Septum Deviasyonu

Burun Eğriliği Nedir?

Burun duvarının orta hattan sapması burun eğriliğine sebep olmaktadır. Burun eğriliğinin tıptaki adı septum deviasyonudur. Septum deviasyonunu konjenital yani doğuştan veya buruna travma örneğin buruna bir darbe sonrası gelişmektedir.

Burun eğriliği insan yüzünün yaygın bir malformasyonudur (kusur). Yapılan çalışmalar burnun klinik muayenesi sırasında insanların yüzde 60 ila 80'inde burunda bir eğriliğin tespit edilidiğini göstermiştir.

Bununla birlikte insanların sadece yüzde 25 ila 50'si var olan septum deviasyonundan dolayı rahatsızlık hissetmekte yani belirti göstermektedirler.

Burun orta hattında bulunan nasal septum burnun dış görünür kısmını iki yarıya bölen merkezi bölme olarak düşünülebilir. Arka kısmı sert kemiklerden ve ön kısmı elastik kıkırdaktan oluşmakta ve bunlar buruna karakteristik şeklini vermektedir.

Anatomik yapısı sayesinde burun septumu yandaki burun delikleri ve iki ana burun boşluğu ile birlikte optimum hava sirkülasyonunu sağlamaktadır. Bunlar solunan hava için bir geçiş görevi görmekte. 

Burundan solunan hava daha sonra yutağa ve oradan da akciğerlere yönlendirilmektedir. Ayrıca burun septumun kemikli kısmı burun yapısına sağlamlık ve dayanıklılık sağlamakta ve böylece kıkırdaklı yapıların çökmesini önlemektedir.

Burun Eğriliği Belirtileri Nelerdir?

Burun septumunda sadece hafif bir eğriliğin varlığı genellikle etkilenen kişiler tarafından fark edilmemektedir. Hafif eğrilikler genellikle herhangi bir belirti göstermemekte ve başka sorunlara neden olmamaktadır.

Öte yandan daha ciddi bir eğrilik öncelikle solunum sıkıntılarına neden olmaktadır. Burun septumun bir tarafa doğru eğrilmesi etkilenen taraftaki burun deliği daraltmakta bu da solunum akışının kısıtlanmasına yol açmaktadır.

Aşağıdaki belirtiler burun septumunun eğriliğinin bir göstergesi olabilmektedir:

• Uyku bozuklukları
• Horlama
• Azalmış performans
• Baş ağrısı
• Kötü kokan nefes
• Bozulmuş koku alma fonksiyonu
  

Normal solunum akışının kısıtlanmasından kaynaklanan bir dizi komplikasyon ortaya çıkabilmektedir. İlk olarak burun içinin sürekli olarak yetersiz havalandırılması sonucu sıcak ve nemli bir ortam oluşmaktadır. 

Böyle bir ortamda bakteriler ve virüsler giderek daha fazla birikebilme şansına sahiptirler. Bakterilerin ve virüslerin burun içinde birikmesi sonucu burun iltihap oluşumu ve bu vücuda yabancı olan mikroorganizmalarla savaşmak üzere artan bir sekresyon üretimi (burun akıntısı) ile tepki vermeye çalışmaktadır. 

Bunun sonucunda burun içinde oluşan iltihap sırayla komşu bölgelere yayılabilmekte ve orada bir sinüs enfeksiyonu (sinüzit) veya bir boğaz ağrısı (farenjit) tetikleyebilmektedir.

Nadir durumlarda baş ağrısı nöbetleri burun septumunun eğriliğinin bir belirtisi olabilir. Baş ağrıları özellikle septumun kemikli kısımlarının burun yan duvarına bastırdığı durumlarda görülmektedir.

Septum deviasyonu tanısı alan kişiler sıklıkla kulaklarda oluşan basınç hissinden şikayet etmektedirler. Kulaktaki basınç hissi burun septumunun burun ve kulakları birleştiren boru biçimdeki yolun (östaki borusu) girişini ve düzgün bir şekilde havalandırılmasını engelleyip basınç oluşturması sonucu gelişmektedir. 

Bu durum uzun bir süre devam etmekte ise kronik otitis media gelişebilmektedir.

Belirtiler zamanında veya yeterli tedavi uygulanmadığı durumlara hasta burun içinden uzun süre nefes alamayıp sadece ağızdan nefes alacaktır. Burun yerine ağızdan solunumun gerçekleşmesi havanın temizlenmeden akciğerlere ulaşması gibi sorunlara yol açacaktır.

