.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Gerilim tipi baş ağrısının belirtilerini baş etrafında oluşan sıkışma veya basınç hissi olarak özetleyebiliriz. Ancak gerilim tipi baş ağrısı, aşağıda tarif edilen şekillerden her hangi bir tanesi veya birden fazlası şeklinde karşımıza çıkabilir.  

• Alnımızın çevresinde, başımızın kenarlarında veya başımızın arkasında oluşan sıkışma veya basınç hissi
• Saç derimiz, boynumuz veya omuz kaslarımızda hassasiyet,
• Kafamızın içi doluymuş gibi baş ağrısı

Kronik ve Aralıklı baş ağrısının belirtileri arasında belirtilerin görüldüğü süre dışında bir fark yoktur. Ayda 15 günden kısa süren belirtiler Aralıklı gerilim tipi baş ağrısı, ayda 15 günden uzun süren belirtiler Kronik gerilim tipi baş ağrısına lehinedir. 

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Sebepleri Nelerdir?

Gerilim tipi baş ağrısının sebebi henüz tam olarak anlaşılamamış olsa da; saç derisi, yüz ve boyun bölgesindeki kasların kasılmasına bağlı ortaya çıktığı düşünülmektedir. 

Kasların kasılmasının sebebinin ise çeşitli tetikleyiciler olabileceği düşünülmektedir.  Stres gerilim tipi baş ağrısının en sık tetikleyicisidir. Kaygı, yorgunluk, besinlerin atlanması, soğuk algınlığı, grip, kafein tüketimi, alkol kullanımı, sigara içilmesi, azalmış su tüketimi, stres etkenleri, belirli kokular, yeterli fiziksel aktivite yapılmaması, vücudun doğru pozisyonda tutulmaması, gürültü,  soğuk havalar, uzun süre taşıt kullanma ve uzun süre bilgisayar ekranına maruz kalma da tetikleyiciler arasındadır. 

Başka bir sık kabul gören kurama göre ise gerilim tipi baş ağrısı olan kişilerin artmış ağrı hassasiyeti olması ve artmış ağrı hassasiyetine bağlı olarak kaslarda hassasiyet ve kasılma ortaya çıkmasıdır.

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Teşhisi

Doktorun hastadan aldığı öykü, gerilim tipi baş ağrısının konmasında yol göstericidir. Temel yaklaşım, öncelikle baş ağrısının sebebinin tümör veya beyin kanaması gibi ciddi bir hastalığın olup olmadığının anlaşılmasıdır.  

Doktor hastaya, baş ağrısının hayatında şimdiye kadar geçirdiği en şiddetli ağrı olup olmadığını, ağrısına eşlik eden bulantı, kusma, çift görme, güçsüzlük, nöbet, konuşma güçlüğü, ateş ve uyuşukluğun eşlik edip etmediğini sorar. Beyin tümörü veya beyin kanamasının kafa içinde oluşturdukları basıya bağlı oluşan çift görme, güçsüzlük, his kaybı nörolojik muayene ile de anlaşılabilir. Eğer bu hekimin hastaya sorduğu sorulardan bir veya birkaçının cevabı evet ise veya doktor nörolojik muayenesi esnasında şüphe edici bir belirti saptanmışsa, doktor beyin tümörü veya beyin kanaması durumunu ayırt etmek için aşağıdaki görüntüleme yöntemlerine başvurabilir:

• BT (bilgisayarlı tomografi)
• MRG (manyetik rezonans görüntüleme)

Eğer ilk baştaki sorulara hastanın yanıtı hayır ise, hastaya baş ağrısının özellikleri ile ilgili sorular sorulmaya devam edilir. Baş ağrısının tek taraflı mı yoksa çift taraflı mı olduğu, ışıktan veya sesten rahatsızlık duyup duymadığı, ağrının zonklayıcı olup olmadığı, ağrının başın hangi kısımlarında görüldüğü, hastanın ağrıyı nasıl tarif ettiği sorulur. Zonklayıcı olmayan, başın her iki tarafında görülen, başın içi doluymuş gibi hissettiren, baş çevresinde basınç hissi oluşturan ağrı şeklinde tarif edilen ağrılar, gerilim tipi baş ağrısına işaret eder. 

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Tedavisi

Gerilim tipi baş ağrısının tedavisinde temel tedavi yöntemi ilaç kullanımıdır. Ağrı kesici ilaçlar kullanılır. 

