Rahimde Perde

Kadın üreme sistemi daha anne karnındayken gelişim göstermektedir. Gelişim sırasında oluşan herhangi bir bozukluk kadın üreme sisteminde yapısal bozukluklara yol açacaktır. Kadın üreme sistemi oluşumunda görev alan Müllerian Kanal dediğimiz oluşum; uterusu (rahmi), fallop tüplerini, serviksi (rahim ağzını) ve vajinanın bir kısmının oluşumundan sorumludur. Müllerian kanal yapısında veya gelişimindeki herhangi bir kusur ‘Müllerian Kanal Anomalileri’ olarak isimlendirilmektedir. Müllerian Kanal Anomalileri içerisinde en sık görülen hastalık rahimde perdedir. Tıp dilinde ‘Uterin Septum’ olarak adlandırılan bu hastalık, halk arasında ‘rahimde perde’, ‘rahimde septum’ olarak bilinmektedir. Septum, rahmi ikiye ayıran bölme anlamında kullanılmaktadır.

Rahim gelişiminde rol alan Müllerian Kanallar çift halde bulunmaktadır. Normal gelişim sürecinde bu iki kanal birleşir ve normal kadın üreme sistemi organlarını oluşturur. Bu birleşme bebeğin anne karnındaki gelişiminin yaklaşık olarak 9 ila 11. haftasına denk gelmektedir. Çeşitli nedenlerle Müllerian kanalların yeterince birleşmemesi sonucu Seprum uteri (rahimde perde) olguları oluşmaktadır. Uterin septum aslında bir birleşme (füzyon) hastalığıdır.

Rahimde perdenin oluşma derecesi birleşememenin derecesine bağlı olarak değişmektedir. Septumun derinliği yani rahmin neresine kadar uzandığı hastalığın şiddetini belirleyen temel faktördür. Eğer septum rahmi ikiye bölecek şekilde en alt segmente kadar süreklilik gösterirse bu duruma komplet (total) septum, rahmin sadece üst kısmında yer alıp bir kısma kadar bölen septuma ise inkomplet (tam olmayan) septum denmektedir.  

Septum, perde adını verdiğimiz yapı rahim içi boşluğu daraltan kas ve bağ dokudan oluşan bir yapıdır. Bu yapının damarlanma yapısı, kanlanması azdır. Bu yüzden semptuma implante olan (tutunan) zigot sıklıkla düşüğe neden olmaktadır. Yeterli besin kaynağını kanlanmanın azlığından dolayı bulamayan zigot burada hayatına devam edemeyecektir. Sıklıkla düşüğe neden olan bu yapı, gebe kalamayan kadınların doktora en sık başvuru nedenlerinden sayılmaktadır.

Rahimde Perde Nedenleri

Rahimde perde hastalığının belirtileri hastadan hastaya değişiklik göstermektedir. Septumun rahmin hangi bölümüne kadar indiği, rahim boşluğunun ne kadarını kapattığı belirtilerin şiddetini belirleyen temel faktördür. Bazen hiçbir bulguya neden olmayan septumlu rahim, çeşitli görüntüleme yöntemleriyle tesadüfen tanı alabilmektedir.

Kadın üreme organı olan rahim, olası bir gebelik için her ay düzenli olarak kendini hazırlamaktadır. Rahim döllenen yumurtanın yerleşip, büyüdüğü yerdir. Bu yüzden rahimde meydana gelen herhangi bir değişim gebelik üzerine etkili olacaktır. Septum, rahmin üst noktasından ‘fundus’tan gelişmektedir. Bazı gebeliklerde döllenen zigot fundus kısmına yerleşmektedir. Septumun fundus bölgesinde olmasıyla buraya implante olan (yerleşen) zigotun yaşam şansı düşmektedir. Bebeğin gelişimi için zigotun rahme yerleştiği kısım önem taşımaktadır.

