Mide Delinmesi

Mide Delinmesi Nedir?

Mide delinmesi midede herhangi bir nedenle yırtık oluşumu ve bu yırtık sonucu oluşan bir dizi semptomları barındıran bir rahatsızlıktır. Mide içeriğinde bulunan asitle yemek borusundan gelen besinlerin sindirimini sağlayan, sindirilen besinlerin de on iki parmak bağırsağına ulaşmasını sağlayan bir organdır. Mide perforasyonunda mide içeriğinde bulunan asit dışarı salınır. Dışarı çıkan asit karın organlarının yüzeyini örten periton adlı zarda inflamasyon(enfeksiyon) yaratır. Peritonda inflamasyon gelişmesi hastayı rahatsız edecek birçok semptoma yol açar.

Mide perforasyonu aciliyet barındıran bir hastalıktır. Tanı konulduğunda mutlaka acil tedavi uygulanmalıdır. Erken dönemde tedavi uygulanmayan hastalarda ölüme kadar giden ciddi komplikasyonlar görülebilir.

Mide Delinmesi Belirtileri Nelerdir?

Mide delinmesi sonucu mideden çıkan asit karın boşluğuna yayılır. Bu durum karın zarında(peritonda) inflamasyon(enfeksiyon) oluşumuna neden olur. Karın zarında inflamasyon oluşması birçok semptomu da beraberinde getirir. Bu semptomlar;

• Karın Ağrısı: Karın ağrısı mide delinmesinin en sık görülen belirtisidir. Mide delinmesi sonucu açığa çıkan asit periton adlı zarı enfekte eder ve peritonit (periton iltihabı) denen durum oluşur. Peritonite sahip hastalar şiddetli karın ağrısı yaşar, karnına dokundurtmak bile istemez.
• Mide Bulantısı: Mide delinmesin yaşayanlarda sık rastlanılan semptomlardan biri mide bulantısıdır. Delinme yaşanan midede gelişen kasılmalar mide bulantısına yol açar.
• Mide Yanması: Mide delinmesinin bir diğer belirtisi mide yanmasıdır. Mide delinmesi sonucu midede gelişen ani kasılmalar midedeki asidin yemek borusuna doğru ilerlemesine yol açar. Bu durum mide yanmasını oluşturur.
• Yüksek Ateş: Mide delinmesi sonucu oluşan periton iltihabında, vücutta enfeksiyon ile savaşan beyaz kan hücrelerinin rolü büyüktür. Beyaz kan hücreleri enfeksiyonun bulunduğu bölgeye gidip birçok kimyasal madde salgılar. Bu durum ateş oluşumuna yol açar.
• Titreme: Mide delinmesinde titreme yüksek ateşe sıklıkla eşlik eden bir semptomdur. Ateşin yükselmesinden hemen önce titreme görülür.
• Halsizlik: Mide delinmesinde vücutta var olan inflamasyon sistemlerin çok çalışmasına ve buna bağlı yorulmaya neden olur. Hastalar sıklıkla yattığı yerden kalkmak bile istemez.
• Taşikardi (Çarpıntı): Vücutta bulunan enfeksiyona bağlı sistemlerin fazla çalışması kanın bu organlara daha fazla gitmesini gerektirir. Kanın daha fazla gitmesini sağlamak için kalp daha fazla çalışır ve bu durum hastada çarpıntı semptomunun oluşmasına neden olur.

Mide Delinmesi Nedenleri Nelerdir?

Mide hem dışardan gelen travmalar sonucu hem de vücut içinde var olan bazı hastalıklara bağlı delinebilir. Hastalarda mide perforasyonuna yol açan en sık nedenler;

