Güneş Alerjisi

Güneş Alerjisi Nedir?

Tıp dilinde fotodermatoz olarak adlandırılan güneş alerjisi, bir kişide güneşten yansıyan ışınlara karşı anormal bir yanıt oluşması yani bu ışınlara karşı aşırı bir bağışıklık yanıtının oluşması durumudur. 

Toplumda yaklaşık %20 oranlarında görülür. Bebeklik döneminde cilt yapısının daha hassas olması nedeniyle bebeklerde güneş alerjisi görülmeye daha sık meyil vardır. Çocukluktan yaşlılığa gittikçe bu cilt hassasiyeti azalır. Bu da alerjinin görülme oranını yaş arttıkça azalmasını açıklar. 

Çocuklarda güneş alerjisi görünüyorsa bu genlere bağlı da olabilir. Beyaz tenli kişiler de güneş ışınlarına daha hassastır. Bu sebeple güneş alerjisi ihtimali daha çok beyaz tenlilerde fazladır. 

Güneş alerjisi belli alt başlıklara ayrılabilir. Bunlar;

• Kronik Aktinik Dermatit: Güneş hassasiyeti ultraviyole (UV) ışık olup olmamasından etkilenmez. Yani kişi kış mevsiminde de veya direkt güneş maruziyeti olmadığı zamanlarda da güneş alerjisi şikayetlerinden yakınabilir.
• Hidroa Vaksiniforme: Bu alerji tipinde güneşe maruziyet sonrasında baloncuk şeklinde döküntüler meydana gelir. Genel olarak çocuk yaş grubunda sık görülür. Bu hastalık tipinde genlerin etkisi olduğu düşünülmektedir. Bazı virüslerin de bu alerjik reaksiyona neden olduğu düşünülmektedir.
• Aktinik Prurigo: Bu güneş alerjisi çeşidi daha sık olarak yazın meydana gelir. Güneşe maruz kalan cilt bölgelerinde kaşıntıya sebep veren papüller oluşur. Papül; çapı 1 cm’den az olan ve bulunduğu cilt yerinde renk değişikliği oluşturan bir döküntü tipidir. Bu rahatsızlık kışın azalmaya meyilli olsa da kışın da görülebilir.
• Solar Ürtiker: Güneşe maruziyet sonrasında dakikalar sonra görülen döküntülerle karakterize rahatsızlıktır. Bu döküntüler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden ve iz bırakmadan geçer.
• Polimorf Işık Erüpsiyonu: Güneş ışığı teması sonrasında yanma ve döküntü oluşumu görülür. Kadınlarda daha sık görülmektedir. En çok beyaz tenli ve genç yaş grubunda görülür. En sık görülen güneş alerjisi türü budur.

Güneş Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Güneş alerjisine bağlı olarak oluşacak şikayetlerde cildin hassasiyet derecesi,  güneş ışınına ne süre maruz kalındığı, genetik özellikler gibi durumlar önem arz eder. 

Ciltte güneş alerjisi belirtileri şöyle sıralanabilir;

• Kaşıntı: Güneş alerjisi kaşıntısı güneş maruziyetinden hemen sonra başlayabileceği gibi saatler sonra da başlayabilir.
• Kızarıklık: Yüzde güneş alerjisi belirtilerinden en fazla görünenlerden biri de kızarıklıkların oluşmasıdır. Bu kızarıklıklar şiddet olarak güneş yanığına bağlı kızarıklıktan daha hafiftir.
• Kabarıklıklar: Deride yer yer kabarıklıklar oluşabilir.
• Ağrı
• Yanma
  
• Su toplama: Güreşe direkt maruz kalan cilt bölgelerinde yer yer su toplamış döküntüler görülebilir.
• Göz alerjisi: Gözde güneş alerjisine bağlı olarak yanma, kızarma, yaşarma, gözde batan bir şey varmış hissi, kaşıntı görülebilir.
• Yüz şişmesi: Güneş alerjisi yüz şişmesi şikayetine de neden olabilir. Bu durum daha çok hassasiyete bağlı olarak vücutta bazı maddelerin salınımına bağlı olarak ödem oluşması ile açıklanabilir.
• Güneş alerjisi ellerde kabarık döküntüler veya ciltte yer yer renk değişiklikleri ile de kendini gösterebilir.