Septumun kanlanması oldukça azdır, bebeğin gelişimi için uygun enerjiyi sağlamaya yetersizdir. Buraya yerleşen zigot sıklıkla düşükle sonuçlanmaktadır. Rahimde perde olan hastaların doktora başvuru nedeni sıklıkla tekrarlayan düşükleridir. Tekrarlayan düşüklerin sıklığı ise septumun uzunluğuna bağlı değişmektedir. Komplet septum dediğimiz rahim boşluğunu baştan sona kadar ikiye ayıran perde varlığında düşük sıklığı artmaktadır.

Komplet septuma sahip rahminde perde hastaların şikayetleri inkomplet septum dediğimiz tam olarak rahim boşluğunu ayırmayan perdeli hastalara nazaran şikayetleri daha sık ve belirgin olmaktadır. Bu şikayetler hamile kalmak isteyen kişilerde çıkmaktadır. Hamilelik öncesine kadar ister komplet septumlu hastalarda ister inkomplet septumlu hastalarda hiçbir bulgu vermeyen bir hastalıktır.

Komplet septumlu hastaların tedavisi sağlanmadan hamile kalmaları durumunda doğumla ilgili şikayetleri olmaktadır. Komplet septumlu rahim, bebeğin zamanından önce doğmasına neden olabilmektedir ya da bebeğin doğum sırasında başıyla değil de makat (popo) kısmıyla doğum kanalına girmesine neden olmaktadır. Bu durum da hastaların zorunlu olarak sezaryen doğum yapmalarına neden olabilmektedir.

Rahimde perdeli hastaların doktor kontörlü dışında, hastalığın tedavisi sağlanmadan gebe kalmaları hem anne için hem de bebeğin sağlığı açısından bu tarz riskler taşımaktadır. Bu tarz hastaların uzman doktorun gözetimi altında gebe kalmaları anne ve bebeğin sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır.

Rahimde Perde Belirtileri

Kadın üreme sistemi, bebeğin anne karnında gelişimi sırasında oluşmaya başlamaktadır. Rahimde perde oluşumu iki Müllerian kanalının birleşimi sırasında meydana gelmektedir. Normal bireylerde bu iki kanal birbiriyle birleşir. Birleşen yapı rahmi oluştururken arada kalan yapı aşağıdan yukarıya doğru incelir ve yok olur. Bu birleşme sonucunda tek bir rahim ve rahim ağzı (serviks) meydana gelmektedir. Rahimde perdeli hastaların üreme sistemi oluşumu sırasında iki kanalın birleşmesi ve ortadaki yapının kaybolmasında eksiklikler yaşanmaktadır.

Anne karnında gelişim gösteren bu hastalığın nedeni hala tam olarak aydınlatılamamıştır. Doğumsal gelişen, yapısal bir anomalidir. Çocuğun üreme sistemindeki gelişimini etkileyen bir hastalık değildir. Genetik faktörlerin etkili olup olmadığı hala araştırma konusudur. Komplet septum oluşumu ile inkomplet semptum oluşumunda herhangi bir fark olup olmadığı, tetikleyen faktörlerin var olup olmadığı hala araştırılmaktadır.

Rahimde Perde Teşhisi

Rahimde perde hastalığı, kişi hamile kalma durumu olmadan bulgu vermemektedir. Hamile kalmayan kadınlarda bazen hiç fark edilmemektedir. Rahimde perde hastalığı ancak çeşitli görüntüleme yöntemlerine başvurularak teşhisi sağlanan bir hastalıktır. Rahmin içinde yer alan perde, dış görünüş olarak herhangi bir bozukluğa neden olmamaktadır. Bu yüzden bazen tanı esnasından gözden kaçabilmektedir.

Rahimde perde hastalığının tanısını koymak için özel olarak yapılan test veya görüntüleme yönteme mevcut değildir. Ama yapılan görüntüleme yöntemleri tanıda oldukça yardımcı olmaktadır.

