El Egzaması

El Egzaması (Atopik Dermatit) Nedir?

El egzaması çoğunlukla herhangi bir stres, alerji ya da travma sonucu ciltte gözlenebilen bir iltihabi durumdur. Tıpta Atopik Dermatit olarak adlandırılan el egzaması sonucu kişinin derisinde kuruluk, aşırı kaşıma hissi, kızarıklık ve bazı durumlarda da kabarıklık gibi semptomların görülebilmesiyle karakterize bir hastalıktır. El egzamasında kuruyup kaşınan hatta pullanan bu deriden hafif kabarık oluşumların çatlaması sonucu bu çatlaklara mikroorganizmaların ( çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük tek hücreli canlılar) yerleşmesi kuvvetle muhtemeldir. Bu mikroorganizmaların bu çatlaklardan vücuda girmesiyle el egzamalı kişide çoğunlukla enfeksiyon tabloları oluşabilmektedir.

El egzamasının herhangi bir yaş aralığı yoktur. Çocukluk döneminde başlayabileceği gibi her yaş grubunda da el egzaması görülebilmektedir. Sıklıkla kış aylarında artan el egzaması deterjan, sabun ve benzeri temizlik ürünü olan kimyasallarla sık temas sonucu da ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca el egzaması elin yıkandıktan sonra ıslak ya da nemli bırakılması, tahriş edici bir şekilde sürtünme ya da kaşıma, ortaya çıkan kabarık ve pullu alanların soyulması gibi durumlarda da ortaya çıkabileceği gibi bu faktörler el egzamasının yayılımını da arttırabilmektedir. Bu nedenle doktor, hemşire, çiçekçi, gıda ile ilgili meslek alanları, kuaför, berber, ev hanımları, temizlik görevlileri ve benzeri gibi ellerini sık kullanan ya da sürekli temizlemek zorunda olan meslek gruplarında el egzaması sık gözlenmektedir.

El egzaması çoğunlukla stres, alerji ya da travma sonucu ortaya çıkan bir durum olabildiği gibi ailesel faktörlerin anne babadan kişiye geçmesi yani genetik geçiş sonucu da gözlenebilmektedir. El egzaması ile yapılan çalışmalar neticesinde araştırmacılar ciltte normalde bulunan ve cildin en üst katmanını sağlamlaştıran bir proteinin eksik ya da hatalı üretildiğini görmüştür. Bu cildi sağlamlaştıran protein eksikliği ya da hatalı üretimi sonucu ciltte yeterli olmaması nedeniyle stres, alerji ve travma gibi etkenlere karşı bu kişilerin ciltlerinin sağlıklı bireylere oranla daha geçirgen olduğu gözlenmiştir.

Ayrıca bir diğer önemli nokta ise el egzamasının bir alerji olmamasıyla birlikte sıklıkla el egzaması ve alerjik hastalıkların beraber seyreden bir durum olarak gözlenmesidir. Bununla birlikte el egzamalı kişilerde ciltteki geçirgenlik diğer insanlara kıyasla fazla olduğu için cilt alerjen maddelerin geçişine daha müsaittir ve bu nedenle egzamalı kişilerde alerjik durumlar daha sık rastlanmaktadır.  

El Egzaması Belirtileri Nelerdir?

Halk arasında sık gözlemlenen bir hastalık olan el egzaması çeşitli nedenlere bağlı ortaya çıkabilmektedir. Ancak tüm hastalarda hemen hemen benzer belirtiler göstermektedir. Bu belirtiler şunlardır;

• Ciltte kuruluk
• Ciltte kaşınma
• Ciltte kabarık alanların gözlenmesi
• Ciltte pullu alanların gözlenmesi
• Ciltte döküntü
• Elde kızarıklık
• Ciltte bir enfeksiyon varlığı sonucu görülen iltihap
• Ciltte çatlama
• Ciltte yanma hissi
• Ciltte renk değişikliği

Elde görülen bazı kaşıntılar akşam saatlerinde artmakta ve uykuya dalımı zorlaştırabilmektedir. Hatta bazı durumlarda uykudan dahi uyandırabilmektedir. Bazı durumlarda görünürde leke ya da renk değişikliği bulunmamasına rağmen vücutta kaşıntının gözlenmesi egzama açısından uzmana danışılması gereken önemli bir belirtidir.

