Yılan Sokması

Yılan Sokması Nedir?

Dünyanın neredeyse her yerinde yüksek ölüm oranına neden olan zehirli yılan ısırmaları veya yılan sokmaları, acil bir şekilde tıbbi yardım gerektiren bir durumdur. Yılanlar tarafından saldırıya maruz kalan insanlarda yapılacak olan doğru ilk yardım, bu bireylerin yaşamlarını ve iyileşme oranlarını tahmin edilemeyecek derecede arttırmaktadır. 

Yılan ısırmasından hemen sonra yapılacak olan tıbbi müdahale, yılan zehrinin vücuda yayılmasını engellemeye yönelik olacaktır. Zehirli olan yılanının vücuda saldığı zehrin olabildiğince engellenmesiyle, iyileşme oranı daha da artacaktır. Fakat bu durumda yapılacak olan müdahalenin doğru bir şekilde yapılması oldukça önem arz etmektedir. Yanlış yapılmış bir ilk yardım müdahalesinde, zehrin vücuda daha fazla yayılması ne yazık ki mümkündür.

Yılan Sokması Belirtileri Nelerdir?

Zehirli bir yılan tarafından ısırılan hastaların vücutları, zehre karşı çeşitli tepkimeler verebilmektedir. Fakat her yılan sokması aynı etkiyi bırakmayacaktır. Isıran yılan türüne göre vücutta çeşitli tepkimeler oluşabilmektedir. Engerek ve çıngıraklı yılan ısırması bilinen en tehlikeli yılan ısırığı olarak literatürde yerini almaktadır. Bu yılan ısırıklarına maruz kalınması sonucunda ciddi bir acil müdahaleye ihtiyaç duyulmaktadır. Yılan sokması sonucunda, genellikle ısırma bölgesinden itibaren vücudun çeşitli bölgelerine doğru, farklı farklı vücut cevapları oluşmaktadır. Genellikle ısırma bölgesinde kabarma veya şişme gibi belirtilerin oluşması; yılanın zehirli olabileceğini göstermektedir.

• Yılan ısırmasıyla beraber, yılanın bıraktığı zehir kan yolu ve lenf yoluyla insan vücuduna yayılmaktadır. Zehir lenf yoluyla yayıldığı için, ısırma sonrasında “lenf düğümlerinde şişme” olarak da bilinen lenfadenopati görülebilmektedir.
• Yılan ısırığı sonrasında mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler görülebilmektedir.
• Bazı yılan ısırıklarından kısa bir süre sonra, bilinç kaybı görülebilmektedir.
• Yılan ısırığı sonrasında bulantı ve kusma gibi belirtilere ishal de eşlik edebilmektedir.
• Yılan sokmasını takriben şiddetli baş ağrısı ve idrar renginde birtakım değişiklikler görülebilmektedir. Yılan ısırığı sonrasında siyah renginde idrar görülebilmektedir.
• Nadir olarak görülse de, bazı yılan türlerinin ısırığı sonrası bacak kasları başta olmak üzere vücudun diğer kaslarında istemsiz kasılmalar görülebilmektedir.

Yılan Sokması Nedenleri Nelerdir?

Ülkemizde bulunan en tehlikeli yılan türlerinden bir tanesi Boynuzlu Engerek yılan ailesidir. Bu yılan ailesinin üyeleri, kumlu yerlerden ziyade; daha çok orman açıklıklarında veya çalılık, taşlık gibi bölgelerde yaşamaktadırlar. Bu duruma ek olarak 2000 metre yüksekliğe kadar yaşayabilen bu türler özellikle Trakya ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde daha sık görülmektedir. Bu bölgede yaşayan bireyler daha fazla risk altındadır. Bu bölgelerde yeterince koruyucu ekipmanlar olmadan yaşamak, yılan sokması açısından risk taşımaktadır. Özellikle kayalık, çalılık ve taşlık gibi bölgelere ziyaret esnasında deri pantolon, uzun pantolon ve uzun botların giyilmemesi durumunda yılanların vücut derisine ulaşması oldukça kolaylaşacaktır. 