Bu görüntüleme yöntemleri;

• Vajinal Ultrason: Ultrason cihazı ile cilt üzerinden bakılabildiği gibi özel başlıklı cihazlarla vajina içerisine girilerek de bakılabilmektedir. Ultrason ses dalgalarının yansıma prensibine dayanarak çalışan bir görüntüleme yöntemi olduğu için hastaya herhangi bir zarar vermemektedir. Vajinal ultrason ile rahim ve yumurtalıklara daha net bir şekilde bakılır. Muayene hastanın litotomi pozisyonu dediğimiz halk arasında doğum pozisyonu olarak bilinen pozisyona geçmesi için litotomi masasına geçmesi sağlanır. Hastanın mahremiyetinin korunması adına bacaklarının üzerine bir örtü örtülür. Vajinal ultrason yapılan cihaza hastanın hijyeni de düşünülerek prezervatif geçirilir. Bu hastanın vajinası için temiz bir ortam sağlayacaktır. Prezervatif geçirilen ultrason cihazının ucuna vajinal girişi kolaylaştırmak adına kayganlaştırıcı jel sürülür. Vajinal giriş sağlandıktan sonra rahme bakılır. Rahimde yer alan perde ultrason görüntüsü eşliğinde fark edilir.
• İlaçlı Rahim Filmi (HSG): Rahim içerisinin, fallop tüplerinin yapısal bozukluklarının teşhisini sağlayan bir çeşit görüntüleme yöntemidir. Hasta öncelikle litotomi pozisyonu almak adına litotomi masasına oturtulur. Rahim ağzını (serviksi) görmek adına spekulum adı verilen bir alet yardımıyla açıklık sabitlenir. Rahim ağzının içerisine özel bir çubuk yardımıyla giriş yapılır. Giriş yapıldıktan sonra rahim içerisine özel bir kontrast madde enjekte edilir. Bu kontrast maddenin rahim içerisine verilmesiyle film çekilir. Bu film yardımıyla rahim içerisi değerlendirilir. ‘Bikornus uterus’ adı verilen halk arasında ‘çift boynuzlu rahim’ olarak bilinen hastalıkla rahimde perde hastalığı İlaçlı Rahim Filmi ile ayrımı yapılamamaktadır. Bu yüzden kesin tanıyı sağlamamaktadır.
• Histeroskopi: Kesin tanı sağlayan bir görüntüleme yöntemidir. Rahim içerisinin özel kamerayla izleminin sağlanmasını sağlayan bir yöntemdir. Uygulanacak işlem sırasında hastanın ağrı duymaması adına lokal anestezi ya da kısa süreli genel anestezi uygulanmaktadır. Rahim içerisine özel bir aletle giriş yapılarak, içerisi kamerayla izlenmektedir. Bu yöntem hem tanı hem de tedavi sırasında kullanılabilen bir yöntemdir.

Rahimde Perde Tedavisi

Rahimde perde hastalığının tedavisi oldukça kolay olup hızlı sonuç vermektedir. Rahimde perde hastalığı yapısal bir bozukluk olduğu için ilaçla tedavisi mümkün olmamaktadır. Tedavide uygulanan temel yöntem aynı zaman da tanı sırasında da kullanılmaktadır. Histeroskopi, rahimde perde hastalığının temel tedavi yöntemidir.

Histeroskopi işlemi aslında hem tanı sırasında hem de tedavi sırasında kullanılan bir işlemdir. Oldukça kolay ve hızlı çözüm veren bir yöntemdir. Hastanede yatış gereksinimi duyulmamasıyla da ameliyat gibi çözümleri de gerisinde bırakmıştır. Hastayı, işlemi kolaylaştırmak adına litotomi pozisyonu veren litotomi masasına yatılır. Herhangi bir enfeksiyon riskini önlemek adına hastanın dış genital organları sterilize edilir. Bu sırada hastanın işlem sırasında ağrı duymaması adına genel anestezi yapılır. 

Hastanın vajinasına spekulum yerleştirilir. Spekulum, hastanın vajinal açıklığını işlem için açık kalmasını sağlayıp serviks adını verdiğimiz rahim ağzına erişimi kolaylaştıracaktır. Histeroskop adı verilen cihazla rahim ağzından içeriye rahme girilir. Histereskopun ucunda rahmin görülmesini sağlayan kamera vardır. Bu kamera ile hem tanıda hekime yardımcı olacak hem de tedavi sırasında yapılan işlemi doktorun görmesini sağlayacaktır.