El Egzaması Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

El egzamasının nedenleri arasında birçok neden bulunmaktadır. Deriyi yıpratan faktörlerin varlığı veya genetik sebeplerden ötürü deri geçirgenliği artmaktadır. Ellerde gözlenen egzamanın nedeni çoğunlukla derinin geçirgenliğinin artması sonucu vücudun kendini savunma kapasitesinin azalması ya da yok olmasıdır. Tüm bunlara göre el egzaması nedenleri şöyle sıralanabilir;

• Genetik Faktörler: El egzaması çoğunlukla stres, alerji ya da travma sonucu ortaya çıkabilen bir durum olabildiği gibi ailesel faktörlerin anne babadan kişiye geçmesi yani genetik faktörlerin geçişi sonucu da gözlenebilmektedir. El egzaması ile yapılan çalışmalar neticesinde araştırmacılar ciltte normalde bulunan ve cildin en üst katmanını sağlamlaştıran bir proteinin eksik ya da hatalı üretildiğini görmüştür. Bu eksik ya da hatalı üretilen protein genetik faktörler aracılığıyla anne ve babadan çocuklarına da aktarılabilmektedir.
• Çeşitli Kimyasal Maddeler: El egzamasının bir diğer önemli nedeni olan ve sonradan gelişmesi önlenebilir sebepler içinde yer alan çeşitli kimyasal maddelerle temas durumu el egzaması gelişimine neden olabilmektedir. Sabun, deterjan, çamaşır suyu, tuz ruhu, kireç çözücü, dezenfektanlar, kolonya ve benzeri gibi kimyasal maddeleri fazla kullanıyorsa ya da eldivensiz olarak korumasız kullanıyorsa tüm bunlar el egzamasının ortaya çıkmasına zemin hazırlamaktadır. Ayrıca bu kimyasalların elle teması sonucu ortaya çıkan el egzamasında bu teması kesmeyip süresini uzattıkça da el egzamasında düzelme yönünde bir gelişme görülmeyecektir.
• Alerjik Sebepler: El egzaması bir alerji olmamasıyla birlikte sıklıkla el egzaması ve alerjik hastalıkların beraber seyreden bir durum olarak göz çarpmaktadır. Egzamada cilt geçirgenliği arttığı için tozlu ortamlarda bulunma gibi durumlarda el egzaması gözlenebilmektedir.
• Ellerin Tam Kurulanmaması ya da Ellerin Nemli Bırakılması: El egzamasının bir diğer önemli sebebi ise ellerin nemli bırakılmasıdır.
• Soğuk: El egzaması soğuk havaların gözlendiği kış aylarında ya da soğuk suyla herhangi bir iş yapıldığında tekrarlayabilmektedir veya artabilmektedir.
• Travmaya Maruziyet: El egzamasının bir diğer sebebi travmalara maruz kalmasıdır. Cilt sürtünme, kaşıma ya da kabaran ve pullanan deri parçalarını soyma gibi travmalara maruz bırakıldığında el egzamasında artma ya da tel egzamasının tekrarlaması kuvvetle muhtemeldir.

