Nikotin Zehirlenmesi

Nikotin Zehirlenmesi Nedir?

Nikotinia aslında 67 farklı türü olan bir bitki ailesidir. Günümüzde toplumun büyük çoğunun kullandığı sigaranın içinde bulunan tütünün içindeki aktif madde nikotin olup; nikotinin fazla miktarda alınması sonucu nikotin zehirlenmesi gelişebilir.  

Bir sigarada ortalama nikotin miktarı 0.5 miligram olup bu nikotinin beyne ulaşma süresi ise 15 saniye gibi kısa bir zamandır. Kişilerin üst üste çok sık sigara tüketmesi ile nikotin zehirlenmesi tablosu ortaya çıkabilir.

Nikotin Zehirlenmesi Belirtileri Neler?

Nikotin zehirlenmesi ciddi nikotin miktarının kısa sürede alınmasına ve uzun sürede fazla nikotin alınmasına göre akut nikotin zehirlenmesi ya da kronik nikotin zehirlenmesi olarak gruplandırılabilir.

Akut nikotin zehirlenmesinde:

Düşük dozlarda:

• Mide bulantısı ve kusma
• Baş dönmesi 
• Baş ağrısı
• Kalp atış hızının artması 
• Tansiyonun yükselmesi 
• Soğuk terleme
• İshal
• Tükürük salgısında artma
•  Kaslarda istemsiz kasılmalar 
• Kaslarda güçsüzlük 
• Soluk cilt
• Dudaklarda morarma

Bu belirtilerin çoğu aslında nikotine bağlı olarak damarların daralması sebebi ile ortaya çıkar.

Yüksek dozlarda:

• Kalp ritminde bozulmalar
• Solunumun yavaşlaması 
• Solunumun durması 
• Çırpınma nöbetleri 
• Bitkinlik

Görülebilir.

Kronik nikotin zehirlenmesinde:

• Hafıza bozuklukları 
• Sorun çözme ve uyum sağlama becerilerinde bozulma
• Yer - yön bulmada zorlanma
• Hafızada azalma
• Sindirim sistemindeki bozukluklar; midede ekşimeye, ağrıya ya da geğirmeye neden olan  kronik gastrit ya da peptik ülser
• Ellerde titreme
• Hızlı hareketlerde yavaşlama 
• Saçlarda dökülme 
• Tırnaklarda kırılma 
• Dişlerde parçalanma 
• Sağlıksız ve aşırı kilo kaybı

Görülebilir.

Nikotin Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir?

Nikotin günümüzde sıklıkla maruz kalınan bir madde olup, kişiler sigara bağımlılığı yüzünden bu maddeye kendilerini bilerek maruz bırakmaktadır. Sigara dışında tütün maruziyetine sebep olan birçok madde de nikotin zehirlenmesine sebep olmaktadır.

• Sigara: Bir sigarada ortalama 0.5 – 1 mg nikotin bulunur. Bu miktar zehirlenme için gereken dozun oldukça altındadır. Özellikle ramazan ayında iftar sonrası kısa sürede çok fazla sigara tüketimine bağlı olarak hastalarda nikotin zehirlenmesi gelişebilir. Sigaranın içilmesi gibi içilen sigara dumanına maruz kalmak nikotin zehirlenmesine yol açabilir.
• Tütün çiğnemek: Sigara içmekten daha çok nikotinin vücuda girmesine neden olan bu durumda; çiğnenen tütündeki nikotin konsantrasyonunun daha yüksek olması ve nikotin miktarını azaltacak herhangi bir faktörün olmaması nikotin zehirlenmesi gelişmesine zemin hazırlar.
• E – sigara: Elektronik sigara nikotin zehirlenmesi gelişiminde ciddi risk faktörüdür. Sıvı nikotinin buharlaştırılması temeline dayanan e – sigara tütün içermemektedir. 
• Nikotin bandı: Günümüzde sigara bağımlılarının tedavisinde kullanılan nikotin bantları normalde bağımlıların nikotin ihtiyacını karşılayacak oranda risk oluşturmayacak kadar nikotin içermektedir. Ancak bazı hastaların bandı kullanımı tavsiye edildiği şekilde yapmaması ya da nikotin bandı varken sigara içmesi sonucu nikotin zehirlenmesi tablosu ortaya çıkabilir.
• Tütün toplama işçiliği: Tütündeki nikotin deri yolu ile de kana karışarak nikotin zehirlenmesine neden olabilmektedir. Tütün toplayıcılığı işlerinde çalışan ve koltuk altında taşıyan işçilerde ciddi oranlarda nikotin zehirlenmesi geliştiği görülmektedir.     

