Hidrosel

Hidrosel Nedir?

Hidrosel ya da halk arasındaki tabir ile su fıtığı, erkeklerde testis torbasının ince kılıfının yaprakları arasında su toplanması ve ödem oluşmasıdır. Görüntü itibari ile endişe verici olabilse de ağrısız ve zararsızdır. Üreme ve cinsel fonksiyonlar üzerinde negatif bir etki oluşturması beklenmez fakat kozmetik problem yaratabilir. Genelde tek testisi (unilateral) tutar fakat çift taraflı (bilateral) da tutabilir.

Kadınlarda testis organı olmadığı için hidrosel görülmez. Genellikle 1 yaşından küçük yenidoğan bebeklerde su fıtığı görülür fakat daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde de görülebilir. Yenidoğanlarda görüldüğünde 1 sene içinde kendiliğinden tedavisiz iyileşir. Yetişkinler için ise operasyon gerekliliği oluşabilir.

Hidrosel zararsız olarak tariflenen bir tablo olsa da testislerde ödeme yol açabilecek diğer tablolardan ayrılabilmesi için hekim başvurulmalıdır.

Hidrosel Belirtileri Nelerdir?

Hidroselin tek belirtisi testislerde su toplanması ve şiş görünüm oluşmasıdır. Bunun dışında bir belirti vermez. Şişlik sabah uyanıldığında az miktarda olur genelde gün içinde yer çekimi etkisi ile büyür.

Fakat yetişkin erkeklerde testis hacmi çocuklara göre büyük olduğu için toplanan su daha çok olacak ve ağırlık yapacaktır. Bunun neticesinde hafif bir ağrı ve rahatsızlık hissi oluşabilir.

Hidrosel Nedenleri Nelerdir?

Hidrosel bebeklerde ve yetişkinlerde genelde farklı sebeplerle oluşur. Bebeklerde nedeni testisler ve karın arasındaki kanalın henüz kapanmamış olmasıdır. Yetişkinlerde ise testislerde var olan bir iltihabi durum ya da travmalar ilk etapta düşünülür.

Hidrosel nedenleri genel olarak sıralanırsa şunlardır:

• Özellikle bebeklerde, sağlamlaşmamış karın duvarı ve bağ dokusu
• Kasık fıtıkları
• Testislerde oluşan yangı (inflamasyon) reaksiyonları (epididimit gibi)
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Testislerde veya alt karın bölgesinde meydana gelen travmalar
• Bölgede kaza, spor, şiddet veya yaralanma kaynaklı incinmeler

Hidrosel Teşhisi

Hidrosel teşhisi için hekim öncelikle hastanın şikayetlerini ve tıbbi hikayesini dinleyecektir. Ağrısız ani oluşan şişlik varlığında en sık görülen durum hidroseldir, kolayca akla gelir.

Ardından fizik muayene yapılır. Fizik muayenede kasık fıtıklarını dışlamak için kasık ve karında gereken yerlere dokunularak ve bası yapılarak muayene edilir. Testiste hassasiyet ve ağrı olup olmadığına bakılır. Hekim bir ışık kaynağını testisteki şişlik üzerine tutarak transluminasyonu (ışık geçirme düzeyi) ölçer. Eğer ışık rahatça geçiyorsa içeride su benzeri bir sıvı olduğu düşünülür ve hidrosel tanısı güçlenir.

Tanıyı kesinleştirmek, sebebi bulmak ve diğer hastalıkları tamamen ekarte etmek amacı ile ileri yöntemlere başvurulabilir:

Kan ve idrar testleri: Özellikle testis içinde bir enfeksiyon varlığını araştırmak için ihtiyaç duyulan testlerdir.

Ultrason: Ultrason ise, radyasyon içermeyen ve çoğu sağlık kurumunda kolayca uygulanabilen bir görüntüleme yöntemidir. Testislere dışarıdan bir jel sıkılır ve ultrasonun görüntüleyici parçası bu jel üzerinde testiste gezdirilir. Bu esnada hekim ekrandan görüntüyü izler ve yorumlar. Hidroselin kesin tanısını koyma yöntemidir ve bunun yanında testis içinde kitle, kist, fıtık enfeksiyon gibi diğer problemlerin de tanısını koydurabilir.