El Egzamasının Teşhisi

El egzaması teşhisi çoğunlukla hastanın muayene edilmesi sonrası konulur. Hasta yukarıda ifade edilen belirtilerle hekime başvuruda bulunduğunda hekim ilk olarak hastanın anamnezi ve fiziksel muayenesini yapmakla hastayı değerlendirmeye başlar. Ancak bazı durumlarda ayırıcı tanı açısından diğer tanı yöntemlerine de başvurulabilir. Bu yöntemler:

• Anamnez: Anamnez hastanın şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Hasta çoğunlukla elindeki kabarık ve kırımızı alanları göstermek için hekime başvurur. Hekim hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğuna dair hasta hikayesini alır. Hekim hastaya elindeki değişikliği ilk ne zaman fark ettiğini sorar. Hastanın yaşını, herhangi bir hastalığı olup olmadığını, son zamanlarda bu lekelenmelere neden olacak kimyasalla temas, güneşte yanma vb. bir sebep yaşayıp yaşamadığını, hastanı çalıştığı işleri, nerede yaşadığı gibi bilgileri ve ailesinde daha önce böyle şikayetler yaşayanların olup olmadığını sorarak detaylı bir şekilde not eder. Gerekli gördüğü ekstra durumları da anamneze ekler ve ardından hekim fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hekim inspeksiyon (gözlemleme) – palpasyon (dokunarak muayene) – perküsyon (vurarak muayene)- oskültasyon (dinleyerek muayene) sıralamasını uygulayarak hastayı muayene eder. Ancak hekim çok rahat bir şekilde inspeksiyonla ve palpasyonla el egzamasının çok rahat bir şekilde tanısını koyabilir.
• Laboratuvar Tetkikleri: Laboratuvar tetkiklerinde ise hastadan kan alınır. Laboratuvarda hastanın kan hücresi değerleri, protein ve kan şekeri seviyesinin yanı sıra, böbrek fonksiyon göstergeleri, mineral düzeyleri, enfeksiyon varlığı veya yokluğu değerlendirilir ve son olarak kanın periferik yayması yapılır.
• Alerji testi: El egzamasında hastanın elinde görülen çatlaklar, deri dökülmeleri gibi durumlar sebebiyle çeşitli mikroorganizmalar vücuda daha kolay girme şansı elde eder ve kişide alerji gelişmesi durumu gözlenebilir. Alerji testleri ile alerjiye neden olan neden belirlemektedir. Alerji testleri kan testi ya da deri testi olarak uygulanabilmektedir.

El Egzaması Tedavisi

El egzaması genelde hastalarda görülen uzun süreçli bir durumdur yani kroniktir. Hastalarda el egzaması geçme yeniden oluşma şeklinde tekrarlamalarla uzun süre devam etmektedir. Bu sebeplerden hastalarda uygulanabilecek tedaviler çoğunlukla bireyde oluşabilecek egzama bulgularını önlemeye ya da egzama şiddetini azaltmaya yöneliktir. El egzamasının geçebilmesi için hasta kimyasallarla korunmasız temas ya da soğuk, kaşıma, sürtme gibi kendini sakınması gereken durumlara karşı hekim tarafından uyarılır. Tedavide hekimler kortizon (steroit ilaç) dışında bağışıklık sistemini baskılayacak ilaçlar, yaş pansumanlar ve kortikosteroitli pomad tedavileri kullanabilmektedir.

El Egzaması Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Eğer hasta el egzamasını önemsemezse ve gerekli tedaviyi uygulatıp kendini sakınmazsa hayat kalitesi çok önemli bir ölçüde düşecektir. Ayrıca eldeki egzama sonucu oluşacak çatlaklardan mikroorganizmaların vücuda girmesi sonucu hastada çeşitli enfeksiyonların ve ciddi alerjik durumlarında gözlenmesi kuvvetle muhtemeldir. Bu nedenle en kısa zamanda hastalar gerekli tedaviyi uzman bir dermatoloji uzmanına danışarak uygulamalıdır.

El Egzamasına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

El egzamasın çoğunlukla kışın soğuğun artmasıyla hastalarda artma ya da tekrarlama eğilimindedir. Egzamadan ve soğuktan korunmak için giyilen yünlü eldivenler egzamanın artmasına neden olabileceğinden iyi gelmeyecektir. Yine aynı şekilde soğuk kış aylarında esen aşırı rüzgâr elde egzamaya neden olabileceğinden eli sık sık nemlendirmek el egzamasına iyi gelecektir.

