Dar Kanal Ameliyatı

Dar Kanal Ameliyatı Nedir?

Dar kanal hastalığı ile ilgili diğer tedaviler başarılı sonuçlar vermediyse veya semptomlar ileri düzeydeyse dar kanal ameliyatı düşünülebilir. Ameliyatın hedefleri, omurilikteki veya sinir köklerindeki baskıyı, omurilik kanalında daha fazla alan oluşturarak hafifletmektir. Ameliyat, stenoz bölgesini açmak ve stenoza bağlı semptomları gidermenin en etkili yoludur.

Dar kanal cerrahisi ile ilgili bugüne dek yapılan araştırmalar, dar kanal ameliyatlarının deneyimli cerrahlar tarafından uygulandığında çok daha az komplikasyonlarla karşılaşıldığını ortaya koymaktadır. Bu nedenle dar kanal ameliyatı yapan doktorlar ile ilgili detaylı bir araştırma yaparak deneyimli olanların tercih edilmesi, ameliyatın başarısı için son derece önemlidir.

Dar kanal tedavisinde uygulanan ameliyatlar laminektomi, laminotomi ve laminoplasti olmak üzere 3 ana grupta incelenebilir.

Dar Kanal (Spinal Stenoz) Nedir?

Tıbbi ismi "Spinal Stenoz" olan dar kanal hastalığı, omurgada bulunan bir veya daha fazla boşluğun belirli nedenlerle daralmasıdır. Omurgada çok az miktarda mevcut olan omurilik sinirleri, bu boşluk nedeniyle küçük bir alana hapsolur. Omurilik içerisinde hapsolmuş sinirler, omuriliğin veya buradaki sinir sisteminin tahriş olmasına; buna bağlı olarak da sırt ağrısına ve siyatiğe (sinir ağrıları) yol açar.

Dar kanal, zaman içerisinde yavaş yavaş gelişen bir hastalıktır. Yaygın olarak yaşlılığa bağlı olarak meydana gelir. Kireçlenme olarak bilinen osteoartrit (dejeneratif eklem hastalığı) ve yıpranma nedeniyle ortaya çıkar. Yapılan bazı röntgen filmlerinde veya görüntüleme testlerinde bu tür bozukluklar keşfedilebilir fakat herhangi bir semptom geliştirmeyebilir.

Omurga darlığının nerede ve ne kadar şiddetli olduğuna bağlı olarak boyunda, sırtta, kollarda, bacaklarda, ellerde veya ayaklarda ağrı, uyuşma, karıncalanma veya güçsüzlük hissedilebilir.

Omurga boyunca herhangi bir alanda dar kanal sorunu oluşabilir. Fakat en çok şu iki alanda ortaya çıkar:

• Alt sırt bölgesi (lomber kanal darlığı)
• Boyun bölgesi (servikal kanal darlığı)

Laminektomi (Omur Laminası Ameliyatı)

Özellikle günlük aktivitelerin yapılmasını engelleyen sırt ve boyun ağrılarının giderilmesi için laminektomi gereklidir. Omur laminası ameliyatı olarak da bilinen laminektomi, lamina kemiğinin tamamının veya bir kısmının çıkarıldığı bir prosedürdür. Bu ameliyat; yaralanmayı, fıtıklaşmış diski, kanalın daralmasını (spinal stenoz), omurilikteki tümörü veya sinir kökleri üzerindeki baskıyı tedavi eder. Genel anestezi altında uygulanan bir ameliyattır.