Nikotin Zehirlenmesi Teşhisi

Nikotin zehirlenmesi şüphesi ile doktora başvuru yapan hastalarda tanı ve tedavi mümkün olduğu kadar kısa sürede yapılmalıdır. Bu hastalardan kısa bir hasta öyküsü alınarak nikotin zehirlenmesine neden olabilecek durumların olup olmadığı sorgulanır. Kısa sürede fizik muayene yapılarak vital bulgu ölçümleri yapılır; hastanın ateşinin ölçümü, nabız ölçümü, tansiyon değerlerinin ölçümü ve solunum sayısının ölçümü yapılarak zehirlenme bulgularının olup olmadığı incelenir.  

Hastalardan kan örneği alınarak kan testleri yapılabilir. Vücuttaki nikotin miktarı ölçümü, nikotin miktarının artmasına bağlı olarak değişen kan değerleri incelenir.

Ayrıca hastalardan idrar örneği alınarak idrar testi yapılır. İdrarda artmış nikotin ya da nikotinin bir başka türü olan kotinin tespiti nikotin zehirlenmesi hakkında bilgi verebilir.

Nikotin Zehirlenmesi Tedavisi

Akut nikotin zehirlenmesi hastalarında olabildiğince kısa sürede müdahale edilmesi gereklidir. Öncelikle hastanın artmış tükürük miktarının ya da hasta kusuyorsa mide içeriğinin solunum yoluna kaçmasını önleyici önlemler alınır. Hastanın temiz hava alması sağlanır. Kusma şikayeti olmayan hastalarda 15 – 30 dakika aralıklar ile ılık su içirilerek en yakın tıbbi yardım kurumuna başvuru sağlanır. Ciltten emilen nikotin ile zehirlenen hastalarda temas bölgesinin bol su ile temizlenmesi gereklidir.

Hastalara aktif karbon uygulaması (aktif kömür uygulaması) yapılarak vücuttaki fazla nikotinin vücuttan atılması hedeflenir.

Çiğneme tütün ile zehirlenme mevcut ise hastanın midesinin potasyum permanganat ile yıkanması faydalı olacaktır.

Kusma, ishal ve solunum sorunları görülen hastalarda en kısa sürede intravasküler (damar içi / IV) atropin uygulanması gerekir.

Tansiyon yüksekliği ile ya da yüksek doz nikotin zehirlenmesine bağlı nöbetle başvuru yapan hastalara benzodiazepin grubu ilaçlar uygulanır. 

Nikotin zehirlenmesine bağlı solunum kaslarında kasılma sonucu solunum yetmezliği bulunan hastalarda mekanik ventilasyon uygulanması faydalı olacaktır.

Nikotin Zehirlenmesi Tedavi Edilmezse

Nikotin zehirlenmesi oldukça ciddi bir durumdur. Hafif dozlar ile akut olarak zehirlenmelerde mide bulantısı - kusma, baş dönmesi, baş ağrısı, kalp atış hızında artma, tansiyon yükselmesi, ishal gibi hafif belirtiler görülebilirken; yüksek dozlarda ise kalp ritminde bozulmalar, çırpınma nöbetleri, solunum kaslarının kasılmasına bağlı solunumda yavaşlama ve en sonunda durması sonucu ölümle sonuçlanabilir.

Nikotin zehirlenmesi ölümcül olabileceği için nikotin zehirlenmesinden şüphe edildiği zaman en kısa sürede en yakın sağlık kurumuna başvuru yapılarak tedavinin sağlanması önemlidir.

Nikotin Zehirlenmesine Ne İyi Gelir?

Nikotin zehirlenmesinde zehirlenme gelişmeden önce gelişmesinin önüne geçilecek önlemler alınması daha önemlidir. Bu önlemler arasında:

• Sıvı nikotin tüketimi sırasında sıvının cilt ile temasının önlenmesi 
• Tüm nikotin ürünlerinin kullanım şekline ve dozuna uygun şekilde kullanılması 
• Kullanılmadığı zamanlarda nikotin ürünlerinin iyi saklanmasının sağlanması 
• Nikotin ürünlerinin bebekler ve çocuklardan uzak tutulması 
• Nikotin ve tütün kalıntısı olabilecek kapların kullanılmadan önce iyice temizlenmesi 

Sayılabilir.

Ayrıca nikotin zehirlenmesi gelişen hastalarda zehirlenmenin hangi yol ile geliştiğine bağlı olarak çeşitli yöntemler uygulanabilir. 

