Refleks Sempatik Distrofi

Refleks Sempatik Distrofi Nedir?  

Refleks sempatik distrofi; genellikle bir yaralanma ya da travma sonrası daha nadir olarak da kendiliğinden ellerde, ayaklarda, kollarda ya da ayaklardan birinde ortaya çıkan ağrı hissetme durumudur.

Kompleks bölgesel ağrı sendromu olarak da adlandırılabilen refleks sempatik distrofi nadir görülen ancak ortaya çıktığı zaman süreklilik gösteren ve bazen ilerleyici seyirle giden bir hastalıktır. 

Refleks Sempatik Distrofi Belirtileri Nelerdir?  

Refleks sempatik distrofi sendromunda tipik belirti herhangi bir uzvun bir bölgesinde ya da tamamında ortaya çıkan ciddi ve şiddetli bir ağrıdır. Bu ağrının herhangi bir travma sonrası ortaya çıkması durumunda en önemli belirti ağrının şiddetinin travmanın şiddetine oranla oldukça fazla olmasıdır. Ayrıca etkilenen uzuvda:

• Ciltte soluk renkten pembeye kadar değişen leke ve izler şeklinde renk değişiklikleri 
• Cilt ısısında artış ve terleme
• Ödem (fazla sıvı tutulumu) 
• Tırnaklarda değişiklikler 
• Alışılmışın dışında (daha yavaş ya da daha hızlı) kıl ve tırnak uzaması 
• Sert, ağrılı ve iltihaplı eklemler
• Kas hareketlerini kontrol etmede güçlük 
• Normal dışı sarsıntı, titreme gibi hareketler
• Normal dışı bir pozisyonda sabitlenme

Görülebilir.   

Refleks Sempatik Distrofi Nedenleri Nelerdir?  

Refleks sempatik distrofi bir travma ya da yaralanma sonrası ortaya çıkan bir durum olup herhangi bir hasar ya da travmaya vücudun verdiği aşırı tepki olarak açıklanabilir. Refleks sempatik distrofi altında yatan nedenler:

• Travmalar
• Cerrahi müdahaleler 
• Kemik kırıkları (özellikle el bileği kırıkları)
• Sinir sistemi hastalıkları 
• Havale
• İnme
• Damar tıkanıklıkları ya da kalp krizi
• Omurga hasarları ve hastalıkları 
• Su çiçeği hastalığı sonrası ortaya çıkan bir sinir hastalığı olan postherpetik nevralji 
• Verem
• Yanıklar 
• Gebelik

Şeklinde sıralanabilir. 

Refleks Sempatik Distrofi Teşhisi

Refleks sempatik distrofi sendromu gelişen hastalar genellikle bir uzuvda aşırı ağrı ve yanma hissi ile doktora başvuru yaparlar. Bu hastalardan hasta öyküsü alınarak bu şikâyetler gelişmeden önce herhangi bir travma ya da operasyon geçirilip geçirilmediği, şikayetlerin neler olduğu sorgulanır. Sonraki aşamada fizik muayene yapılarak ağrı olan bölgenin şişliği, kızarıklığı ve ısı değişikliği incelenir. 

Refleks sempatik distrofi tanısı genellikle hastaların klinik belirtilerine göre konulmakta olup, bu amaçla kompleks bölgesel ağrı sendromu tanı kriterleri geliştirilmiştir:

• Normalde ağrı oluşturmayan uyaranlar ile ağrının ortaya çıkması ve ağrı duyusunun aşırı artmış olarak algılanması 
• Duyarlılık 
• Etkilenen bölgede soluk renk
• Artmış terleme
• Vücuttaki kılların normalin üzerinde uzaması 
• Etkilenen bölgede derinin parlak hal alması ve kırışıklıkların yok olması 
• Tırnaklarda değişiklikler 
• El içi ya da ayak tabanındaki derinin kalınlaşması
• Ödem 

Refleks sempatik distrofi tanısı için kullanılabilir.

Bu hastalarda tanı için diğer hastalıkların ekarte edilmesi gerekmekte ve bu amaçla çeşitli tanısal testler ve radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılır. 

