Mono

Mono Nedir?

Monosit, vücuttaki toplam beyaz kan hücresi sayısının yaklaşık %2-8’ini oluşturan ve monosit histolojisine bakıldığında en büyük beyaz kan hücresi türüdür. Monositler, kemik iliği, damarda dolaşan kan ve göbek kordonu tarafından üretilir.Karaciğer, akciğer, dalak ve kemik iliği gibi kan dolaşımı sisteminde yaklaşık bir ila üç gün dolaştıktan sonra vücuttaki dokulara geçerler.

Doku hasarı veya enfeksiyon olduğunda, monositler kan dolaşımını terk eder ve etkilenen doku veya organa göre monosit makrofaj sisteminde farklı türlere dönüşürler. Pek çok beyaz kan hücresinden daha uzun ömürleri vardır ve bakterilerin parçalanmasına yardımcı olurlar. Bu yönüyle monositlerin, bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olduğu söylenebilir.

Monosit Normal Değerleri Kaç Olmalı?

İnsanlarda %2 ila %8 oranında bulunan MO, dolaşımda beyaz hücrelerin yaklaşık %1 ila %10’unu oluştururlar. Normal mutlak monosit aralığı vücudun beyaz hücrelerinin %1’i ila %10’u arasındadır. Vücutta 8.000 beyaz kan hücresi varsa normal mutlak monosit aralığı 80 ila 800 arasındadır.

Normalden daha yüksek veya daha düşük mutlak monosit sayısına sahip olan kişilerde daha fazla inceleme yapılması gerekir. Mutlak monosit sayısı, vücudun bağışıklık sisteminin genel sağlığı hakkında bilgi verir. Erkekler genellikle kadınlardan biraz daha yüksek monosit sayısına sahiptir.

Monosit Nasıl Ölçülür?

Monosit eksikliği veya yüksekliği tanısı koyabilmek için beyaz kan hücresi türünün seviyelerini belirleyen kan diferansiyeli testi yapılır. Kan tam sayımı testinde ise genel sağlık durumunu belirleme, anemi veya beyaz kan hücresi eksikliği veya yüksekliğinin neden olduğu hastalıkları tarama ve izleme amaçlanır.

Mutlak kan hücresi sayımı, kan testi sonuçlarının bir parçasıdır. Hücre sayısının yüzde yerine mutlak bir sayı olarak ifade edilmesi anlamına gelir. Monosit normal değeri 80-800 arasında olduğuna göre mutlak monosit sayısı, beyaz kan hücrelerinin yüzdesi ile vücudun beyaz kan hücrelerinin toplam sayısı çarpılarak belirlenir.

Örneğin, beyaz kan hücresi sayısı 8.000 ve beyaz kan hücrelerinin %5’i monosit ise monosit mutlak sayısı 400 olur. Metreküp olarak değerlendirildiğinde bir metreküp kanda yaklaşık olarak 4.000 ila 10.000 arasında olmalıdır.

Hamilelikte Monosit Değerleri Nasıl Olmalı?

Hamilelik döneminde, monosit değerlerinin de içinde yer aldığı tam kan sayımı testi yapılır. Monosit değerinin yüksek olması hamilelikte gözlenebilmekte ancak bu durum bazı komplikasyonlara yol açabilir.

Çok düşük veya yüksek monosit değerleri fetal risk ile ilişkili olabilir. Monositler ayrıca monositoz, lösemi ve monositopeni gibi hastalıkların varlığına işaret edebilir. Hamilelikte korunması gereken minimum monosit değeri 6.000 metreküptür. Üçüncü trimesterda ise 12.000-18.000 arası monosit oranı normal olarak kabul edilir.

Bebeklikte Monosit Değerleri Nasıl Olmalı?

Bebekler arasında yenidoğanlarda monosit değerleri 9.000-30.000 aralığında olabilmektedir. İki yaşın altındakilerde monosit 6.200-20.000’e kadar düşer ve çocukluk dönemi boyunca azalarak yetişkinliğe doğru geçiş yaşanır.

Çocuklukta monosit değerleri lösemi, bağışıklık sistemi bozuklukları ve enfeksiyon hastalıklarına işaret edebilir. Bebeklerde monosit yüksekliği ve düşüklüğü değerleri kontrol edilerek önleyici tedbirler alınmaya çalışılmalıdır.

