Makatta Yanma

Makatta Yanma Nedir?

Makat bölgesi hastalıkları genellikle hastaların utana sıkıla tedavi aradıkları çoğunlukla da çok ciddi huzursuzluk oluşturmadıkça doktora başvurunun yapılmadığı hastalıklardandır. Fakat kişinin yaşamını oldukça zorlaştıran hastalıkların genellikle makat bölgesindeki hastalıklar olduğu da gerçektir. 

Makatta yanma birçok farklı nedene bağlı olarak meydana gelmektedir. Hastalıklara, ilaç kullanımına, cilt sorunlarına veya travmalara bağlı olarak makat bölgesinde veya anal kanala kadar ilerleyici biçimde yanma şikayeti görülebilir. Makat yanmasına makatta ağrı, kaşıntı veya akıntı gibi ek şikayetler de eşlik edebilir. 

Makatta yanmaya eşlik eden şikayetlerde yanmanın nedeni olan durumların etkisi vardır. Çoğunlukla, makatta yanmaya ağrı, kaşıntı, akıntı ve anüs çevresinde kızarıklık olması eşlik etmektedir. Tüm bu şikayetlere ve makatta yanmaya neden olan durumun erken teşhisi ve tedavisinin erke dönemde başlanması kişide günlük yaşam standartlarında makat yanmasına bağlı gelişen düşüşün düzeltilmesi için oldukça önemlidir. 

Makatta Yanma Belirtileri

Makatta yanma şikayeti olan kişilerde genellikle makat yanmasına eşlik eden belirtiler şikayetlerin oluşmasına neden olan esas duruma bağlı olarak çok çeşitlilik gösterir. 

Makatta yanmaya genellikle anüs çevresindeki mukozanın zarara uğraması sebep olur. Bu hasarlanma ile kişide makat çevresine biber sürülmüş gibi yanma oluşur. Makatta yanmaya sıklıkla makatta ağrı eşlik eder. Makatta yanma ve kanama da sıklıkla birlikte görülen durumlardandır. Bunlara ek olarak görülebilecekler; makatta yanma ve batma durumlarının ortak görülmesi, makatta yanma ve ağrı hislerinin kişinin yaşamını zorlaştırması, makatta yanma ve kaşıntı ile beraber kişide makat bölgesinde tahriş oluşması durumlarıdır. 

Karın ağrısı ve makatta yanma da ortak olarak görülebilir. Kişide özellikle ishal durumuna bağlı karın ağrısı görülebilir. Bu duruma ishalin anüs mukozasında hasar oluşturmasına bağlı olarak makat yanması görülür. Makatta yanma hissi kişilerde yaşamı zorlaştıran sağlık sorunlarındandır. Makatta yanmaya neden olabilecek durumlar çok çeşitlidir. Kişide makat yanması şikayeti hafif bir beslenme alışkanlığına bağlı olabileceği gibi daha ciddi nedenlerle de oluşabilir. Bunun için şikayetlerin önemsenmesi ve aksatılmadan tedavi edilmesi oldukça önemlidir. 

Makatta Yanma Nedenleri

Makatta yanma birçok farklı nedene bağlı olarak meydana gelir. Bu nedenleri açıklamak gerekirse;

