Düz Kafa Sendromu

Düz Kafa Sendromu Nedir?

Düz kafa sendromu, bebeklerin başının arka bölümü veya yan bölümlerinde pozisyonu sebebiyle ortaya çıkan düzleşme durumudur. Tıp dilinde Plagiosefali olarak adlandırılan sendrom genel olarak anne karnındaki bebeğin duruş pozisyonu veya doğumdan sonra yatış pozisyonuyla ilgili ortaya çıkmaktadır.

Düz kafa bebeklerin yeni doğduğu süreç içinde kafatası kemiklerinin ince ve esnek yapısı sebebiyle kolay şekilde değiştirecek yapıda olmasına bağlı görülebilir. Bebeklerde başın aynı bölgesinde basınç uygulanması durumu düzleşme şikayetlerine yol açabilir. Doğum sonrası bebeklerde geniş bir hareket yeteneği yoktur. Bebekler sırt üstü uzun süre yatmayı sürdürebilir. Bu durum plagiosefali oluşumuna yol açabilir.

Düz Kafa Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Düz kafa sendromu bebeklerde kolaylıkla anlaşılabilecek bir rahatsızlıktır. Her sendromda belirtiler vakaya göre değişiklik gösterebilir. Hafif vakalarda şekil bozuklukları ilk bakışta anlaşılamayabilirken ağır vakalarda gözle kolaylıkla belli olabilir.

Düz kafa sendromu belirtileri genel olarak şu şekildedir;

• Bebeğin başının arka kısımları ve nadiren de yan kısımlarında düzleşen bölge ya da bölgeler oluşması
• Kafada belirli bölgelerde noktasal saç kayıplarının olması
• Bebeğin kafasında şekil bozukluklarının görülmesi
• Bebeğin kulaklarında orantısızlık ve simetri sorunları olması, kulakların birbirinden farklı yapıda olması
• Bebeğin kafatası bölgesinin arka sağ veya sol kısmında yer alan düzlük bölümde ileri ve aynı yönlü çıkıklık oluşması
• Bebekte karşıdan yüzüne bakıldığında anlaşılabilecek göz ve yanaklardaki asimetri olması
• Normal doğum sonrasında bebeğin başında kızarıklık ve saç dökülmesi şikayetleri genel belirtiler arasında yer almaktadır.

Düz Kafa Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Bebeklerde düz kafa sendromunun birçok nedeni olabilir.  

Düz kafa sendromu nedenleri şu şekilde sıralanabilir;

• Bebeğin Yanlış Uyku Pozisyonu: Düz kafa sendromunu en yaygın nedeni bebeğin uyku pozisyonudur. Bebek çok uzun süre sırtüstü olacak pozisyonda uyursa kafa bölgesinde belirli bir süre sonra düzleşme oluşumu gözlenir. Yeni doğan bebeklerde kafatası çok yumuşak bir yapıdadır. Bu yüzden belirli bir noktaya sürekli basınç uygulandığında şekil bozuklukları oluşabilir.
• Bebeğin Uyuduğu Alanlar: Uzman görüşleri ve yapılan araştırmalar bebeğin uzun süre boyunca oto koltuğu, ana kucağı, puset gibi araçlarda uyuması durumunda bebeklerde düz kafa sendromu oluşabileceğini göstermektedir.
• Doğumun Prematüre Olması: Johns Hopkins Tıp Fakültesi tarafından yapılan araştırmaya göre prematüre bebeklerin düz kafa sendromuna yatkınlıklarının daha fazla olduğu belirtilmektedir. Prematüre doğum sonrası bebeklerin kafatasının doğum zamanı normal olan bebeklerden daha yumuşak olduğu bilinmektedir. Bu bebekler doğumdan sonra tıbbi ihtiyaca yatkındır ve kırılgan yapıda oldukları için yeni doğan yoğun bakımı ve kuvözlerde uzun süre sırtüstü pozisyonda yatarlar. Bu durum da düzleşme şikayetlerini arttırabilir.
• Bebeğin Anne Karnındaki Pozisyonu: Gebelik sürecinde bebeğin anne karnındaki pozisyonu çok önemlidir. Bebeklerde düz kafa sendromu anne karnında başlayabilir. Amniyon sıvısı az olan veya rahim bozukluğu bulunan anne adaylarının rahminde bebeğin pozisyonu etkilenebilir. Bazı vakalarda anne adayının pelvisi bebeğin kafatasını baskılayabilir. Bu durumlar bebeğin kafatasında şekil sorunları ile doğmasına yol açabilir.
• Bebeğin Doğum Şekli: Bebeğin doğum şekli de düz kafa sendromuyla yakından ilgilidir. Sezaryen ya da normal doğum bu süreci tetikleyebilir. Aletli doğum sırasında forseps ve vakum gibi araçların kullanılması bebeğin kafasında şekil bozukluklarına yol açabilir.
• Eğri Boyun (Tortikolis): Eğri boyun durumu bebeğin anne karnında duruş bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkar. Eğri boyun sorunu olan bebekler başlarının yanlara çevirirken zorluklar yaşayabilir. Bebeğin boyun kasları sertleştiği ve kısaldığı için belirli bir yöne çevirmede zorluklar görülür. Bu bebekler başlarını genellikle aynı pozisyonda tutarlar ve bu durum düz kafa sendromu oluşmasına yol açabilir.
• Çoğul Gebelik Hikayesi: Çoğul gebelik ile doğan bebeklerde kafalarında düzleşme noktaları ile doğum olabilir. Anne karnında çocuklar birbirinin kafatasına duruş pozisyonuna bağlı olarak basınçlar uygulayabilir. Bu durum kafatasında şekil sorunlarına yol açabilir.

