Spastik Kolit

Spastik Kolit Nedir?

Spastik kolit; kalın bağırsağın yapısal olmayan ancak fonksiyon olarak bozukluk gösterdiği uzun süreli kronik bir hastalığıdır. Hastada belli semptomlara bağlı yapılan tetkiklerde herhangi bir bozukluk veya patolojik (yapısal hastalık barındıran) bir durum bulunmaması spastik koliti düşündürür.

İrritabl barsak sendromu bayanlarda erkeklere göre 2 kat daha sık görülür. Hastalık genellikle erken erişkin yaşlarda (30-40 yaş arası) başlar. Spastik kolit metropollerde kırsal kesimden daha sık görülür. Hastalıkta yapısal bir patolojik durum bulunmaması hastalığın hayati tehlike yaratmamasında rol oynar.

Spastik Kolit Belirtileri Nelerdir?

Spastik kolit herhangi bir yapısal bozukluktan kaynaklanmasa bile hastalarda çok şiddetli semptomlara yol açabilir. Bu durum hastalarda oldukça yaşam kısıtlayıcı bir etkiye sahiptir. Hastalarda en sık görülen belirtiler;

• Karında Huzursuzluk (Tam Olarak Rahatlayamama): Spastik kolite sahip hastalarda en sık görülen belirtilerden biridir. Hastalığın esas nedeni bilinmese bile muhtemelen kalın bağırsak duvarındaki kas yapılarının anormal bir şekilde kasılıp gevşemesi bu duruma yol açar.
• Şişkinlik: Şişkinlik hastaların çoğunda rastlanabilen bir semptomdur. Hastalarda bağırsaklardaki anormal kas hareketleri bağırsaklardaki içeriğin birikimine ve şişkinlik oluşumuna yol açabilir.
• Karın Ağrısı: Hastalarda sıklıkla görülen semptomlardan biri de karın ağrısıdır. Özellikle kişinin strese girdiği zamanlarda oluşan ve uzun süre geçmeyen karın ağrısı irritabl barsak sendromunu düşündürür.
• Dışkıda Mukus Görülmesi: Mukus; kalın bağırsak hücreleri tarafından üretilen ve dışkının kayganlaşıp kolayca dışarı atılmasını sağlayan jel kıvamındaki maddedir.  Hastalarda bulunan anormal kas kasılmaları; kalın bağırsaklarda aşırı mukus üretimine ve bunun sonucunda dışkının etrafında fazlaca mukus bulunmasına yol açabilir.
• İshal veya Kabızlık: Hastalardaki anormal kas kasılmaları hastalarda bağırsak alışkanlıklarının değişimine; ishal veya kabızlık gelişimine katkıda bulunur.
• Depresyon ve anksiyete: Hastalarda hastalık semptomlarının sık görülmesi ve bu durumun hastanın yaşam kalitesini bozması kişide depresyon ve anksiyete bozukluklarının gelişmesine yol açabilir. Spastik kolitte organik yapısal bir bozukluk olmaması hastalığın psikolojik olarak geliştiğini düşündürür. Hastada depresyon ve anksiyetenin hastalığı ilerletmesi ve semptomları arttırması bu durumu destekler.
• Sırt ve Baş Ağrıları: Hastalarda depresyon ve anksiyeteye ek olarak sırt ve baş ağrıları bulunabilir. Bu durum psikolojik bozukluktan kaynaklanır.

Spastik Kolit Nedenleri Nelerdir?

Spastik kolite neden olan etken kesin olarak bilinmemektedir. Ancak hastalarda yapısal bir patolojiye rastlanmaması bu belirtilere neden olacak diğer hastalıkların elenmesinde önem arz eder. Hastalarda sıklıkla stres dönemlerinde şikayetlerin artması hastalığın psikolojik nedenlerle oluşabildiği konusunda fikir oluşturur.