Normalde burundan nefes alındığında havadaki kir parçacıkları ve patojenler (hastalık yapıcı maddeler) başlangıçta burun mukozasının oluşturduğu salgılara yapışmakta ve daha sonra silya adı verilen ufak tüylü yapılar tarafından boğaza doğru ritmik hareketlerle taşınmaktadır. 

Burdan patojenler kişinin öksürmesiyle tekrar dışarıya atılmakta veya yutulmaktadır. Septum deviasyonu olan kişi nefes alma işlemini ağızdan gerçekleştirdiğinde bu havayı temizleme sistemi atlanmakta ve bademcik iltihabı, orta kulak iltihabı veya bronşların (bronşit) iltihaplanmasına yol açabilmektedir.

Burun Eğriliği Nedenleri Nelerdir?

Burun septumunun eğriliği farklı nedenleri vardır. Bir yandan kalıtsal olup doğumdan itibaren var olabilir. Bu genellikle anne veya babanın bu anatomik duruma sahip olduğu anlamına gelmektedir.

Öte yandan burun eğriliği güçlü büyüme atakları nedeniyle bireylerin ilerleyen yaşam döneminde gelişebilir. 

Örneğin kraniyal (kafa) büyüme ergenlik döneminde eşit olarak gerçekleşmemekte ise yani burnun kıkırdaklı ve kemikli kısımlarının yanı sıra çene kemiği ve damak farklı hızlarda büyümekte ise burun septumu sola veya sağa sapmaktadır.

Egzersiz yaparken buruna düşme veya darbe gibi travmatik bir takım olaylar burnun kırılmasına neden olabilir. Çoğu zaman yüzdeki belirgin konumu nedeniyle bir kazada öncelikle burun etkilenmektedir. 

Kırığa doğru müdahale yapılmadığı durumlarda burun septumu yanlış büyüyebilir. Aşırı durumlarda kalıcı eğrilik dışarıdan bile görülebilir hale gelebilir.

Burun Eğriliği Teşhisi

Burnun dikkatli klinik muayenesi burun eğriliği olan kişilerde daha sonraki alınacak önlemler ve prosedürler için oldukça önemlidir. 

Muayene esnasında optik yardımcıların kullanımı, yani buruna bakarken çıplak gözle görülmeyen bulguları ortaya çıkarmaya yardımcı olabilecek bir mikroskop veya endoskop kullanımı son derece yararlı olmaktadır.

Ayrıca iyi bir burun muayenesinde burnun fonksiyonel muayenesini ve değerlendirmesinde iyi bir yöntem olan rinomanometri eksik olmamalıdır. 

Rinomanometri burundan geçen hava akışını ölçmek ve değerlendirmek amaçla kullanılmaktadır. Bununla birlikte elde edilen ölçüm değerleri mutlak göstergeler olarak değil sadece tüm muayene bulgularının bir parçası olarak kabul edilmelidir. 

Bunun nedeni ölçülen değerlerin genellikle hastalarının şikayetleri ile ilişkili olmamasıdır. Örneğin rinomanometri de bulunan patolojik (kötü, hastalık düşündüren) bir değer illaki tedavi gerektiren bir burun solunum bozukluğunu göstermemektedir.

Teşhis sırasında burun solunumunu engelleyen diğer nedenleri örneğin alerjiler, dekonjestan burun damlalarının aşırı kullanımı, polipli veya polipsiz kronik sinüzit (sinüslerin iltihabı) belirlenmeli ve dışlanmalıdır. 

Ayrıca burun ve paranazal sinüslerin röntgen değerlendirmeleri burun eğriliği muayenesini tamamlamak ve aynı zamanda paranazal sinüslerin eşlik eden bir hastalığını tanımlamak veya ortadan kaldırmak için gerekli olmaktadır. 

Burun Eğriliği Tedavisi

Burun eğriliğinin neden olduğu burun solunumunda ciddi sıkıntıların tedavisi plastik septal düzeltme veya tıptaki adıyla septoplasti yani burun septumunun cerrahi olarak düzleştirilmesinden oluşmaktadır. 

Septoplasti Kulak Burun Boğaz uzmanları tarafından en sık yapılan ameliyatlardan birisidir. Ameliyat sırasında burundaki septumun eğik veya kaymış kısımları düzleştirilmekte ve fazla doku çıkarılmaktadır.