• Mide Ülseri: Mide delinmesinin en sık nedeni midede ülser gelişimine yol açan H.pylori adlı bakterinin yarattığı enfeksiyondur. H. Pylori mide dokusunu harabiyete uğratarak ülser gelişimine yol açar. Bu ülser eğer çok derinse mide delinmesine yol açabilir.
• İyatrojenik Mide Delinmesi: İyatrojenik mide delinmesi mide için yapılan tedaviler sırasında oluşan mide delinmesine denir. Laparoskopik(kapalı) ameliyatlar esnasında veya endoskopi ile mide incelenirken mide delinmesi yaşanabilir. Bu nedenlerle oluşan mide delinmesi erken teşhis edildiğinde kolayca tedavi edilebilir.
• Travma: Travmalara bağlı mide delinmesi çok sık rastlanılan mide delinmesi türüdür. Ateşli silah yaralanması veya bıçaklanma sonrası mide delinmesi sık görülür. Bu gibi durumlarda mide delinmesi erken dönemde teşhis edilip tedavi uygulanmalıdır.
• Yüksek Doz İlaç Kullanımı: Kullanılan ilaçların birçoğu midede sindirilir. Bu ilaçların yüksek dozda alınması midenin sindirim için daha fazla uğraşmasına ve daha fazla asit salgılamasına neden olur. Daha fazla asit salgılanması mide delinmesini kolaylaştırır.
• Bakteriyel Enfeksiyonlar: Midenin bakteriler tarafından enfekte edildiği(iltihaplandırıldığı) hastalığa gastrit denir. Gastritte mide duvarı incelir ve mide hassaslaşır. Bu duruma sahip hastalarda mide delinmesi kolaylaşır.
• Apandisit: Apendiks kalın bağırsağın uç kısmında bulunan ve bağışıklık sistemi için görev alan bir organdır. Bu organın herhangi bir nedenle iltihaplanmasına apandisit denir. Apandisit oluştuğunda periton zarı daha fazla gerilir ve bu durum mide delinmesine yol açabilir.
• Kolesistit: Safra kesesi karaciğerin alt kısmında bulunan ve karaciğerin ürettiği safranın depolanmasını sağlayan bir organdır. Bu organın iltihaplanmasına kolesistit denir. Kolesistit de apandisite benzer şekilde peritonu gererek mide delinmesine yol açabilir.
• Yanlış Beslenme: Çok fazla sigara içilmesi, yağlı gıdaların tüketilmesi, alkol ve asitli gıdaların fazla kullanılması ilerleyen dönemde mide delinmesi için kolaylaştırıcı faktörlerdendir.

Mide Delinmesi Teşhisi

Mide delinmesi yaşayan kişi çoğunlukla ani gelişen karın ağrısı nedeniyle hekime başvurur. Hekim hastayı detaylıca muayene eder, gerekli tetkikleri uygular ve hastalığa tanı koyar. Mide delinmesi teşhisinde kullanılan yöntemler;

• Anamnez: Anamnez hastanın şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Hastalar sıklıkla ani başlayan karın ağrısı, mide bulantısı ve mide yanmasından yakınır. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, şikayetleri arttırıp azaltan etkenleri ve kullandığı ilaçları sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim hastanın karın bölgesini detaylıca inceler. Mide delinmesinde fizik muayene oldukça önemlidir. Başka nedenlerle oluşan peritonitte karın duvarı muayene edildiğinde oldukça serttir. Bunun aksine mide perforasyonuna bağlı peritonitte karın duvarı oldukça yumuşaktır. Bu durum ayırıcı tanı açısından hekime yol gösterir.
• Direkt Grafi: Direkt grafi X ışınları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Mide perforasyonunda başvurulması gereken ilk görüntüleme yöntemi direk grafidir. Bu yöntemle midedeki anormallikler ve hava-sıvı seviyesi gözlemlenebilir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Bilgisayarlı tomografide direkt grafiye benzer şekilde X ışınları kullanılarak görüntü oluşturulur. Ancak burda iç organların gözlemlemesi çok daha iyidir. Bilgisayarlı tomografi ile hastada perfore olan(delinen) kısım tespit edilebilir. 
• Endoskopi: endoskopi ucunda kamera bulunan bir hortum yardımıyla yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağını detaylıca incelenmesini sağlayan bir yöntemdir. Endoskopi ile midedeki delinme olan kısım ve midede perforasyona yol açabilecek ülserler gözlemlenebilir.

Mide Delinmesi Tedavisi

Mide delinmesi tanı konulduğunda mutlaka tedavi edilmesi gereken acil bir durumdur. Tedavi edilmediği takdirde hastayı ölüme kadar götürebilecek ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Mide delinmesine tanı konulduğunda hastanın oral alımı kapatılır (hastanın ağızdan yiyip içmesi engellenir). Hastaya damar yolu açılıp sıvı takviyesi yapılır. Hastaya medikal tedavi olarak ağrı kesici ve antibiyotik ilaçlar verilir. 

Mide delinmesinin esas tedavisini cerrahi girişim oluşturur. Delinme bulunan bölgeyi kapatan herhangi bir medikal tedavi yoktur. Hastaya ameliyat sonrası ülser gelişimini önlemeye yönelik ilaçlar da reçete edilebilir.