• İshal; kişide yoğun ishale bağlı olarak makat bölgesinde yanma görülebilir. İshale bağlı olarak rektal bölgedeki hızlı dışkı akışı ve bağırsaktaki atık içerikte bulunan mikroorganizmalara bağlı olarak anal kanal hasarlanır. Bu da makatta yanma olarak hissedilir. Yani ishale bağlı olarak makatta yanma görülmesinde dışkılama kanalının iç yüzeyinde tahriş oluşması etkilidir. 
• Kabızlık; kabızlık birçok etmene bağlı olarak görülen bir durumdur. Kişide kabızlık durumu normal dışkılama rutininden daha az miktarda ve az sayıda tuvalete çıkılmasıdır. Kişide günlerce oluşan kabızlığa bağlı olarak tuvalete gittiğinde ıkınma, zorlanma veya dışkılama yolunda birikmiş dışkıların sert çıkışına bağlı olarak anal kanalın hasarlanması ve buna bağlı olarak makatta yanma, ağrı ve kanama durumlarının görülmesidir. 
• Beslenme düzeni; makatta yanmaya neden olan bir diğer durum da kişinin beslenmede kullandığı yiyecekler etkilidir. Acı, ekşi ve baharatlı besinler makatta yanmaya neden olabilir. Bu nedenle bu tatların çok sık olarak tüketilmemesi gerekir. 
• Bağırsak parazitleri; bağırsaktaki mikroorganizmalar gerek tuvalet alışkanlığını değiştirerek gerek de makatta kaşıntı ve ağrı oluşturarak makat bölgesinde yanma oluşturur. Makatta kaşıntıya bağlı olarak bu bölgeyi fazlaca kaşımak makat cildinde sıyrıklar oluşturur. Bunların kıyafetlerle, iç çamaşırlarıyla teması da yanmada etkili olabilmektedir. 
• Tahriş; dışkılama sonrasında uygun olmayan temizleme şekilleri de makatta yanmaya neden olur. Örneğin tuvalet kâğıdı ile anüs çevresinin silinmesi esnasında bu bölgenin hassas olmayan bir şekilde silinmesi veya bu bölgenin sert tuvalet kâğıdı ile sert bir şekilde temizlenmesi tahrişe neden olarak makat yanmasına davetiye çıkarır. 
• Anal fissür; makat yanmasının en ciddi nedenlerinden biri de makat çatlağı yani anal fissür varlığıdır. Buna bağlı olarak çatlak bölgesinde ağrı, kanama ve yanma oluşur. Makat çatlağında çatlak bölgesinde apseleşmeler de görülebilir. Bu da durumun daha da ciddileşmesine neden olur. Bu nedenle makat çatlağının en kısa sürede tedavisinin yapılması oldukça önemlidir. 
• Anal seks; anal yolla yapılan cinsel ilişki durumunda makat bölgesinde kanama, ağrı veya yanma gibi şikayetler görülebilir. Özellikle anal cinsel ilişki anında penetrasyon esnasında kayganlaştırıcı gibi materyaller kullanılmaması da ilişki sonrası makatın hasarlanmasına neden olarak makatta yanmaya sebep olur. 
• Travma; makat bölgesine alınacak darbe, bu bölgede kesik, sıyrık gibi durumlar sonucunda da makatta ağrı, yanma ve kanama görülebilir. Makata yabancı cisim sokulması sonrasında da makatta yanmalar ve hasarlanmalar görülür. 

Makatta Yanma Teşhisi

Makatta yanma ile doktora başvurulduktan sonra şikayete neden olan durumun tespiti için ayrıntılı bir teşhis sürecine girilir. Bunun için öncelikle hastadan geniş bir anamnez (hastalık öyküsü) alınır. Anamnezde hastaya sorulması gerekenler şunlardır;

• Makatta yanma şikayetiniz ne kadar süredir devam etmekte?
• Makatta yanmaya eşlik eden başka şikayetler (kaşıntı, ağrı, akıntı, batma hissi, kanama) var mı?
• Son zamanlarda beslenme alışkanlığınızda değişiklik oldu mu?
• Acı, ekşi, baharatlı besinleri ne sıklıkla tüketiyorsunuz?
• Tuvalet alışkanlığınızda değişiklik var mı?
• Son zamanlarda ishal veya kabızlık yaşadınız mı veya yaşıyor musunuz?
• Makat bölgesine travma durumu oldu mu?
• Makat bölgesine yabancı cisim girişi oldu mu?
• Cinsel ilişkide anal ilişkiye giriyor musunuz?

Kişinin bu sorulara verdiği cevaplar ile makatta yanmanın neden meydana geldiği hakkında fikir sahibi olunabilir. Bunlardan sonra fizik muayeneye geçilir. 

Fizik muayenede hastaya diz-dirsek pozisyonu verilir. Ardından makat çevresi incelenir. Makatta fissür, apse veya fistül olup olmadığı bakılır. Makat çevresinde kızarıklık, yara, kanama veya çizikler olup olmadığı incelenir. Hemoroid (basur) açısından da hastaya rektal tuşe yapılır. Rektal tuşe işleminde anüse tek veya iki parmakla girilerek rektal kanal incelenir. Burada hemoroide veya yaraya benzer yapılar olup olmadığı bakılır. Anal kanalda daralma olup olmadığının veya birikmiş dışkı varlığının kontrolü yapılır. 

