Kulak Kristallerinin Oynaması

Kulak Kristallerinin Oynaması Nedir?

Kulak kristallerinin oynaması birçok insanda görülebilen baş dönmesine neden olan bir hastalıktır. Kulak işitmeyi sağlayabildiği gibi dengeyi de sağlayan bir organdır. 

Kulağın yapısı incelenecek olursa dış kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır.

Dış kulak sesin iletiminin sağlandığı kısımdır. Orta kulak ise kemikçiklerden oluşan ve sesin şiddetini ayarlayan bölümdür. Ayrıca buradan yüz mimiklerinin hareketini sağlayan sinir geçmektedir. 

İç kulak ise işitme ve dengenin sağlandığı bölümdür. Salyangoz ve yarım daire kanalları olmak üzere iki ana yapı bulunmaktadır. Salyangoz, ses dalgalarını işitme sinirine iletir ve duymayı sağlar. 

Yarım daire kanalları, kesecik ve tulumcuk isimli üç yapı ise vücudun dengesi ile ilgili bilgileri oluşturur ve beyinciğe iletilir. Bu bölgede bulunan kulak kristalleri akışkanlığı az olan bir sıvı içerisinde bulunmakta ve kulak kristalleri bulunduğu bu sıvıdan ağırdır. 

Bu sıvının altında da duyu hücreleri dediğimiz hücreler vardır. Eğer vücut sağ- sol veya yukarı- aşağı yönlü hareket ederse bu kristaller hareket eder ve altında bulunan duyu hücrelerine basınç uygular ve uyarı oluşturur. 

Bu uyarılar beyin ve beyinciğe iletilir böylelikle vücudumuz harekete adapte olur ve baş dönmesi oluşmaz. 

Bazen bu kristaller yerinden ayrılabilmekte ve yarım daire kanallarına kaçabilmektedir. O zaman vücudun hareket etmesine bağlı olarak uyarı oluşamayacak, bu durum beyin ve beyinciğe iletilemeyecek ve yanlış uyarılar oluşacaktır. 

Baş dönmesinin en sık sebeplerinden biri olan bu hastalığa kulak kristallerinin oynaması veya benign paroksismal vertigo denilmektedir. 

Kulak Kristallerinin Oynaması Belirtileri Nelerdir?

Hastada görülen belirtiler genellikle ataklar (sürekli olmayan) halinde görülmektedir. Özellikle başı hareket ettirmek bu belirtilerin oluşmasına neden olmaktadır. 

Beraberinde bulantı- kusma nadir olarak görülmektedir. Kulak kristalleri oynayan bir kişide işitme kaybı ve kulak çınlaması genellikle görülmez. Bulanık görme ve denge kaybı gibi belirtiler gösterebilmektedir.

Kişi de baş dönmesi yaklaşık 20 saniye kadar çok kısa sürmektedir. Hasta vücudunun da döndüğünü söyleyebilmektedir. Sanki biri onu itiyormuş gibi hissettiğini söyler. 

Özellikle bu baş dönmeleri kişinin ayağa kalktığında, yukarı baktığında veya başka bir tarafa döndüğünde yani ani hareket ettiği zamanlarda bu baş dönmesi atakları oluşmaktadır.

Gözlerde istemsiz olarak titreme hareketinin olmasına nistagmus denilmektedir. Bu göz titremeleri sağ- sol ve yukarı- aşağı yönünde olabilmektedir. 

Eğer bu göz titremeleri yukarı- aşağı yönlüyse altında beyini ilgilendiren daha ciddi bir hastalık vardır. Ama sağ- sol yönlü oluyorsa kulak kristallerinin oynamasına bağlı olması büyük olasıdır. 

Ayrıca bu göz titremeleri yorulan tarzdadır. Yani devamlı olmaz bir müddet sonra yorulduğu için göz bu titremeler durur.

Kulak Kristallerinin Oynaması Nedenleri Nelerdir?