Güneş Alerjisi Nedenleri Nelerdir?

Güneş alerjisi normal olan UV ışınlarının bazı kişilerin vücudunda anormal bir yanıt oluşturması sebebiyle oluşur. Bunda kimi zaman ilaçlar veya kozmetik maddelerin ciltte oluşturduğu etki sonucu oluşurken kiminde de genetik sebeplerle aşırı hassasiyet durumu oluşabilir. Bazı kişilerde ise bu durumun sebebi virüslere maruziyet (örneğin EBV virüsü) olabilir. 

Güneşe aşırı olarak maruz kalınmasından sonra ciltte oluşan serbest oksijen radikallerinin yani zararlı oksidanların açığa çıkıp cilde hasar vermesi ile güneş hassasiyeti oluşur. Bazı kimyasal ürünler veya bazı bitkiler de cilt ile temastan sonra benzer alerjik reaksiyonlara neden olabilir.

Güneş Alerjisi Teşhisi

Güneş alerjisi şikâyetleri ile başvuran hastada yapılacak ilk şey uygun bir hasta hikayesi (anamnez) alınmasıdır. Bu anamnezde kızarıklık, döküntü, ciltte ağrı, ciltte yanma, su toplanması gibi şikayetlerden hangilerinin olduğu ve bu şikayetlerin daha çok güneşe maruz kalınan durumlarda oluşup oluşmadığı sorgulanır. Ayrıca bu şikâyetlerin daha çok hangi mevsimde görüldüğü de sorgulanması gereken hususlardandır. Ek bir hastalığının olup olmadığı sorgulanır. Ailede kişideki şikayetlere benzer şikayetleri olan başka kişilerin olup olmadığı sorgulanır. Kişinin son zamanlarda kimyasal içerikli maddelere maruz kalıp kalmadığı ve kullandığı ilaçlar, kozmetik ürünler sorgulanır. 

Ardından kişide fizik muayeneye geçilir. Fizik muayenede cilt muayenesi yapılır. Ciltteki kızarıklık olan veya döküntü oluşan bölgelerin incelenmesi yapılır. Döküntünün tipine bakılıp ayrıntılı olarak döküntünün şekli belirlenir. Döküntü de basmakla solan karakterde olmaması beklenir. Bu muayene ile başka hastalıklardan ayrımı da yapılabilir. 

Güneş alerjisi için kullanılacak spesifik bir laboratuvar testi yoktur. Alerjik reaksiyonlarda miktarı artabilecek bazı kan ürünleri için kan tetkiki istenebilir. Biyokimya bakılabilir. Enfeksiyon durumundan ayırmak için de CRP, sedim bakılabilir. 

Görüntülemede kullanılan özgül bir görüntüleme yöntemi yoktur. Ek hastalık veya başka bir hastalık şüphesi varsa ancak o zaman uygun görüntüleme yöntemi düşünülebilir. 

Kısacası; güneş alerjisinin teşhisinde anamnez ve fizik muayene esas yöntemlerdir. 

Güneş Alerjisi Tedavisi

Güneş alerjisi tedavisinde amaç; ışığa toleransı arttırmak, cilt katmanlarından olan epidermisin kalınlığını arttırmak ve ciltteki pigmentasyon miktarını arttırmaktır. 

Tedavide yaşam tarzında değişikliklere gidilmesi uygulanabilir. Bunlardan, güneşin en dik geldiği saat dilimlerinde dışarda olmamaya özen göstermek veya güneş koruyucu kremlerin uygun miktarda ve doğru şekilde kullanımını alışkanlık haline getirmek önemlidir. Ayrıca gözde oluşan güneş alerjisi için UV koruması olan gözlüklerin dışarı çıkıldığında kullanımını tavsiye etmek gerekir. 

Kronik Aktinik Dermatitte; fototerapi yani ışık tedavisi seanslar halinde uygulanabilir. Bu tedavi yöntemine kısaca PUVA tedavisi denir. Bu tedavi; Psoralen maddesi ile Ultraviyole A isminin kısaltılmış hali olan PUVA ile tanınır. Bu tedavide kişideki cilt hücrelerinin güneş ışınlarına toleransı arttırılmaya çalışılır. Bu tedavi yöntemi kronik aktinik dermatit için toplamda 20 seans gerekir. Genel olarak haftada 2 kere seans yapılır. Ayrıca bölgesel kullanılacak kortikosteroidler de kullanılabilir.