Anamnez ve fizik muayene ardından laboratuvar tetkiklerine geçilir. Burada özellikle gaita(dışkı) incelemesi önemli yer tutar. Gaitada mikroorganizma olup olmadığına bakılması, gaita kültürü incelemesi ve gaitada gizli kan olup olmadığının bakılması makatta yanmanın neden olduğunun ekartasyonu için önemlidir. 

Bunların ardından ciddi bir durum düşünülüyorsa görüntüleme istenebilir. Görüntülemede kolonoskopi işlemi uygulanır. Kolonoskopi ile rektum incelenerek hasar olup olmadığı bakılabilir. 

Makatta Yanma Tedavisi

Makatta yanma şikayetinin neden meydana geldiğinin teşhisinden sonra yapılması gereken nedene yönelik tedavi uygulanmasıdır. Makatta yanmaya neden olan esas durum tedavi edilince kişide yanma şikayeti de tedavi edilmiş olur. Örneğin tuvaletten sonra makatta yanma şikayeti genellikle ishal veya kabızlık gibi bağırsak boşaltım düzeninin bozulması ile meydana geleceği için bunların tedavisi ile makatta yanma da tedavi edilmiş olur. Sıklıkla ishalden sonra makatta yanma görülebilir. Bunda anal kanalda hasar meydana gelmesi etkilidir. Kişide ishali önleyici tedaviler ile makatta yanma da tedavi edilmiş olur. Kabızlığa bağlı olarak da makatta yanma meydana gelebilir. Bu durum uzun süreli devam ederse makattan uygulanacak lavmanların etkisiyle kişide kabızlık son bulacağından makatta yanma da sonlanır. Acı yedikten sonra veya baharatlı yemeklerden sonra makatta yanma görülmesi de beslenme alışkanlığının düzeltilmesi ile tedavi edilebilir. Anal fissür nedeniyle makatta yanma görülüyorsa bunun için bunun için anal bölgeye uygulanacak jel veya merhemlerle tedavi uygulanır. Bunun yeterli gelmediği durumlarda makat bölgesine uygulanacak botoks işlemi veya fissür ameliyatı ile tedavi sağlanır. 

Hemoroide bağlı olarak meydana gelen makat yanmasında da ılık duşa oturma banyosu, yumuşatıcı kremler, laksatif ilaçlar veya hemoroid ameliyatlarının faydası vardır. 

Parazitlere bağlı olarak makat bölgesinde meydana gelen yanma, kaşıntı ve ağrılar için kaşıntı önleyici kremler ve antiparaziter ilaçlar etkili olacaktır. 

Makat bölgesinin temizliğinde kullanılan ürünlerin alerji veya ciltte tahriş oluşturmayan ürünler olmasına dikkat edilmesiyle de alerjiye bağlı olarak makatta yanma görülmesinin önüne geçilmiş olur. Ayrıca özellikle ciltte tahrişlerinde kullanılan kremler de tahrişin önlenmesinde faydalı olacağı için makatta yanmayı önler. 

Makatta Yanma Tedavi Edilmezse

Makatta yanma beslenme düzenine bağlı olarak meydana gelecek basit bir durum olabileceği gibi anal fissür, hemoroid veya anal kanal kanserlerine bağlı olarak da görülebileceği için nedeninin kısa sürede teşhisi ve tedavisi oldukça önemlidir. Bu nedenle makatta yanma, ağrı, kaşıntı, akıntı veya kanama şikayetlerinde vakit kaybetmeksizin doktora başvurmak gerekmektedir. Geri kalmış toplumlarda makat bölgesinin hastalıklarından çekinildiği için doktor başvurusu gecikir. Bu da altta yatan nedenin daha fazla derinleşmesine neden olur. Bu sebeple en kısa sürede tedaviye başlanması ve tedavinin başarıya ulaşıncaya kadar devam ettirilmesi oldukça önemlidir. 

Makatta Yanmaya Ne İyi Gelir?

Makatta yanmaya neden olan durum belirlendikten sonra bunların tedavisine geçilir. Makatta yanma acı, ekşi veya baharatlı besinlerin sıkça ve fazla yenilmesine bağlı meydana geliyorsa kişide beslenme düzeninin buna uygun olarak ayarlanması yanmanın gerilemesini veya tamamen bitmesini sağlar.

