Avuç İçi Kaşınması

Avuç İçi Kaşınması Nedir ?

Avuç içi kaşıntısı, toplum genelinde yaygın olarak görülebilen bir cilt problemidir. Avuç içi kaşıntısı, gündelik hayatı etkileyebilen bir cilt sorunudur. Özellikle son dönemlerde Covid-19 nedeniyle el hijyeni ve önemine çok fazla vurgu yapılmıştır. Bu nedenle el hijyeninde kullanılan antiseptik veya dezenfektan kaynaklı avuç içi kaşınma şikayetlerinde büyük bir artış yaşandı. Bu aslında ellerin, fiziksel ya da kimyasal etkilere en çok maruz kalan alanlardan biri olduğunun da kanıtıdır.

Avuç içi kaşınmasının sebeplerini ortaya çıkarmak tedavinin belirlenmesinde çok önemlidir. Avuç içinde başlayan kaşıntı ile birlikte ciltte döküntü, kızarıklık ve kabarma görülebilir. Avuç içinde kaşıntıya neden olabilecek farklı nedenler vardır. Alerji, kuru cilt, egzama veya enfeksiyonlar, sağ ya da sol avuç içi kaşıntısının en yaygın nedenleri arasındadır. 

Genel olarak avuç içi kaşınması ciddi bir sağlık sorununu işaret etmesede bazı vakalarda detaylı hasta öyküsü ile birlikte altta yatan bazı ciddi hastalıklar ortaya çıkabilir. Teşhis konulması ile birlikte hızlı bir şekilde tedaviye geçilebilir.Tedavinin başlaması ile birlikte hastalar, kısa süre içerisinde şikayetlerinde hafifleme yasayabilirler.

Avuç İçi Kaşınması Belirtileri

Kaşınan avuç içleri her zaman bir sağlık probleminin işareti olmaz. Bazen sadece kaşınır ve bir süre sonra kendiliğinden geçebilir. Ancak bazı durumlarda avuç içi kaşıntısı bir cilt hastalığının belirtisi olabilir. Avuç içinde meydana gelen kaşıntı belirtisine eşlik eden diğer şikayetler ise avuç içi kaşıntısının nedeni hakkında ipuçları vermektedir. 

Avuç içi kaşıntısına eşlik eden belirtiler, altta yatan hastalığa ya da fiziksel değişime bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Avuç içi kaşıntısına eşlik eden diğer cilt sorunları ise : 

• Avuç içinde kabarmalar

• Morarmaya yakın renk değişiklikleri

• Deri döküntüleri 

• Ciltte görülen gümüş pullar veya plaklar

• Avuç içinde çatlama veya kanama

• Avuç içinde yanma ve batma hissi

• Kurdeşen (Ürtiker)

• Avuç içinde kızarıklık, ısı artışı veya şişlik

• Kaşınan yerlerde yara oluşması

• Avuç içinde hassasiyet ve ağrı

Altta yatan hastalıklar ile birlikte avuç içi kaşıntısına eşlik edebilecek genel belirtiler şunlardır:

• Öksürük

• Yüksek ateş veya titreme nöbetleri

• Baş ağrısı

• Eklemlerde sertlik veya ağrı

• Burun akıntısı

• Boğaz ağrısı

• Terleme

Avuç İçi Kaşınması Nedenleri

Avuç içi kaşıntısının nedeni ne olursa olsun sürekli veya sık sık kaşınmak can sıkıcı olmaktadır. Özellikle ellerin kaşınıyor olması insanların günlük yapması gereken işlerini aksatmasına neden olabilmektedir. Bu yüzden kaşıntının nedenini ortaya çıkarmak tedavinin büyük bir kısmını oluşturmaktadır.

Avuç içi kaşıntısının en yaygın nedenleri şunlardır:

El egzaması: En son yapılan araştırmalar neticesinde Ulusal Egzama Derneği, Amerika’da yaşayan kişilerin tahminen %10’unda el egzaması olduğunu açıklamıştır. El egzaması bulaşıcı olmayan bir cilt hastalığıdır. El egzaması olan kişilerin avuç içlerinde kaşıntı, kızarıklık, çatlaklar, kuruluk ve kabarmalar görülebilir. 