Laminektomiye İhtiyaç Duyulan Durumlar

• Şiddetli bel veya boyun ağrısı olduğunda
• Omurgadaki ağrı, hareket etme ve işlev görme yeteneği kısıtladığında
• Omurga sinirleri üzerinde baskı varsa 
• Disk fıtıklaşması durumunda
• Diskin omurilik sinirlerine baskı yapması sonucu tüm vücut genelinde, ellerde, kollarda veya bacaklarda ağrı, uyuşukluk ve halsizliğe neden olduğunda
• Diskin yaralanması, aşınması ve yıpranması durumunda
• Medikal tedavilerden sonra devam eden sırt ve boyun ağrıları olduğunda

Laminektomi Öncesi Hazırlık

• Hastanın sağlık geçmişi (yapılan ameliyatlar, uygulanan tedaviler, kullanılan ilaçlar, vb.) ile ilgili ameliyat öncesi uzman doktora bilgi verilmelidir.
• Ameliyat öncesinde hastanın sağlık durumunun iyi olup olmadığı ile ilgili fizik muayene yapılır. Kan testleri veya başka türlü teşhis testlerine ihtiyaç duyulabilir.
• Hastanın herhangi bir ilaca, latekse, anesteziye veya banda alerjisi varsa, sağlık uzmanına bu durum ile ilgili bilgi verilmelidir. 
• Kanama bozuklukları öyküsü varsa veya kan sulandırıcı ilaçlar, kanın pıhtılaşmasını etkileyen başka türlü ilaçlar varsa işlemden önce sağlık uzmanına söylenmelidir.
• Ameliyattan önceki gece yeme ve içme aktiviteleri doktorun söyleyeceği zamana kadar durdurulmalıdır.
• Rahatlama sağlaması açısından ameliyat öncesi sakinleştirici alınabilir.
• Ameliyattan sonra belirli günlük aktivitelerde sınırlamalar olabilir, bu konu ile ilgili doktordan bilgi alınmalıdır.

Laminektomi Nasıl Yapılır?

• Hastanın elinden veya kolundan intravenöz damaryolu (IV) bağlanır. İntravenöz damar yolu, hücre fonksiyonlarının sağlıklı bir şekilde çalışması için vücuda damardan sıvı enjekte edilmesidir.   
• Anestezi altındayken idrar sondası takılabilir.
• Cerrahi bölgede fazla sayıda kıl varsa bu bölge tıraşlanır. 
• Anestezi uzmanı, ameliyat sırasında kalp atış hızını, kan basıncını kan oksijen seviyesini sürekli olarak izler.
• Sağlık personeli, antiseptik bir solüsyonla cerrahi bölgenin üzerindeki cilt dokusunu temizler.
• Cerrah, operasyonun uygulanacağı omur üzerinde bir kesi (kesi) yapar.
• Bölgedeki sinirler üzerindeki baskıyı hafifletmek için omurun arka bölümündeki (laminanın) kemikli kısım açılır. Bu işlem bir diskin tamamının veya bir kısmının çıkarılmasını kapsar. 
• Açılan kesiler, dikiş veya cerrahi zımba ile kapatılır. 
• Son olarak steril bir bandaj ve pansuman uygulanır. 

Laminektomi Riskleri

Herhangi bir cerrahi prosedürde olduğu gibi laminektomi ameliyatında belirli riskler vardır. Bu riskler şu şekilde sıralanabilir:

• Kanama
• Enfeksiyon
• Bacaklarda veya akciğerlerde kan pıhtılaşması
• Omurilik veya sinir kökü yaralanması
• Genel anesteziye bağlı riskler 
• Ameliyat bölgesinde sinir veya kan damarlarının hasar görmesi (bu problem zayıflığa ve uyuşukluğa neden olabilir)
• Dar kanal ameliyatı sonrası ağrılar azalmayabilir ve hatta öncekinden daha kötü hale gelebilir

Laminotomi (Dekompresyon Omurga Ameliyatı)

Laminotomi, laminanın ve bağların küçük bir kısmının çıkarılmasıdır. Lamina, omurga kanalını koruyan, omurganın arkasındaki bir kemiktir. Laminanın bir kısmını çıkarmak, omuriliğin ve sinirlerin serbestçe hareket etmesi için daha fazla alan oluşmasını sağlar.

Bir tür dekompresyon omurga ameliyatı olan laminotomi, kol ve bacaklarda kronik ağrı, uyuşma ve kas güçsüzlüğüne neden olabilen omurilik kanalının daralmasını gidermek için yapılır. Laminotomi ile laminanın sadece bir kısmı çıkarılırken, laminektomi olarak bilinen prosedürde laminanın tamamı çıkarılır.

