Vajinal Mantar
Candida mantarının, çoğalıp enfeksiyon oluşturması sonucu vajinal mantar hastalığı oluşur. Doktorun uygun gördüğü dozda ve sıklıkta ilaç ve merhem tedavisi uygulanır.
Vajinal Mantar Nedir?
Normalde vajinada bulunan ancak hastalık oluşturmayan Candida adı verilen mantarın, çeşitli nedenlerle anormal şekilde çoğalıp enfeksiyon oluşturmasına denir. Kadın üreme sistemine ait fırsatçı enfeksiyonlardan birisidir. Vajinal mantar enfeksiyonlarının tamamında etken kandida türü mantarlar olduğundan vajinal kandidiazis de denir. Sonuçta pis kokulu akıntı, kaşıntı ve ödeme neden olur.
Kadın genital organında dışarıdan görülen kısma (klitoris, iç ve dış dudaklar) vulva denir. Vulvadan rahim ağzına kadar olan bölgeye ise vajina denir. Vajinal mantar enfeksiyonları her iki bölgeyi de tutabilir.
Vajinal Mantarın Belirtileri Nelerdir?
Vajinal mantar enfeksiyonları anlamlı klinik belirtilere sahiptir. Ancak bu belirtiler mantar enfeksiyonlarına spesifik olmayıp diğer vajinal enfeksiyonlarda da benzer şikayetler görülebilir. Vajinal mantar enfeksiyonlarında görülen semptomlar:
- Vulvada kaşıntı ve/veya ağrı
- Vajinada yanma hissi
- Vajinada kızarıklık ve hassasiyet
- Ağrılı idrar yapma
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Pis kokulu, beyaz-sarı, yoğun kıvamlı (süt kesiği gibi) vajinal akıntı
Vajinal Mantar Neden Olur?
Vücudumuzun çoğu bölgesinde mikroorganizma kolonileri bulunur. Bu mikroorganizmalar çoğu zaman zararsızdır. Vücudumuzda çeşitli bölgelerde yaşayan ve hastalığa neden olmayan mikroorganizma topluluğuna flora adı verilir. Vajina florasında da birçok zararsız bakteri ve mantar yaşar. Antibiyotik kullanımı, gebelik, östrojen kullanımı, uygunsuz kozmetik ürün kullanımı gibi nedenlerle vajina florası bozulur ve normalde hastalık oluşturmayan mikroorganizmalar anormal şekilde üreyip semptomatik hale gelir. Genital bölgede mantar enfeksiyonlarının %80-90’ından Candida albicans sorumludur. Diğer vajinal mantar enfeksiyonlarında ise Candida glabrata etkendir.
Vajinal mantar herkeste görülebilir ancak bazı risk faktörleri vajinal mantarın meydana gelme riskini arttırmaktadır. Vajinal mantar enfeksiyonuna daha yatkın olanlar:
- Hamile kadınlar
- Doğum kontol hapı kullananlar
- Diyabet hastaları
- Bağışıklık sistemi zayıf olanlar (HIV, kanser hastaları, kortizol kullananlar, kemoterapi görenler)
- Yakın zamanda antibiyotik kullanmış kişiler
Vajinal Mantar Teşhisi
Çoğunlukla hekim, sorduğu sorular ve fizik muayene yardımıyla teşhis koyar. Ancak semptomların hiçbiri kandida enfeksiyonuna spesifik olmadığından vajinal akıntıdan sürüntü örneği alınıp mikroskopik inceleme yapılması gerekir. Bu yöntem genellikle tanı koydurur ancak mikroskop altında etkenin ayırt edilemediği durumlarda veya daha önceki tedavilere cevap alınmamış olgularda mikroorganizmanın kültürde üretilmesi yöntemine başvurulabilir.
Vajinal Mantar Tedavisi
Enfeksiyonun şiddeti ve görülme sıklığına göre değişiklik göstermektedir. Öncelikle enfeksiyona zemin hazırlayan iyice sorgulanmalı ve gerekirse tedavi edilmelidir.
Hafif ve orta şiddetli vajinal enfeksiyonlarda antifungal merhemler kullanılır. Bölgesel uygulandığı için yan etkileri oldukça azdır. 3-7 gün kadar kullanılır. Tedavi dozu ve şekli kullanılan ilaca göre değişiklik gösterir. Mikonazol, klotrimazol, butokonazol lokal uygulanan ilaçlardır.
