Parmak Kopması

Parmak Kopması Nedir?

Parmak kopması; el veya ayak parmaklarından herhangi birinin tamamının yada bir kısmının kopup vücuttan ayrılması durumudur.

Parmaklar evrimsel süreçte hareketlerin değişmesi ve hareket açıklığının artmasıyla birlikte gelişmiş olan organlardır. El parmakları nesnelerin kavranması, dengenin sağlanması ve işaret etme gibi hareketlerde rol oynarken; ayak parmakları yürüme ve  koşma gibi hareketlerin sağlanmasında rol oynar. 

Parmak kopması; ellerin dış ortamla daha fazla temas halinde olması ve vücut hareketlerinde ellerin rolünün daha fazla olması dolayısıyla en sık el parmaklarında meydana gelir. Ancak nadiren de olsa ayak parmaklarında da kopma meydana gelebilir.

Parmak kopması durumunda kopan parmağın yeniden onarılması (replantasyonu) hastanın gelecek yaşantısı açısından oldukça önemlidir. Bu yüzden kopan parmak uygun koşullarda ve en kısa zamanda tekrar eski yerine nakledilmelidir. 

Parmak Kopması Tipleri Nelerdir?

Parmak kopmasında kopma; parmaktaki doku bütünlüğüne ve kopan kısmın koptuğu bölgeyle temasına göre sınıflandırılır. Buna göre parmak kopması iki sınıfta incelenir.

Tam Kopma durumunda; kişide kopan parmak koptuğu bölgeyle bağlantısını tümüyle kaybeder. Ayrıca kopan parmağın damar ve sinir yapılarında da tümüyle kopma gerçekleşir.

Kısmi Kopma durumunda ise kişide kopan kısım koptuğu bölgeden tümüyle ayrılmamıştır; kas, kemik, tendon, damar, sinir yada deri bağlantısı ile koptuğu bölgeye bağlıdır. Bu tür kopmalarda damar yaralanması da çok şiddetli değilse; genellikle replantasyon işleminden oldukça fayda görülür.

Parmak Kopmasında Kopmaya Eşlik Eden Belirtiler Nelerdir?

Parmak kopmasında kopmaya eşlik eden belirtiler; hastada yaşanan kopmanın yarattığı hasar ve kopmanın derecesi hakkında fikir edinilmesini sağlar. 

Parmak kopmasında sıklıkla kanama, hareket kısıtlılığı, kopan parmakta soğukluk ve solukluk, doku ezilmeleri gözlemlenir. 

Parmak kopmasında kanama; damar yaralanmasına bağlı olarak gelişen bir durumdur. Parmağı besleyen atardamarlarda kopmayla birlikte gelişen yaralanmalarda fışkırır tarzda kanama görülmesi tipiktir.

Parmak kopmasında eğer sinir hasarı gelişmişse; bu durumda hastada parmakta hareket kısıtlılığı ve parmağı hareket ettirememe gözlemlenebilir.

Parmak kopmasında damar yaralanmasına bağlı olarak kopan bölgeye yeterince kan gidemeyeceği için hastada kopan parmak bölümünde soğukluk ve solukluk gözlemlenir.

Parmak kopmasında yaralanma türüne bağlı olarak farklı şekilde doku yaralanmaları gelişir. Eğer kişide keskin bir nesneyle temas sonucu direkt olarak kopma gerçekleşmişse buradaki doku ezilmeleri minimaldir. Ancak hastada kopmaya neden olan etken ezici bir aletse bu durumda kopan parmakta kas ve doku yaralanmaları çok fazla olur. Keskin nesnelerle gelişen parmak kopması; ezici aletle gelişen parmak kopmalarına göre daha az doku hasarı barındırdığı için tekrardan onarımı daha kolay olur ve iyileşme süreci de buna bağlı olarak daha hızlıdır.

Parmak Kopması Nedenleri Nelerdir?

Toplumda parmak kopmaları; çoğunlukla travmaya bağlı gelişen durumlardır. Burada parmak kopmasına yol açan etkenin bilinmesi; travmanın şiddeti ve buna bağlı olarak da oluşan doku hasarının nitelendirilmesinde oldukça önem taşır. Parmak kopmasına en sık yol açan etkenler şöyle sıralanabilir:

