Susam Alerjisi

Susam Alerjisi Nedir?  

Susam alerjisi susam ihtiva eden besinlerin alınımı sonucu anormal bağışıklık yanıtının oluşmasıdır. Besin bağışıklık sistemi tarafından zararlı olarak algılanır ve besinin içeriğindeki proteinlere karşı bağışıklık sistemi yanıtı oluşur. Susam, alerjiye neden olabilen besinler içinde yer alır. 

Besin alerjisi oluşumunda genetik yatkınlığın etkili olabileceği düşünülmektedir. Besin alerjileri bebeklik/ çocukluk döneminde daha sık görülmekte ve yaşla birlikte görülme sıklığı azalır. Susam, susam yağı, tahin, bunları içeren soslar, simit gibi yiyeceklerin tüketilmesi susam alerjisine yol açabilir. 

Susam alerjisi kaşıntı, kurdeşen, mide bulantısı, nefes darlığı gibi durumlara yol açabilir. Alerji belirtileri gösteren kişilerin bu belirtileri dikkate alarak tedavi için doktora başvurmaları önemlidir. Alerji sonucu anaflaksi gelişebilir. Kalp hızı artışı, bayılma, nefes almada güçlük gibi belirtileri olan anaflaksi acil tedavi edilmezse ölümcül olabilir. Anaflaksi belirtileri gösteren hasta için ambulans çağırılmalı,  hasta acil tedaviye alınmalıdır. 

Susam Alerjisi Belirtileri Nelerdir? 

Susam alerjisinin kaşıntı, döküntü, mide bulantısı, kusma, karın ağrısı, nefes alma güçlüğü, öksürük gibi belirtileri vardır. Ciddi alerjik reaksiyon sonucunda nefes darlığı, baş dönmesi, bayılma gibi durumlar oluşabilir ve bu durumlar acil tedavi gerektirir. 

Susam alerjisi belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Mide bulantısı/ kusma
• Kaşıntı 
• İshal
• Kurdeşen/ döküntü
• Karın ağrısı
• Boğazda kaşıntı
• Yüzün şişmesi
• Boğazın şişmesi
• Boğazda sıkışma/ tıkanıklık hissi
• Nefes alma güçlüğü
• Öksürük
• Nefes darlığı
• Hırıltı
• Baş dönmesi
• Bayılma

Susam Alerjisi Nedenleri Nelerdir? 

Susam alerjisinde susam içeriğindeki proteinler bağışıklık sistemi tarafından zararlı olarak algılanır ve buna karşı bağışıklık yanıtı oluşur. Besin alerjisi oluşumunda genetik yatkınlığın etkili olabileceği düşünülmektedir. Astım, saman nezlesi, atopik dermatit gibi hastalıklara sahip kişilerde veya ailesinde alerji görülen çocuklarda besin alerjisi oluşma riskinin daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Susam, susam yağı, tahin, bunları içeren soslar, ekmek, simit, susamlı galeta, suşi gibi yiyecekler ile susam bileşenlerini ihtiva eden makyaj malzemeleri ve ilaçlar hastada alerjiye neden olabilir. 

• Susam, susam yağı
• İlaçlar
• Kozmetik ürünler, makyaj malzemeleri
• Soslar
• Paketli gıdalar
• Tahin                                                                                                                                 

Susam Alerjisi Teşhisi 

Susam Alerjisi teşhisi için hasta hikayesi alınır, fiziksel muayene yapılır. Yükleme/ provokasyon testi, deri testi, kan tahlili gibi yöntemlerden bazılarına gerekli duyulursa başvurulur.   

Hasta hikayesi: Susam alerjisi teşhisi için öncelikle hastadan hikaye alınır. Hasta ne gibi şikayetleri olduğunu, şikayetlerinin ne zaman başladığını, şikayetleri neyin tetiklediğini, hangi besinden kuşkulandığını, besinden ne kadar tükettiğini doktora anlatmalıdır.  Alerji geçmişi, sahip olduğu hastalıklar, kullandığı ilaçlar, ailesinde alerjik hastalığı/ yatkınlığı olan birinin olup olmadığı gibi bilgileri doktoruyla paylaşmalıdır. 

Fiziksel muayenede alerjiye işaret eden kızarıklık, döküntü gibi bulgular değerlendirilir. Astım, saman nezlesi gibi hastalıkların varlığı da önemlidir. 

Deri testi: Alerjilerin teşhisinde sıkça kullanılan testlerden biridir. Hastanın alerjisi olduğu düşünülen besinin özütü cilde/ cilt altına verilerek alerji oluşturup oluşturmadığı incelenir. Duyarlılığı olan hastada bölgede kabartı meydana gelir. 

Kan testi: Alerji oluşumuna yol açtığı düşünülen besin tüketildikten sonra vücudun bağışıklık yanıtıyla IgE( immünoglobulin E) oluşturma durumuna bakılır, bu yüzden kanda IgE düzeyi ölçülür.