El egzaması dengeli ve düzenli bir şekilde sağlıklı beslenmek birçok hastalık durumunda olduğu gibi el egzamasında da kişiye iyi gelecektir. Bunun dışında sıcak suyla duş almak, el yıkamak yerine ılık su kullanmakta el egzamasına iyi gelecek basit yöntemlerdir.

El Egzamasında Kullanılan İlaçlar

• Krem, Merhem ve Losyonlar: Kremler, merhemler ve losyonlar elde oluşan egzama nedeniyle görülen kuruma ve çatlaklara iyi gelmektedir.
• Kortizon Preparatları: Genelde elde görülen egzamaları kontrol altında tutabilmek adına verilen krem, merhem ve losyon gibi yumuşatıcılar etkili olmaktadır. Ancak egzamanın ağırlığına göre verilebilecek bir tedavi seçeneği olan kortizon preparatları kaşıntı ve kızarıklıklarda son derece etkili olacaktır.

El Egzaması Geçer mi? El Egzaması İlerleyen Dönemde Kötüleşir Mi?

El egzaması eğer elinize gerekli özeni gösterip elinizi herhangi bir travmaya uğratmamanız ya da kimyasal maddelere maruz bırakmamanız durumunda gerekli nemlendirme işlemini yaparsanız büyük ihtimalle geçecektir. Ancak el egzaması egzamanın ağırlığına göre daha da yayılabilecek ve hastaların hayat kalitesini daha da aşağı çekebilecek potansiyeldedir. Ayrıca el egzamasına sahip birisi elini travmalardan ya da kimyasallardan ve soğuktan koruma adına gerekli özeni göstermezse egzaması daha da artma suretiyle kötüleşecektir.

Hamilelikte El Egzaması

Hamilelikte de el egzaması sıklıkla görülebilmektedir. Bu gebelik sürecinde değişen hormon seviyeleri sebebiyle ciltte bazı tepkimeler meydana gelmesi sonucu egzama ortaya çıkabilmektedir. Ayrıca normal yaşamda kişiyi rahatsız etmeyen şeyler hamilelik sürecinde kişiyi rahatsız edebilir ve el egzaması yapabilir. Tedavi seçenekleri de diğer yetişkinlerde olduğu gibi sakınma ve nemlendirme üstünedir. 

Çocuklarda El Egzaması

El egzaması genel olarak her yaş grubunda ortaya çıkabilecek bir durumdur. Çocukları el egzamasından korumak için ılık suyla duş yaptırmakta ve yumuşak sabun kullanmakta yarar vardır. Ayrıca çocukların kıyafetlerinin ve eldivenlerinin yün yerine pamuk gibi hava alabilen materyalden yapılmış olmasına dikkat edilmelidir. Çocuklarda ilaç tedavisi olarak yan etki gösterme ihtimaline karşı kortizon preparatları çok tercih edilmez.

El Egzamasında Hangi Doktora Gidilir?

El egzaması ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve tedavi eden esas bölüm Dermatoloji (Deri Ve Zührevi Hastalıklar) bölümüdür. Yukarıdaki belirtiler eğer mevcutsa aile dermatoloji uzmanı hekime şikayetleri ile başvurur. Uzman hekim hastanın şikayetlerini dikkatlice dinler. Hekim şikayetler üzerine fizik muayeneyi yapar ve gerekli tetkikleri ister. Sonuç olarak da hastalığın tanısını koyar.

El egzaması hastalarda ciltte kuruluk, kaşınma, kabarık alanlar, pullu alanlar, döküntü, elde kızarıklık, ciltte çatlama ve yanma hissi gibi semptomlar verdiğinde dermatoloji uzmanı bir hekime görünmekte yarar vardır.