RSV

RSV Nedir?

RSV yani resprituvar sinsistyal virüs solunum sistemi enfeksiyonlarına yol açan bir virüstür. Özellikle 2 yaş altı çocuklarda hastalık yapar. Fakat daha büyük çocukları ve yetişkinleri de enfekte etmesi mümkündür.

Solunum sistemi enfeksiyonlarının neredeyse tamamı gibi damlacık yolu ile yayılır. Ağız ve burundan nefes alıp vermekle, konuşmakla yayılan sıvı damlacıklarının diğer bireylerin solunum yollarına veya gözlerine temas etmesiyle bulaşır.

Aynı şekilde, bireyin hapşırdıktan, öksürdükten sonra ellerini yıkamadan dokunduğu nesnelere temas etmekle, doğrudan biriyle yakın temas etmekle, ortak özel eşyaların kullanımı ile kolayca bulaşabilir.

2 yaş altı çocuklarda en sık bronşiolit (ana solunum yolları olan bronşlardan ayrılan akciğer içi daha küçük solunum yollarının iltihabı) etkeni RSV’dir. İleri vakalarda, zatürreye de yol açabilir.

Bronşiolit, hava yollarında mukusu arttırır ve hava yollarının daralmasına neden olur. Sonuçta nefes darlığı ve solunum güçlüğü yaratır. Virüs alındıktan sonra 4-6 gün kuluçka süresi izlenir ve ardından hafif öksürük, halsizlik, burun akıntısı gibi hafif belirtilerle başlar.

Takip eden 3-7 gün içerisinde ise, solunum zorlaşır, soluk alıp vermeye sesler eşlik etmeye başlar, nefes verirken hırıltı duyulur ve bronşiolit tablosu oturur.

RSV büyük salgınlar ve kitlesel hastalığa neden olmaz fakat her sene belirli bir zamanda yayılma eğilimindedir.

Bu zaman ülkemiz (kuzey yarımküre) için kasım-nisan ayları arasıdır ve RSV mevsimi olarak adlandırılır. Riskli grupta olan 1 yaş altı bebeklere bu aylarda palivizumab uygulanarak koruma sağlanmaya çalışılır.

RSV Enfeksiyonu Belirtileri Nelerdir?

RSV enfeksiyonu belirtileri yetişkinlerde, yaşça büyük ve ek hastalığı olmayan çocuklarda oldukça ılımlı seyreder ve grip benzeri tablo ortaya çıkarır.

Fakat 0-2 yaş arası bebeklerde ciddi alt solunum yolu enfeksiyonuna yol açabilir. Virüsle temasın ardından 4-6 gün içinde belirtiler başlar.

Grip benzeri hafif tabloda şu belirtiler izlenir:

• Halsizlik, yorgunluk, iştah kaybı
• Burun tıkanıklığı-akıntısı
• Hafif derecede kuru öksürük
• Boğaz ağrısı
• Baş ağrısı
  

Eğer virüs alt solunum yollarına ulaşırsa bronşiolit (ana solunum yollarından ayrılan akciğer içindeki solunum dallarının iltihabı) veya zatürre tablosu ortaya çıkarabilir.

Bu durumda belirtiler daha ağır olur:

• Özellikle bebekler ve küçük çocuklarda nefes alırken karnın içe doğru çekilmesi
• Soluk alırken burun kanadının içeri çökmesi
• Kısa, hızlı nefesler alma
• Nefes darlığı
• Beslenme güçlüğü, emmeme, iştahsızlık
• Aşırı sakinlik, hareketsizlik, bitkinlik
• Çabuk ağlama, huzursuzlanma
• Ateş (genelde çok yüksek olmaz 38 civarında seyreder)
• Ciddi öksürük (büyük çocuklar ve yetişkinlerde daha sıktır)
• Nefes verirken ortaya çıkan hırıltı
• Ciltte mavi-soluk renk değişimi (siyanoz)

RSV Enfeksiyonu Nedenleri Nelerdir?

