Romatoloji Nedir?

Romatoloji bölümü, iskelet ve kas sisteminde (lokomotor sistem) görülen her türlü sağlık sorunun teşhis, takip ve tedavisinden sorumlu tıp branşıdır. Romatoloji sözcüğü, Yunanca bir kelime olan ve iltihaplı akıcı sıvı anlamına gelen “Rheuma” kelimesinden türemiştir. 

Uzun seneler boyunca immünoloji (bağışıklık bilimi) ve dahiliye (iç hastalıkları) dallarına bağlı olarak hizmet verse de, günümüzde tek başına bir anabilim dalı olarak kabul görmektedir.

İstemli hareketlerden sorumlu olan eklemler, kemikler ve yumuşak dokularda görülen sağlık sorunları, genetik bozukluk sebebiyle görülen bağ dokusu problemleri, kas ve iskelet sistemini etkileyen bağışıklık sistemi hastalıkları, ağrı şikayetleri, duruş bozukluğu, anatomik şekil bozuklukları, şişlik oluşumu ve hareket kapasitesinin azalması gibi durumlar romatolojik muayene ile teşhis edilir. 

Ardından romatoloji doktorları tarafından belirlenen tedavi planı izlenir ve en etkili tedavi sağlanır. 18 yaşını henüz doldurmamış olan hastalar, çocuk romatoloji doktorları tarafından muayene ve tedavi edilmektedir.

Romatoloji hastalıkları, vücutta yalnızca kasları ve iskelet sistemini etkilemez. Aynı zamanda diğer vücut sistemlerinde ağrı duyumu, fonksiyon kayıpları, enfeksiyon oluşumları ve benzeri semptomlar görülmesine de yol açarlar. 

Bu durumlarda romatologlar ortopedi, fizik tedavi, algoloji, nöroloji, endokrinoloji ve pediatri uzmanları ile işbirliği kurarlar. Bu sayede hastalıklar, çok yönlü bir bakış açısı ile kolayca teşhis ve tedavi edilebilirler.  

Üniversite hastaneleri, romatoloji hastanesi, özel hastaneler, çocuk romatoloji bölümü olan pediatri hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri gibi sağlık kuruluşları romatoloji bölümü olan hastaneler arasında yer almaktadır. 

Oluşacak yoğunlukların önlenmesi ve gereken sağlık hizmetinin alınabilmesi için muayene öncesinde romatoloji randevu almak önemlidir. Devlet hastanesi romatoloji randevusu almak için MHRS uygulaması ve ALO 182 telefon hattı kullanılabilir. 

Diğer sağlık kuruluşları içinse doğrudan ilgili iletişim numarasının aranması gerekmektedir.

Romatolog Nedir? Romatoloji Uzmanlarının Görev ve Sorumlulukları Nelerdir?

Romatoloji hastalıklarının tanı, takip ve tedavilerinden sorumlu olan hekimlere romatoloji doktoru ya da romatolog adı verilir. Başta iltihaplı romatizma, eklem iltihaplanmaları, Gut hastalığı ve kireçlenme olmak üzere 200’ü aşkın hastalıkla ilgilenen romatologlar 13 sene süren bir tıp eğitimi alırlar. 

Bunun için öncelikle 6 senelik temel tıp eğitiminin başarılı şekilde tamamlanması ve Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS) ile 4 senelik Dahiliye Uzmanlık Eğitimine hak kazanılması gerekir. 

Eğitimi başarıyla tamamlayan adaylar ihtisaslarına 3 sene süren Romatoloji Uzmanlık Eğitimi ile devam ederler. Bir kez daha yeterliliğini kanıtlayan adaylar, Romatoloji Uzmanı unvanı ile göreve başlayabilirler. 

Uzmanların görev ve sorumlulukları ise şu şekilde sıralanabilir:

• Hastanın şikayetlerini öğrendikten sonrasında fiziki muayene uygulamak,
• Elde edilen bulguları ilgili hastalıklarla eşleştirmek ve gereken tetkikleri istemek,
• Tetkik sonuçları ve muayene bulgularını bir araya getirerek hastalıkların doğru teşhislerini gerçekleştirmek,
• Hastanın ayakta ya da yatarak tedavi görmesine karar vermek,
• İyileşmenin sağlanması için gereken en etkili tedavi planını hazırlamak ve uygulamak,
• Hastalığın sebebi, sonuçları, dikkat edilmesi gereken noktalar, tetikleyen etmenler ve tedavi süreci hakkında hastaya bilgi vermek,
• Tedavi sona erene kadar düzenli periyotlarla hasta takibi yapmak ve gerekli görüldükçe hasta için yeni romatoloji randevusu düzenlemek,
• Hastalıkların diğer vücut sistemlerini etkilemesi halinde ilgili branş hekimleriyle bir arada çalışmak,
• Hastanın günlük yaşam konforunu koruyabilmek için gereken düzenlemeleri yapmak,
• 18 yaşının altında bulunan hastaları pediatrik romatoloji bölümü olan hastanelere yönlendirmek,
• Romatoloji hastalıklarının tedavileri hakkında yürütülen tüm çalışmaları yakından takip etmek ve mesleki gelişimi sürdürmek,
• Romatoloji uzmanlığı adaylarına gerekli donanım ve yeterliliği kazandırmaktır.