Düz Kafa Sendromu Teşhisi

Çocuklarda düz kafa sendromu genellikle çok basit bir şekilde teşhis edilebilir.

Ancak altta yatan farklı bir neden varsa teşhis için farklı yöntemler devreye girmektedir;

• Fiziki Muayene: Düz kafa sendromu teşhisi için öncelikle fiziki muayene yapılır. Doktorlar genel olarak bebeğin kafasına bakarak bu durumu teşhis edebilirler. Bebeklerde eğri boyun durumu varsa teşhis sırasında doktorlar bebeğin boyun hareketlerini gözlemler.  
• Belirli Aralıklarla Muayene: Doktorlar bebeğin kafa şeklini gözlemlemek adına zamana ihtiyaç duyar. Bu yüzden kafadaki şekil değişimlerini gözlemleyebilmek adına belirli aralıklarla muayene yapılır. Bu süreçte belirgin bir değişim anlaşılırsa düz kafa sendromu tanısı konulabilir.
• Röntgen: Bebeklerde düz kafa sendromu dışında daha ciddi durumlar olabilir. Çocuklarda pozisyon değişiklikleri bir yarar sağlamadıysa pediatrik beyin ve sinir cerrahları devreye girecektir. Bu durumda ilerleyen vakalarda röntgen incelemesi ile bebeklerde kafatası detaylı incelenir.
• Tomografi: Basit vakalarda düz kafa için görüntüleme tekniklerine gerek duyulmayabilir. Ancak altta yatan daha ciddi vakalardan şüphe duyulması durumunda röntgenden tam sonuç alınamadıysa ya da daha detaylı bir inceleme yapılması isteniyorsa tomografi de kullanılan diğer görüntüleme yöntemlerinden biridir.

Düz Kafa Sendromu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Düz kafa sendromu tedavisi bebekte görülen semptomlara, bebeğin yaşına ve genel sağlık durumuna göre değişmektedir. Bunun yanında vakanın şiddeti de tedavi yöntemini belirlemede etkilidir. Hafif ve orta dereceli vakalar görüldüğünde uygulanabilecek basit tedavi yöntemleri varken ağır vakalarda ise farklı müdahale seçenekleri devreye girebilir.