RSV enfeksiyonun nedeni bir şekilde virüsün bireye bulaşmasıdır. Bulaşma ise damlacık veya temas yolu ile olur.

Damlacık yolu ile bulaş, virüs taşıyan bir bireyin burun veya ağız salgılarının ufak damlacıklarının solunum sisteminden konuşma, hapşırma, öksürme gibi yollarla bir diğer bireye geçmesi ile meydana gelir.

Doğrudan virüs taşıyan birinin hapşırması, öksürmesine maruz kalınmasa bile, salgıların ellere de bulaşması ile de yayılım mümkündür.

Virüs taşıyan biri ellerini yıkamadan bebeğin oyuncaklarına, yatağına, biberonuna kısacası herhangi bir eşyasına dokunursa büyük ihtimalle bulaş gerçekleşir.

Özellikle enfeksiyonun ilk günlerinde bulaştırıcılık yüksektir fakat 1-2 hafta boyunca bulaş mümkündür.

RSV Enfeksiyonu Teşhisi

RSV enfeksiyonu teşhisi koymak için hekim, tıbbi öykü alacak ardından şikayetleri dinleyecek ve fizik muayene yapacaktır.

Tıbbi öykü içinde, hastanın ek hastalıkları, bağışıklık sistemi sorunu olup olmadığı, belirtilerin kaç gün önce başladığı, ne düzeyde seyrettiği gibi faktörler sorgulanır.

Fizik muayeneyi ise, bebeğin burun ve boğazının incelenmesi, göğüs ve sırtının dinlenmesi, ateşinin ölçülmesi işlemleri oluşturur. Semptomların değerlendirilmesi ile de yaklaşık olarak tanı konur.

Diğer solunum yolu enfeksiyonları ile ayrım yapılması gerekirse göğüs filmi (röntgen), kan tahlili, boğazdan sürüntü örneği alınması gibi ek yöntemlere başvurulabilir, fakat genelde ihtiyaç duyulmaz.

RSV Enfeksiyonu Tedavisi

RSV’nin yol açtığı enfeksiyonların tedavisi semptomlara yöneliktir. Virüs olduğu için herhangi bir antibiyotik tedavide rol oynamaz. Antibiyotikler yan etkileri olan ilaçlardır ve rastgele kullanılmaları sağlığa zarar verir.

Enfeksiyonu ağır geçirenler ve/veya solunum desteğine ihtiyaç duyan riskli gruplar (bağışıklık sistemi hastalığı olanlar, prematüre bebekler gibi) hastanede tedavi altına alınabilir.

Semptomatik, destekleyici tedavinin çok büyük bir kısmı ateş ve ağrı tedavisinden oluşur. Boğaz ağrısı genelde hafif seviyededir. Ateş düşürme ise pek çok ebeveynin daha önce deneyimlediği bir tedavidir.

Hem ateşi düşürmek hem de ağrıyı geçirmek için, parasetamol veya ibuprofen içeren şuruplar tercih edilebilir. Ayrıca, bebeğe ılık su ile duş aldırmak da ateşi düşürür, bebeği rahatlatır.

Vücutta gelişen pek çok enfeksiyon hastalığının dehidratasyon (susuz kalma) yapma ihtimali vardır. Hastalık döneminde özellikle bebekler ve çocuklar çok iştahsız olur, su içmeyi dahi reddedebilir.

Fakat susuz kalmak enfeksiyonu ağırlaştırır ve iyileşmeyi geciktirir. Ebeveynlerin bu konuda dikkatli olması gerekir. Bebeğin dudaklarında kuruma, idrar miktarında düşme, ağlama ile gözyaşı dökülmemesi gibi belirtiler mevcutsa mutlaka su eksikliği giderilmelidir.

Hastanede tedavi görülmesi gereken durumlarda ise, ağızdan beslenme ve su içme oldukça zor olacağı için damar yolu açılır, oksijen verilir ve durum çok ağırsa, solunum cihazına bağlanma gerekebilir.