Dishidrotik egzama olarak bilinen ve el egzamalarının yaklaşık %15’ini oluşturan alt tipte ise hastaların avuç içlerinde ve bazen de ayak tabanlarında küçük ve kaşıntılı kabarcıklar görülebilir. El egzaması için riskli olan meslekler ise şunlardır:

• Yemek servisinde çalışanlar 

• Temizlik görevlileri

• Kuaför ve güzellik salonlarında çalışanlar

• Sağlık çalışanları

• Tamir işleri ile uğraşan kişiler

• Ailesinde el egzaması öyküsü olan kişiler

Alerjiler: Bazen avuç içi kaşıntısı, kimyasallara veya tahriş edici maddelere tekrar tekrar maruz kalınması ile gelişen alerjik reaksiyonun bir sonucu olabilir. Bu durum kontakt dermatit veya temas egzaması olarak adlandırılır. Ellerde ve avuç içlerinde kızarıklık, kuruluk, kaşıntı, pul pul dökülmeler veya şişlikler oluşabilir . Alerjenlere temas edildikten 48-96 saat sonrasında alerjik reaksiyonlar ortaya çıkabilir. En yaygın alerjenler veya tahriş edici maddeler ise şunlardır:

• Parfümler

• Lateks içeren ürünler (en sık eldiven)

• Sabunlar

• Dezenfektanlar

• Antiseptik veya antibakteriyel maddeler

• Yüksek klorlu su

Şeker hastalığı (Diyabet): Şeker hastalarında kan şekerinin yüksek olmasının yanında kaşıntıya neden olabilecek cilt kuruluğu görülebilir. Kaşıntı, avuç içlerinde ve vücudun diğer bölümlerinde oluşabilir. Kaşıntıya bazen kızarıklık ve ten rengi yumrular eşlik edebilir.

İlaçlar: Bazen avuç içi kaşıntısı, temas edilen maddelerden ziyade tüketilen ürünlerden kaynaklı gelişebilir. Kişiler ara sıra yeni başladıkları ilaçlara karşı alerjik belirtiler gösterebilir. Bunun nedeni histamin olarak bilinen alerjik reaksiyonlardan sorumlu kimyasaldır. Özellikle histaminlerin çok fazla salınması sonucunda avuç içlerinde kaşıntı yaşanmaktadır. Yeni ilaç alımı sonrasında alerjik belirtiler yaşayan kişilerin doktorları ile görüşmesi önemlidir.

Siroz (Kronik karaciğer hastalığı): Primerbiliyerkolanjit veya pirimerbiliyer siroz (PBS) olarak bilinen otoimmün hastalık nedeniyle hastaların avuç içlerinde kaşıntı ve kızarıklar ortaya çıkabilir. Primerbiliyer siroz, karaciğerin ince bağırsağa bağlandığı safra kanallarını etkilemektedir. Bu etkilenme sonucunda safra sıvısı karaciğerde birikmeye başlar. Bunun sonucunda zamanla karaciğerde hasar ve yapısal değişiklikler oluşur. Hastalarda avuç içi kaşıntısına ek olarak görülebilecek yaygın belirtiler ise şunlardır:

• Ciltte çabuk morarma

• Mide bulantısı ve ishal

• Kemik ağrısı

• İdrarda koyulaşma

• Sarılık

• Ödem

Sinir hasarı: Şeker hastalarında görülen sinir hasarı (diyabetik nöropati) nedeniyle hastalarda avuç içi kaşıntısı ortaya çıkabilir.  Ayrıca Karpal Tünel sendromu yani bilekte sinir zedelenmesi sonucunda ellerde uyuşma, hissizlik, kaşıntı ve ağrı yaşanabilir. Kaşıntı, genel olarak avuç içlerinde başlar ve geceleri sıklığını artırır. Sağ avuç içinde ya da sol avuç içinde kaşıntı yaşanabilir.

Avuç içi kaşıntısının diğer nedenleri ise şunlardır:

• Hormonal değişiklikler

• Tiroid hastalıkları

• Anemi

• Uyuz hastalığı

• Psikolojik sorunlar

• Hematolojik Maligniteler (lösemi, lenfoma vb.)

Avuç İçi Kaşınması Teşhisi

Avuç içi kaşıntısının altta yatan nedeni alınan hasta öyküsü vedetaylı fiziksel muayeneile ortaya çıkarılmaktadır. Bazı durumlarda doktorun ön tanısına bağlı olarak ek tanı yöntemleri kullanılabilir. Muayene genel olarak hasta öyküsü alınması ile başlar. Hasta öyküsü alınırken hastaya yöneltilen sorular şunlardır:

 • Kaşıntı ne zaman başladı ?