Düz kafa sendromu tedavisi yöntemleri şu şekildedir;

• Bebeğin Pozisyonunu Değiştirme: 1 yaşına kadar bebeklerin sırtüstü pozisyonda yatırılmamaları önerilir. Bu durum düz kafa sendromuna yol açabileceği için bebek yatarken belirli aralıklarla başını diğer yöne çevirmek doğru bir çözüm olacaktır. Bu sayede bebeğin aynı noktadan kafatasına basınç gelmesi engellenebilir. 
• Basit Fiziki Etkinlikler Yapma: Bebeğin düz kafa sendromu şikayetleri varsa hafif vakalarda basit fiziki etkinlikler bebeğin şikayetlerini azaltabilir. Genellikle bebek uyanık olduğu zamanlarda karın üstü pozisyonlarda durmasını sağlayacak etkinlikler önerilmektedir. Bebeğin ufak oyun şeklinde egzersizlerle kafatasının arka bölümüne gelen basınç dengelenebilir.
• Düz Kafa Sendromu Yastığı: Uzmanlar hafif ve orta dereceli vakalarda düz kafa sendromu tedavisi için ortası delik olarak tasarlanan düz kafa sendromu yastıklarını önermektedir. Bu yastık mutlaka doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır.
• Fizik Tedavi: Düz kafa sendromunda fizik tedavi çok tercih edilen bir tedavi şeklidir. Doktorun yönlendirmesi ile bebeklerin boyun kaslarında kasılmaya bağlı sertleşmeyle oluşan düz kafa sendromu fizik tedaviyle ortadan kaldırılabilir. Fizik tedavi bu alanda deneyimli bir fizik tedavi uzmanı ile yürütülmelidir.
• Kask Tedavisi: Düz kafa sendromunun ileri olduğu vakalarda kask tedavisi de kullanılmaktadır. Bebek 6 aydan daha büyükse genellikle kafatasında bir düzelme olmaz. Bu durumda profesyonel bir yönlendirmeyle uygulanan kas tedavisi bebeğin sorunlarını ortadan kaldırabilir.
• Düz Kafa Sendromu Ameliyatı: Bebeklerde bazı durumlarda kafatasında ortaya çıkan şekil bozukluklarını düzeltebilmek için cerrahi yöntemler uygulanmalıdır. Özellikle diğer tedavi yöntemleriyle geçmeyen ve kısa sürede sonuç alınması gereken durumlarda bebeğin genel sağlık durumuna ve doktorun kararına göre ameliyat uygulanacak seçeneklerden biri olabilir.

Düz kafa sendromu tedavi sürecinde en büyük yanlış ebeveynlerin kendi başına hareket etmesidir. Erken dönemde doktora başvurulmalı ve uzmanların tüm yönlendirmeleri titizlikle uygulanmalıdır.

Düz Kafa Sendromu Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Düz kafa sendromu bebekler 1 yaşına gelmeden önlenmesi gereken bir rahatsızlıktır. Bu durum bebek 1 yaşına gelmeden önlenmediği takdirde asimetrik hale gelen kafa yapısı kalıcı şekle dönüşebilir. Bu yüzden ebeveynler hemen doktora görünmeli ve uzmanların yönlendirmesiyle tedavi sürecini yakından takip etmelidir.

Yetişkinlerde düz kafa sendromu tedavisinin başarı oranı, bebeklik çağında uygulanan tedaviye kıyasla daha düşüktür.

Bu süreçte belirli bir zaman sonrasında uzman yönlendirmesine bağlı D vitamini kullanımı, yatış pozisyonlarının sürekli değiştirilmesi, özel tasarlanan yastık kullanımı gibi durumlar başta olmak üzere tüm tedavi yöntemleri titizlikle uygulanmalıdır.

Düz Kafa Sendromunu Önlemek için Neler Yapılabilir?

Bebeklerde düz kafa sendromunu engellemek ve önlem alabilmek için uygulanacak birçok yöntem bulunmaktadır.  

Düz kafa yapısı ortaya çıkmaması için alınacak önlemler şöyle sıralanabilir;