Lokal tedaviler etki göstermediğinde veya enfeksiyon sık tekrarlandığında sistemik tedavi gerekir. Bunun için ağızdan alınan ilaçlar kullanılır. Flukanazol, ketokanazol, itrakonazol ve nistatin ağızdan alınan antifungal ilaçlardır.
Doz ve kullanım süresi ilaca göre değişiklik gösterir ve hekim tarafından önerilen dozlarda kullanılmalıdır.
Vajinal Mantar Tedavi Edilmezse
Vajinal mantar enfeksiyonu tedavi edilmediğinde diğer mikroorganizmaların çoğalıp enfeksiyon oluşturmasını kolaylaştırır. (Klamidya, sifiliz vs.) Nadiren de olsa tedavi edilmeyen vajinal kandida enfeksiyonu kana karışıp sistemik enfeksiyon oluşturabilir.
- Vajinal mantar tedavi edilmediği zaman ve bazı riskli gruplarda (diyabet, kanser vs.) meydana geldiğinde komplike olabilir.
- Semptomların şiddetli olması (aşırı derecede kızarıklık, fazla miktarda akıntı, vajinal bölgede çatlaklar ve deformiteler)
- Yılda dört kereden fazla vajinal mantar enfeksiyonu geçirilmesi
- Hamilelik
- Kontrol altına alınmamış diyabet
- Bağışıklık sisteminin baskılanmış olması (HIV, kanser, kemoterapi, kortizol)
Bunlardan birinin varlığı enfeksiyonun komplike olduğuna işaret eder.
Vajinal Mantara Ne İyi Gelir?
Borik asit: Dünya sağlık örgütü 600 mg’lık borik asit kapsülünün günde bir defa olmak üzere 14 gün süreyle vajina içine uygulanmasını önermektedir. Özellikle tekrarlayan mantar enfeksiyonlarında işe yaramaktadır.
Çay ağacı yağı: Tampon üzerine damlatılarak kullanılır. Hijyen açısından tamponu gün içinde belli aralıklarla değiştirmek çok önemlidir. Ayrıca çay ağacı yağı fazla miktarda uygulandığında ciltte irritasyon ve alerjik reaksiyona neden olabilir.
Probiyotik desteği: Sağlıklı bir vajinada birçok mikroorganizma yaşar. Bu ortamdaki mikroorganizma kolonilerinin dengesi bozulmadığı sürece herhangi bir hastalığa veya semptoma neden olmazlar. Kötü hijyen koşulları, ph dengesinin bozulması veya bağışıklık sisteminin zayıflaması gibi nedenlerle bu denge bozulduğunda enfeksiyon gelişir. Vücuttaki mikroorganizma dengesini korumak için ağız yoluyla kullanılan veya vajina içine yerleştirilen probiyotik ürünlerin vajinal mantar semptomlarını iyileştirdiği gösterilmiştir.
Vajinal Mantara Ne İyi Gelmez?
- Tayt, dar pantolon gibi vücudu saran kıyafetler daha az tercih edilmelidir.
- Vajinal bölgeye uygulanan temizlik ürünlerinin güvenilirliğinden emin olunmalıdır. Sabun, şampuan, deterjan, deodorant gibi kozmetik ürünlerin vajina ile temasından kaçınılmalıdır.
- Naylon iç çamaşırları tercih edilmemelidir. Pamuklu çamaşırlar kullanılmalıdır.
- Duş taburesi gibi ıslak zeminlere oturmaktan kaçınılmalıdır.
- Temizlik amacıyla vajina bölgesine antiseptik solüsyonlar uygulanmamalıdır.
- Genital bölgedeki mantarlar için halk arasında kullanılan sirke, sarımsak gibi geleneksel yöntemler ciltte tahrişe ve allerjik reaksiyonlara neden olup semptomları kötüleştirebilir.
Vajinal Mantar İlaçları
Hafif ve orta şiddetli vajinal enfeksiyonlarda antifungal merhemler kullanılır. Bölgesel uygulandığı için yan etkileri oldukça azdır. 3-7 gün kadar kullanılır. Tedavi dozu ve şekli kullanılan ilaca göre değişiklik gösterir. Mikonazol, klotrimazol, butokonazol lokal uygulanan ilaçlardır.