Kişide kabızlık veya ishale bağlı olarak meydana gelen makatta yanma durumlarında ise kabızlık önleyici besinlerin tüketilmesi, bol su içilmesi ve lavman uygulanması faydalı olacaktır. İshal durumunda da bol sıvı takviyesi ile ishal önleyici besinlerin tüketilmesi faydalıdır. 

Anal fissüre veya hemoroide bağlı makat yanmalarında ise anüs çevresinin temizliğine dikkat edilmesi ile tahriş olan bölgeye tahrişi geriletici merhemlerin kullanılması faydalıdır. 

Anal ilişkiye giren kişiler içinse penetrasyon öncesi bölgenin kayganlaştırıcı jellerle ilişkiye uygun hale getirilmesi ilişki sonrasında makatta ağrı, kanama ve yanma durumlarının meydana gelmemesini sağlayacaktır. 

Makatta Yanmaya Ne İyi Gelmez?

Makatta yanma, makat bölgesinin hijyenik olmamasına bağlı olarak gelişebilir. Bunda tuvalet sonrası yanlış temizleme yöntemleri etkilidir. Sert ve tahriş edici bir biçimde makat bölgesinin tuvalet kâğıdı ile silinmesi makat cildinde tahrişe ve yaralanmalara neden olabilir. Bunun için kullanılan tuvalet kâğıdının çok sert olmamasına özen gösterilmelidir. 

Makat bölgesinin temizliğinde kullanılan hijyen ürünlerinin alerjiye neden olmayacak ürünler olmasına dikkat edilmesi de önemlidir. Bunun için genellikle temizlik için gerekli miktarda su ile bölgenin temizlenmesi ardından hafif bir şekilde kurutulması yeterli olacaktır. 

Beslenmede fazlasıyla acı, ekşi veya baharatlı tatların kullanılmaması da makatta yanmanın önlenmesinde faydalı olabilecek bir diğer durumdur. 

Makatta Yanmada Kullanılabilecek İlaçlar

Makatta yanmanın altta yatan nedenine bağlı olarak tedavide uygulanacak metotlar farklılık gösterir. Kabızlığa bağlı makatta yanma tedavisinde laksatif ilaçlar kullanılabilir. Lavman uygulaması kabızlığın tedavisinde etkili olabilir. Bunun için enema adı verilen lavmanlar kullanılabilir. 

İshale bağlı makatta yanma görülüyorsa bunun tedavisinde antidiyaretik ilaçlar kullanılabilir. Hemoroid nedeniyle meydana gelen makat yanması için de propolis içeren kremlerin makata uygulanması ve vazelin türü kremlerin uygulanması etkili olabilmektedir. Anal bölgedeki fissürlere yani çatlaklara bağlı olarak meydana gelen makat yanmalarında da cildin tahrişini önleyen kremler kullanılabilir. Hametan veya bepanthol gibi kremler faydalı olabilmektedir. 

Parazitlere bağlı olarak makatta yanma görülüyorsa bunlar için de antiparaziter ilaçların kullanılması paraziti tedavi edeceğinden makatta yanmayı geriletir. 

Makatta Yanma için Hangi Doktora Gidilir?

Makatta yanma şikayeti kişide birçok nedenle oluşabilmektedir. Toplumda görülme sıklığı fazla olan bu durum kişinin günlük hayatını ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyerek ciddi bir sorun oluşturur. 

Fakat toplumda bu şikayetin dile getirilmesi ve makatta yanmaya bağlı olarak doktor başvurusu çok sık değildir. Kişide özellikle utanma nedeniyle bu şikayet çok ciddi sorun oluşturmadıkça göz ardı edilir. 

Makatta yanmaya sıklıkla makat bölgesinde ağrı, kanama, kaşıntı veya batma hissi eşlik eder. Eşlik eden şikayetlerin varlığı ile iyice sorun haline gelen makatta yanma için kişinin doktora başvuru zamanı gelmiş olur. 

Makatta yanma şikayetinde başvurulması gereken bölüm Genel Cerrahi bölümüdür. Burada yapılacak ayrıntılı tetkik ve muayeneler sonucunda makatta yanmaya neden olan sorun tespit edilir. Ardından tedavi aşamasına geçilir.