Eskiden ameliyatta burun septumun büyük kısımları çıkarılmaktaydı. Bu burun içine zarar veren cerrahi teknik artık kullanılmamaktadır. Modern cerrahi teknoloji burun septumunun kesinlikle sadece gerekli olan parçalarının çıkarılmasını sınırlamaktadır. 

Ek olarak düzleştirmeden sonra çıkarılan doku rekonstrüksiyon (yeniden yapım) için tekrar burun içine konulmaktadır. Bu yeni cerrahi teknik geçmişte olan ameliyat komplikasyonlarını en aza indirmiştir.

Burun Septumunun Cerrahi Düzleştirilmesinin Olası Riskleri

Bununla birlikte plastik septal düzeltme, genel olarak nadir olarak görülen ancak tamamen önlenemeyen riskleri de barındırmaktadır. Örneğin ameliyat sonrası burun septumunda bir kusur ve rahatsız edici fonksiyonel bir sonuç ortaya çıkabilmektedir. 

Çok nadir durumlarda ameliyat sonrası burun kıkırdağının bozulması nedeniyle burnun dış şeklinde bir değişiklik çıkabilir. Buda hastalar için kozmetik bir sorun olabilmektedir. 

Fakat ameliyat edilen hastaların çoğunluğu yaklaşık yüzde 80'i kadar septoplasti ameliyatından faydalandıklarını ve belirtilerinde kalıcı ve önemli derecede bir rahatlama olduğunu bildirmişlerdir.

Burun Eğriliği Cerrahi Olarak Düzeltilmesinden Sonra Takip Tedavisi

Çalışmalar ameliyattan sonra yaklaşık 14 günlük iyileşme beklenebileceğini göstermiştir. Ameliyat sonrası burun kanamasını olasılığına karşı tampon yerleştirilmektedir. Tamponlar genellikle ameliyat sonrası ikinci günde çıkarılır.

Bazen ameliyat sonrası tamponlar yerleştirilmemektedir. Fakat bu durum kanama riskini arttırmaktadır. Bu nedenle ameliyat sonrası burun içine tampon yerleştirilmesi genelde önerilmektedir. 

Ayrıca ameliyattan sonra burun yıkama solüsyonları ve burun merhemi ile dikkatli bir burun bakımı önerilmektedir. Burnun tamamen iyileşmesi yaklaşık 4 hafta sonra gerçekleşmektedir.

Burun Septumunun Cerrahi Düzleştirilmesinden Sonra Egzersiz

Ameliyat sonrası 14 gün boyunca spor aktiviteleri yapılmamalıdır. 

Ayrıca yeni ameliyat edilen burnun 4-6 hafta boyunca yaralanma riski olan sporlarının uygulanması da önerilmemektedir.

Burun Eğriliği Ameliyatı

Burun ortada septum denilen önde kıkırdaktan ve arkada kemikten oluşan bir yapı tarafından bölünmektedir. Çoğu kişilerde bu bölüm tam ortada değildir ve hafif eğrilik vardır. 

Ancak var olan eğrilik hafif olduğu sürece bireylerde herhangi bir soruna veya belirtiye neden olmamaktadır. Toplam nüfusun yaklaşık üçte birinde septumun orta hattan sapmaları o kadar şiddetlidir ki nefes almayı engellemektedir. 

Septumun eğimi nedeniyle bir burun deliği diğerinden daha küçüktür ve önemli ölçüde daha az havanın geçmesine izin verilmektedir. Septoplasti ameliyatı ile bu eğrilik rahat ve sağlıklı bir burun solunumu sağlamak amacıyla cerrahi olarak düzeltilmektedir.

Septoplasti Hangi Durumlarda Yapılır?

Septoplasti şu durumlarda yapılmaktadır:

• Kronik (uzun süreli) burun solunumunda engel ve septumun orta çizgiden belirgin bir sapması
• Burnun mukozal büyümeyi ve septumdaki eğrilikleri desteklemek amaçlı
• Gözle görülen burun eğriliklerin kozmetik açıdan düzeltmek için
• Burun eğriliğine bağlı olarak sinüslerin havalandırma bozukluğu (ve dolayısıyla sık iltihaplanma ve sinüzit geçirme)
• Burun kemiği kırıklarında

Nazal septum deviasyonu cerrahisi genellikle genel anestezi altında yapılmaktadır. Ancak bireysel vakalarda lokal anestezi altında da yapılabilir. Ameliyata hazırlık aşamasında doktor, hastaya dekonjestan ilaçlar enjekte etmektedir. 