Monosit Düşüklüğüne Neden Olan Hastalıklar Nelerdir?

Kemik iliğinde üretilen kanda monosit düşüklüğüne neden olan hastalıkların kaynaklandığı durumlar şu şekildedir:

• Viral enfeksiyonlar
• Doğuştan gelen ve kemik iliği fonksiyonunu etkileyen bozukluklar
• Kemik iliğiyle ilişkili kanserler (lösemi gibi)
• Otoimmün bozukluklar (romatoid artrit gibi)
• Vücudun ürettiği monosit değerini hızlı bir şekilde düşüren ciddi enfeksiyonlar
• Kemoterapi tedavisi
• Radyasyon tedavisi
• Tüberküloz
• Dalakta kan hücresi yıkımına neden olan hipersplenizm durumu
• Aplastik anemi
• Bağışıklık sistemini zayıflatan HIV ve AIDS hastalıkları
• Kemik iliğini etkileyen bir genetik bozukluk olan monoMAC sendromu

Monosit Düşüklüğü Belirtileri

Monosit eksikliği, vücudun bakterilerle savaşmak için yeterince beyaz kan hücresi üretemediği anlamına gelir. Genellikle düşük olması belirti göstermez. Monosit düşüklüğüne neden olan hastalıkların yorgunluk, ateş, gece terlemesi, enfeksiyonlar, iştahsızlık, kilo kaybı ve midede dolgunluk hissi gibi semptomlarıyla kendini belli eder.

Belirtiler vücuttaki enfeksiyonla savaşan ve onları yok etmeye çalışan bağışıklık sisteminin yani beyaz kan hücrelerinin yapmış olduğu eylemlerden kaynaklanır. Monosit düşüklüğü durumunda kişi enfeksiyon kapmış olabilir.

Monosit Eksikliği Tedavisi

Monosit eksikliği B12, C ve D vitamini eksikliğini beraberinde getirir. Bu nedenle monosit düşüklüğü tedavisi öncelikle protein ve vitamin eksikliğini gidermeyi konu alır. Böylece düşük monosit seviyesinin yükselmesi ve monosit işlevinin yeniden kazandırılması amaçlanır.

Enfeksiyon için antibiyotik tedavisine başlanabilir. Genel olarak tedavinin koşullarını altta yatan hastalık belirler. Monosit sayısını artırmak için tıbbi desteğin yanı sıra hasta, düzenli egzersiz, iyi bir gece uykusu, stresi azaltma gibi sağlıklı yaşam tarzına yönlendirilir.

Monosit Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Düşük monosit seviyeleri genellikle zayıf bağışıklık sisteminin bir işaretidir. Bağışıklık sistemini güçlendirmenin en etkili yolu sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmektir. Monosit artışı sağlamak için önerilen stratejiler şu şekilde sıralanabilir:

• Sigara içmeyi bırakma
• Meyve ve sebzeler bakımından zengin bir diyet programı takip etme
• Düzenli egzersiz yapma
• Sağlıklı kiloyu hedefleme
• Düzenli uyuma
• Stresi azaltma yollarına başvurma
• Enfeksiyonu azaltmayı destekleyen gıdalar tüketme (sarımsak gibi)
• Alkol tüketimini sınırlama
• B12 vitaminleri ve folat seviyesini artırma
• Multivitamin ve mineral takviyesi alma
• C vitamini, E vitamini, çinko ve baharatlı gıda tüketimi ile bağışıklık sistemini güçlendirme

Kanser nedeniyle herhangi bir tedavi görülmesi durumunda monosit seviyesini yükseltmek amacıyla başvurulacak vitamin destekleri için öncelikle hekime danışılması önemlidir.

Monosit Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Monositler, enfeksiyona karşı vücudun bağışıklık geliştirilmesinde önemli bir rol oynar. Monosit eksikliğinin tedavi edilmemesi, enfeksiyonlara karşı yeterince direncin oluşturulamamasına neden olur. Bu da mikobakteriyel, fungal ve HPV (insan papilloma virüs) enfeksiyonlarına karşı daha yüksek duyarlılığı beraberinde getirir.