Lokal tedaviler etki göstermediğinde veya enfeksiyon sık tekrarlandığında sistemik tedavi gerekir. Bunun için ağızdan alınan ilaçlar kullanılır. Flukanazol, ketokanazol, itrakonazol ve nistatin ağızdan alınan antifungal ilaçlardır. Doz ve kullanım süresi ilaca göre değişiklik gösterir ve hekim tarafından önerilen dozlarda kullanılmalıdır.
İlaçlar sadece bilgilendirme amacıyla yazılmıştır. Doktorunuzdan habersiz hiçbir ilacı kullanmayınız.
Hamilelikte Vajinal Mantar
Hamilelik sırasında kanda östrojen yüksekliği ve vajinal sıvıların içeriğinde glikojen (şeker) miktarının artması nedeniyle vajinal mantar enfeksiyonları daha sık görülür. Gebelikte karşılaşılan vajinal mantar enfeksiyonları %30-40 oranında asemptomatiktir. Ancak çoğu vajinal mantar enfeksiyonu semptom verir.
Gebelikte flukanazol, itrakanazol, ketokanazol ve nistatin gibi ağızdan alınan ilaçlar dolaşım sistemine karıştığı için kesinlikle kullanılmamalıdır. Ayrıca bu ilaçları kullanan kadınların gebelikten korunması önerilmektedir. Bu ilaçları kullandığınız esnada hamile olduğunuzdan şüpheleniyorsanız mutlaka doktorunuza haber veriniz.
Klotrimazol, miconazol, tercozanol gibi lokal etkili ilaçlar gebelikte vajinal mantar enfeksiyonlarında kullanılabilir. Tavsiye edilen tedavi süresi 7 gündür.
Çocuklarda Vajinal Mantar
Çocuklarda görülen vajinal mantar enfeksiyonunun etkeni de Candida albicans türü mantarlardır. Çocukluk çağında sık karşılaşılan enfeksiyonlardan biridir.
Çocuklarda vajinal mantar enfeksiyonu ağrı, kaşıntı, kızarıklık, ağrılı idrar yapma, vajinal bölgede yama şeklinde beyaz izler gibi semptomlarla seyreder.
- Bakteriyel bir enfeksiyon nedeniyle antibiyotik kullanımı
- Yüksek kan şekeri (diyabet)
- Vücudu sıkıca saran kıyafetler ve naylon iç çamaşırları giyilmesi nedeniyle çocuklarda vajinal mantar enfeksiyonu meydana gelebilir.
Ayrıca ergenlik çağındaki kız çocuklarında meydana gelen hormonal değişiklikler de mantar enfeksiyonlarını tetikler. Bazı kız çocukları ilk adetlerinden önce mantar enfeksiyonu geçirirler.
Bebeklerde Vajinal Mantar
Bezin uzun süre değiştirilmemesi veya altta yatan şeker hastalığı, bağışıklık sisteminin zayıf olması, antibiyotik kullanımı gibi nedenlerden dolayı bebeklerde de vajinal mantar görülebilir. Semptomlar yetişkinlerdeki ile aynıdır. Tedavide uygulama kolaylığı ve yan etkilerinin az olması sebebiyle lokal kremler tercih edilir.
Vajinal Mantar için Hangi Doktora Gidilir?
Vajinal enfeksiyonlar kadın hastalıkları ve doğum branşını ilgilendirir.
Hayat kalitesini olumsuz etkilediğinden semptomlar başladığında doktor gidilmesi tavsiye edilir.
Şüpheli cinsel ilişki sonrası kaşıntı, akıntı, pis koku, ağrılı cinsel ilişki gibi semptomlar görüldüyse eşlik eden başka bir enfeksiyon riski açısından doktora gidilmelidir.
Semptomlar şiddetliyse, vulva ve vajinada çatlaklar, deformiteler varsa doktora gidilmelidir.
Vajinal mantar ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Vajinal Mantar Kaç Günde Geçer?
Hafif seyreden vajinal mantar enfeksiyonları ortalama üç gün içerisinde kendiliğinden iyileşir. Şiddetli mantar enfeksiyonlarının iyileşmesi ise ilaç tedavisi ile bir iki haftayı bulabilir.