• Kullandığınız ilaçlar nelerdir ?

• Alerjik bir hastalığınız var mı ?

• Kronik bir hastalığınız var mı 

• Kaşıntı dışında ne gibi şikayetleriniz var ?

• Kaşıntıdan hemen önce herhangi bir böcek tarafından ısırıldınız mı ?

El ya da avuç içi kaşıntısı, dikkatli ve kapsamlı bir teşhis yaklaşımı gerektirir. Bu nedenle kapsamlı bir şekilde alınan hasta öyküsü sonrasında fiziksel muayene yapılır. Muayene sırasında avuç içinde lezyon ya da yara oluşumu varsa dikkatli bir şekilde incelenir.Ön tanı konulduktan sonra doktorlar hastalarından ek tanı yöntemleri isteyebilir. Kan testleri, yama testi ve görüntüleme yöntemleri tanıyı kesinleştirmede yardımcı olabilir.

Avuç İçi Kaşınması Tedavisi 

Avuç içi kaşıntısının tedavisinde izlenilen yolu altta yatan nedenler belirlemektedir. Kronik karaciğer hastalıklarından kaynaklı oluşan avuç içi kaşıntısında öncelikle hastaların beslenme alışkanlıkları düzenlenir ve alkol veya yağlı yiyeceklerden uzak durulması sağlanır. Ayrıca bu hastaların kaşıntı şikayeti için Kolestiramin içeren ilaçlar reçete edilebilir.

Kaşınan bölge üzerine soğuk ve nemli bir steril bez veya havlu koymak kaşıntı hissini hafifletebilir. Avuç içlerine 15 dakika boyunca buz torbası uygulamakta aynı şekilde etkili olacaktır.

Kortizon içeren topikal kremler, avuç içinde gelişen kaşıntı ve kızarıklık şikayetlerinde etkili olmaktadır. Özellikle kısa süreli tedavilerde hastalara reçete edilmektedirler. Uzun süreli kortizon krem kullanımlarında deride incelme veya kızarıklık şeklinde yan etkiler meydana gelebilir. Bu yüzden bu tür ilaçlar doktor kontrolünde ve reçetede belirtilen şekilde kullanılmalıdır.

Cildi düzenli olarak nemlendirici ürünler ile nemlendirmek kaşınmayı azaltmada etkili olmaktadır. Nemlendirici ürünlerin soğuk ortamlarda muhafaza edilmesi bu ürünlerin daha etkili olmasını sağlamaktadır. Kuru cilt, egzama gibi cilt hastalığından kaynaklanıyorsa duş sonrası ya da derinin kuru olduğu zamanlarda derinin nemlendirilmesi çok önemlidir. Özellikle yağ oranı yüksek nemlendirici kremler, ciltte daha fazla nem tutarak kuru cilt şikayetini hafifletmektedir.

Fototerapi, özellikle el egzaması ve deri tahrişi olan kişilerde etkili olmaktadır. Hastaların cilt tiplerine uygun düşük doz ultraviyole ışığı ile tedaviye başlanılır. Kliniğin seyrine bağlı olarak seansların süresi ve sıklığı değişiklik gösterebilir. 

Avuç İçi Kaşınması Tedavi Edilmezse 

Özellikle 6 haftadan uzun süren kaşıntılar, kişilerin uyku düzenini ciddi şekilde bozabilir. Sürekli kaşınma hissi, anksiyete veya depresyona neden olarak yaşam kalitesini olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Tedaviden uzak kalan avuç içi kaşıntısı, uzun dönemde ciltte yaralanmaya, deri enfeksiyon hastalıklarına ve yara izine yol açabilir.

Avuç İçi Kaşınmasına Ne İyi Gelir ?

• Sentetik malzemelerden veya lateksden üretilmiş eldivenler kullanmamak. 

• Elleri çok sıcak ya da çok soğuk su ile yıkamak yerine ılık su yıkamak faydalıdır

• Elleri doğal ve kokusuz sabunlar ile yıkamak önemlidir. Özellikle zeytinyağlı sabunlar tercih edilebilir.

• Yüksek yağ oranı içeren nemlendiriciler ile duş sonrası ellerin nemlendirilmesi nemin deri içinde hapsolmasını kolaylaştırmaktadır 

• Temizlik ya da tamir işleri ile uğraşılırken koruyucu eldivenler giyilmesi önemlidir

• Dezenfektan ya da antiseptikyerine sabun ve su tercih edilmelidir

• Geceleri pamuk oranı yüksek eldivenler ile uyumak el ya da avuç içinde kaşıntıya bağlı gelişebilecek çizilmeleri önleyecektir

• Avuç içi kaşıntısına ek olarak farklı şikayetler yaşayan kişilerin en yakın zamanda uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi faydalıdır

Avuç İçi Kaşınmasına Ne İyi Gelmez ?