Mide Delinmesi Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Mide delinmesi tanı konulduğunda mutlaka acil tedavi gerektiren bir hastalıktır. Hastalarda erken tedavi uygulanmadığında midedeki delinme bölgesinden çıkan asit vücut boşluğuna dökülür. Bu durum vücutta bulunan diğer organları etkileyerek şiddetli bir inflamasyona(enfeksiyona) yol açar. Bu durum tedavi edilmediğinde enfeksiyon kana karışır ve sepsis denen durum ortaya çıkar. Sepsis çok ciddi bakım gerektiren ve çoğunlukla ölümle sonuçlanan bir tablodur.

Mide delinmesinin bir diğer komplikasyonu delinme bölgesinde ilerleyen zamanlarda kanser gelişimidir. Delinme bölgesinden salınan asit hücrenin yapısını bozarak ilerleyen dönemde kanser gelişmesine katkıda bulunur. 

Mide Delinmesine Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Mide delinmesinin esas tedavisini cerrahi girişim oluşturur. Medikal tedavi ile delik oluşan bölgenin kapatılması sağlanamaz. Ancak hastalarda mide delinmesine en çok yol açan hastalık olan mide ülserinin gelişimini engellemeye yönelik davranışların kazanılması mide delinmesinin önüne geçer. Bu davranışlar;

• Dengeli ve düzenli beslenilmeli
• Asitli içecekler ve gıdalardan uzak durulmalı
• Alkol ve sigara bırakılmalı
• İlaçları kontrollü ve düzenli kullanmalı 
• Gereksiz antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlar kullanılmamalı
• Perforasyon belirtilerinden (karın ağrısı, mide bulantısı, yüksek ateş) biri görüldüğünde vakit kaybetmeden bir hekime başvurulmalıdır.

Mide Delinmesinde Kullanılan İlaçlar 

Mide delinmesinin esas tedavisini cerrahi girişim oluşturur. Midede oluşan deliği kapatacak medikal tedavi yöntemi yoktur. Ancak hastalarda mide delinmesi tespit edildiğinde ameliyat anına kadar geçen süreçte komplikasyonları önlemek amacıyla birtakım medikal tedavi uygulamaları yapılır. Bu durumdaki hastalarda ameliyat sonrası tekrardan mide delinmesi oluşumunu engellemek amaçlı da medikal tedavi uygulanabilir. Bu ilaçların hepsi IV (damar yolu) ile hastaya verilir. Mide delinmesinde kullanılan ilaçlar;

• Ağrı Kesici (Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar): Bu ilaçlar mide delinmesi tanısı almış hastada ameliyat anına kadar yaşanan ağrının hafifletilmesinde kullanılan ilaçlardandır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların yan etkileri arasında baş dönmesi, halsizlik, yorgunluk, mide bulantısı, kusma, ishal, kabızlık gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.
• Antibiyotik İlaçlar: Bu ilaçlar mide delinmesi tanısı almış hastada ameliyat anına kadar delinme bölgesinden gelen asitin diğer organlarda yaratacağı enfeksiyonu sınırlamak amacıyla kullanılır. İçerik olarak siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin, azitromisin, eritromisin, klaritromisin gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların yan etkileri arasında baş ağrısı, baş dönmesi, deri döküntüleri, mide bulantısı gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.
• H2 Reseptör Antagonistleri: Bu ilaçlar ameliyat sonrası midedeki asit salınımının azaltılmasını sağlayarak tekrardan mide ülseri oluşumu ve mide delinmesi yaşanmasının önüne geçmeyi amaçlar. Bu ilaçlar içerik olarak simetidin, ranitidin, famotidin, nizatidin gibi maddeleri barındırır. Bu ilaçların yan etkileri arasında bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, kabızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, cilt döküntüleri görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.
• Proton Pompa İnhibitörleri: Bu ilaçlar da H2 Reseptör Antagonistlerine benzer şekilde hastada ameliyat sonrası midedeki asit salınımının azaltılmasına ve mide delinmesinin tekrarlanmasının engellenmesine yardımcı olur. Bu ilaçlar içerik olarak omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, rabeprazol, esomeprazol gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların yan etkileri arasında baş ağrısı, ishal, kabızlık, bulantı, deri döküntüleri gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.

Mide Delinmesi Ameliyatı

Mide delinmesinin tedavisinde cerrahi girişime başvurulur. Hastalarda delinmenin bulunduğu bölge kapatılarak mide asitinin sızdırması engellenir. Hastalarda ameliyat anına kadar damar yolu ile ağrı kesici ve antibiyotik ilaçlar verilir. Bazı hastalarda ameliyat sonrası ülser oluşumunu önlemek amacıyla H2 reseptör antagonistleri ve proton pompa inhibitörleri de reçete edilebilir.