Histeroskopi, cihazdan cihaza değişiklik göstermektedir. Kimi cihaz septumun kesilmesini makas ile kimi cihaz elektrik enerjisiyle kimi cihaz da lazer kullanarak yapmaktadır. Sıklıkla elektrik enerjisiyle septumun kesilmesi sağlanmaktadır. İşlem deneyimli hekimlerin ellerinde yaklaşık 20 dakika kadar sürmektedir. Kesilme işlemi tamamlandıktan sonra kanamanın da kontrole alınmasıyla işlem sonlanır. İşlem sonrası odasına alınan hastanın kendine gelmesiyle yaklaşık olarak 2 ila 5 saat sonra hastaların hastaneden çıkışı sağlanır. Oluşabilecek herhangi bir enfeksiyon riskine karşı tüm hastalara tek toz antibiyotik tedavisi verilmektedir.

Hastalar en az 2 âdet kanamasından sonra kontrol amaçlı çağırılmaktadır. Hastanın durumunu değerlendirmek için İlaçlı Rahim Filmi çekilir. Rahim içi boşluğun açılıp açılmadığı değerlendirilir. Operasyon sonrası hastaların gebe kalma şansının %90’a kadar çıktığı gözlenmiştir. Tedavi öncesi düşük oranı %90 iken, tedavi sonrası bu oranın %10’lara kadar düştüğü izlenmiştir.

Rahimde Perde Tedavi Edilmezse

Rahimde perde olması, gebelik dışında kadınlarda probleme yol açabilecek bir hastalık değildir. Gebe kalmak istemeyen kadınlarda tedavi yapılmayabilir. Tedavi yapılmaması hastada herhangi bir probleme neden olmayacaktır. Gebe kalmak isteyen kadınlarda mutlaka rahimdeki perdenin tedavisi sağlanmalıdır.

Rahimde perde varken gebelik, hastanın ve bebeğin iyilik hali düşünülerek istenilen bir durum değildir. Tedavisi sağlanmadığı takdirde, hastalarda tekrarlayan düşüklerin oranı %90’a kadar çıkacaktır. Rahimde perde olup hamile kalanlarda ise daha büyük problemler gözlenecektir. Özellikle tam (komplet) septumlu hastaların bebeklerin erken doğduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte doğum kanalına bebeğin başıyla değil, makat kısmıyla (poposuyla) girmesine neden olduğu da görülmüştür. Bu durum da hastaların zor doğum yapmalarına hatta sezaryen ile doğum yapmalarına neden olabilmektedir. 

Rahimde Perde Hastalığına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Rahimde perde hastalığının henüz tam olarak neden oluştuğu, nelerin bu durumu tetiklediği bilinmemektedir. Anne karnında gelişim gösteren bebeklerde görülen bir hastalıktır. Bu yüzden bu noktada annenin sağlığı büyük önem taşımaktadır. Bebeğin gelişimi önleyici herhangi bir hareketin de bu durumu tetiklediği düşünülebilmektedir. Hastaların gebe kalmadan önce hem kendi sağlığı hem de bebeğinin sağlığı için mutlaka tedavi olmaları istenir. Gebelik öncesinde ve gebelik süresince zararlı alışkanlıklarını bırakmalarını ve dengeli beslenmeleri önerilmektedir.

Rahimde Perde Hastalığı için Hangi Doktora Gidilmeli?

Rahimde perde, kadın üreme sistemi organlarından olan uterusun (rahmin) yapısal bir hastalığıdır. Belirtiler sıklıkla hamile kalmak isteyen hastalarda gözlenmektedir. Hastalar bu yüzden Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüne başvurmalıdırlar. Rahmin yapısal bozukluklarından en sık görüleni rahimde perde hastalığıdır. Rahimde perde aynı zamanda tekrarlayan gebelik kayıplarının da nedenleri arasındadır. Bu gibi şikayetlere sahip hastaların mutlaka Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüne başvurmaları gerekmektedir.