Laminotomi İhtiyaç Duyulan Durumlar

• Bel fıtığı
• Disk şişmesi
• Dejeneratif disk hastalığı
• Dar kanal (spinal stenoz)
• Omurga artriti
• Omurga sinirlerinin üzerinde baskı oluşması
• Kol ve bacaklarda ileri derecede ağrı olması
• Fizik tedavi veya ilaç tedavileri ile iyileşmeyen ağrı
• Yürüme ve ayakta durmada güçlük

Laminotomi Nasıl Yapılır?

• Laminotomi, yukarıda bahsedilen laminektomi ile benzer bir operasyondur. 
• Laminotomi prosedüründe uzman cerrah, hasarlı ve dejenere olmuş bölgeye erişmek için küçük kesiler yapar.
• Bölgedeki basıncın azaltılması için omurilik sinirinin üstündeki ve altındaki laminada küçük bir açıklık oluşturulur.
• Bölgedeki hasarın boyutuna göre foraminotomi, diskektomi veya füzyon prosedürleriyle birlikte uygulanabilir.
• Foratominotomi, laminektomi ve laminotomi gibi, spinal sinirler üzerindeki baskıyı azaltmak için yapılan bir dekompresyon işlemidir.
• Diskektomi, en yaygın disk dekompresyon ameliyatlarından birisidir. Hasarlı intervertebral diskin (omurlar arasındaki yastıkçık) bir kısmının veya tamamının çıkarılmasıdır. 
• Spinal füzyon, omurgada dengenin sağlanması için spinal implantlarla desteklenen bir füzyon operasyondur.

Laminotominin Avantajları

Laminotomi operasyonunda, laminanın tamamının değil de bir kısmının çıkarılması, laminanın omurilikteki desteğinin tamamen ortadan kaybolmasını önler. Laminektomi operasyonuna göre avantajları şu şekilde sıralanabilir:

• Daha küçük kesi yapılması
• Ameliyat süresinin daha kısa olması
• Daha az kan kaybının olması
• Kas hasarının daha az olması
• Ameliyattan sonra enfeksiyon riskinin daha az olması
• Ameliyattan sonra daha az ağrı
• Ameliyattan sonra daha hızlı iyileşme süresi  

Laminotominin Riskleri

• Enfeksiyon
• Kanama
• Kan pıhtıları
• Sinir hasarı

Laminotomi Sonrası İyileşme

• Her hasta için uygulanan operasyon benzersizdir. Uygulanan ameliyat, mikrocerrahi ile dar kanal ameliyatı ise genellikle ameliyat günü veya sonraki gün hastaneden taburcu olunur.
• Eğer operasyonda açık ameliyat tekniği uygulanırsa bir ila üç gün hastanede kalınır. 
• Dar kanal ameliyatı sonrası ilk birkaç gün banyo yapma, giyinme ve diğer günlük aktivitelerde hastanın yardıma ihtiyacı olabilir.
• Ameliyattan sonraki ilk birkaç gün kısa mesafeler yürümek, kademeli olarak bu mesafeyi her gün artırmak; iyileşme sürecini hızlandırmaya katkı sağlar.
• Genellikle ameliyattan sonra kısa bir süre için korse takılması önerilir.
• Ameliyattan sonra 4 ila 6 hafta sonra hastanın tamamen iyileşmesi beklenir.

Laminoplasti 

Laminoplasti, omurganın servikal bölümünde yer alan spinal sinirler üzerindeki stresi azaltmak için kemiği yeniden şekillendiren veya yeniden konumlandıran cerrahi bir prosedürdür. Laminektomiden ve laminotomiden farklı bir operasyondur çünkü lamina çıkarılmaz, yeniden konumlandırılır veya yeniden şekillendirilir.