RSV İlaçları

RSV için rutin olarak herhangi bir ilaç tedavisi uygulanmaz. Ateşi ve boğaz ağrısı varsa, ateş düşürücü-ağrı kesici şuruplar kullanılır. Bunlar genelde ibuprofen ve parasetamol içerirler.

Hastanede tedavi görmesi gereken, enfeksiyonun ciddi seyrettiği veya bağışıklık sistemi bozuk bebeklere ribavirin adı verilen bir antiviral ilaç verilebilir. Genellikle nefesle verilen (inhale) formda kullanılır. Faydalı olacağı kesin değildir fakat ağır vakalarda denenebilir.

Eğer RSV’nin sebep olduğu enfeksiyonun üzerine bakteriyel bir enfeksiyon geliştiyse hekim antibiyotik de reçete edebilir, fakat bu nadiren olur. Antibiyotikler, bakterilerin sebep olduğu enfeksiyonlara karşı kullanılır yalnızca RSV enfeksiyonu varsa antibiyotiğin hiçbir etkisi olmayacaktır.

RSV’den Korunma

RSV’nin henüz onay almış bir aşısı bulunmamaktadır fakat özellikle prematürelere ve solunum sistemi- kalp hastalığı olan 1 yaş altı bebeklere pavilizumab adlı ilaç kullanılabilir.

Normal zamanında doğan sağlıklı bebekler için rutin uygulama yoktur. Ayda 1 olmak üzere 5 ay boyunca bölünmüş dozda alınır. Bu 5 ayın RSV mevsiminde (kasım-nisan arası) olması gerekir.

Koruyuculuğu %100 olmasa da ciddi enfeksiyona karşı faydalıdır. Bu uygulamaya tıpta RSV profilaksisi adı verilir.

Ayrıca rutin olarak sağlıklı bebeklerin enfeksiyonlardan korunması için şunlar yapılmalıdır:

• Eller sık sık yıkanmalı, çocuklara da sık sık el yıkama alışkanlığı kazandırılmalıdır.
• Grip, soğuk algınlığı belirtileri gösteren yetişkin ve çocuklardan uzak durulmalı, özellikle bebekler uzak tutulmalıdır.
• Özellikle bebeğin kullandığı biberon, mobilyalar, oyuncaklar temiz tutulmalıdır.
• Bebeğin yanında kesinlikle sigara içilmemelidir.

RSV Enfeksiyonu Tedavi Edilmezse

RSV enfeksiyonu hiçbir tedavi uygulanmasa bile yaklaşık 7-10 gün içinde kendiliğinden iyileşecektir. Herhangi bir kalıcı hasar bırakmaz.

Prematüre, bağışıklık sistemi bozuk, kanser tedavisi alan çocuklarda enfeksiyon ciddi ve hayati tehdit oluşturacak şekilde seyredebilir. Bu durumlarda mutlaka hekime başvurmak gerekir.

Nadiren de olsa, sağlıklı bebeklerde de enfeksiyon alt solunum yollarına ilerleyerek zatürreye dönüşebilir.

Bunun yanı sıra, bebeklerde boğaz ve kulak arasındaki yollar birbirine yetişkinlerden daha yakındır. Dolayısıyla, RSV’den kaynaklı bebekler ve küçük çocuklarda orta kulak iltihabı da gelişebilir.

RSV Enfeksiyonuna Ne İyi Gelir?