Uzmanlar, romatoloji bölümü olan devlet hastanelerinde zorunlu görev sürelerini doldurabilir ve isteğe bağlı olarak tıp fakültelerinde eğitim görevlisi olarak çalışabilirler. 

Aynı zamanda romatoloji bölümü olan özel hastaneler ve doğrudan romatoloji hastanelerinde de sağlık hizmeti sunabilirler. Çocuk romatolojisi uzmanları ise ilave olarak pediatri (çocuk sağlığı ve hastalıkları) üzerine hizmet veren sağlık kuruluşlarında görev yapabilirler. 

Romatoloji Neye Bakar? Romatoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

Romatoloji bölümü, kas ve iskelet sistemini etkileyen tüm sağlık sorunları ile ilgilenmektedir. Bu hastalıkların en sık karşılaşınları ise şu şekilde sıralanabilir:

• İltihaplı Romatizma Hastalığı: Romatoid artrit adıyla da bilinir. Vücuttaki küçük eklem kemiklerininin (ayak kemikleri ve el bilek kemiği gibi) iltihaplanmasıyla meydana gelen bu hastalık şiddetli ağrı, cilt lezyonları, karaciğer problemleri ve bölgede şişlik gibi semptomlar gösterir. Aynı zamanda ilerlemesi halinde sindirim sistemi ve böbrekleri de etkileyebilir. Oluşacak fonksiyon kayıplarının önlenmesi için erken teşhis ve tedavisi oldukça önem taşır.
  
• Sjögren Sendromu: Bağışıklık sistemi hastalığı olan bu sendrom, ağız ve gözlerde kurulukla kendini gösterir. Yalnızca kuruluk şikayetinin oluşması ve diğer vücut sistemlerinin etkilenmemesi durumuna Primer Sjögren Sendromu adı verilir. Bu hastalığa eşlik eden iltihaplı romatizma ve Lupus gibi sağlık sorunlarının görülmesi durumu ise Sekonder Sjögren Sendromu olarak adlandırılır. İlaç tedavisi ile kontrol altına alınması mümkündür.
  
• Osteoartrit Sorunu: Yaygın olarak kireçlenme adıyla da bilinir. Eklemlerin deforme olması sonucunda ortaya çıkan bu sorun, özellikle ileri yaş grubunda bulunan hastalarda çok sık görülür. Tüm eklemlerde oluşma riski bulunsa da genellikle kalça, omurga, bilekler, eller ve dizlerde karşılaşılır. Hastalığın evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak farklı tedavi seçenekleriyle kontrol altına alınabilir.
  
• Fibromiyalji Hastalığı: Romatizmal ağrılarla seyreden bu hastalık, doğrudan yumuşak dokuları etkiler. Kaslarda ağrı duyumu, kronik halsizlik, bitkinlik ve uyku problemleri gibi belirtiler gösterir. Kadınlarda ve orta yaş grubunda bulunan kişilerde görülme sıklığı, diğer kişilere oranla daha yüksektir. Fizik tedavi ve ilaç kullanımı ile kontrol altına alınması mümkündür.
  
• Kondrokalsinoz Hastalığı: Eklem ve kıkırdak dokularının içerisinde biriken kalsiyum ya da ürik asit nedeniyle ortaya çıkar. Gut hastalığı ve yalancı gut olarak bilinen Psödogut hastalıklarını kapsar. Şiddetli ağrılar, eklemlerde fonksiyon kayıpları ve hareket kısıtlılığı gibi semptomlar veren bu hastalıklar temelde çok benzese de tedavileri bir noktada farklılık gösterir. Çünkü Gut hastalığı dokularda ürik asit birikmesine, Psödogut hastalığı ise kalsiyum tuzlarının depolanmasına yol açmaktadır.
  
• Enfeksiyöz Artrit Hastalığı: Eklemlerde virüsler, bakteriler ya da mantarlar gibi mikroorganizmalar sebebiyle enfeksiyon oluşması durumudur. Yalnızca bir eklemi etkileyebileceği gibi, çok sayıda eklemde de tutulum gösterebilir. Mikroorganizmanın teşhis edilmesi ile birlikte ilaç tedavisine başlanır. Bu sayede iyileşme sağlanır.
  