• Sigara dumanı gibi solunum yolu ile zehirlenme gelişen hastaların ortamdan uzaklaştırılarak temiz hava almasını sağlayarak tıbbi yardım sağlanana kadar hastalarda rahatlamaya yardımcı olunabilir.  
• Nikotin bandı kullandığı tespit edilen nikotin zehirlenmesi gelişen hastalarda nikotin bandının çıkartılarak vücuda daha fazla nikotin girişinin önlenmesi önemlidir.
• Tütün işçilerinde görülen ya da elektronik sigaralarda bulunan sıvı nikotinin cilt ile teması sonucu görülen cilt yolu ile nikotin zehirlenmelerinde ise temas bölgesinin bol su ile yıkanması önemlidir. 

Tüm bu işlemler en yakın sağlık kuruluşuna en kısa sürede ulaşana kadar alınması gereken önlemler olup esas tedavi sağlık kuruluşlarında sağlanmaktadır. 

Nikotin Zehirlenmesi İlaçları

Nikotin zehirlenmesi tedavisinin planlanması hastanın durumuna ve maruz kalınan doza göre yapılır.

Kusma, ishal ve solunum yavaşlaması ve durması ile başvuru yapan hastalara en kısa sürede IV (intravasküler/ damar içi) atropin uygulanmalıdır.

Çiğneme tütün ile zehirlenen hastaların midesinin potasyum permanganat ile yıkanması gerekir.

Yüksek tansiyon ya da yüksek doz nikotine bağlı olarak nöbet ile başvuru yapan hastalara benzodiazepin grubu ilaçlardan:

• Alprazolam
• Clonazepam
• Diazepam
• Lorazepam

Uygulanabilir. 

Hamilelikte Nikotin Zehirlenmesi

Hamilelik döneminde nikotin zehirlenmesi hem anne hayatını hem bebeğin hayatını tehlikeye atmaktadır. Nikotine bağlı olarak damarların dolayısı ile göbek bağının daralması ile bebeğin yetersiz beslenmesine ve kan akımının azalmasına neden olur. 

Gebelik zehirlenmesi, erken doğum, anne karnında bebek ölümü ya da küçük doğum ağırlıklı bebek doğumu gibi ciddi ve hayati durumlara sebebiyet verebilen nikotin zehirlenmesi hamilelik döneminde daha da önem arz etmektedir. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Nikotin Zehirlenmesi

Bebekler ve çocuklarda nikotin zehirlenmesi; sigara dumanına maruz kalma, elektronik sigaraların likit kısmını tüketmeye bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Özellikle elektronik sigaranın içerdiği aromalar sebebi ile bebek ve çocuklara cazip gelmektedir.

Nikotin zehirlenmesi gelişen bebek ve çocuklarda bulantı ve takiben kusma, ciddi huzursuzluk, kalp atış hızında artma, gözde kanlanma ve ciddi reaksiyonlar ortaya çıkar. Daha yüksek dozlarda ise solunum kaslarında zayıflama sonucu solunumun yavaşlaması ve durması ve dolayısı ile ölümler meydana gelebilir.

Bebeklik ve çocukluk döneminde daha düşük dozlarda daha ciddi şikayetler ortaya çıkmaktadır. Öldürücü doz da erişkinlere göre çok daha düşük olduğu için bebeklik ve çocukluk döneminde ortaya çıkan nikotin zehirlenmesinde en kısa sürede sağlık kurumuna başvurularak tedaviye başlanması çok önemlidir.

Nikotin Zehirlenmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Akut gelişen nikotin zehirlenmesinde belirtiler kısa sürede yoğun olarak ortaya çıkar. Düşük doz alımlarda ortaya çıkabilen mide bulantısı – kusma, baş ağrısı ve dönmesi, soğuk terleme, tansiyonda yükselme, ishal, kalp atışında hızlanma gibi belirtiler ya da yüksek doz alımlarda ortaya çıkabilen kalp ritminde bozulmalar, bitkinlik, solunumun yavaşlaması ve hatta durması durumunda hastaların mümkün olan en kısa sürede en yakın acil serviste pratisyen hekim ya da acil tıp uzmanına götürülmesi oldukça önemlidir.

Kronik nikotin zehirlenmelerinde belirtiler uzun vadede daha yavaş olarak ortaya çıkar. Kronik nikotin zehirlenmesi zihinsel faaliyetlerde azalma, hafıza bozuklukları, hızlı hareketlerde azalma gibi belirtilere neden olabilir. Bu hastaların iç hastalıkları (dahiliye) bölümünde iç hastalıkları uzmanına başvuru yapması gerekmektedir.