Ani Tansiyon Yükselmesi

Ani Tansiyon Yükselmesi Nedir?

Tansiyon; kalpten pompalanan kanın kan damarlarına yaptığı basınçtır. Büyük tansiyon olarak bilinen sistolik kan basıncı kalbin kasılması sonucu damarlarda meydana gelen basıncı gösterirken diyastolik basınç denilen küçük tansiyon ise kanın kalbe döndükten sonra hala damarlarda mevcut olan basınçtır.

Kişilerde tansiyon değerleri 140 / 90 mmHg üzerine çıktığı zaman yüksek tansiyon belirtileri ortaya çıkar. Ani tansiyon yükselmesi ise, kısa bir zaman içerisinde tansiyon değerlerinin 40 – 50 mmHg yükselmesi durumudur.

Ani Tansiyon Yükselmesi Belirtileri

Uzun vadeli tansiyon değişiklikleri ciddi belirtilere neden olmayabilirken ani tansiyon yükselmesi ve düşmesi ciddi belirtilere sebep olabilir.

• Ani baş ağrısı: Enseden alına ilerleyen şiddetli ağrı ani tansiyon yükselmesi sonucu ortaya çıkabilir. Ani olarak ortaya çıkan, şiddetli ve kolay geçmeyen, kafa patlıyormuş hissi veren ağrılar ani tansiyon yükselmesine bağlı olarak ortaya çıkan beyin kanamalarının belirtisi olabilir.
• Ateş basması ve yüzde kızarma: Ani kan basıncı artışı sonucu vücudun her yerindeki ve kafa bölgesindeki damarlarda basınç artışına bağlı ateş basması ve yüzde kızarma şikayetleri ortaya çıkar.
• Renksiz cilt: Tansiyon yükselmesi sonucu kalp akciğerlere yeteri kadar kan pompalayamadığı için ciğerlerden vücuda gönderilen oksijen miktarı düşer. Kanda dolaşan oksijen miktarının düşmesi sonucunda ise cildin doğal kırmızı ya da pembe rengi mavi – mor renge döner ve bu duruma siyanoz adı verilir. Siyanozun en net gözlendiği yerler dudaklar ve parmak uçlarıdır.
• Baş dönmesi: Bazı hastalar kendini sarhoş gibi hissederler, genel bir sersemlik hali mevcuttur ve dengeli hissedemezler. Hareketlerin hızlı yapılması, yataktan hızlı kalkılması gibi davranışlar baş dönmesini tetiklediği için hareketleri yavaş yapmaya çalışmak önemlidir.
• Kulak çınlaması: Kulakta birçok sinir iletim noktaları olduğu ve yüksek tansiyon bu sensörleri uyardığı için kulak çınlaması ortaya çıkabilir.
• Nefes almada zorluk, derin nefes alma ihtiyacı: Yüksek tansiyon sonucu kalp odacıklarının duvarları kalınlaşır ve daha az kan pompalanır. Bunun sonucunda oksijen ihtiyacı artan hastalar daha derin nefes almaya çalışır.
• Burun kanaması: Artan kan basıncı kılcal damarlarda çatlamaya sebep olduğu için burun kanaması meydana gelebilir.
• Göz kanlanması: Yine artan kan basıncının damarlarda çatlamaya sebep olmasına bağlı olarak gözde kanlanma meydana gelebilir.
• Kalp çarpıntısı: Vücuda gönderilmesi gereken oksijen ihtiyacı daha fazla olduğu için kalp daha hızlı ve düzensiz çarpmaya başlar.
• Bacaklarda ve kollarda geçici his kaybı: Vücuda yetersiz oksijen gönderilmesine bağlı olarak kollar ve bacaklarda geçici his kaybı ortaya çıkabilir.
• Geçici koku kaybı: Yüksek kan basıncının burun kökü hücrelerine zarar vermesi sonucu koku alma duyusunda azalma meydana gelir.
• Huzursuzluk ve mide bulantısı: Kan basıncının yükselmesi sonucu kalbin pompaladığı kan miktarı azalır ve organlara giden oksijen miktarı azalır. Bunun sonucunda kişilerde huzursuzluk ve mide bulantısı ortaya çıkabilir.
• Panik atak, titreme ve terleme: Ani tansiyon yükselmesi panik atağa neden olabilir. Bunun sonucunda adrenalin gibi kimyasalların salgısının artması sonucu vücutta farklı belirtiler ortaya çıkar. Ani tansiyon yükselmesi ve titreme – terleme birlikteliği sık görülür.
• Görme bozukluğu: Tansiyon yükselmesi sonucu beyin ile görme hücrelerinin birleştiği bölgede genişleme meydana gelir ve gözden gelen sinyaller beyne net iletilmez. Noktalı ya da bulanık görme gibi görme sorunları ortaya çıkar.
• Göz çevresinde ve bacaklarda ödem: Yüksek tansiyon böbreklere zarar verebilir. Bunun sonucunda bacaklarda, ayak bileklerinde ve ayaklarda şişme meydana gelebilir.
• Az idrar yapma: Vücudun her yerine olduğu gibi böbreklere de giden kan miktarı azaldığı için süzülen idrar miktarı da azalır.
• Kanlı idrar yapma: Yüksek tansiyon böbreklerdeki kılcal damarları da çatlatabilir ve bunun sonucunda idrarda kan görülebilir.