Ülkemizde sıkça görülen ve en zehirli yılan türlerinden biri olarak kabul edilen engerek yılanları, rakımı yüksek ve serin olan bölgelerde genellikle gündüz vakitlerinde avlanmaktadır. Dolayısıyla rakımı yüksek ve serin olan bölgelerde, sabah saatlerinde oldukça dikkatli olmak gerekmektedir. Sıcak olan bölgelerde ise tam tersine akşam saatlerinde avlanmaktadırlar. Dolayısıyla sıcak olan bölgelerde de akşam vakitlerinde dikkatli olmak gerekmektedir.

Bu yılanlar genellikle sonbaharın başlangıcından ilkbaharın başlangıcına kadar kış uykusuna yatmaktadırlar. Dolayısıyla bu yılanlara Eylül ve Mart – Nisan arasında rastlamak daha düşük ihtimal olarak değerlendirilmektedir. Bu yılanlar rahatsız edilmedikleri sürece pek saldırgan davranış sergilemezler. Üzerlerine basılmaları durumunda, başlarını ani bir manevrayla kaldırarak insanları ısırabilmektedirler. 

Yılan Sokması Teşhisi

Yılan sokmasını teşhis etmek oldukça kolaydır. Hastaların yılan sokmasını takriben yılanı yakalamak ile uğraşmaması gerekmektedir. Fakat yılanın fotoğrafının çekilmesi oldukça önemlidir. Bu sayede ısıran yılan türü teşhis edilebilmektedir.

Yılan Sokması Tedavisi

Yılan sokması sonrasında yapılacak en önemli adım, olabildiğince kısa bir süre içerisinde hastaneye ulaşmak olmalıdır. Mümkün olduğunca kısa bir süre içerisinde hastaneye başvuru ile etkili ve hızlı tedavi başlanmaktadır. 

Bazı durumlarda zehirli bir yılan tarafından ısırılmak bile ciddi bir soruna neden olmazken, bazı durumlarda bu yılan türleri tarafından ısırılmak ciddi sorunlara yol açabilmektedir. 

Hastalığın tedavisi, ısırılan bireyin vitallerine, belirtilerine, ısırığın şiddetine, ısırığın konumuna, ısırılan bireyin yaşına göre değişmektedir. Isırık yeterince ciddi bir ısırık olarak nitelendirilmediyse, doktorlar yarayı temizlemektedirler. Bu hastalara yara temizliğine ek olarak tetanoz aşısı yapılmaktadır.

Yılan sokması sonrası doktorlar ciddi bir sorun oluşabileceğini öngörüyorlarsa, yılan anti-venomu tedavide kullanılabilir. Kullanılan bu panzehir, yılan ısırığı sonucu oluşabilecek belirtileri engellemek adına hastaya verilmektedir. Bu panzehir, ne kadar hızlı bir süre içerisinde kullanılırsa, hastalığın belirtilerinin önüne bir o kadar erken geçilmiş olur.

Yılan Sokması Tedavi Edilmezse

Her türlü yılan sokması sonrasında, acil servise başvurularak tıbbi gözlem almak gerekmektedir. Bazı zehirli yılan türlerinin sokması sonrasında herhangi bir belirti görülemeyeceği gibi, yine bu yılan türlerinin ısırığına maruz kalındıktan sonra; tedavisiz kalan vakalarda basit birkaç belirtiden ölüme kadar geniş bir yelpazede problemler görülebilmektedir.

Yılan Sokmasına Ne İyi Gelir?

Zehirli olduğu düşünülen bir yılan tarafından ısırılan bir kişi en başta sakinleştirilmelidir. Olabildiğince az bir şekilde hareket etmek yılan sokmasına iyi gelecektir. Az hareket ederek yılanın vücuda bıraktığı zehrin lenf bezleri aracılığıyla yayılması yavaşlatılacaktır. Ayrıca hareketsiz kalarak nefes alıp vermeyi daha da kolaylaştırarak hastanın şoka girmesini engelleyecektir.