Her yaş grubunda görülebilen kulak kristallerinin oynamasının nedeni çoğunlukla bilinmemektedir. Büyük kısmı bilinemediği gibi bazı durumların sebep olduğu bilinmektedir.

Bilinen nedenler arasında;

• Kafaya alınan darbe
• Grip ve nezle gibi geçirilmiş üst solunum yolu enfeksiyonu
• İç kulak ile ilgili geçirilmiş ameliyat sonrası
• Orta kulakta bulunan ses iletimini sağlayan üzengi kemiğinin çıkarılıp yerine yapay kemik takılması
• Vücuttaki kemiklerin sertliğinin azalmasına neden olan osteoporoz hastalığı
• Kadın cinsiyet
• İleri yaş
• Virüse bağlı kulakta oluşan enfeksiyon sonrasında

Kulak Kristallerinin Oynaması Teşhisi

Öncelikli olarak hastanın hikayesini sorgulamak teşhis için çok önemlidir. Ne zamandan beri var, hareket ettiğin zaman mı şikayetlerin artıyor, beraberinde işitme kaybı ve kulak çınlaması var mı gibi sorular kristallerin oynaması yönünde yönlendirecek önemli sorulardandır. 

• Hastalığın teşhisinde kullanılan Dix- Hallpike manevrası çok önemlidir. Çok kolay bir teşhis yöntemidir. Bu testi yapabilmek için öncelikle hasta sedyede oturtulur. Hasta yattığında başı sedyeden sarkacak şekilde arada mesafe bırakılır. Hastanın başı sağ tarafa döndürülür ve iki el arasına alınır. Hastanın sürekli gözünü açık tutması ve size bakması istenir. Hızlıca elle tutulan hastanın kafası 45 derece açıyla arkaya doğru başı sarkacak şekilde yatırılır. Hastada göz titremesi ve baş dönmesi oluşuyor mu bu değerlendirilir. Sonra hasta tekrar eski oturur pozisyona getirilir. Aynı şekilde hastanın kafası 45 derece açıyla sola döndürülür ve elle tutulup arkaya aynı açıyla hızlıca yatırılır. Baş dönmesi ve gözlerde titreme var mı bu tarafta da sorgulanır. Eğer varsa hastanın kulak kristalleri oynadığı düşünülür.
• Hastalığın teşhisinde kullanılan bir diğer test ise Yana yatış (Side Lying) Testidir. Hastanın ayakları sedyeden sarkacak şekilde oturtulur. Hastanın başı 45 derece çevrilir ve yan yatırılır. Hasta, yana yatarken ayaklarını sedyenin üzerine toplar. Hastanın gözlerinde bakıldığında yaklaşık otuz saniye boyunca gözde titreme görülüyorsa kulak kristallerinin oynamasına dair pozitif bir bulgudur.
• EEG ile beyindeki elektriksel aktivite değerlendirilir. Kişide oluşan baş dönmesi gibi şikayetlerin başka hastalıklara bağlı olup olmadığını ayırt etmek için kullanılır.
• Beyin MR çekilerek oluşan şikayetlerin migren, tümör, kanama gibi hastalıklara bağlı olup olmadığını ayırt etmek için kullanılır. Çünkü bu hastalıklar kulak kristallerinin oynamasının yaptığı aynı şikayetleri oluşturabilmektedir.
• İşitme Testi yapılarak işitmede sıkıntı var mı bakılır. Bu hastalıkta kişinin işitmesi etkilenmez. Eğer işitme ile ilgili de sıkıntı varsa akla başka hastalıklar gelir.

Kulak Kristallerinin Oynaması Tedavisi

Kulak kristallerinin oynamasının tedavisinde ilaçlar etkili olmamaktadır. Fakat o an oluşan şikayetleri azaltmak için ilaçlar kullanılabilmektedir.

Tedavi de cerrahi seçeneklerde mevcut iken sıklıkla bu yerinden oynayan kristallerin yerine tekrar bırakılması için manevra uygulanmaktadır. 