• Kemik Yıkımına Yol Açan Hastalıklar: Kemik erimesi (osteoporoz), kemik yumuşaması (osteomalazi) ve aşırı kemik yıkımının görülmesi nedeniyle ortaya çıkan Paget hastalığı gibi sağlık sorunlarıdır. Yeterli D Vitamini  ve kalsiyum alınmaması halinde kemiklerin yoğunluğu azalır ve sert dokudan, sünger benzeri bir dokuya geçiş görülür. Kemiklerin gözenekli yapılara dönüşmesi, iskelet sisteminin güçsüzleşmesine yol açarak günlük yaşam hareketlerinin kısıtlanmasına yol açmaktadır. Aynı zamanda kemik kırıkları ve çatlaklarının görülme riski de büyük oranda artış göstermektedir.
  

Bölümleri arasında romatoloji olan hastaneler aynı zamanda bel ağrıları, Behçet Hastalığı, boyun ağrıları, Vaskülit (damarların iltihaplanması) hastalığı ve Ailevi Akdeniz Ateşi gibi sağlık sorunlarıyla da ilgilenmektedir. 

Kaslar ve iskelet sistemini dolaylı olarak etkileyen sistemik hastalıkların tanı ve tedavisinde de, ilgili branş hekimleri ve romatoloji uzmanlarının işbirliği gerekmektedir.

Romatoloji Tedavisi Nasıl Yapılır? Romatoloji Bölümü Hangi Tedavi Yöntemlerini Kullanılır?

Romatoloji bölümü çok sayıda sağlık sorunu ile ilgilenen bir branş olduğu için, birçok farklı tedavi yöntemine başvurur. 

Günümüzde en sık uygulanan tedavi seçenekleri ise şu şekilde sıralanabilir:

• İlaç Tedavisi: Özellikle enfeksiyon oluşumu ve iltihaplanma durumlarında sık kullanılan bir yöntemdir. Hastalara çoğunlukla ağrı kesici ilaçlar, antibiyotikler ve semptomlara yönelik ilaçlar reçete edilir. Uyku problemlerinin, göz ve ağız kuruluğunun ya da idrara çıkamama sorunun tedavisine yönelik ilaçlar, semptomlara yönelik ilaç tedavisine örnek gösterilebilir. Aynı zamanda ilaç kullanımıyla birlikte diğer tedavi seçenekleri de bir arada tavsiye edilebilir.
  
• Fizik Tedavi Rehabilitasyonu: Sağlık sorunlarına bağlı olarak görülen şikayetlerin hafifletilmesi, işlev kayıplarının önlenmesi, hareket kısıtlamalarının azaltılması ve günlük yaşam konforunun yeniden kazanılması için uygulanan tedavilerdir. Fizyoterapi uzmanları tarafından uygulanan bu tedaviler, tıbbi cihazlar ve çeşitli egzersiz hareketlerinin yardımıyla gerçekleştirilir.
  
• Eklem İçi Enjeksiyonları: İlaçların enjeksiyon aracılığı ile doğrudan eklem içine uygulanması anlamına gelir. Özellikle eklemlerin deforme olduğu kireçlenme vb. hastalıklar ile eklem iltihaplanmalarında sık tercih edilir. Bu tedavi ile eklemlerin iç dokuları kendini onarabilir, ağrı şikayeti giderilir ve iltihaplanma kontrol altına alınabilir.
  
• Cerrahi Operasyonlar: Diğer tedavi seçeneklerinin iyileşme sağlamadığı durumlarda yapılan ameliyatları kapsamaktadır. Deformasyonun ileri evrede seyrettiği vakalarda, kemik ve eklem dokuları yerine yapay kemikler yerleştirilebilir. Bu sayede fonksiyon kaybı giderilir ve günlük yaşam konforu korunmuş olur.
  
• Günlük Yaşam Alışkanlıklarının Düzenlenmesi: Kas ve kemik hastalıklarının önlenmesi için beslenmenin düzenlenmesi, duruş bozukluklarının giderilmesi, egzersiz yapma alışkanlığının kazandırılması, yeterli D Vitamini ve kalsiyum alımının sağlanması, uyku düzeninin korunması ve hareketsiz yaşamdan kaçınılması gibi uygulamaları kapsar. Bu sayede hastalıklar nedeniyle görülen semptomlar hafifler ve diğer tedavi seçenekleri daha başarılı sonuçlar doğurur.
  

Romatoloji bölümü tarafından uygulanan tedaviler, hastalığın türüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Hastalığın evresine ve görülen semptomlara bağlı olarak nöroloji, dahiliye, immünoloji ve algoloji branşları ile işbirliği sağlanması gerekir. 

Bu sayede tedavi süreci çok daha etkili bir şekilde ve kısa sürede tamamlanmış olur.