Oral provakasyon/ yükleme testi: Doktor eşliğinde hastaya alerjiye neden olduğu düşünülen besin gitgide artan miktarlarda yedirilir ve alerji belirtileri ortaya çıkıp çıkmadığı gözlenir. Test öncesinde alerjiye neden olduğu düşünülen besin hastanın diyetinden çıkarılır. Hastanın alerji bulgularının ortaya çıkmasını engelleyen ilaç kullanımı varsa bu ilaçlar kesilir. 

Susam Alerjisi Tedavisi 

Susam alerjisinde doktor susamın diyetten çıkarılmasını önerebilir. Susam ihtiva eden yiyeceklerin diyetten çıkarılması için özenli olunmalıdır. Susam ve susam yağı içeren paketli gıdalar, soslardan uzak durulmalıdır. Paketli gıdaların etiketleri okunmalı susam, sesamol, sesamum indicum, susam yağı gibi isimler yazan ürünler alınmamalıdır. Kozmetik ürünler, makyaj malzemelerinin de susam yağı içerebileceği unutulmamalıdır ve bu malzemeleri almadan önce içeriklerine bakılmalıdır.   

Alerjisi olan hastaların, hasta yakınlarının eğitimi önemlidir. Hasta eğitimi doktor tarafından verilir. Doktor hastaya/ hasta yakınına susam ihtiva eden simit, tahin gibi yiyeceklerden ve paketli gıdalardaki etiketlere bakarak hangi içeriklerden uzak durması gerektiği, ilaçları nasıl kullanacağı;   hasta bebekse bebeğin takibi- beslenmesi gibi konularda eğitim verir. Hasta ve hasta yakınlarının bu eğitime önem vermeleri gereklidir. 

Susama karşı oluşan alerjik reaksiyon için hastalara antihistaminik reçete edilir. Bu ilaçlar alerji yanıtının baskılanmasına ve kişinin şikayetlerinin giderilmesine yardımcıdır.

Anaflaksi alerjik yanıtın fazla olması durumunda karşılaşılabilecek bir tablodur. Anaflaksi açısından riskli kişilere doktor tarafından adrenalin oto- enjektörü reçete edilir ve nasıl kullanılacağı öğretilir. 

Susam alerjisi için duyarsızlaştırma tedavisi uygulanabilmektedir. uyarsızlaşma tedavisi alerji uzmanı tarafından uygulanır. Susam, alerji belirtileri oluşturmayıp kişiyi rahatsız etmeyecek kararda verilir. Zaman içinde gitgide miktar arttırılarak kişinin susama toleransı geliştirilir. 

Alerjisi bulunan kişilerin doktor tarafından takibinin yapılması gereklidir. Bebeklik döneminde başlayan bazı besin alerjileri ilerleyen yaşlarda düzelebilir. 

Susam Alerjisi Tedavi Edilmezse 

Susam alerjisi için susamın diyetten çıkarılması gibi tedaviler önerilmektedir. Susama alerjisi olduğundan şüphelenen bir kişini alerji ve immünoloji bölümüne başvurmalıdır. Susam alerjisi tanısı konduktan sonra doktor gerekli tedaviye başlar ve hastaya alerjisiyle ilgili eğitim verir. Susamı diyetten çıkarmasını, bu besinin içeriğini ihtiva edebilecek olan paketli gıdaları yerken etiketleri dikkatle okumasını önerir. Ciddi alerjik reaksiyon gelişen kişilere yanında bulundurması için adrenalin iğnesi reçete eder. 

Susam alerjisi olan bir kişi tedaviye ve doktor önerilerine uymazsa bu besini aldığında alerjik reaksiyona bağlı belirti ve bulgular açığa çıkar. Bu belirti ve bulgular kaşıntı ve kurdeşenden mide bulantısına, hatta anaflaksi tablosuna kadar çeşitlilik gösterebilir.  

Susam alındıktan sonra anaflaksi gelişebilir. Kalp hızı artışı, bayılma, nefes almada güçlük gibi belirtileri olan anaflaksi acil tedavi edilmezse ölümcül olabilir.

Susam Alerjisine Ne İyi Gelir? 

Doktor susam alerjisi olan kişilere susam içeren besinleri hayatından çıkarmasını tavsiye ederek alerjilerinin etkileri için ilaç reçete edebilir. Susam alerjisi olan kişilerin alerji belirtilerini öğrenmesi, alerji geliştiğinde ne yapması gerektiğini bilmesi gereklidir. Doktor adrenalin oto-enjektörü reçete edebilir. Adrenalin oto- enjektörünü kullanmayı öğrenmek hayat kurtarıcıdır. Bunların yanı sıra dışardan alınan yiyecekler ve makyaj/ kozmetik malzemelerin içeriğini dikkatli bir şekilde okumak, susam ihtiva edenlerden uzak durmak gereklidir. 