Dekonjestan ilaçların şişlik ve salgı azaltıcı etkileri bulunmaktadır. Lokal olarak aktif anestezik, adrenalin ve damarları daraltan bir alfa-sempatomimetik karışımı genellikle kullanılmaktadır. Antibiyotiklere genellikle ihtiyaç duyulmamaktadır.

Septuma cerrahi girişim genellikle Cottle tekniği kullanılarak yapılmaktadır. Burada cerrah septal kıkırdağın alt kenarında bir tarafı kesmekte veya alternatif olarak dış burun derisinden iç burun mukozasına geçişin yaklaşık iki milimetre altında kesmektedir. 

Daha sonra septumun perikondriyumu (kıkırdak derisi) çıkarılır ve burun septumu ve mukoza zarı birbirinden ayırılır. Cerrah septum tüneli olarak adlandırılan nazal septumdaki birkaç boşluk yoluyla kıkırdak ve/veya kemik deformitelerini düzeltir.

Septum düzleştirildikten sonra küçük bir kemik çıkıntısı üzerine tekrar dikilir. Ardından kesilen yer kapatılır ve dikilir. 24 saat boyunca burun deliklerine atel ve tampon kanamayı durdurmak için yerleştirilir.

Septoplastinin Riskleri Nelerdir?

Hemen hemen her üç hastada ameliyat sonrası iyileşme çok az veya hiç olmaktadır. 

Septoplasti sonrası kanama, enfeksiyonlar veya burun kıkırdağının aşırı çıkarılmasından kaynaklanan çeşitli komplikasyonlar görülebilir.

Olası gelişebilen komplikasyonlar şunlardır: 

• Burun içinde kan toplanması ve buna bağlı olarak kan akışının engellenmesi (Septal hematom)
• Septal apse
• Cilt kesildiği yerden enfeksiyonu, iltihaplanması
• Kesici dişlerin hemen arkasındaki damakta duyusal bozukluk, (nadir)
• Septal perforation (burunda septumunda delik)
• Burun septumunun tekrardan eğriliği
• Burun kıkırdak tarafından artık yeterince desteklenmediği için çökmesi
• Burun şeklindeki istenmeyen değişiklikler

Hasta Septoplastiden Sonra Nelere Dikkat Etmeli?

Burnun kendi kendini temizleme işlevi ameliyattan sonraki ilk günlerde ve haftalarda sınırlı olacaktır. Burun merhemleri, yağlar, inhalasyonlar veya tuzlu su yıkama solüsyonları gibi bakım ürünleri ile burun temizliğine hastalar destek vermeleri son derece önemlidir. 

Ayrıca sizi ameliyat eden hekiminize düzenli olarak kontrole gitmeniz önerilmektedir. Kıkırdak yavaş iyileştiğinden burun ameliyat sonrası birkaç hafta korunmalı ve darbelerden korunmalıdır.

Burun Eğriliği Tedavi Edilmezse

Burun eğriliği hafif derecede olan kişilerde belirti göstermeyeceğinden mutlaka bir tedavisi gerekmemektedir. 

Fakat önemli ölçüden eğriliği saptanan kişilerde günlük yaşamlarında rahatsızlık vereceğinden bazı hastalarda septoplasti önerilmektedir. 

Septoplasti ameliyatının gerekli olup olmadığı en iyi detaylı bir burun muayenesinden sonra KBB uzmanı bilecektir.

Burun Eğriliği için Hangi Doktora Gidilir?

Geceleri aşırı horlama, azalmış koku veya solunum problemlerinin neden olduğu uyku sorunları ve baş ağrıları varlığında, burun duvarı eğriliğinin bu belirtilerin nedeni olup olmadığını netleştirmek için bir Kulak Burun Boğaz doktoruna danışılması tavsiye edilmektedir. 

Ayrıca üç haftadan uzun süren bir soğuk algınlığı varsa bir uzmana danışmak önerilmektedir. 

Burun eğriliği boğazda, orta kulakta ve paranazal sinüslerde kronik iltihaplanma gibi komplikasyonlara neden olabilir. 

Ek olarak alerjiler ve bronşiyal astım gibi hastalıklar ciddi eğriliği olan bir burun duvarı ile ağırlaşabilir.