• İş Kazaları: İş kazaları parmak kopmasına en sık yol açan etken olarak sayılabilir. Özellikle inşaat, kesici delici alet içeren işte çalışan kişilerde, koruyucu ekipman da yoksa çok ciddi parmak kopmaları meydana gelebilir.
• Trafik Kazaları: Trafik kazaları parmak kopmalarına yol açan bir diğer etkendir. Ciddi bir trafik kazası sonucu kişide ayak parmakları başta olmak üzere diğer parmaklarda da kopma yaşanabilir.
• Ev İçi Kazalar: Ev içi kazalarda genellikle bıçak, satır gibi kesici aletlerle oluşan parmak kopmalarına rastlanır. Bu aletler minimal doku hasarı yaratarak kopmayı gerçekleştirdiği için tamiri diğer kesici aletlerle oluşan kopmalara göre daha kolaydır.
• Elektrik Çarpması Sonucu Oluşan Parmak Kopmaları: Elektrik çarpması sonucu parmak kopması nadiren de olsa rastlanılan bir durumdur. Bu durum genellikle kopan parmağın tamamen yanmasına neden olur. Tedavisi oldukça zor olan bu tür parmak kopmalarında genellikle replantasyon imkansızdır.
• Soğuk Sonucu Oluşan Parmak Kopmaları: Aşırı soğuğa bağlı kişide kan dolaşımı bozulabilir. Bu durumda en başta kanlanmanın en az olduğu vücut bölgeleri olan el ve ayak parmakları etkilenir. Bunun sonucunda hastada dolaşım bozukluğuna bağlı parmak kopmaları yaşanabilir.

Parmak Kopmasında Fizik Muayene

Parmak kopmasında muayene; parmağın eski haline döndürülmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Muayene sırasında hekim hastanın kopan parmağını, parmağın iç yapısını, kesi yüzeyini, doku travmalarını inceler. Ardından parmağın koptuğu kök bölgesini, bu bölgenin dolaşımını, oluşan doku hasarının miktarını inceler. Bu durumda parmağın tekrardan yerine dikilip dikilemeyeceği değerlendirilebilir.

Kesi yüzeyi düzgün olan, minimal doku hasarıyla oluşmuş parmak kopmaları tekrardan yerine dikilebilir ve hastada dikilen parmak olabilecek en iyi sonuçla hareket yeteceğini tekrardan kazanabilir.

Hastada parmak kopmasına yol açan etken yoğun doku travmasına maruz kalmışsa, dikildikten sonra eski fonksiyonlarını yerine getirebileceği düşünülmüyorsa; bu durumda parmak tekrardan dikilemez.

Parmak Kopması Tedavisi

Parmak kopmasının tedavisi; olabilecek en kısa sürede kopan parmağın tekrardan yerine dikilmesi ile yapılır. Bunun için Cerrahi Girişime başvurulur. Cerrahi girişimde hekim hastanın parmağını olabildiğince eski haline döndürmeye çalışır. Ameliyat sonrası hastada enfeksiyon oluşumunu önlemek ve ağrıyı azaltmak amacıyla Medikal Tedavi uygulamalarına başvurulur.

Cerrahi tedavi sonrası hasta el yada ayak parmağındaki fonksiyonları geri kazanabilmek için yoğun bir Fizik Tedavi uygulamasına maruz bırakılır. Bu tedavi uygulamasında amaç hastanın parmaklarını hareket ettirmesini sağlamak, bu sayede fonksiyon kaybını engellemektir. 

Parmak Kopması Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Parmaklar insan vücudunun hareketinde ve kendini ifade etmesinde oldukça etkili olan organlardır. Bu organlarda gelişen büyük hasarlar kişide çok ciddi Komplikasyonlara yol açabilir. 

Parmak kopması yaşayan hastalarda tedavi uygulanmadığında, kopan parmak doğru bir şekilde muhafaza edilmediğinde yada belli bir zaman geçtikten sonra hastaneye başvurulduğunda o parmak nakil şansını yitirmiş olur. Bu durum el parmağında gelişirse kişide eşyaları kavrama, kendini ifade etme gibi olaylarda sorun yaratırken; ayak parmaklarından birinde yada birkaçında gelişirse; yürüme bozuklukları meydana gelebilir.

Parmak kopması sonrasında tedavi uygulanmazsa; kişi ciddi derecede depresyona girebilir, bu durum kişiyi intihara dahi götürebilir.