Laminoplastiye İhtiyaç Duyulan Durumlar

Spinal kanalın daralması sonucu sinir kökleri ve omurilik, baskı altında kalmaya başlar. Laminoplasti, bu daralmanın genişletilmesi için uygulanır. Genellikle şu belirtileri olan hastalarda etkili bir prosedürdür:

• Boyun bölgesinde uyuşma, halsizlik ve karıncalanma hissi
• Omuzlarda, ellerde veya kollarda ağrı
• Boyun ağrısı
• Mesane fonksiyonlarındaki sorunlar (idrar kaçırma)

Laminoplasti Nasıl Yapılır?

• Bu cerrahi işlem genel anestezi altında yapılır. 
• Boynun arka kısmından aşağıya doğru bir kesi yapılır ve omurganın arkası açığa çıkarılır.
• Cerrah, ameliyat mikroskobu ve çok ince cerrahi aletler kullanarak, laminanın ve faset eklemi denilen omurga ekleminin birleştiği yerde ince bir kesi yapar. 
• Bu kesi, kemiğin dış ve orta katmanları boyunca uzanır. 
• Kemiğin diğer tarafında, kemiğin dış, orta ve iç katmanına uzanan benzer bir kesi daha yapılır. 
• Her iki kesi de yapıldıktan sonra, lamina kama ile açılır. Bu sayede omurilik kanalı açılır ve omurilik üzerindeki baskı azaltılır. 
• Kamalın açık kısım, küçük bir metal plaka veya bir kemik parçası ile açık tutulur.
• Laminoplasti sırasında cerrah ayrıca foraminotomi yapabilir. Bu prosedür, sinir köklerinin omurilikten çıktığı delikler olan foraminayı genişletir ve sinir kökleri üzerindeki baskıyı azaltabilir.
• Son olarak kesi bir dikişle kapatılır ve bandajla sarılır.

Laminoplasti Riskleri

• Sinir manipülasyonuna bağlı ağrı, uyuşma
• Omurilik veya sinir kökü hasarına bağlı güçsüzlük, felç
• Bağırsak/mesane inkontinansı (idrar kaçırma) veya iktidarsızlık
• Beyin omurilik sıvısı sızıntısı
• Ağrının tekrarlaması veya devam etmesi
• Büyük kan damarlarında kanama veya yaralanma
• Enfeksiyonlar
• Genel anestezik komplikasyonlar

Laminoplasti Sonrası İyileşme

• Laminoplastiden sonra hastada birkaç hafta boyunca hareket kısıtlılığı olur. 
• Muhtemelen bir ila iki gün hastanede kalınır ve ardından taburcu olunur.
• Genellikle doktorlar bir hafta kadar süreyle kullanılması için ağrı kesiciler reçete eder.
• Dar kanal ameliyatı olanlar için günlük aktiviteler birkaç hafta sınırlı olabilir.
• Hasta kendisini rahat hissettikçe aktivite seviyesini artırabilir.
• Araç kullanmak, işe geri dönmek gibi faaliyetler hastanın kendisine bağlıdır. Genellikle 1 hafta boyunca yalnızca çok az hareket gerektiren işlerin yapılması tavsiye edilir.
• Cerrah, tipik olarak ameliyattan 4-6 hafta sonra bir kontrol ziyaretinde bulunulmasını ister. Bu kontrolde; iyileşme, hareket açıklığı, omurganın dengesi ve diğer semptomlar incelenir.
• Genellikle yetişkinlerde boyunluk takmaya gerek yoktur, ancak bazı hastalar işlemden sonra bir veya iki hafta boyunluk takmayı tercih edebilir. Çocuklar ve gençler için 6 hafta boyunca sert bir destek veya boyunluk takılması önerilir.
• Yürüyüş ve bisiklet sürme gibi düşük seviyeli aktiviteler, ameliyattan birkaç hafta sonra başlatılabilir. 
• Daha ileri aktiviteler ameliyattan 4-6 hafta sonrasına kadar ertelenmelidir.

Bazı hastalar için rehabilitasyon tedavisi tavsiye edilmektedir. Boyun için fizik tedavi genellikle ameliyattan 4-6 hafta sonra önerilir.