İmmün yetmezliği olan hastalarda monosit eksikliğinin tedavi edilmemesi, rahim ağzı kanserine neden olabilecek şiddetli enfeksiyonların riskini artırabilir.

Monosit değerlerinin ideal değerlerinden düşük olması, kalp hastalıklarında semptomları azaltırken; kan bozukluklarına yatkınlık ve enfeksiyonel rahatsızlık riskini artırır.

Monosit Yüksekliğine Neden Olan Hastalıklar Nelerdir?

Monosit seviyesinin yüksek olması, monositoz olarak adlandırılır. Monosit yüksekliği nedeniyle kişide görülebilecek olan hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Kan bozuklukları (miyelodisplastik bozukluk, akut monositik, kronik miyelomonositik lösemi, Hodgkin ve Hodgkin olmayan lenfoma) 
• Enfeksiyonlar (tüberküloz, viral enfeksiyonlar, bakteriyel endokardit, bruselloz, sıtma, sifiliz) 
• Otoimmün hastalıklar (sistemik lupus eritematozus, romatoid artrit, inflamatuar bağırsak hastalığı) 
• Sarkoidoz
• Kanserler (yumurtalık, meme, rektum) 
• Kalp krizi 
• Apandisit 
• HIV enfeksiyonu 
• Depresyon
• Doğum
• Obezite
• Şiddetli zatürre 

Monosit Yüksekliği Belirtileri

Kanda monosit yüksekliğinin temel nedeni kronik iltihaplanma ve enfeksiyondur. Bununla birlikte kalp hastalığı, depresyon, diyabet ve obezite gibi çeşitli durumlarla da ilişkilidir. Çoğunlukla bu tür rahatsızlıklar ağrı, ateş ve şişme gibi semptomlarla kendisini gösterir.

Monosit yüksekliğinin olması kronik miyelomonositik löseminin de birincil yaygın belirtisidir. Bu hastalık, kemik iliğinin kan hücrelerinde görülen bir kanser çeşididir. Monosit ile ilgili yapılan güncel çalışmalar, tam kan sayımı monosit yüksekliğinin kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili olabileceğini de göstermektedir. Lenfosit düşüklüğü monosit yüksekliği durumu ise ülseratif kolitli kişiler (bağırsak hastalığı) için hastalık aktivitelerinin ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.

Monosit Yüksekliği Tedavisi

Monosit değerlerinin yüksek olması nedeniyle doktorların uygulayacağı tedavi seçenekleri, monosit seviyesinin neden yüksek olduğu ile ilişkili olarak değişmektedir. Değerlerin yüksek olmasındaki nedeni incelemek için birçok farklı test yapılması gerekir.

Genel olarak monosit yüksekliği tedavilerinde viral enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelen belirtilere odaklanılır. Bakteriyel enfeksiyonların tedavileri için antibiyotikler kullanılabilir.

Monosit yüksekliği tek başına kanser türlerinden kaynaklanıyorsa kemoterapi, kök hücre nakli, radyasyon tedavisi, ameliyat ve bazı destekleyici tedavi yöntemlerine başvurulabilir.

Monosit Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Daha çok iltihap ve enfeksiyon nedeniyle monosit değerleri yükselir ve sonuçta bu değeri düşürmek için anti-enflamatuar türde diyetler uygulanabilir. Zeytinyağı, domates, yağlı balıklar (sardalya, ton balığı, somon, vb.) çilek, portakal, yaban mersini ve yeşil yapraklı çoğu bitki türü iltihabik durumların tedavi edilmesinde fayda sağlayabilir.

Ülkemizde birçok diyetisyen tarafından önerilen akdeniz diyeti, monosit yüksekliğinde uygulanabilecek diyetlerdendir. Özellikle mevsiminde ve taze sebzeler, tam tahıllı yiyecekler ve kuruyemişler; diyetin temelini oluşturan gıdalar arasındadır.

Monosit Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Monosit yüksekliği tedavi edilmezse ciddi sonuçlar doğurabilir. Özellikle kalp hastalıkları ve felce neden olabilecek aterosklerozun (arterlerin sertleşmesi) gelişmesini ve kötüleşmesini beraberinde getirebilir. Monositler kan damarlarında birikir ve kan damarlarını tıkayan aterosklerotik plakların gelişmesine ve yırtılmasına neden olabilir.