Hastalarda mide delinmesi ameliyatı açık cerrahi ya da laparoskopik (kapalı) cerrahi yöntemle yapılabilir. Bu iki ameliyat türü birbiriyle benzer olup laparoskopik cerrahinin iyileşme süresi daha kısadır.

Ameliyat esnasında hastada delik bulunan bölge dikilir. Midede ülser gözlemlendiğinde bu ülser de cerrahi olarak çıkarılır. Bu işlemler sonrası hastanın genel durumu kontrol edilerek ameliyat sonlandırılır.

Çok fazla ülseri bulunan ve bu ülserlerden kaynaklı sık sık mide delinmesi yaşayan hastalarda tedavide mide delinmesi tedavi edilirken vagotomi denen işlem de uygulanır. Bu işlem; hastada mide asiti salgılanmasını sağlayan vagus adlı sinirin mideye giden dallarının kesilmesi ve bu sayede asit salınımının azaltılarak mide delinmesi yaşanmasının önüne geçilmesini sağlar.

Hastalar ameliyat sonrası birkaç gün hastanede kalırlar. Herhangi bir komplikasyon görülmediği durumlarda taburcu edilirler. Hastalar taburcu edildikten sonra ülser oluşumunu önleyici ilaçları kullanması konusunda bilgilendirilmelidir.

Gebelikte Mide Delinmesi

Mide delinmesinin kendisi oldukça aciliyet gerektiren, hayatı tehdit edici bir rahatsızlıktır. Bu hastalığın üzerine gebeliğin de eklenmesi aciliyeti arttırır.

Gebelik döneminde hastalarda mide asiti salınımı bir miktar artar. Bu durum ülseri bulunan anne adayında semptomların artmasına ve mide delinmesinin yaşanmasına yol açabilir. Bu durum hastada aciliyet gerektirir.

Gebelikte mide delinmesinin yarattığı karın ağrısı gebelik sürecinde ara ara yaşanan ağrılarla karışabilir. Bu durum hastada komplikasyon gelişimine yol açabilir.

Gebelik sürecinde mide delinmesi yaşandığında delinme bölgesinden çıkan asit pek çok iç organı etkilediği gibi rahmi de etkileyebilir. Bu durum erken doğuma ve düşükle sonlanan gebeliklere yol açabilir.

Gebelik döneminde şiddetli karın ağrısı, hazımsızlık, mide yanması, reflü gibi semptomları yaşayan kişiler mutlaka hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.

Çocuklarda Mide Delinmesi

Çocuklarda mide delinmesi nadiren rastlanılan bir rahatsızlıktır. Ancak yetişkindeki gibi aciliyet gerektiren, erken tanı konulmadığında pek çok komplikasyona yol açabilen bir hastalıktır. 

Çocuklarda mide delinmesi çocukluk döneminde yaşanan birçok hastalık ile karışabilir. Bu durum hastada tedavinin gecikmesine ve komplikasyon oluşumuna neden olabilir.

Çocuklarda mide delinmesi semptomları erişkinlerle benzer şekilde şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma, mide yanması gibi semptomlardan oluşur. Çocuklarda mide delinmesinin tedavisinde mide delinmesi yaşayan erişkindekilere benzer şekilde delinmenin olduğu bölgenin kapatılması uygulanır. Bazı hastalarda vagotomi denen işlem de gerçekleştirilebilir.

Çocuklarda mide delinmesi ile ilgilenen bölüm Çocuk Cerrahisi bölümüdür. Gerekli olan cerrahi girişimi yine çocuk cerrahisi uzmanı yapar.

Mide Delinmesinde Hangi Doktora Gidilir?

Mide delinmesi ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve tedavi uygulayan, cerrahi girişimi yapan bölüm Genel Cerrahi bölümüdür. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, gerekli tetkikleri uygular ve hastalığa tanı koyar.

Mide delinmesine sahip hastalar sıklıkla şiddetli karın ağrısı, ateş, bulantı ve kusma gibi semptomlarla acil servise başvurabilir. Acil servis hekimi hastayı detaylıca muayene eder, gerekli tetkikleri uygular, mide delinmesinden şüphelendiği durumda hastayı genel cerrahi bölümüne yönlendirir.

Hastalar şiddetli karın ağrısı, bulantı, kusma, yüksek ateş, halsizlik gibi semptomlar yaşadığında mutlaka bir hekime başvurmalı ve muayene olmalıdır.