Hastalarda oluşan semptomlar muhtemelen bağırsak duvarındaki kasların anormal kasılıp gevşemesi sonucu oluşur. Bu durumda hastalarda bazen ishal ve sık tuvalete çıkma görülürken; bazen de kabızlık ve buna bağlı problemler oluşabilir.

Bazı besinlerin tüketimi atakları arttırabilir. Özellikle sindirimi zor, liften fakir beslenme bu bulguların artmasına neden olur.

Sigara ve alkol kullanımı da spastik kolit gelişiminde öncü rol oynar.

Spastik Kolit Teşhisi

Spastik koliti kesin olarak tanı koyacak herhangi bir tetkik yoktur. Yapılacak olan tetkikler de spastik kolitte görülen semptomların benzerlerine neden olan diğer hastalıkların elenmesi içindir. Spastik kolit hastalığında yapılacak olan tetkiklerin çoğu normal çıkacağı için hastanın hastalığı hakkında şikayetlerini dile getirmesi ve hekimi bilgilendirmesi oldukça önemlidir.

Spastik kolit teşhisinde kullanılan yöntemler;

• Anamnez ve Fizik Muayene: Anamnez ve Fizik Muayene hastalığın tanısında kullanılabilecek en önemli yöntemlerden biridir. Hastalar sıklıkla karın ağrısı, şişkinlik, tam olarak boşaltamama hissi, sinirlilik, depresif durum, bağırsak alışkanlıklarının değişimi nedeniyle hekime başvururlar. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, arttırıp azaltan nedenleri, özellikle yakın zamanda üzüntü ya da stres yaşatabilecek bir olayla karşılaşıp karşılaşmadığı sorgulanır. Ardından fizik muayeneye geçilir.

Fizik muayenede hastanın karın bölgesi genel olarak incelenir. Hekim eliyle hastanın karnının ağrımadığı bölgeden başlayarak ağrıyan bölgeye doğru yavaş yavaş ilerler. Bu durumda hastada genellikle ağrı ve şişkinlikten başka bozukluğa rastlanmaz.

• Direkt Grafi: Direkt Grafi X ışınları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Hastaya Anamnez ve Fizik Muayeneden sonra direkt grafi çekilir. Direkt grafide hastanın bağırsaklarındaki gaz dağılımı kontrol edilir.
• Gaita (Dışkı) Tetkikleri: Hastanın dışkısında enfeksiyon olup olmadığını araştırmak için dışkı analizi yapılabilir. Ancak bu test de diğer birçok tetkikteki gibi normal çıkacaktır.
• Kan Tahlilleri: Hastada bağırsak alışkanlığının bozulmasına neden olacak herhangi bir durum olup olmadığının araştırılması için kan tahlili yapılabilir. Ancak bu da normal çıkacaktır.
• Kolonoskopi: İrritabl Barsak Sendromunun tanısının konulmasında en son kullanılacak yöntem kolonoskopidir. Kolonoskopi bir kamera yardımıyla bağırsakların içini gösteren bir görüntüleme yöntemidir. Bu tetkik genellikle ileri yaş hastalarda (özellikle kanser tanısı düşünülen hastalarda) ayırıcı tanı için uygulanan tetkiktir. Spastik Kolitte bu tetkik de çoğunlukla normal çıkar.

Spastik Kolit Tedavisi

Spastik kolit hastalığını tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi henüz bulunamamıştır. Uygulanan tedavi çeşitleri hastadaki semptomların şiddetinin azaltılmasına yardımcı olur. Tedavide esas olarak karın ağrısını azaltmaya yönelik ağrı kesiciler (Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar, NSAİİ), kabızlık sorununu çözücü laksatif ilaçlar, ishali kesmeye yarayan ilaçlar, psikiyatr kontrolünde kullanılan antidepresan ilaçlar kullanılabilir. Bunun dışında hastadan stresten uzak kalması ve yeme alışkanlıklarını düzenlemesi de istenebilir.