• Kan testleri: Bazı eklem iltihapları da uzuvlarda ağrı, yanma ve ısı artısı gibi şikayetlere sebep olduğu için bu ihtimal için kan testleri uygulanabilir.
• Termografi: Vücudun çeşitli bölgelerinden ısı ölçümü yapan termografi refleks sempatik distrofi tanısında değerli bir yöntemdir.
• Kutanöz doppler ölçümü: Kan akımlarında meydana gelen değişiklerin ölçülmesini sağlar
• Kantitatif sudomotor akson refleks testi: Bu yöntem ile hastanın dinlenme esnasında terleme miktarı ölçülür. 
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Kompleks bölgesel ağrı sendromu gelişen bölgedeki deri kalınlaşması ve enjekte edilen kontrast maddenin tutulum artışının görüntülenmesini sağlar.
• Direkt grafi (röntgen): Kompleks bölgesel ağrı sendromu gelişen bölgedeki uzun kemiklerde kemik erimesi gelişebilir. Bunun tespiti için direkt röntgen grafi kullanılabilir.
•  DEXA (kemik dansitometre): Etkilenen bölgedeki kemik yoğunluğu azalmakta ve Dual energy X – ray absometre ile bu durumun tespiti sağlanır.
• Üç fazlı kemik sintigrafisi: Radyonükleid maddenin enjeksiyonu sonrası etkilenen bölgedeki tutulumun incelendiği yöntem günümüzde refleks sempatik distrofi tanısında en kesin yöntemdir. 
• Elektromiyografi (EMG): etkilenen bölgedeki kasların uyarılara verdiği tepkilerin görüntülendiği bir yöntemdir.

Refleks Sempatik Distrofi Tedavisi

Refleks sempatik distrofi kesin tedavisi bulunamamış hastalıklar arasındadır. Kompleks bölgesel ağrı sendromunun en etkili tedavisi erken tedavi olup tedavi planlaması hastalığın altında yatan nedene göre doktor tarafından özel olarak planlanır.

Refleks sempatik distrofi tedavi seçenekleri şu şekilde sıralanabilir:

• Psikoterapi: Refleks sempatik distrofi hastalığı ilerledikçe hastalarda ciddi psikolojik sorunlara neden olabilmektedir. Hatta bazı hastaların intihara eğilim gösterdiği bilinmektedir. Hastaların psikolojik sorunlarının azaltılması ve tedaviye uyumlarının arttırılması amacı ile psikolojik terapiler uygulanabilir.
• Fizik tedavi: Kompleks bölgesel ağrı sendromu hastalarının uzun vadedeki en büyük sorunları etkilenen uzvun kullanılmamasına bağlı olarak kaslarda meydana gelen kas erimesidir. Refleks sempatik distrofi hastalarında fizik tedavi ile bölgedeki kan akışının hızlanmasının sağlanması, kas edilmelerinin önlenmesi hedeflenir. Ayrıca ergoterapist (iş ve uğraşı terapisti) yardımı ile hastaların gündelik yaşamlarına uyumlarının arttırılması sağlanabilir.
• Medikal tedavi (İlâçla tedavi): Refleks sempatik distrofi hastalığı için onaylanmış bir ilaç olmamakla birlikte hastaların şikayetlerini azaltmaya yönelik bazı ilaçlar kullanılabilir. Hastaların ağrılarını azaltmak amacı ile analjezik ilaçlar adı verilen ağrı kesici ilaçlar, non steroid anti inflamatuar ilaçlar adı verilen steroid olmayan iltihap azaltıcı ilaçlar tercih edilebilirken daha şiddetli ağrılar için opioid (narkotik) analjezikler (ağrı kesiciler), sinirlere etkili olması amacı ile antikonvülsan ilaçlar, ağrılı bölgeye direkt uygulanan yama ve topikal kremler, iltihaplanmalar için kortikosteroid ilaçlar, ağrıya sebep olan sinir uçlarının bloke edilmesi amacı ile botulinum toksini enjeksiyonları, kemik erimesini önlemek amacı ile bifosfonadlar reçete edilebilir.
• Destekleyici tedavi yöntemleri: Hastalarda ağrı iletimini kesmek amacı ile tekrarlayıcı transmanyetik stimülasyon (TMS) ve yine ağrı kontrolü amacı ile sinir uçlarına elektriksel uyarıların gönderildiği transkütanöz elektriksel sinir stimulasyonu (TENS) uygulanabilir. 

Refleks Sempatik Distrofi İlaçları 

Refleks sempatik distrofi hastalarında ilaçla tedavi seçeneği mevcuttur. Kompleks bölgesel ağrı sendromu için onaylanmış herhangi bir ilaç olmamasına rağmen hastaların şikayetlerine yönelik ilaç seçimleri yapılabilir.

• Analjezik ilaçlar (Ağrı kesici ilaçlar): Refleks sempatik distrofi hastalarında en yaygın şikâyet ağrı olup bu ağrıların kontrolü için analjezik ilaçlar reçete edilebilir. Ağrı kesici ilaçlar:
  1. İbuprofen
  2. Naproksen sodyum
  3. Parasetamol
  4. Asetaminofen

Şeklinde sıralanabilir. 

Ağrı şikayetleri şiddetli olan hastalarda bağımlılık riski yüksek olduğu için dikkatli ve sıkı gözetim altında kullanılması gereken opioid analjeziklerden (narkotik ağrı kesiciler):

1. Morfin 
2. Kodein 
3. Fentanil 
4. Meperidin 

Reçete edilebilir. 