Ağrı kesiciler dışında kullanılan tedavi yöntemleri gerilim tipi baş ağrısının ana tetikleyicisi olan stresin azaltılmasına yönelik tedavi yöntemleridir. Bunlar; akupunktur, biofeedback, yoga, bilişsel davranış terapisi ve stresle mücadeledir.  

Kronik gerilim tipi baş ağrısı olanlarda, baş ağrısını önlemek için trisiklik antidepresan grubu ilaçlardan amitriptilin kullanılabilir. Amitriptilin kullanımının, stresin azaltılmasına yönelik yapılan tedavi yöntemlerine herhangi bir üstünlüğü henüz ispatlanmıştır. 

Alternatif tedavi yöntemleri de gerilim tipi baş ağrısının tedavisinde kullanılabilir. Koenzim Q 10, magnezyum ve B 12 vitamini medikal tedavinin yanında kullanılabilir.  Bu tedavi yöntemleri kullanılan mevcut medikal tedavi yöntemlerinin etkinliği etkileyebileceği için mutlaka doktorunuz kontrolünde alınmalı, doktorunuza danışılmadan alınmamalıdır. 

Gerilim Tipi Baş Ağrısı İlaçları

İbuprofen ve asetilsalisilik asit başlıca kullanılan ağrı kesicilerdir. İbuprofen ve asetilsalisilik asitin 10 günden fazla kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Bu ağrı kesicilerin uzun süre kullanımı ‘ağrı kesicisine bağlı baş ağrısına’ sebep olabilir. Vücudumuz baş ağrısıyla mücadelesinde ağrı kesicilere o kadar çok alışır ki, ağrı kesicinin dozu azaltılmaya başlandığı zaman, vücudumuz daha şiddetli bir baş ağrısıyla cevap verir. Böyle bir durumda ağrı kesici kullanımı durdurulabilir. 

Hastanın ibuprofen veya asetilsalisilik asitten fayda görmediği durumlarda, asetaminofen, ketorolak, naproksen veya opioid analjezikler kullanılabilir. Eğer bu ağrı kesicilerden de yarar alınmazsa, kas gevşeticiler veya seçici serotonin geri alım inhibitörleri verilebilir. 

Gerilim Tipi Baş Ağrısı Tedavi Edilmezse

Gerilim tipi baş ağrısının sebebi henüz tam olarak anlaşılamadığı için tedavisi; gerilim tipi baş ağrısının belirtilerini azaltmaya yöneliktir. Kişi doktor kontrolünde verilen ağrı kesicisini kullanmaz veya yaşadığı stresini en az indirmeye çalışmazsa; ağrısının şiddeti ve sıklığı artabilir, bu durum da kişinin yaşam kalitesinin azalmasına sebep olabilir. 

Gerilim Tipi Baş Ağrısına Ne İyi Gelir?

Gerilim tipi baş ağrısının tetikleyicilerinin kontrolü, gerilim tipi baş ağrısının şiddetini ve sıklığını azaltmada en az gerilim tipi baş ağrısının tedavisi kadar etkilidir. Tetikleyicilerin kontrolündeki kilit nokta; yaşam tarzı değişikliğidir. Kişinin yaşam tarzında nasıl değişiklikler yapacağını algılayabilmesi için gerilim tipi baş ağrısı günlüğü tutması önerilmektedir. Gün içerisinde baş ağrısı olduğu zamanlar, o gün baş ağrısına sebep olan muhtemel tetikleyiciler, günlük fiziksel aktivite miktarı, sıvı tüketim miktarı ve yenilen öğünler bir deftere yazılır. Bu şekilde kişi kendisine özel tetikleyicileri anlayabilir ve yaşam tarzını daha bilinçli bir şekilde düzenleyebilir.

Yaşam tarzı değişikliklerine örnek olarak, yorgunluğu önlemek için düzenli uyku uyuma, kafein tüketiminin kısıtlanması, sigara içilmemesi,  bol sıvı tüketimi, düzenli beslenilmesi, fiziksel aktivite yapılması, vücudun pozisyonuna dikkat edilmesi ve ekran maruziyetinin azaltılması verilebilir. 

Gerilim Tipi Baş Ağrısına Ne İyi Gelmez?

Yaşam tarzı değişiklerini yapılmaz ise gerilim tipi baş ağrısının şiddeti ve sıklığı azalmayacaktır. Kafein tüketimi, sigara içimi, dengesiz beslenme, yorgunluk, az su içme, sedanter yaşam,  az uyku uyuma gerilim tipi baş ağrısını tetiklemektedir. 

