Rapunzel Sendromu

Rapunzel sendromu, hastanın saç ve kıl gibi maddeleri yemesi ve bu duruma nörolojik ve psikiyatrik bozuklukların eşlik ettiği hastalıktır. Genellikle 20 yaşın civarındaki kızlarda görülmektedir. Kişiler genellikle kendi saçlarını yemektedir. Bu saçlar midede sindirilemez ve midenin şeklini de alarak ince bağırsaklara doğru uzanır. Mide çıkışını kapatan saçlar mutlaka cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Halk arasında saç yeme hastalığı olarak bilinse de tıbbi literatürde gastrik trikobezoar olarak da adlandırılmaktadır.

Rapunzel sendromu, kaleye kapatılan ve uzun saçları sayesinde kaleden kurtulan masal kahramanı rapunzelden esinlenerek adlandırılmıştır.  

Rapunzel Sendromu Belirtileri

Rapunzel sendromu, saç yemeden dolayı görülen sinirim problemlerinin yanı sıra psikolojik ve nörolojik bozukluklarında eşlik ettiği sendromdur. Hastalar genellikle 20’li yaşlarında kızlardır. 

Hastalarda görülen belirtiler genellikle şunlardır;

• Kendi saçlarıyla fazla oynama,
• Etrafındaki kişilerin saçlarına da fazlaca ilgi duyma,
• Saç derisinde kellik,
• Kilo kaybı,
• Karnın üst bölgesinde ağrı,
• Hastanın yüzünde solukluk,
• Dışkıda kıllanma,
• İştahsızlık, erken zamanda tokluk,
• Yemek yedikten hemen sonra bulantı ve kusma,
• Depresif ruh hali.

Rapunzel Sendromu Nedenleri

Rapunzel sendromunun altında yatan nedenler tam olarak bilinmemekle beraber genellikle psikolojik ve nörolojik problemlerdir. Huzursuz bir aile ortamı, kötü bir okul hayatı, anne, baba ve kardeş gibi aile üyelerinin vefatı vb. olumsuz durumlar kişilerde psikolojik travmalara neden olup alışılmadık davranışların görülmesine yol açabilir. Bu davranışlardan bazıları kendisinin ya da yakınlarının saçlarını çekme ve oynama olabilmektedir. Rapunzel sendromu görülen hastaların birçoğunda bu davranışlar olmaktadır. Aynı şekilde hastaların saçlara olan bu ilgisi zamanla saç yeme alışkanlığına dönebilmektedir. Rapunzel sendromu denilen durum da bu saç yeme alışkanlığıdır.

Rapunzel Sendromu Risk Faktörleri

Rapunzel sendromunun nedenleri kesin olarak bilinmese de bazı faktörler bu hastalığın gelişmesinde suçlanmıştır. 

Bu risk faktörlerinden bazıları şunlardır;

• Trikotilomani: Trikotilomani, saç çekme bozukluğuna verilen isimdir. Kaygılı ve takıntılı kişilerde daha sık olarak görülmektedir. Bu kişiler saç ve kıl çekme konusunda oldukça takıntılıdır. Saçlarının çekilmemesi konusunda uyarıda bulunulması genellikle başarısız olmaktadır. Hastaların en fazla takıntılı olduğu bölgeler saç derisi, kaşlar, kirpikler, kollar ve bacaklardır.
• Depresyon: Çeşitli olumsuz durumlar sonucu depresif bir ruh haline kapılan kişilerde rapunzel sendromu görülme riskinde artış vardır.
• Kaygı ve takıntı: Takıntılı ve kaygılı kişilerde rapunzel sendromu gibi hastalıkların görülme riski daha fazladır.   

Rapunzel Sendromu Teşhisi

Rapunzel sendromunun tanısı çok önemlidir. Hastalarda çok ciddi sindirim sistemi problemleri gelişir. 

Hastalığın teşhisi için başvurulan yöntemler şöyledir;

• Fizik muayene ve tıbbi öykü: Polikliniğe başvuran hastaların öncelikle bilgileri alınarak şikayetleri dinlenir. Hasta profili genellikle 20’li yaşlardaki genç kızlardır. Hastalarda bir süredir iştahsızlık, bulantı, kusma, kabızlık gibi sindirim sistemi problemlerine ek olarak bunalım ve depresyon gibi psikolojik sorunlar görülür. Ayrıca hastalarda saçlarla fazla oynama, saç koparma ve kellik gibi şikayetler de vardır. Hasta şikayetleri dinlendikten sonra muayene masasına alınır. Hastalara karın muayenesi yapılırken karında sert bir kitleye rastlanır. Yapılan muayeneden sonra ek incelemeler için hasta yönlendirilir.
• Direkt grafi: Röntgen incelemesi için hasta X ışınlarının bulunduğu makineye alınır. Mideden bağırsaklara uzanan saç yumağı çekilen grafide hava olması gereken bölgelerde görülür.
• Floroskopi: Floroskobi yönteminde hastaya baryumlu verilerek X ışınları yardımıyla görüntü elde edilir. Elde edilen görüntüde saç yumakları nedeniyle mide ve bağırsaklardan baryumlu sıvının geçişi yavaşlar. Bu şekilde tanı konulmaya çalışılır.
• Endoskopi: Endoskopi cihazında hastanın ağzından midesine kameralı hortum indirilerek saç yumağı tespit edilir.
• Ultrasonografi cihazı: Ultrasonografi cihazında ses dalgaları kullanılarak midede bulunan saç kitlesi ile ilgili bilgi edinilebilir.
• Bilgisayarlı tomografi: Bilgisayarlı tomografide X ışınları yardımıyla hastadan kesitsel görüntüler elde edilir. Saç yumağının tam boyutu, konumu ve uzanımı ile ilgili daha doğru bilgiler verir. Ayrıca mide ve ince bağırsak duvarlarında ödem ve kalınlaşma varsa bunlar ile ilgili de bilgiler elde edilebilir.       