Yılan sokmasından hemen sonra, ambulans gelene kadar yaranın hemen üzerinden yaraya baskı uygulamak da zehrin vücuda yayılmasını yavaşlatacaktır. Fakat burada dikkatli olunması gereken nokta, yaranın olduğu bölgeye turnike uygulanmaması olacaktır.

Yılanın soktuğu bölge, ileriki vakitlerde ödemlenerek şişebilmektedir. Bu yüzden bu bölgelerde yüzük veya herhangi bir takı olması durumunda, bu takıların da derhal çıkarılması gerekmektedir. Aksi takdirde ileri dönemde bu bölgeler şişecektir ve bu takıları ilgili alandan çıkarmak oldukça zor olacaktır. Böylece ilgili bölgede dolaşım bozukluğu meydana gelebilmektedir.

Yılan sokmasının hemen sonrasında, ısırık bölgesi anti – septikler aracılığıyla silinmelidir. Bu sayede yılanın zehrinin vücuda yayılmasının önüne geçilmesi planlanmaktadır. Anti – septikler ile temizlenen bu bölgenin, ambulans gelene kadar kalp hizasında sabit bir şekilde tutulması oldukça önem arz etmektedir.

Yılan sokmalarından korunmak için oldukça basit birtakım önlemler bulunmaktadır. Bu basit önlemlerle yılan sokmalarına karşı tam anlamıyla korunmak mümkündür. Bu önlemlerin başında yılanların sıkça yaşadığı bölgelerden uzak durmak gerekmektedir. Eğer ki yılanların sıkça yaşadığı bu bölgelere ziyarete gidiyorsanız, uzun botlar ve uzun pantolonlar giymeniz gerekmektedir. Bu sayede yılanların herhangi bir şekilde vücudunuza girmesi engellenmiş olur. Uzun bot ve uzun pantolonlara ek olarak deri pantolon giymek de yılanların vücut derisine ulaşmasını engellemektedir.

Vahşi doğada yılanlar sıkça karşımıza çıkabilmektedir. Bu durumlarda, yılanlara yaklaşmaktan olabildiğince kaçınmak gerekmektedir. Özellikle yılanı ellemek gibi bir davranışta bulunmamak gerekmektedir. Yılanla karşı karşıya kalındığı durumlarda, yılanın geri çekilebilmesi için yılana yer açmanız gerekmektedir. 

Yılan Sokmasına Ne İyi Gelmez?

Yılan sokması takriben yapılmaması gereken birtakım durumlar vardır. Bu durumların başında yılan ısırığının emilmesi gelmektedir. Bazı filmlerde, bazı dizilerde veya bir şekilde hayatımızın bir bölümünde efsaneleşmiş yılan zehrinin emilmesi gibi bir durum söz konusudur. Fakat bu uygulama oldukça yanlış bir davranıştır. Yılan zehrinin kesinlikle emilmemesi gerekmektedir. Emilmesi hastaya yarar sağlamayacağı gibi, ilgili zehrin emen kişiye taşınmasına da neden olmaktadır.

Yılan sokmasını takriben yara yerinin temizlenmesinden sonra, ambulans gelene kadar yaranın hemen üzerine baskı uygulanabilmektedir. Fakat burada doğru bilinen önemli yanlışlardan biri de ısırık bölgesine turnike uygulanmasıdır. Yılanın soktuğu bölgeye kesinlikle turnike uygulanmaması gerekmektedir.

Yılan sokmasının hemen sonrasında doğru bilinen yanlışlardan bir diğeri ısırılan bölgeye soğuk kompres uygulanmasıdır. Yılan sokmasından sonra ilgili bölgeye kesinlikle soğuk kompres uygulanmaması gerekmektedir. Aksi takdirde ilgili alanda birtakım dolaşım bozukluğu meydana gelir ve istenmeyen sonuçlara neden olabilmektedir.