Hidroa Vaksiniforme’de; bu rahatsızlık türünde fototerapinin etkisi pek yoktur. Yüksek koruma faktörlü bir güneş kremi önerilir. Ayrıca güneş hassasiyeti için de güneş gözlüğü kullanımı önerilmelidir. 

Aktinik Prurigo’da; ışık tedavisi kullanılabilir. Ayrıca bölgesel kullanılacak bir kortikosteroid den de fayda görülür. 

İdeal bir güneş koruyucunun; Yüksek faktörlü olması, kişiye kozmetik olarak uygun olması, suya ve ışığa dayanaklığının yüksek olması oldukça önemlidir. 

Güneş Alerjisi Tedavi Edilmezse

Güneş alerjisi tedavi edilmediği durumda özellikle kişide kozmetik görüntü olarak rahatsız edici bir hal alır. Güneş maruziyeti sonrasında kişide oluşan şikayetler kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Ayrıca ciddi durumlara da sebebiyet verebilir. Kişide özellikle gözde oluşabilecek alerjik durumlara bağlı olarak kişide gözde hassasiyet oluşabilir. Daha ciddi boyutlardaki alerji sonucunda kişide göz kaybı durumu da oluşturabilir. 

Güneş Alerjisine Ne İyi Gelir?

Güneş alerjisi için uygulanacak bazı tavsiyeler ile kişinin yaşam standartları oldukça artabilir. Bunları sıralamak gerekirse;

• Beyaz tenli kişiler güneş hassasiyeti daha fazla olan kişilerdir. Bu kişilerin özellikle yazın uzun süre güneş ışınlarına maruz kalmaması gerekir.
• Saat 10:00 ile 14:00 arası güneşin daha dik açı ile geldiği saatlerdir. Bu saatlerde özellikle mecbur olmadıkça dışarı çıkmayıp evde kalınması daha uygundur.
• Dışarı çıkılacak zamanlarda yüksek koruma faktörlü bir güneş koruyucu kremin vücudun açıkta kalan kısımlarına sürülmesi gerekir.
• Güneş kremlerinin yaz mevsiminde her 3 saatte bir yenilenmesi gereklidir. Yenilemeden önce cildin artık olan güneş kreminden arındırılması için yıkanıp kurutulduktan sonra güneş kremi uygulanması gerekir.
• Özellikle yazın artan sıcaklardan korunmak için açık renk kıyafetler tercih edilmelidir.
• Gözde oluşabilecek alerjik reaksiyonlardan korunmak için ultraviyole ışınlarına karşı koruyuculuğu olan bir güneş gözlüğünün kullanılması gerekmektedir.
• Güneşten korunmak için özellikle yaz mevsiminde şapka takılabilir veya ince yapılı uzun kollu kıyafetler giyilebilir.

Güneş Alerjisine Ne İyi Gelmez?

Güneş alerjisinde kişinin şikayetleri doğrultusunda teşhisinin doğru bir şekilde yapılıp uygun tedavilere başlanması kişinin yaşam kalitesi açısından oldukça önemlidir. Çünkü bazı hastalıkların güneş alerjisi ile karışma ihtimali çok yüksektir. Bunda benzer şikayetlerin görülmesinin etkisi vardır. 

Kişide güneş alerjisi varsa dikkat etmesi gereken ve yapmaması gereken bazı hususlar vardır. Bunlar;

• Bu kişiler güneş ışınlarına karşı çok hassas oldukları için ve güneş temasından sonra belirtileri görüldüğü için özellikle koruyucusuz güneşe çıkmamaları gerekir.
• Kişide özellikle belli kozmetik ürünlerin kullanımından sonra güneş maruziyeti ile alerjik reaksiyonlar oluşuyorsa bu ürünlerin kullanımı kısıtlamalı veya bu tür alerjik etkileri göstermeyen alternatif kozmetik ürünlerini doktor tavsiyesi ile kullanmalıdır.
• Güneşin dik geldiği saat dilimlerinde dışarı çıkmaması gerekmektedir.
• Özellikle bebekler güneşe daha hassas oldukları için anne- babanın bebekleri çocukları ile dışarı çıkarken riskli saatleri tercih etmemeleri gerekir.
• Bebeğin dışarı çıkarken bebek arabasına konulması ve bebek arabasının güneşten koruyan kısmının çekilmesi gerekir.
• Kişinin kullandığı güneş gözlüğünün ışınlardan koruyuculuğun iyi olması gerekir.