• Elleri çok sıcak ya da çok soğuk su işe yıkamak

• Banyo yaparken aşırı sıcak su ile yıkanmak

• Lateks ya da sentetik bazlı eldivenler kullanmak

• Elleri sık sık dezenfektan ya da antiseptikler ile temizlemek

• Temizleyici kimyasal maddeler kullanırken ya da tamir işleri yaparken eldiven ya da koruyucu ekipmanlar kullanmamak

• Kokulu ya da parfümlü sabunlar tercih etmek

• Düşük yağ oranına sahip ve dermatolojik olarak test edilmemiş nemlendirici kremler kullanmak

• Şeker hastalarının düzenli olarak yapması gereken sağlık kontrollerini aksatması

Gebelikte Avuç İçi Kaşınması

Gebelik döneminde hormonal değişiklikler, özellikle artan östrojen hormonu, safra yollarının daha yavaş çalışmasına neden olarak ince bağırsağa geçen safra miktarında azalma yaşanmasına sebep olur. Bunun sonucunda safra, karaciğere doğru birikmeye başlar. Daha sonra safra tuzları veya safra asitleri kana karışarak hamile kadınlarda kaşıntı gelişmesine neden olur. Bu durum “gebelik kolestazı” olarak bilinmektedir.

Gebelik kolestazı, genel olarak hamileliğin son 6 ayında sıklığını artırmaktadır. Hamile kadınlar, döküntü ya da kızarıklık yaşamadan avuç içlerinde ve vücudun diğer bölgelerinde kaşıntı yaşayabilirler. 

Hamileliğin son dönemlerinde gerçekleşen gebelik kolestazı kliniğinde bebeğin doğumunda risk yaşanmaması için erken müdahale gerçekleştirilebilir. Ciddi olmayan vakalarda veya hamileliğin erken döneminde yaşanılan gebelik kolestazı durumunda ise hastalara safra yollarını uyarıcı tedaviler uygulanarak ilerde oluşabilecek riskler en aza indirilmeye çalışılır.

Çocuklarda Avuç İçi Kaşınması

Çocukluk çağında ciltte kaşıntı ve döküntü yaygın olarak görülmektedir. Genellikle kaşıntı ve döküntüler endişe yaratıcı karakterde değildirler. Tıbbi tedavi gerektirmeden zamanla kendiliğinden iyileşebilirler. Bununla birlikte çocuklardaki avuç içi kaşıntısı ve ciltte oluşan kızarıklıklar gittikçe artıyorsa ebeveynlerin vakit kaybetmeden doktor ile görüşmesi faydalıdır. Kaşıntının nedeni tespit edildikten sonra tanıya ve çocuğun yaşına uygun tedavi ebeveynler ile paylaşılır.

Genel olarak çocuklarda avuç içi kaşıntısının nedenleri şunlardır:

• El egzaması (irritan temas egzaması)

• Atopik egzama

• Uyuz hastalığı

• Kurdeşen (ürtiker)

• El, ayak ve ağız hastalığı

• Kuru cilt

Avuç İçi Kaşınması İçin Hangi Doktora Gidilmeli?

Avuç içi kaşıntısı, kişilerin cildini etkileyen bir rahatsızlık olması nedeniyle hastaların başvuruması gereken bölüm Dermatolojidir. Altta yatan hastalıkların tanı ve tedavisi için gerekli durumlarda Dahiliye bölümünden de destek alınmaktadır. 

Özellikle evde alınan önlemlere rağmen kaşıntı şikayetinde hafifleme yaşamayan kişilerin uzman doktor tarafından muayene edilmesi gereklidir.

• Yüksek ateş

• Şişlik

• Dokunulduğunda yanma hissi

• Kötü kokulu akıntı

Yukarıdaki deri enfeksiyon hastalıklarına ait belirtileri yaşayan kişilerin de uzman bir doktor tarafından muayene edilmesi çok önemlidir.Kurdeşen hastalığı veya alerjisi olan kişiler nefes almada güçlük veya çarpıntı yaşarlarsa Acil Servise başvurması gereklidir.