Yılan sokmasına iyi geldiği iddia edilen birtakım ilaçlar bulunmaktadır. Bu ilaçları doktor tavsiyesi olmadığı sürece kesinlikle kullanmamak gerekmektedir. Aksi takdirde tedaviye yanıtın bozulması neden olabilmektedir. Aynı zamanda bir zamanla kullanılan pompa emme cihazlarının kullanımı şu an kesinlikle önerilmemektedir. Bu cihazların yarardan çok zararı olduğu öne sürülmüştür.

Yılan sokmasının engellenmesi oldukça basit tedbirlerle sağlanabilmektedir. Bu tedbirlere uyulmaması durumunda yılan tarafından ısırılmak kaçınılmazdır. Örneğin yılanların sıkça yaşadığı bir bölgeye seyahat eden bir bireyin, koruyucu ekipmanlarla seyahat etmemesi yılan sokması açısından bir risk taşımaktadır. Bu bölgelere giden bireylerin uzun pantolon giymesi gerekmektedir. Uzun pantolona ek olarak uzun botlar giyilmelidir. Uzun bot, uzun pantolon ve deri pantolon gibi koruyucu ekipmanların olmaması durumunda yılan sokması açısından ciddi bir risk oluşacaktır.

Yılan Sokması İlaçları

Yılan sokmasını takriben, bazı durumlarda yılan anti – venomu tedavi amacıyla uygulanabilmektedir. Yılan antivenomunun kullanılmasıyla beraber oluşabilecek olası belirtilerin önüne geçilmesi hedeflenmektedir. 

Yılan Anti – Venomu: Antivenin olarak da bilinen bu panzehir, zehirli yılan ısırıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. Her yılan ısırığı sonrasında bu anti – venomların kullanılması uzmanlar tarafından önerilmemektedir. Ciddi belirtilere yol açabileceği düşünülen zehirli yılan türlerinde antivenin kulanılması uzmanlar tarafından önerilmektedir.

Anti – venom uygulandıktan sonra bu hastaların sıkı bir şekilde takip edilmesi gerekmektedir. Bu panzehir, bazı hastalarda ciddi alerjik sonuçlara yol açabilmektedir. Alerjik sonuçlara örnek olarak, panzehir uygulaması sonrası nefes darlığı ve tansiyonun düşmesi örnek olarak gösterilebilmektedir. Aynı zamanda bu ilacın kullanılmasından sonra vücudun belli bölgelerinde birtakım döküntülerin ortaya çıkması gibi yan etkiler de görülebilmektedir. Böyle bir alerjik durumla karşılaşıldıktan sonra, bu hastalara hızlı bir şekilde müdahale edilmesi gerekmektedir.

Anti – Venom kullanımı sonrasında bazı hastalarda gecikmiş tip duyarlılık reaksiyonu gelişebilmektedir. Bu durum sonucunda “Serum Hastalığı” adı verilen hastalık orataya çıkabilmektedir. Anti – venom uygulandıktan hemen sonra nefes darlığı gibi şikayet ortaya çıkabilmektedir. Bu duruma da “ani aşırı duyarlılık reaksiyonu” adı verilmektedir.

Yılan Sokması için Hangi Doktora Gidilir?

Yılan sokmasına maruz kalan bir bireyin, ilk yardım işlemlerini uygulamasıyla beraber derhal acil servise başvurması gerekmektedir. Yılan sokmasından hemen sonra 112’ yi arayarak, ambulansın gelmesi beklenmelidir. Bu esnada hastaların sakin kalması ve yerinden fazla hareket etmemesi gerekmektedir. Hareketsiz kalarak olası yılan zehrinin vücutta daha hızlı hareket etmesi engellenmektedir. Acil serviste uzman hekimlerce tedavi planlanacaktır.