Hamilelikte Gerilim Tipi Baş Ağrısı

Gerilim tipi baş ağrısı yaşayanlarda, hamilelikte gerilim tipi baş ağrısının şiddeti artırabilir.  Daha önce gerilim tipi baş ağrısı şikayeti olmayan birisi ilk kez hamilelikte gerilim baş ağrısı yaşayabilir.  

Hamileliğin ilk trimesterinde gerilim baş ağrısı gözlemlenir. İlerleyen trimesterlerde azalır. İlerleyen trimesterlerde olan baş ağrısı, preeklampsi açısından ikaz edici olmalıdır. 

Gerilim tipi baş ağrısının tedavisinde temel ağrı kesici olarak kullanılan ibuprofen ve asetilsalisilik asit kullanılmamalıdır.  Hamilelikte zorunlu olmadıkça özellikle ilk trimester ağrı kesici ilaç kullanımı önerilmese de şiddetli ağrılar için doktora danışarak asetaminofen kullanılabilir. 

Çocuklarda Gerilim Tipi Baş Ağrısı

Baş ağrısı 3 yaşından itibaren çocuklarda görülebilir. Baş ağrısı, çocuğun kendisini stres içinde hissettiği okul ortamında artarken, oyun oynadığı zamanlarda azalmaktadır. 

Çocuğun baş ağrısı sabahları erken saatte oluyorsa veya çocuğu uykusundan uyandırıyorsa altta yatan ciddi bir hastalık olabilir. 

Çocuklarda gerilim tipi baş ağrısının medikal tedavisinde standart tedavide de ilk sıra ilaç olan ibuprofen kullanılır. Diğer bir ilk sıra ilaç olan asetilsalisilik asit Reye Sendromu riski sebebiyle 16 yaşından küçük çocuklarda kullanımları önerilmemektedir. 

Gerilim Tipi Baş Ağrısı için Hangi Doktor ve Bölüme, Ne Zaman Gidilmeli?

Çok sık olmayan, ara sıra, hafif veya orta şiddette olan baş ağrınız günlük hayatınızı etkilemiyorsa doktora başvurmanız gerekli değildir. 

Ancak ağrınızın şiddeti veya ağrınızın sıklığı artmış, ağrınız günlük yaşamınızı etkilemeye başlamış veya baş ağrınızla ilgili doktorunuzun daha önce önerdiği ilacı haftada ikiden fazla kullanma ihtiyacınız var ise bir nöroloji uzmanı doktora başvurmanız doğru olacaktır. 

Bazı baş ağrıları ciddi bir hastalığın habercisi olabilir. Bu tip baş ağrılarının günlük yaşantımızda karşılaştığımız gerilim tipi baş ağrısından ayırt edilmesi, ciddi hastalığın tedavisine erken başlanması açısından büyük bir öneme sahiptir. Özellikle baş ağrısı problemi çok sık olan kişiler baş ağrılarında ki değişimleri fark edip vaktinde acil servise başvurmalıdırlar. Kısacası; ağrı karakterinde olan değişikleri ayırt edebilmek için her zaman yaşadığımız baş ağrısının ağrı karakteri iyi bilinmelidir. Baş ağrımızın karakterinde olan değişiklik yeni gelişen ve ciddi olan bir hastalığa işaret ediyor olabilir. Baş ağrımızın karakterindeki değişikliği, ağrının şiddetinde ve sıklığında artma, baş ağrısına daha önce eşlik etmeyen bulguların eşlik etmesi şeklinde tanımlayabiliriz.

Baş ağrımıza ateş, bulantı, kusma, nöbet, çift görme, ense sertliği, konuşma güçlüğü, şuur bulanıklığı, güçsüzlük, uyuşma, his kaybı eşlik ediyorsa, baş ağrımızın şimdiye kadar hayatımızda yaşadığımız en şiddetli baş ağrısı ise, baş ağrımız kafamıza aldığımız herhangi bir travma sonucu oluşmuş ise, beyin kanaması, menenjit, beyin tümörü vb. hastalıkların tanısının derhal konulup, en kısa zamanda tedaviye başlanması için acil servise başvurulmalıdır. Bahsi geçen bulgular gerilim tipi baş ağrısında kesinlikle görülmemektedir.