Ani Tansiyon Yükselmesi Nedenleri

Ani Tansiyon yükselmesi genelde beslenme alışkanlıkları ve günlük yaşantı alışkanlıkları sonucunda ortaya çıkmaktadır.

• İlaç kullanımı: İbuprofen, aspirin gibi ağrı kesici ilaçlar ve soğuk algınlığı ilaçları, doğum kontrol hapları ve uyuşturucu etkili haplar tansiyon yükselmesine sebep olabilir.
• Beslenme düzeni: Aşırı tuzlu beslenme, kan yoğunluğunun artmasına neden olan yüksek doymuş yağ içeren besinler ile beslenme, kilo artışına neden olan fastfood ile beslenme sonucu yüksek tansiyon ortaya çıkabilir.
• Sigara kullanımı: Sigaranın içerdiği nikotin damarların elastikiyetinin kaybolmasına sebep olarak damarların sertleşmesine neden olur. Damar sertliği ile yüksek tansiyon direkt ilişkili durumlardır.
• Diyabet: Çağımızın hastalığı olan diyabet yani şeker hastalığında işlenmiş gıdalar ve şeker üretimi insülin direncini arttırır. İnsülin direncinin artması ve sonuçta diyabet gelişmesi ile damar sertliği meydana gelebilir. Damar sertliği sonucu yüksek tansiyon kaçınılmaz hale gelir.

Ani Tansiyon Yükselmesi Teşhisi

Ani Tansiyon yüksekliği çeşitli belirtiler ile kendini gösterebilir. Hastalardan hızlı bir şekilde hasta öyküsü alınarak fizik muayene yapılmalıdır ve şikayetler tespit edilmelidir. Sonraki aşamada ise tansiyon cihazı ile tansiyon ölçülür. Günümüzde ideal kan basıncı 120 / 80 olarak kabul edilir ve 140 / 90 mmHg üzerindeki değerler yüksek tansiyon olarak kabul edilmekle birlikte genelde 180 / 110 olana kadar ciddi belirtiler ortaya çıkmaz.

Ani Tansiyon Yükselmesi Tedavisi

Ani Tansiyon yükselmesine yaklaşım 3 farklı şekilde olur:

• Acilen yüksek tansiyonun düşürülmesi gereken durumlar: İlerleyici son organ hasarı (beyin, göz, kalp, böbrek hasarlanması) olan yüksek tansiyon, kafa içi kanama varlığı, akut kalp krizi, akut akciğer ödemi, akut böbrek yetmezliği ile beraber ani tansiyon yüksekliği
• Tansiyon yüksekliğinin yavaş düşürülmesi gereken durumlar: Baş ağrısı, ense ağrısı, rahatsızlık hissi ve burun kanamasının eşlik ettiği yüksek tansiyon
• Asla tansiyonun düşürülmemesi gereken durumlar: Herhangi bir belirti ya da şikayet oluşturmayan yüksek tansiyon 

Tedavide IV (intravaskuler / damar içi) antihipertansif ilaçlar kullanılır. Ağızdan beslenme kesilir.

Ani Tansiyon Yükselmesi Tedavi Edilmezse

Yüksek tansiyon ciddi hasarlara sebep olabilen bir rahatsızlıktır. Böbrek yetmezliği, kalp krizi ya da beyin kanaması gibi hayatı tehlike yaratabilecek durumlara zemin hazırlar. Bu sebeple yüksek tansiyonun uygun şekilde kontrol altına alınması önemlidir.

Ani Tansiyon Yükselmesi İlaçları

Tansiyon yüksekliğinde antihipertansif ilaçlar kullanılır. Eşlik eden şikayete göre kullanılacak ilaçlar seçilir.

Akciğer ödeminin eşlik ettiği yüksek tansiyonda:

• Nitrogliserin
• Enalaprilat
• Nikardipin
• Furosemid
• Nitroprusid

Kullanılır.