Hidrosel Tedavisi

Bebeklerde genelde tedaviye gerek kalmadan geçeceği için genelde 1 sene kadar izlem yapılır, takip edilir. Fakat yetişkinlerde hidrosel kendiliğinden geçmez, tedavi edilmesi gerekebilir.

Eğer fıtık ve ya altta yatan anatomik bir problem yoksa hidrosel tedavi edilmeyebilir, ileri bir probleme yol açmaz fakat kozmetik görünümü iyileştirme amacı ile genelde hastalar tedaviye başvururlar.

Hidrosel tedavisi için geliştirilmiş herhangi bir ilaç yoktur. Tek tedavisi cerrahi ile hidroselin boşaltılmasıdır.

Hidrosel Tedavi Edilmezse

Hidrosel yalnızca sıvı toplanmasından kaynaklanıyorsa tedavi edilmese bile herhangi bir probleme yol açmaz fakat günün ilerleyen saatlerinde sıvı toplanması artarak kişiye rahatsızlık verebilir, ağırlaşma ve buna bağlı ağrı yapabilir.

Bebeklerde ve çocuklarda 1 sene kadar takibin sonunda kendiliğinden geçmezse tedavi edilmelidir.

Bunların yanı sıra, cinsel yolla bulaşan hastalıklar sonucu oluşan, fıtık kaynaklı, herhangi bir tümör ya da kitleyle beraber seyreden hidroselin mutlaka cerrahi ile tedavi edilmesi gerekir, aksi takdirde:

• Fıtık kaynaklı olanlarda bağırsak boğulması ve tıkanıklığı,
• Tümör kaynaklı olanlarda tümörün büyümesi ve yayılması,
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara ve enfeksiyonlara bağlı olanlarda hastalığın ilerlemesi, başka organlarda ve üreme yollarında işlev bozukluklarına neden olması, kısırlık gibi

Çok daha ciddi problemler ortaya çıkabilir.

Hidrosele Ne İyi Gelir?

Hidrosele iyi gelen herhangi bir faktör bilinmemektedir. Evde kişilerin kendi imkanı ile tedavi edebileceği ya da yönetebileceği bir hastalık değildir.

Fakat şunlar uygulanabilir:

• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar varsa bunların tedavi edilmesi
• Şişliğin daha da artmaması için çok uzun süre ayakta durulmaması
• Bol ve rahat kıyafetler tercih edilmesi
• Mutlaka bir hekime başvurarak uygun tedavinin alınması

Hidrosele Ne İyi Gelmez?

Hidrosele iyi gelmeyen faktörler genel olarak şunlardır:

• Uzun süre ayakta durmak
• Ağır spor yapmak
• Dar ve rahatsız kıyafetler ve iç çamaşırları tercih etmek
• Ağrı, renk değişikliği, kitle varlığı gibi belirtiler varlığında ısrarla hekime başvurmamak
• Çeşitli yağlar, bitki suları, beslenme destekleri gibi kaynağı belirsiz önerilere başvurmak
• Hidroseli geçirme amacı ile hekim tarafından önerilmemiş herhangi bir ilaç kullanmak

Hidrosel Ameliyatı

Hidroselin tek tedavisi cerrahidir. Hidrosel ameliyatına tıbbi olarak hidroselektomi adı verilir. Üroloji uzmanı cerrahlar tarafından uygulanır.

Cerrahi, genel veya lokal anestezi altında uygulanır. Kısa süren ve çok büyük olasılıkla komplikasyona yol açmayan kolay bir cerrahi prosedürdür. 1 gün hastanede yatış veya aynı gün taburculuk beklenir.