Rapunzel Sendromu Tedavisi

Rapunzel sendromunun kesin tedavisi cerrahi operasyon ile mide ve bağırsaklardaki saç yumağının çıkarılmasıdır. Bunun yanında cerrahi operasyondan sonra psikiyatri uzmanlarının da desteği ile hastanın psikolojik problemleri için tıbbi yardım alınır. Bu sayede hastaların şikayetleri kesin olarak giderilmeye çalışılır. Rapunzel sendromunun tedavisindeki amaç hastanın mevcut şikayetlerini geçirmenin yanı sıra daha sonra ki dönemler de tekrar saç yeme davranışlarının önüne geçmektir.

Cerrahi operasyondan sonra hastaya ilaç tedavisine başlanır. İlaçlar hastalardaki anemi, ülser, gangren ve aşırı zayıflık gibi durumları tedavi etmek için reçete edilebilir.  

Rapunzel Sendromu ilaçları

Rapunzel sendromu tedavisinde ameliyattan sonra hasta için psikiyatri bölümünden destek alınır. Daha sonraki dönemlerde hastada tekrar saç yeme davranışları olmaması, hastada mevcut bulunan depresyon gibi psikolojik sorunların düzeltilmesi ve hastada meydana gelen besin eksikliklerinin tedavisi için ilaç desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Yapılan incelemelerde hastalara psikoterapi ve davranış terapisine ek olarak klomipramin ve fluoksetin gibi ilaçların kullanımı hastaların şikayetlerinde düzelme sağlayabilmektedir. Ayrıca beslenme problemleri nedeniyle vitamin ve mineral eksikliği gelişen hastalara besin takviyesi verilebilir.                  

Rapunzel Sendromu Ameliyatları

Rapunzel sendromunun kesin tedavisi cerrahi olarak mide ve bağırsaklardan saç yumaklarının çıkarılmasıdır. Hastaların midesini kaplayan ve sindirilemeyen saçlar hastaların beslenmesini engelleyerek hastada ciddi sindirim sorunlarına yol açar. Yapılan muayene ve incelemelerden sonra operasyon için hastalar ameliyathaneye alınır. Saç yumaklarının boyutuna ve konumuna göre yapılan müdahale değişiklik gösterir. Küçük boyutlarda olan ulaşılması kolay olan saç yumakları endoskopi yardımı ile çıkartılabilir. Daha büyük boyutlarda olan saç yumakları için ise hastalar genel anestezi ile uyutularak ameliyat edilir. Hastanın midesine cerrahi kesi açılarak saç yumakları çıkarılıp midedeki hasarlar düzeltilir, hasta kapatılır. Operasyon sonrası odasına alınan hastaya gerekli ise hastaya ilaç tedavisine başlanır. Hastanın genel durumu düzenli devam edince taburcu edilip ev istirahati verilir.      

Rapunzel Sendromu Tedavi Edilmezse

Rapunzel sendromu acil olarak müdahale edilmesi gereken bir hastalıktır. Hastalarda hem sindirim problemleri hem de psikolojik sorunlar ciddi derecelerde görülmektedir. 

Tedavi uygulanmadığı takdirde hastalarda gelişebilecek bazı komplikasyonlar şunlardır;

• Mide ve bağırsak duvarlarında ödem, kalınlaşma ve delinme,
• Besinlerin emilim yüzeylerinin kıl ve saç ile kaplı olmasından dolayı vitamin eksiklikleri,
• Saç çekmeden dolayı kafa derisinde kızarıklık ve enfeksiyon,
• Saç yeme davranışlarından dolayı ağız ve diş eti enfeksiyonları,
• Depresyon ve bunalım gibi psikolojik problemlerin ilerlemesi,
• Mide ve bağırsakların saç ve kıl yumakları ile kaplı olmasından dolayı uzun süre beslenememe ve açlıktan dolayı ciddi kilo kaybı

Rapunzel Sendromu Hastaları Nelere Dikkat Etmelidir?

Rapunzel sendromu özellikle psikolojik problemler sonrası görülmektedir. Sevdiklerini kaybetmek, trafik kazaları, sevgiliden ayrılmak gibi ağır psikolojik travma meydana getirebilecek durumları yaşayan kişiler yakınları tarafından takipte olmalıdır. Hastalarda sindirim problemleri ve anormal ruhsal değişimler görüldüğü takdirde en kısa sürede uzman hekime başvurulmalıdır. Hastanın tekrar saç yeme ve çekme alışkanlıklarını tekrarlamaması için hasta yakınları tetikte olmalıdır.

Hekimin önerdiği tedavileri kabul edip sonrasında uygulanacak psikoterapiye mutlaka dikkat edilmelidir. Ayrıca ergenlik çağındaki kız çocukları için psikolojik destek çok önemlidir. Hastalar operasyon sonrası psikolojik destek ile beraber ortalama 1-2 ay gibi bir süre sonra günlük yaşantısına adapte olmaktadır.    

Rapunzel Sendromu için Hangi Doktora Gidilir?

Rapunzel sendromu görülen hastalarda mide ve bağırsak problemlerine ek olarak psikolojik sorunlar da görülmektedir. Hastalar genellikle bulantı, kusma, iştahsızlık, bunalım, kellik gibi önemli şikayetlere sahiptir. Bu belirtilerin görüldüğü hastalar öncelikle genel cerrahi polikliniğine başvurmalıdır. Hastalara yapılan incelemeler sonucunda hastalar psikiyatri polikliniğine sevk edilir.