Akut kalp krizinin eşlik ettiği yüksek tansiyonda:

• Nitrogliserin
• Labetolol
• Metoprolol

Kullanılabilir.

Akut böbrek yetmezliğinin eşlik ettiği yüksek tansiyonda:

• Labetolol
• Nikardipin
• Fenoldopam

Kullanılabilir.

Beyin kanaması var ise:

• Esmolol
• Nitroprusid
• Labetolol
• Nikardipin

Kullanılabilir.

Ani Tansiyon Yükselmesine Ne İyi Gelir?

Ani Tansiyon yükselmesinde ciddi belirtiler yok ise evde müdahale edilebilir. Sarımsak yedirilmesi, yiyemeyecek durumdaki kişilere koklatılması faydalı olacaktır. Tuzsuz yoğurt yedirilmesi ya da ayran içirilmesi tansiyonu düşünmeye yardımcı olabilir burada dikkat edilmesi gereken tuz olmamasıdır çünkü tuz tansiyonu daha çok yükseltir. Hastanın yüzünün ve mümkünse baş kısmının soğuk su ile yıkanması da faydalı olacaktır.

Ani Tansiyon Yükselmesine Ne İyi Gelmez?

Ani tansiyon yükselmesi durumunda yanlışlıkla ya da iyi gelir düşüncesi ile tuzlu ayran içirilmesi ya da yoğurt yedirilmesi tansiyonun daha da yükselmesine sebep olacaktır. Ani tansiyon yükselmesi yaşayan kişilere stres yaratacak şekilde davranmak da tansiyonu daha çok yükselteceği için dikkatli olunmalıdır.

Hamilelikte Ani Tansiyon Yükselmesi

Gebelik döneminde hem anne hem bebek vücuttaki değişikliklere oldukça hassastır. Gebelik sürecindeki hormonal değişikliklere bağlı olarak zaten tansiyon normalden bir miktar yüksek seyretme eğilimindedir. Gebelik döneminde meydana gelen ani tansiyon yükselmesi plasenta adı verilen göbek bağının kan akımının yetersiz olmasına sebep olur ve bunun sonucunda bebeğe yeterli miktarda oksijen ve besin sağlanamaz. Bu durum bebekte büyüme geriliğine sebep olur.

Hamilelik sürecinde tansiyon yüksekliği mutlaka doktor kontrolü ve takibi gerektiren bir durumdur. Ciddi seviyelere çıkmayan tansiyon değerlerinde istirahat önerilir ancak daha yüksek değerlerde seyreden tansiyon değerlerinde doktor tavsiyesi ile uygun ilaçlar kullanılmalıdır.

Sürekli yükselen tansiyon erken doğum habercisi olabilir. Tüm önlemlere rağmen yüksek değerlerde seyreden tansiyon var ise bebeğin gelişimi, gebelik haftası, anne ve bebeğin durumu değerlendirilerek doğum kararı verilebilir.

Bebeklerde ve Çocuklarda Ani Tansiyon Yükselmesi

Bebekler ve çocuklarda normal tansiyon değerleri yaş, boy ve kiloya göre değişmekle birlikte genelde erişkinlere göre daha düşük tansiyon değerlerinde yüksek tansiyon belirtileri vermeye başlarlar.

Bebekler ve çocuklarda yüksek tansiyon genelde kalp yetmezliği bulgularına sebep olur. Ani tansiyon yükselmesi ise hipertansif ensefalopati adı verilen şiddetli baş ağrısı, görme bozukluğu, bilinç bulanıklığı ve komanın görüldüğü tabloya neden olabilir.

Bebeklik ve çocukluk döneminde ani tansiyon yükselmesi tedavisinde kullanılan ilaçlar erişkinlerde kullanılanlar ile aynıdır. Tedaviye tek ilaç ile başlanır ancak yanıt alınamaması durumunda 4 ilaca kadar çıkılabilir. Bebek ve çocuklarda yaşam beklentisi daha fazla olduğu için doğru tedavi daha büyük önem taşır.

Ani Tansiyon Yükselmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Ani Tansiyon yükselmesi kişiden kişiye farklı belirtiler ile ortaya çıkar. Kimi hastada sadece sadece baş dönmesi, göz kararması gibi belirtiler verirken kimi hastada ise beyin kanamasına bağlı ani baş ağrısı gibi daha ciddi belirtilere neden olabilir. Ani tansiyon yükselmesi durumunda Acil bölümünde acil tıp uzmanına başvurulabileceği gibi İç Hastalıkları bölümünde iç hastalıkları uzmanına da başvurulabilir.