• Yatış Pozisyonu Sürekli Düzeltilmelidir: Bebeğin başı sürekli aynı yöne doğru yatarsa bu bölgeden kafatasına basınç oluşacaktır. Buna bağlı olarak düz kafa sendromu gelişebilir. Bu durumun önüne geçebilmek için sürekli olarak bebeğin yatış pozisyonu düzeltilmelidir. Ebeveynler bebeğin yatış pozisyonunu sürekli olarak takip etmelidir.
• Düz Olan Tarafa Yatmaması Adına Diğer Tarafa İlgi Çekici Oyuncaklar Asın: Bebekler genellikle kafatasında düzleşme oluşan bölgeye doğru yatma eğilimindedir. Ancak basit oyunlarla bebeğin diğer tarafa yatması ve aksi yöne yatmak için alışkanlık geliştirmesi önlenebilir. Bebeğin diğer tarafına ilgisini çekecek oyuncaklar yerleştirerek o tarafa sürekli olarak yatması sağlanabilir.
• Boyun Egzersizleri Yapılmalıdır: Bebeğin başını diğer tarafa çevirebilmek adına uzmanların yönlendirmesiyle boyun egzersizleri ve masaj yapılabilir. Bu süreçte çok dikkatli olunması gerekmektedir.  Masaj sürecinde bebeğin kafatasının yumuşak ve hassas olduğu unutulmamalı ve çok nazik davranılmalıdır.
• Kafatası Şeklini Düzeltecek Yastıklar Kullanılmalıdır: Bebeklerde kafatası şeklini düzeltecek diğer bir işlem ise delikli olarak özel tasarlanan yastıklar kullanılmasıdır. Bu yastıklar mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır. Düzenli kullanım sayesinde çocukların kafa yapısı yeniden şekillendirilebilir.
• Bebek Düzenli Olarak Kucağa Alınmalıdır: Özellikle bebeğin ana kucağı, puset gibi araçlarda sırtüstü pozisyonlarda uzun süre geçirmesi düz kafa sendromuna yol açmaktadır. Bu yüzden bebekler bu araçlarda daha kısıtlı zaman geçirmelidir. Ebeveynler bu süreçte bebekte sıklıkla gerçekleştirecekleri pozisyon değişiklikleri sayesinde baskıyı azaltabilir. Araç kullanırken oto koltuğundan bebeği kucağa almak tehlikeli olabilir. Bu durumda kısa aralıklarla mola vererek bebeğin kucakta biraz vakit geçirmesi sağlanabilir.
• Bebek Uyanıkken Yerde Yuvarlanarak Boyun Bölgesi Kuvvetlendirilmelidir: Uzmanlar genellikle düz kafa sendromu etkilerini azaltabilmek adına bebeklerin uyanıkken karın üstü yatırılarak kaslarını kuvvetlendirecek etkinlikler yapılmasını önermektedir. Bebeğin uyanık olduğu zamanlarda yere temiz bir örtü serilerek bebeğin karın üstü yatırılması sağlanabilir. Bu pozisyonda duran bebeğin zamanla boyun ve gövde kasları gelişir ve daha güçlü hale gelir. Bu sayede bebek beden koordinasyonunu daha iyi sağlayabilir.
• Bebek Kucaktayken ve Beslerken Pozisyonu Değiştirilmelidir: Düz kafa sendromuna karşı yapılan en büyük hatalardan biri bebeğin kucakta ve beslenirken sürekli aynı pozisyonda tutulmasıdır. Ebeveynler bebeğin pozisyonunu sürekli değiştirerek kafatasında hep aynı yöne baskı gelmesini engelleyebilir.

Düz Kafa Ameliyatı

Düz kafa ameliyatı genellikle ani vakalarda tercih edilmektedir. Düz kafa sendromu ameliyatı genel anestezi altında uygulanmaktadır. Bu işlemde kafa derisi içinden arka bölüme özel protezler uygulanmaktadır.

Bebeklerde şekil bozuklukları düz kafa estetiği ile düzeltilebilir. Kafatasına yönelik ameliyatlar zorlu operasyonlar olduğu için alanında uzman ve deneyimli bir ekipten mutlaka destek alınmalıdır.

Düz Kafa Sendromu için Hangi Doktora Gidilir?

Düz kafa sendromuna bakan bölüm ve doktorlar altta yatan nedene göre değişmektedir. Genellikle düz kafa sendromu ile ilgili Pediatri bölümlerinde pediatristlere görünmek gerekir. Bunun yanında fizik tedavi uzmanları da bu konuyla ilgilenebilir. Çocuklarda eğri boyun (tortikolis) ve kraniosinostoz gibi özel durumlar varsa çocuk nörolojisi ve beyin cerrahi uzmanları da tedaviye katılabilir.