Parmak Kopmasında Kullanılan İlaçlar

Parmak kopmasının tedavisinde uygulanan cerrahi girişim sonrası; hastada oluşan ağrıyı azaltmak ve hastada enfeksiyon oluşumunu engellemek için medikal tedavi uygulamalarına başvurulur. Bu uygulamalarda kullanılan ilaçlar şöyle sıralanabilir:

• Antibiyotik İlaçlar: Antibiyotik ilaçlar; kişide ameliyat sonrası oluşabilecek enfeksiyonun önlenmesi amacıyla kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, siprofloksasin, ofloksasin, doksisiklin gibi maddeler barındırır. Bu ilaçlar oral(ağızdan) alındığı için en sık görülen yan etkileri mide bulantısı, mide yanması, hazımsızlık, kabızlık veya ishal gibi sindirim sistemine ait semptomlardır. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaşırsa hekimle iletişime geçilmelidir.
• Ağrı Kesici İlaçlar(Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar, NSAİİ): Bu ilaçlar; hastada ameliyat sonrası oluşan ağrının azaltılmasına yönelik kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak, asetaminofen gibi maddeleri barındıran bu ilaçların en sık gözlemlenen yan etkisi baş dönmesi, bulantı, kusma, kabızlık ve ishal gibi semptomlardır. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaşırsa hekimle irtibata geçilmelidir.

Parmak Kopması Ameliyatı

Parmak kopmasının tedavisi; olabilecek en kısa sürede parmağın eski yerine nakledilmesi ile olur. Bunun için hastalara cerrahi girişim uygulanır. Cerrahi girişimde mikrocerrahi adı verilen yöntemin önemi büyüktür. 

Parmak kopmasının cerrahi tedavisinde öncelikle nakledilecek parmak mikrocerrahi yöntemi ile incelenir. Bu işlemde parmaktaki doku hasarı miktarı, damar ve sinirlerin durumu, kemiklerde kırık oluşup oluşmadığı incelenir. Ardından kopan parmak nakil için hazırlanır. 

Ameliyat esnasında hasta genel anestezi altında(tüm vücudun uyuşturulduğu anestezi türü) uyutulur. Ardından hastanın parmağının koptuğu kısım da yine mikrocerrahi yöntemi ile incelenir. Burada kopan bölgenin eklem yüzeyine, damarlanma miktarına, sinir yapılarına bakılır. Ardından hastanın parmağı kopan kısma nakil edilerek doku bağlantıları sağlanır. Bu sayede hastanın parmağı eski haline kavuşmuş olur.

Ameliyat sonrası hastanın nakil edilen parmağı Doppler Ultrasonografi (Doppler USG) adı verilen yöntemle incelenir. Bu görüntüleme yöntemi ameliyat esnasında yeniden dikilen damarlardaki kan akımını izler, bu kan akımını tıkayan herhangi bir pıhtı olup olmadığı hakkında bilgi verir. Ayrıca hastada Manyetik Rezonans Görüntüleme yöntemi ile de doku iyileşmesi gözlemlenip tedaviye yanıt değerlendirilebilir.1

Hastalarda parmak kopması ameliyatı sonrası iyileşme sürecinde fizik tedavi uygulamalarının önemi büyüktür. Hem el, hem ayak parmağı kopmalarında kişide yeniden dikilen uzuvların hareket ettirilmesi iyileşmeyi hızlandırır.

Çocuklarda Parmak Kopması

Çocukluk dönemi; dış dünyanın keşfedildiği, bunun sonucunda da travmaların çok fazla olduğu bir dönemdir. Bu dönemde travma sonucu parmak kopması çocuklarda da rastlanılabilir ve en az erişkinlerinki kadar aciliyet barındıran bir durumdur.

Çocuklarda parmak kopmasının tedavisinde erişkinlerdeki gibi cerrahi girişim ve bu cerrahi girişimden sonra uygulanacak fizik tedavi uygulamaları esastır.

Çocuklarda parmak kopması iyileşme süresi erişkinlerdekine göre daha kısadır. Çünkü çocukluk döneminde dokuların ve organların iyileşme hızı çok daha yüksektir.

Parmak Kopmasında Hangi Doktora Gidilir?

Parmak kopması acil tanı ve tedavi gerektiren, parmağın en kısa sürede yeniden onarılmasının gerektiği bir durumdur. Parmak kopmasında yaralanan kişiler genellikle Acil Servise başvurur. Acil hekimi hastanın genel durumunu değerlendirdikten sonra hastayı Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi bölümüne, ya da plastik cerrahinin yan dal uzmanlığı olan El Cerrahisi bölümüne sevk eder. Plastik cerrahi uzmanı hastayı ve kopan parmağı detaylıca muayene eder ve kopan parmağın eski yerine tekrar nakil edilebilip edilemeyeceğine karar verir.

Parmak kopması yaşayan kişiler ya da parmak kopmasına şahit olan kişiler; kopan parmağı temiz bir torba içerisine koymalı, bu torbayı da içi buz dolu bir kaba koymalıdır. Buzun direkt olarak kopan parmakla temas etmemesi önemlidir. Buzla direkt olarak temas eden kopuk parmak doku hasarına uğrar, bu durum parmağın implantasyonunu (yeniden dikilmesini) engeller.