RSV enfeksiyonunun kolay atlatılması ve bebeğin konforu için şu önerilerde bulunulabilir:

• Her enfeksiyon ve hastalıkta olduğu gibi, bebeğin yeterli miktarda gıda/süt alması, susuz kalmaması sağlanmalıdır. Emzirmeye aynen devam edilmelidir.
• Ateş rahatsız edici düzeydeyse ılık bir duş aldırılabilir, sebat ediyorsa ateş düşürücü şurup verilebilir.
• Oda havası nemli tutulmalıdır, bir kase suyun her gün bebeğin odasına bırakılması yeterlidir. Buharlaşarak odayı nemlendirecektir. Ayrıca, oda nemlendirici cihazlar da kullanılabilir.
• Burun tıkanıklığını gidermek için az miktarda serum fizyolojik burundan damlatılıp bebeğin sümkürmesi sağlanabilir.
• Bebekler ve eşyaları (yatağı, oyuncakları, kıyafetleri) ile temas eden herkes sık sık ellerini yıkamalı, bebeğe kesinlikle eller yıkanmadan dokunulmamalıdır. Bu aynı zamanda bir korunma önlemidir.
• Evde başka çocuk/bebek varsa direkt temas ve ortak eşya kullanımının önüne geçilmelidir.
• Bebeğin dikkatini dağıtmak için, bir şeyler okumak, sevdiği oyuncakları ile beraber oynamak gibi keyif aldığı aktivitelerin yapılması faydalı olur, stresi azaltarak iyileşmeyi kolaylaştırır.

RSV Enfeksiyonuna Ne İyi Gelmez?

RSV enfeksiyonunu ağırlaştıracak, zatürreye gidişini kolaylaştıracak veya iyileşme sürecini uzatacak faktörler şunlardır:

• Antibiyotik kullanmak
• İçeriği belirsiz bitki çayı, karışımı gibi maddelerin bebeğe içirilmesi
• Bebeğin susuz ve gıdasız bırakılması, eksik beslenmesi, emzirmeye ara verilmesi
• Bebeğin yanında sigara içilmesi, duman maruziyeti

Yetişkinlerde ve Riskli Gruplarda RSV Enfeksiyonu

RSV enfeksiyonu sağlıklı yetişkinlerde ve 2 yaşından büyük çocuklarda hafif bir grip tablosu gibi belli belirsiz geçirilir, çoğu zaman belirti bile vermez.

Fakat şu bireyler risk grubundadır:

• Bağışıklık sistemi hastalıkları (HIV, AIDS, SCID, Wiskott-Aldrich sendromu gibi) bulunanlar
• Solunum yolunda anatomik bozukluklar (kistik fibrozis, bronşektazi) olan bebekler
• Doğuştan veya kazanılmış kalp-akciğer (astım, kalp yetmezliği gibi) hastalıkları olan bireyler
• Prematüre (miadından önce doğan) bebekler
• Kanser veya başka bir hastalık için kemoterapi görenler
• Bakım evlerinde, yuvalarda bakılan bebekler/çocuklar
• Yaşlı bireyler

Bu risk gruplarına dahil olanlarda hastalık hastane yatışı gerektirebilir veya normalden ağır seyredebilir. RSV ayrıca riskli gruplarda üst solunum yolu enfeksiyonu yanında zatürreye de yol açabilir.

RSV Enfeksiyonu için Hangi Doktora Gidilir?

RSV enfeksiyonunun en sık görüldüğü yaş grubu 0-2 yaş arası bebek ve süt çocuklarıdır. Çocuk hastalıkları ile ilgilenen bölüm de Pediatri bölümüdür.

Eğer yetişkinde meydana gelirse Enfeksiyon Hastalıkları veya Göğüs Hastalıkları ilgilenir, ama bu nadir bir durumdur.

Genellikle yetişkinlerde, daha büyük ve ek hastalığı bulunmayan çocuklarda basit bir soğuk algınlığı-grip tablosu ile atlatılır, hekime başvurmaya gerek kalmayabilir.

Özellikle bebeklerde; burun akıntısı, öksürük, ateş, huzursuzluk, ağlama, iştahsızlık gibi belirtiler mevcutsa hekime başvurulmalıdır.

Eğer, nefes darlığı, nefes alırken karında çekilme, ciltte mavi-soluk görünüm, ciddi öksürük, yüksek ateş gibi belirtiler varsa mutlaka vakit kaybetmeden Acil Servise başvurulması uygun olur.