Susam Alerjisi tedavisi alan kişiler için bazı tavsiyeler:

• Doktorun önerdiği beslenme programına uymak, susam içeren besinlerden kaçınmak
• Hasta ve/ veya hasta yakınının eğitim alması
• Alerji geliştiğinde olabilecekleri ve neler yapacağını öğrenmek
• Paketli gıdaların etiketlerini okumak
• Makyaj malzemelerinin içeriğine dikkat etmek
• Yanında ilaç bulundurmak, adrenalin oto- enjektörünü kullanmayı öğrenmek
• Alerjik reaksiyon oluştuğunda doktora başvurmak

Susam Alerjisine Ne İyi Gelmez? 

Susam alerjisi ülkemizde de görülen besin alerjileri içerisinde yer alır. Besin alerjileri için genetik yatkınlık önemlidir. Hastanın ailesinde astım gibi alerjik hastalıklar görülmesinin alerji için bir risk faktörü olduğu düşünülmektedir. Bunun yanı sıra kendisinde atopi öyküsü( astım, atopik dermatit gibi hastalıklar) olan hastalarda besin alerjisi daha sık görülür. 

Susam alerjisi olan bir kişi susam içeren yiyecekleri tükettiğinde alerjik reaksiyon gelişir. Bu yüzden doktor susamdan uzak durulmasını tavsiye eder. Simit gibi yiyeceklerin susam içerdiği belli olduğundan hastalar o yiyeceği tüketmez. Ancak paketli gıdalar, tatlandırıcılar, kahvaltılık mısır gevrekleri, makyaj malzemeleri susam ihtiva edebilir. Susam ihtiva eden besinleri tüketmek ve makyaj malzemelerini kullanmak hastalara iyi gelmez, alerjik reaksiyon oluşumuna yol açabilir.

Susam alerjisi olan kişilerin dikkat etmesi gerekenler ürünlerden bazıları şunlardır:

• Ekmek, simit, poğaça, galeta
• Tahin helvası
• Suşi
• Paketli gıdalar
• Tatlandırıcılar
• Kahvaltılık mısır gevrekleri
• İçeriği belli olmayan gıdaları
• Susam yağı içeren kozmetik ürünler 

Susam Alerjisi İlaçları

Susama karşı alerjik reaksiyon oluşan hastalara antihistaminikler reçete edilir. Bu ilaçlar alerji yanıtının baskılanmasına ve kişinin şikayetlerinin giderilmesine yardımcıdır.

Anaflaksi alerjik yanıtın fazla olması durumunda karşılaşılabilecek bir tablodur. Bu tablonun oluşması açısından riskli kişilere doktor tarafından adrenalin oto enjektörü reçete edilir ve nasıl kullanılacağı öğretilir. Adrenalin iğnesi olarak da bilinir, anaflaksi tablosu için hayat kurtarıcıdır. 

Susam alerjisi olan hastalar kullanacakları ilaçlar için doktora danışmalı, ilaçları doktorun/ eczacının önerdiği şekilde kullanmalıdır. Sağlık kuruluşuna başvurduğunda alerjilerini doktorla paylaşmalıdır. Bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınmalıdır.  

Çocuklarda Susam Alerjisi 

Bebeklik/ çocukluk döneminde besin alerjileri görülebilir. Bebeklerde ek besinlere geçilirken alerjilere karşı dikkatli olunmalıdır. Besinlerin az miktarda denenmesi ve giderek miktarı artan şekilde verilmesi gereklidir. Susam bebeklerde/ çocuklarda alerjiye neden olabilen besinlerdendir. 

Çocuğunun alerjisi olduğundan şüphelenen ebeveynler çocuğu alerji ve immünoloji bölümünde uzmanlaşmış bir doktora götürmelidir. Yapılan testlerle susam alerjisi tanısı konabilir. Doktor susam alerjisi olan çocuğun diyetinden susam çıkartır. Çocuklardaki susam gibi besinlere karşı oluşan alerjilerde önemli olan çocuğun iyi değerlendirilmesi, tedavi programına itinayla uymak ve takipleri ihmal etmemektir.

Susam alerjisi için Hangi Doktora Gidilir?

Susam tüketiminden/ maruziyetinden sonra kaşıntı, döküntü, mide bulantısı, kusma, nefes darlığı gibi belirtiler gösteren kişiler bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. 

Susam alerjisinin teşhis ve tedavisi için alerji ve immünoloji bölümüne başvurulmalıdır. 

Besin alerjilerinin hayati risk oluşturabileceği unutulmamalıdır. Susam tüketimi bazı kişilerde ciddi reaksiyonlara yol açabilir, anaflaksiye neden olabilir. Anaflaksi acil müdahale gerektirir. Baş dönmesi, bayılma, kalp hızında artma, boğazda şişme, nefes darlığı gibi belirtileri olan hastalar için vakit kaybetmeden ambulans aranmalı, acil servise başvurulmalıdır.