Spastik Kolit Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Spastik Kolit her ne kadar hastada yaşam kısıtlayıcı semptomlara yol açsa da yapısal bir patoloji bulunmadığı için bu zamana kadar herhangi bir komplikasyona yol açtığı görülmemiştir. Ancak hastalığın stres kaynaklı oluşması ve stresin de diğer birçok hastalığın temelinde rol oynaması nedeniyle tedavi uygulanması gereken hastalıktır. 

Spastik Kolit’e Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Spastik Kolit hastalığında herhangi bir yapısal bozukluk bulunmamaktadır. Hastanın bağırsaklarının belli dönemlerde aşırı kasılması, bazı dönemlerde de bu kasılmaların oldukça yavaşlaması belli başlı semptomlara yol açar. Bu semptomları önlemeye yönelik aşağıdaki maddeler uygulanabilir

• Rahatsızlık Yaratacağı Düşünülen Yiyeceklerden Uzak Durulmalıdır: Kişiden kişiye değişmekle birlikte irritabl barsak sendromuna sahip bazı insanlarda bazı yiyeceklere karşı hassasiyet geliştiği gözlenmiştir. Bunlar genellikle yumurta, et, süt ve süt ürünleri gibi yiyeceklerdir. Bu yiyeceklerden uzak durulması hastalığın semptomlarının azaltılmasında etkili olabilir.
• Az Az, Sık Sık Yemek Yenilmelidir: Sindirim sistemini bir öğünde tüketilecek ağır gıdalarla yormak yerine az miktarda ve sık sık yemek semptomların azaltılmasında yardımcı olabilir.
• Düzenli Yemek Yenilmelidir: Hastalar her gün aynı saatte yemek yerse bir süre sonra bağırsak belli bir düzen kazanır ve bu düzende çalışır. Bu durum hastalık semptomlarının azaltılmasında etkilidir.
• Su Miktarı Arttırılmalıdır: Özellikle sık sık kabızlık sorunu yaşayan spastik kolite sahip kişilerde içilen su miktarının arttırılması kabızlık gelişimini önler.
• Gaz Yapıcı Yiyecek Miktarı Azaltılmalıdır: Özellikle sık sık gaz problemi ve buna bağlı şişkinlik yaşayan kişiler gaz yapıcı yiyecek ve içeceklerden uzak durursa bu semptomlarında azalma görülür.
• Egzersiz Yapılmalı: Egzersiz yapmak bağırsak hareketlerinin düzenlenmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu yüzden hastalar mümkün olduğunca hareketi arttırmalı ve bunu alışkanlık haline getirmelidir.
• Sigara ve Alkolden Uzak Durulmalıdır: Pek çok hastalığın sebepleri arasında sayılabilecek sigara ve alkol spastik kolit gelişiminde de rol oynar. Bu alışkanlıklardan uzak durulması hastalık semptomlarının azaltılmasında etkilidir.
• Stresten Uzak Durulmalıdır: Hastalığın gelişiminde önemli bir etkiye sahip olan stres; hayatın pek çok alanında rol oynamaktadır. Stresten olabildiğince uzak durulması hastalık semptomlarının ilerlemesini önler.
• Lifli Gıdalarla Beslenme Alışkanlık Haline Getirilmelidir: Özellikle kepekli gıdalar, meyve ve sebzeler, yulaf, arpa gibi yiyecekler semptomların azaltılmasında etkilidir.

Spastik Kolit’te Kullanılan İlaçlar

Spastik Kolit tedavisinde kesin olarak hastalığı giderecek bir ilaç yoktur. Hastalarda semptomları hafifletmeye yönelik ilaçlar kullanılır.