Vajinal Mantar Kasık Ağrısı Yapar Mı?
Vajinal mantar enfeksiyonu kasık ağrısına neden olmaz. Ancak pelvik inflamatuar hastalık dediğimiz üreme sistemine ait çeşitli organların enfeksiyonu kasık ağrısına neden olur. Pelvik inflamatuar hastalık; vulva, vajina ve rahim ağzındaki enfeksiyonun endometrium, yumurtalıklar ve tüplere ulaşması ile gelişir. Vajinal akıntı, ağrılı idrar yapma, ateş gibi spesifik olmayan belirtiler nedeniyle vajinal mantar enfeksiyonu ile karıştırılabilir. Neisseria gonorrhoeae (sifiliz), Chlamydia trachomatis, Gardnerella vajinalis, Streptokoklar, Mycoplasma hominis, Ureaplasma urealyticum gibi etkenler pelvik inflamatuar hastalık gelişiminde rol oynar. Pelvik inflamatuar hastalık komşu organlara yayılma ve kısırlık gibi ciddi komplikasyonlara neden olabileceğinden kasık ağrısı varlığında derhal bir kadın hastalıkları uzmanına gidilmelidir.
Vajinal Mantar Adet Gecikmesi Yapar Mı?
Adet dönemi öncesinde hormonal değişimlere bağlı olarak vajinal mantar enfeksiyonlarına yatkınlık oluşur. Ancak vajinal mantar enfeksiyonları adet döngüsünü bozmaz, adet gecikmesine neden olmaz.
Vajinal Mantar Kanama Yapar Mı?
Vajinal mantar enfeksiyonları hafif şiddetli kanamalara neden olabilir. Bu kanamalar genellikle iç çamaşırına veya tuvalet kağıdına bulaşan tarzda az miktarda kanamalardır. Sık tekrarlayan mantar enfeksiyonlarına bağlı olarak da vajina duvarı ince, kızarık, hassas, kırılgan bir yapıya sahiptir. Tkerarlayan vajinal enfeksiyonlarında kanama beklenen bir durumdur.
Bazı durumlardan mantar tedavileri de vajinal kanamalara neden olabilir. Vajinal bölgeye uygulanan krem, fitil gibi lokal tedaviler ortamın pH dengesini bozarak veya irritasyona neden olarak kanamayı tetikleyebilir.
Gebelikte Vajinal Mantar Bebeğe Zarar Verir Mi?
Gebe kadınlarda vajinal mantar enfeksiyonu sık karşılaşılan bir durumdur. Özellikle ikinci trimester dediğimiz gebeliğin 4,5,6. aylarında daha fazla görülür. Gebelikte geçirilen vajinal mantar enfeksiyonu bebeğe zarar vermez. Ancak tedavide oral (ağızdan) ilaç kullanılması bebekte doğumsal anomalilere neden olabileceğinden lokal tedavi uygulanmalıdır.
Tekrarlayan Vajinal Mantar Enfeksiyonu Nedir?
Bir sene içinde dört veya daha fazla vajinal mantar enfeksiyonu geçirilmesidir. Tekrarlayan vajinal mantar enfeksiyonlarının altta yatan nedeni net olarak açıklanamamıştır. Tedavide kısa süreli lokal tedavi uygulanabildiği gibi uzun süren (6 aylık) sistemik tedavi de tercih edilebilir.
Vajinal Mantar Cinsel Yolla Bulaşır Mı?
Vajinal mantar enfeksiyonu cinsel yolla bulaşan hastalıklar içerisinde değerlendirilmez. Mantar çoğu zaman vajinal pH’ın ve floranın bozulması nedeniyle meydana gelir. Ancak cinsel partnerler enfeksiyonu birbirine bulaştırabilir.
Vajinal Mantar Akıntısı Nasıldır?
Vajinal enfeksiyonlarda akıntının karakteri tanı koymada oldukça yardımcıdır. Vajinanın mantara bağlı enfeksiyonunda akıntı yoğun kıvamlı (süt kesiği, peynirimsi), beyaz ve genelde kokusuzdur. Mantar enfeksiyonları diğer vajinal enfeksiyonların bulaşını kolaylaştırdığı için eşlik eden başka bir vajinal enfeksiyon varlığında kokulu akıntı meydana gelebilir.