Testisin üst kısmından veya alt karından ufak bir kesi atılarak hidrosel çıkarılır. Eğer hidrosel kasık fıtığına bağlı ise aynı zamanda fıtık onarımı da operasyona eklenir ve o da tedavi edilir. Ayrıca, fıtık kaynaklı tüm hidroseller hastaya rahatsızlık vermese de operasyonla çıkarılır.

Bazı durumlarda sıvı akışının tamamlanması için hastaya ufak bir tüp yerleştirilir ve operasyondan sonra bir süre daha sıvı çıkışı sağlanır. Testis hacmi normale döndüğünde tüp çıkarılır. Bir süre dar ve rahatsız edici iç çamaşırlarından kaçınmak gerekir.

Hekim operasyondan sonra çeşitli kontrol randevuları ayarlayacaktır, hastanın bunlara icabet etmesi gerekir çünkü hidrosel tekrarlayabilen bir durumdur.

Bebeklerde Hidrosel

Bebeklerde, özellikle de yenidoğan (0-28 günlük) bebeklerin %5’inde hidrosel meydana gelir. Bu tıbbi bir durum için oldukça yüksek bir orandır fakat endişelenmeyi gerektirecek bir tablo değildir. Erken doğan (prematüre) ve gelişme geriliği olan bebekler yaşıtlarına göre daha yüksek risk altındadır, çünkü karın duvarı ve kas yapısı henüz tam gelişememiş ve sağlamlaşamamıştır.

Erkek bebekler henüz anne karnında iken veya doğumdan sonra kısa bir süre için testisler karın içindedir. Zamanla vücudun dışındaki testis torbasına yani bulunması gereken yere iner. Bu iniş esnasında bir kılıf testislere eşlik eder. Bu kılıf zamanla kapanır ve içindeki testisleri koruyan sıvı emilerek doğal süreç izlenir. Fakat bazı bebeklerde, kılıf kapanır ama içindeki sıvı emilemez ya da kılıf kapanmaz bu durumda hidrosel içe doğru itildiğinde karın bölgesine kaçtığı izlenebilir. Kılıfın kapanmadığı hidroseller genelde yine bebeklerde sık görülen bir sağlık problemi olan kasık fıtığı ile birlikte izlenir.

Hidroselin belirtisi yetişkinlerde olduğu gibi testislerde ağrısız şişliktir. Eğer bebekte şiddetli ağlama, testislerde renk değişikliği, kızarma, morarma, ele gelen kitle gibi ek belirtiler varsa tanı büyük ihtimalle hidrosel değildir, testis torsiyonu (dönmesi), testis tümörleri, enfeksiyonlar veya anatomik bozukluklar olabilir. Acil hekime başvurulması gerekir, bu durumda kalıcı hasar bırakabilen problemler oluşabilir.

Tedavi için yetişkinlerden farklı olarak, bebekler genellikle 1 sene kadar izleme alınır. Çok büyük bir kısmı kendi kendine zaman içinde vücut tarafından emilerek kaybolur, bu durumlarda operasyon gereksinimi yoktur. Fakat 1 senenin üzerinde hala inmeyen şişlik mevcutsa mutlaka hekime tekrar başvurmak ve tedavi almak gerekir.

Hidrosel için Hangi Doktora Gidilir?

Yetişkinlerde hidrosel ile ilgilenen esas bölüm Üroloji bölümü olup, Üroloji çocuk hastalarla da ilgilenebilir. Pediatri (Çocuk Hastalıkları) bölümü ise bebek ve çocuklardaki hidrosel için tanı koyup gerekirse Üroloji bölümüne yönlendirme yapabilir.

Eğer kişinin kendisinde ve ya çocuğunda ani gelişen kasık şişliği, ödemi, kasık ağrısı, karın ağrısı, dışkı yapamama, bulantı, ele gelen kitle, renk değişimi gibi belirtiler oluşursa vakit kaybetmeden hekime başvurmak gerekir.

Genelde hidrosel şişlikten başka herhangi bir belirti vermez fakat diğer belirtiler ciddi ve acil tedavi gereksinimi oluşturan hastalıklara ait olabilir.