Böylelikle kristaller eski yerine yerleşir ve hastanın şikayetleri son bulur. 

Epley Manevrası denilen kristalleri yerine yerleştirmek için hasta sedyeye oturtulur. Hastanın başı 45 derece yana çevrilerek hızlı şekilde yatırılır. Hastanın kafası sedyeden sarkacak şekilde pozisyon verilir. 

Bu ara da hasta da baş dönmesi ve göz titremeleri olmaktadır. Ardından aynı pozisyondayken yani kafası sedyede sarkarken hastanın kafası ortaya getirilir. Ardından diğer tarafa 45 derece çevrilir. 

Eğer kişide baş dönmesi ve göz titremesi yaşanıyorsa geçene kadar beklenir. Eğer yaşanmıyorsa bir dakika beklenir. Ardından hasta ve başı 90 derece döndürülür ve bir dakika beklendikten sonra hasta oturur pozisyona getirilir. 

Baş 20 derece öne eğilir, bir dakikada böyle bekler ve tedavi bitmiş olur. 

Semont manevrası; evde dahil yapılabilecek kolay bir manevradır. Eğer sağ kulağınızdaki kulak kristali oynadıysa hareket sola doğru yapılır, sol tarafın kulak kristali oynadıysa sağa doğru hareket yapılır. 

Eğer sağ taraftaki kulak kristalleriniz oynadıysa; hasta kanepe veya sedyeye ayakları yere sarkacak şekilde oturur ve 45 derecelik açıyla baş sol üst tarafa çevrilir. 

Ardından sedyeye sağ omuz üzerine yatılır. Sonra baş 45 derece açıyla sağ üst tarafa çevrilir ve sol omuz üzerinde sedyeye yatılır. Tekrar sağa tekrar sola yatılarak bu manevra 5 defa daha tekrarlanır ve set tamamlanmış olur. 

Eğer sol tarafınızda bulunan kulak kristallerinizde oynama varsa bu hareketler tam ters yönünde yapılır.

Brandt- Daroff Egzersizleri isimli kulak kristallerinin oynaması egzersizleri ile tedavi sağlanabilmektedir. Hasta oturur, hangi taraf kulağındaki kristaller oynadıysa o tarafta omzunun üzerine yatar. 

Yatarken başı 45 derece yukarı bakar. Bu şekilde 30 saniye bekler, ardından eski oturur pozisyonuna gelir tekrar 30 saniye bekler. Diğer taraf içinde aynı hareketler tekrarlanır ve bu egzersizi günde 3 defa 5- 10 tekrarla yapar. Bu egzersizleri yapmayı art arda 2 gün baş dönmesi durana kadar hasta tekrarlar.

Cawthrone Cooksey Egzersizleri; durmadan uyarı yapmakla artık baş dönmesinin yorulması yorulması sağlanır. Yani şikayetin oluşmasına neden olan hareketleri uzun süre yapan kişi artık aynı hareketi yaptığında şikayetleri oluşmamaya başlar. 

Eğer kişi Brandt- Daroff egzersizlerinden fayda görmüyorsa otururken, ayakta veya yatarken baş- göz-gövde hareketlerini yaparak Cawthrone Cooksey egzersizlerini yapar.

Kulak Kristallerinin Oynamasına Ne İyi Gelmez?

Kulak kristallerinin oynaması bazı kişilerde sık rastlanabilmektedir. Bu durumu tetikleyen atakların ortaya çıkmasını artıran durumlar olabilmektedir. 

Bunlar;

• Kahve gibi kafein içeren gıdaları fazlasıyla tüketmek
• Kafaya darbe almak
• Stres
• Sigara ve alkol kullanımı

Kulak Kristallerinin Oynaması İlaçları

Kulak kristallerini yerine geri yerleşimini sağlayan ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Fakat hastada oluşan baş dönmesi gibi şikayetleri azaltmak için bazı ilaçlar kullanılabilmektedir. 