Bu ilaçlar;

• Ağrı Kesici (Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar, NSAİİ): Bu ilaçlar hastada oluşan ve yaşam kısıtlayıcı etkiye neden olan karın ağrısının azaltılmasında etkilidir. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen gibi maddeleri barındıran bu ilaçların yan etkileri arasında bulantı, kusma, ishal, kabızlık gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.
• Laksatifler: Laksatif ilaçlar genel olarak kabızlık tedavisinde kullanılan ve dışkının sert kıvamının yumuşatılmasına yol açan ilaçlardır. İçerik olarak çoğunlukla metil selüloz, laktoz, trimebutin gibi maddeler barındırır. Bu ilaçların uzun süreli kullanımı bağırsak duyarlılığını azaltıp bağırsak hareketliliğini bozabilir.
• Antidepresan ilaçlar: Eğer hastada çok ciddi depresyon ve anksiyete bozukluğu varsa; bu kişiye psikiyatr kontrolünde antidepresan ilaçlar reçete edilebilir. İçerik olarak fluoksetin, fluvoksamin, sitalopram, sertralin gibi maddeler barındırır. Yan etkileri arasında hazımsızlık, baş dönmesi, uykusuzluk, aşırı uyku hali, cinsel isteksizlik gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.

Gebelikte Spastik Kolit

Gebelikte spastik kolit sık görülmese de rastlanılan bir hastalıktır. Gebelikte rahmin büyümesiyle birlikte bağırsaklar ve mide yukarı doğru itilir. Bu durum spastik kolitteki gibi bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına, mide yanmasına, karın ağrısı ve bel ağrılarına yol açabilir.

Gebelik sırasında spastik kolit oluşsa bile bu durum çoğunlukla gebeliğin getirdiği yük olarak görülür, spastik kolit olarak değerlendirilmez. Kişide bu semptomların gebelikten dolayı mı spastik kolitten dolayı mı oluştuğunun bir önemi yoktur. Anne adayındaki semptomlara yönelik bu semptomları hafifletici tedaviler uygulanır.

Çocuklarda Spastik Kolit

Spastik kolit genç erişkin çağda sık görülen bir hastalık olduğu için çocuklarda oldukça nadir görülür. Çocuklarda ara ara gelen kabızlık ya da ishal atakları, sürekli varolan karın ağrısı, karın ağrısına ek şişkinlik olması spastik koliti düşündürür.

Çocuklarda Spastik Kolit ile ilgilenen bölüm Çocuk Hastalıkları ve Sağlığı uzmanlarıdır. Hekim hastada oluşan şikayetleri dinler, gerekli tetkikleri uygular. Çocuklarda spastik kolit tedavisi yetişkinlerle aynıdır. Çocukta karın ağrısı varsa buna yönelik ağrı kesici ilaçlar, kabızlık varsa laksatif ilaçlar verilir. Hastada depresif bir hal ya da anksiyete bozukluğundan şüphelenilirse hasta Çocuk ve Ergen Psikiyatristine yönlendirilir.

Spastik Kolit’te Hangi Doktora Gidilmeli?

Spastik Kolit hastalığında herhangi bir yapısal patoloji bulunmaması; hastalığın teşhisini zorlaştıran etkendir. Hastadaki belirtilerin özellikle stres dönemlerinde artması; hastalığın psikolojik yönünü göstermektedir.

Spastik kolite sahip hastalar genellikle karın ağrısı, karında şişkinlik, ishal, kabızlık gibi nedenlerle Genel Dahiliye veya Genel Dahiliyenin alt dalı olan Gastroenteroloji bölümüne başvurabilirler. Hekim hastayı detaylıca muayene eder ve tetkikleri uygular. Tetkiklerin çoğunun normal çıkması ve hastanın durumunun genellikle psikolojik etkilere bağlı olarak şiddetlenmesi spastik koliti düşündürür.

Spastik Kolite sahip bazı hastalar; şiddetli karın ağrısı, kabızlık veya şiddetli ishal gibi sorunlar yaşadığında acil servise de başvurabilirler. Acil servis hekimi o anda hastanın bulgularını rahatlatacak tedaviyi uygular ve ardından hastayı gastroenteroloji bölümüne sevk eder.

Spastik kolit belirtilerinin psikolojik duruma bağlı olarak şekillenmesi hastalığın çoğunlukla psikolojik yönünü gösterir. Bu durumda hastalar bir Psikiyatr ya da Psikolog tarafından psikolojik yardım da almalıdırlar.