• Antikonvülsan ilaçlar: Sinirler üzerine etki ederek ağrı kontrolü sağlayan:
  1. Gabapentin
  2. Pregabalin
• Kortikosteroid ilaçlar: Refleks sempatik distrofi hastalarında iltihaplanmalar meydana gelebilir. Bu hastalara kortikosteroidlerden:
  1. Kortizon
  2. Prednizolon
  3. Hidrokortizon
  4. Deksametazon 
  5. Fludrokortizon
• Bifosfonad ilaçlar: Refleks sempatik distrofi hastalarında sık görülen şikayetlerden birisi kemik erimesi olduğu için bifosfonad ilaçlar reçete edilerek kemik yıkımının önlenmesi hedeflenir. Bifosfonad ilaçlar:
  1. Alendronat
  2. zoledronik asit
  3.  İbandronat
  4.  Risedronat

şeklinde sıralanabilir.  

Refleks Sempatik Distrofi Tedavi Edilmezse 

Refleks sempatik distrofi tedavisiz kalırsa ya da tedavide geç kalınırsa ciddinl sorunlara yol açabilecek bir hastalıktır. Tedavisiz kalan hastalarda:

• Artmış nabız, kalp çarpıntısı ve göğüs ağrısı
• Uyuşukluk, halsizlik ve yorgunluk
• Düşünme ve hafıza sorunları 
• Ağrıyı algılama ve yönetme şeklinde bozukluklar 
• Solunum ile ilgili sorunlar 
• Vücudun sıvı tutmasında artış ve ödem 
• Kaslarda güçsüzlük, kemik kaybı / erimesi ve diğer kas - iskelet sistemi problemleri
• Lekeler, döküntüler gibi cilt sorunları 
• İdrar kaçırma ya da idrar yapmasa zorlanma gibi ürolojik problemler
• Gastroözefagial reflü hastalığı 
• Mide bulantısı, kusma, ishal gibi sindirim sistemi sorunları 

Gibi ciddi sorunlar gelişebilmektedir. Bazı hastalarda bu şikayetlere tahammül kalmaması sonucunda intihar girişimleri dahi görülmektedir. Bu sebeple bu hastaların mümkün olan en kısa sürede tespit edilerek tedaviye başlanması oldukça önemlidir.  

Hamilelikte Refleks Sempatik Distrofi 

Refleks sempatik distrofi sıklıkla hamilelik döneminde ortaya çıkmaktadır. Bu dönemde ortaya çıkan kompleks bölgesel ağrı sendromu genellikle kalça eklemini tutmaktadır. Kalça eklemine ek olarak diz, ayak bileği gibi eklemlerin de tutulduğu görülebilir. 

Hamilelik döneminde ortaya çıkan refleks sempatik distrofi sendromunda ağrılar 6 aya kadar sürebilmekte olup en büyük ve en ciddi risk tutulan bölgede kırıkların meydana gelmesidir. 

Refleks sempatik distrofi hamilelik sürecinde değişiklik yaratan bir durum olmamakla birlikte tedavi ve düzelme için hamileliğin sonlandırılması şarttır. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Refleks Sempatik Distrofi 

Refleks sempatik distrofi sendromu 5 yaş altı çocuklarda ve bebeklerde pek sık görülen bir durum değildir. Çocukluk döneminde bu hastalığın tanısı genellikle 12 yaş civarlarında konmaktadır. Çocukluk döneminde refleks sempatik distrofi yetişkinlere göre daha iyi seyir göstermektedir. 

Yetişkinlerde daha çok eller ve kollar tutulurken çocukluk döneminde bacaklarda ve özellikle ayak bileğinde refleks sempatik distrofi daha sıktır. Çocukluk döneminde görülen kompleks bölgesel ağrı sendromunun yarısı travma ve kırıklar sonrası görülürken geri kalanında psikolojik sorunlar, kızamıkçık aşısı ve migren suçlanmaktadır.

Bu dönemdeki refleks sempatik distrofi varlığında fizik tedavi, psikoterapi ve analjezikler ile tedavi sağlanabilmektedir.

Refleks Sempatik Distrofi için Hangi Doktora Gidilir? 

Kollar ya da bacaklarda herhangi bir travma ya da yaralanma sonrası aşırı ağrı, yanma hissi, hasar alan uzuvda ısı ve renk değişiklikleri, tırnak ve kıllarda anormal uzama gibi şikayetler gelişmesi durumunda fiziksel tıp ve rehabilitasyon bölümünde fiziksel tıp ve rehabilitasyon doktoruna muayene olunması gerekmektedir.