Güneş Alerjisi İlaçları

Güneş alerjisi tedavisinde genellikle yaşam tarzının ayarlanması ilk seçenektir. Bununla geçmeyen daha şiddetli vakalarda ise fototerapi ve/veya ilaç tedavisi uygulanmalıdır. 

İlaç tedavisinde topikal(deriye uygulanan) ilaçlar genellikle daha hafif vakalarda kullanılırken sistemik ilaçlar daha ağır vakalarda kullanılır. Güneş alerjisi hapları alerjik durumlarda kullanılabilir. 

Hafif vakalarda; topikal kortikosteroidler veya antihistaminikler kullanılır.

Şiddetli vakalarda; sistemik kortikosteroidler kullanılır. 

Gözdeki alerjik reaksiyonlar için de damla şeklinde uygulanacak kortikosteroidler veya antihistaminikler etkili sonuçlar meydana getirir. Ayrıca gözdeki alerjik reaksiyonlarda antienflamatuar ilaçlar da kullanılabilir. 

Gebelerde Güneş Alerjisi

Gebelik dönemi kadınlarda hassasiyetlerin arttığı bir dönemdir. Kişide var olan bir güneş alerjisi gebelik sürecinde kişiyi daha çok zorlayabilir. Ciltte oluşacak döküntüler, kızarıklıklar kişide paniğe neden olabilir. 

Gebelik döneminde görülen güneş alerjisinde kişinin özellikle ilk yapması gereken yaşam tarzında değişikliğe gitmesidir. Bu değişiklikte kişi yazın dışarı çıktığı saatleri ayarlayabilir, daha açık kıyafetler giyebilir, dışarda güneş ışınlarına maruz kalacağı zaman her 3 saatte bir yüksek koruyuculu bir güneş kremi uygulamalıdır. Gebede güneş alerjisinde kullanılacak ilaçlar doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Güneş Alerjisi

Güneş alerjisi cildin daha hassas olduğu küçük yaşlarda daha sık görülen bir durumdur. 

Bebeklerde güneş alerjisi daha çok genetik faktörlere bağlı olarak oluşur. Bebeklerde cildin daha ince yapıda olması ile güneşe daha hassas olmaları arasında bir ilişki vardır. 

Çocuklarda güneş alerjisi durumunda çocuğun yaşam standardı düşer. Teşhis konulmadığında da okul dönemindeki çocukta görülecek alerjik şikayetler özgüven eksikliği yapabilir. 

Bebek ve çocuklarda alınacak önlemler ile alerjinin oluşumu engellenebilir. Bu önlemler; bebeklerde güneş maruziyet için uygun saatlere dikkat etmek, dışarı çıkıldığında güneşten koruyucu önlemlerin alınması gibi durumlardır. 

Çocuklarda da dışarıda oyun oynama saatleri ayarlanmalıdır. Güneş gözlüğü kullandırılmalıdır. Uygun güneş koruyucu krem kullandırılmalıdır. 

Yaşlılarda Güneş Alerjisi

Yaşla birlikte epidermal kalınlık(cilt kalınlığı) artacağı için güneş hassasiyetinde de azalmalar görülür. Fakat bu her zaman geçerli bir durum değildir. Güneş ışınlarına maruziyet sonrası şikayetler görülüyorsa kişide yaşam tarzı değişikliğine gidilir. Daha şiddetli vakalarda fototerapi veya ilaç tedavisi de eklenebilir.

Güneş Alerjisi için Hangi Doktora Gidilir?

Fotodermatozlar güneşin ciltte oluşturduğu yanıta bağlı oluşan hastalıklardır. Kişide güneş maruziyetinden sonra ciltte kızarıklık, deride döküntüler oluşuyorsa, gözde kaşıntı veya yaşarma gibi şikayetleri mevcutsa bu şikayetleri için gitmesi gereken bölüm Dermatoloji bölümüdür. Dermatolog tarafından yapılan incelemeler ile kişinin güneşe alerjisi olup olmadığı belirlenir. Buna göre tedavi planlaması yapılır.