• Meclizine, Dimenhidrinat, Difenhidramin gibi antihistaminik grubunda bulunan ilaçlar baş dönmesini azaltmaktadır.
• Diazepam gibi benzodiazepin grubu ilaçlar kullanılabilmektedir. Kişi de sakinlik ve uyku hali oluşturmak gibi yan etkileri vardır.
• Kusması var ise hastanın Metoklopromid kullanılabilir
• Antikolinerjiklerden skopolamin ilacı kullanılabilmektedir. Ağızda kuruma, uyku hali, bulanık görme gibi yan etkiler gösterebilmektedir.
• Efedrin ve Amfetamin gibi uyarıcı ilaçlar kullanabilir.

Kulak Kristallerinin Oynaması Ameliyatı

Genellikle kulak kristallerinin oynamasının tedavisinde manevralar etkili ve yeterli olabilmektedir. 

Fakat bazen çok nadirde olsa manevralarla bile geçmeyebilmektedir. Bunun için cerrahiye başvurulmaktadır. 

• Singüler Nörektomi: Singüler sinir isimli bu bölgeye giden sinirin kesildiği bir ameliyattır. Hastanın işitmesinde sıkıntı yoksa yapılabilir. Fakat bu baş dönmeler bir yıl gibi çok uzun süredir yaşanıyorsa hastada bu ameliyat uygulanabilmektedir. Ama ameliyat sonrasında kişide işitme kaybı oluşabilmektedir.
• Vestibüler Nörektomi: Hasarlı tarafın denge siniri kesilir. İşitme kaybına yol açmaz. Böylelikle kişinin baş dönmeleri tedavi edilmiş olunur. 

Çocuklarda Kulak Kristallerinin Oynaması

Bu hastalık 2 yaş altı çocuklarda sıklıkla görülmektedir. Yetişkinlerdeki gibi kısa süreli baş dönmesi, gözlerde titreme, denge kaybı gibi şikayetler oluşabilmektedir. 

Çocukta bu şikayetler oluştuğu çocuk sırada korkabilir, annesine babasına tutunma ihtiyacı hissedebilir, bulantı- kusması olabilir. Tedavisinde çocuğa Epley manevrası uygulanır. 

Hastada kulak kristallerinin oynamasına bağlı şikayetleri oluştuğunu söyleyebilmek için aşağıda bahsedilen kriterlerin hepsinin sağlanması gerekmektedir. 

1. Kendiliğinden geçen baş dönmesi atakları
2. Kendiliğinden geçen bu baş dönme ataklarının en az 5 olması
3. EEG testi sonucunun normal olması yani beyin elektriksel aktivites, normalse
4. Şikayetlerin oluştuğu dönemler arasında işitme ve dengenin normal olması

Kulak Kristallerinin Oynaması için Hangi Doktora Gidilmeli?

Hasta özellikle hareket ettiğinde baş dönmesi, gözlerinde titreme ve bulanık görme gibi şikayetler yaşıyorsa mutlaka uzman bir hekime görünmesi gerekmektedir. 

Baş dönmesi şikâyeti olan kişi genellikle önce Acil Servis Uzmanına görünmektedir. Baş dönmesi, birçok acil tedavi gerektiren bir neden kaynaklı yaşanabildiği için uzman hekime hemen görünmek gerekmektedir. 

Yapılan testler sonucu sıkıntı yoksa ve kulak kristallerinin oynaması sonucu baş dönmesi yaşanıyorsa kişinin Kulak Burun Boğaz Uzmanı hekimine görünmesi gerekmektedir. 

Orda ayrıntılı olarak muayene edilerek tanı konulmaktadır. 

Bazen de hasta baş dönmesi, göz titremeleri ve bulantı olması kişide beyin ile ilgili bir sıkıntı olduğu düşünebilir. Kişi Nöroloji Hastalıkları Uzmanına gidebilmektedir. 

Bu bölümde de kulak kristallerinin oynamasına bağlı olup olmadığı anlaşılabilmektedir.