Ayak Burkulması
Ayak burkulması, ayağın bilekten içe veya dışa doğru bükülmesi sonucu ortaya çıkan durum olup; dinlenme, ilaç kullanımı ve fizik tedavi gibi yöntemlerle iyileşme sağlanır.
Ayak Burkulması Nedir?
Burkulmuş bir ayak bileği, ayak bileğinizin genellikle içe ya da dışa doğru dönmesiyle veya burkulmasıyla ortaya çıkan bir ortopedik yaralanmadır. Bu burkulma ciddi sertlikte olursa ayak bileği kemiklerini bir arada tutmaya yardımcı olan bantları yani ligamentleri (bağlar) gerebilir veya yırtabilir. Bağlar genellikle sınırları dahilinde gerilir ve daha sonra normal pozisyonlarına geri döner. Ayak bileğini dengelemek için iç ve dış bağlar bu şiddetli burkulma sırasında özellikle dış yanda bulunan bağlar ciddi hasar alırken, şiddet arttıkça kemik yapısı dahi bozulabilir.
Ayak bileği burkulması çok yaygın bir ortopedik yaralanmadır. Sporcularda ve sporcu olmayanlarda, çocuklarda ve yetişkinlerde ayak bileği burkulması olabilir. Spor faaliyetlerinde çok fazla görülürken bazen düz olmayan bir yüzeye bastığınızda dahi oluşabilir. Ayak bileği burkulmaları dünya genelinde çok yaygındır. Ayak burkulmaları sporla ilgili tüm yaralanmaların %25'ini oluşturur.
Ayak Burkulması Belirtileri Nelerdir?
Çoğu insan ayak bileği burkulduktan sonra rahatsızlık hisseder. Bir düşme sonrası ya da dengesiz bir şekilde ayak bileğine uyguladığınız kuvvet sonrası, ayak bileğinizin burkulduğunu anlamanız zor olabilir. Genellikle, burkulma ile semptomlar yoğun bir şekilde başlar veya belli bir süre devam eder. Çoğunlukla bacağınızı hareket ettirmek veya ayakta durmak, bazen de hareketinizi ciddi şekilde sınırlayan acı söz konusudur. Küçük bir çarpma veya burkulma sonucunda oluşan şikayetler birkaç saat içinde azalma eğilimindedir.
Bir ayak bileği büküldüğünde bağlar aşırı gerilir ve bu gerilme uzun sürerse yırtılabilirler. Ayak bileği çevresindeki küçük kılcal damarlarda oluşacak burkulmaya bağlı hasar nedeniyle ayak bileği çevresi morarır ve şişer.
Burkulmaları tanımlamak için aşağıdaki şiddet dereceleri kullanılır:
Hafif şiddetli burkulma (1. Derece): Buradaki ortopedik yaralanmalarda bağlar sert bir şekilde gerilir ve minimal yırtılma oluşur. Hafif burkulmalarda geniş yırtılma ya da eklem gevşemesi olmaz. Genellikle, çok az şişlik görülür, eklemlerin işlev kaybı az ve eklemler sabittir. Hastalar tamamen veya kısmen kendi ayakları üstüne basarak vücut ağırlıklarını taşıyabilirler.
Orta şiddetli burkulma (2. Derece): Bu yaralanma daha şiddetli ve daha acı verici olmaktadır. Bir veya birden fazla bağ kısmen yırtılır. Eklemlerin hareket kabiliyeti sınırlanır ve bariz fonksiyon kayıpları vardır. Orta şiddetli bir şişme ve ekimoz (morluk) vardır. Hastalar kendi vücut ağırlıklarını taşımaları zorlaşır ve ayakları üstüne basmada zorluk çekerler.
Şiddetli burkulma (3. Derece): Bir veya daha fazla bağ derin bir şekilde yırtılır ve ayak bileği boşluktaymış gibi sabit değildir. Ayağı hareket ettirmek neredeyse imkansızdır. Bağ dokular (ligamentler) yırtılması ile ani ve şiddetli bir şişlik ve deri altı kılcal damar harabiyeti ile ciddi ekimozlar (çürük tarzında morluklar) oluşur. Hastalar bilekleri üzerine ağırlıklarını verdiklerinde çok ciddi ağrı hissederler.
Eğer bacağınızda ya da ayağınızda ciddi güçsüzlük veya zayıflık hissederseniz bu sadece ayak burkulması ile açıklanacak bir şikâyet değildir. Çünkü basit bir ayak burkulması durumda genelde bu tarz bir zayıflık hissi olmaz. Bu zayıflığa bir kas hasarı, kemik kırıklığı ya da o bölgedeki sinir hasarı neden olmuş olabilir.
Kronik Ayak Bileği İnstabilitesi
Kronik ayak burkulmasında, sürekli aynı ayak bileğinin burkulması ile oluşur. Artık hasta ayak bileğinde daha belirgin bir boşluk hissi hissederken daha geniş morluk alanları, ciddi ödem ve ağrı bu tabloya eşlik eder. Eklemlerin fonksiyon ve hareket kaybı ciddi seviyede olabilir.
Kronik ayak bileği instabilitesi olan kişilerde genellikle şu belirtiler vardır:
- Ayak bileğinde fonksiyon ve his kaybı
- Kalıcı (kronik) rahatsızlık ve şişme
- Ağrı veya hassasiyet
- Ayak bileği sanki boşlukta sallanıyormuş gibi hissetme
Ayak Burkulması Nedenleri Nelerdir?
Eklem kapsülünün (eklemleri sararak bir arada tutar) ve destekleyici bağların gerilme sınırlarını aşan fiziksel kuvvetler ayak bileği burkulmalarına neden olmaktadır.
Ayak burkulmasına neden olan sebepler şunlardır:
Düşmek: Düşmek ayak bileğini ve onu destekleyen bağlara hasar verebilir. Eğer kişilerde osteoporoz (kemik erimesi) gibi diğer kemik yapısını bozan hastalıklar var ise düşmeye karşı daha hassastırlar. Koşu ya da futbol gibi spor faaliyetlerinde gelişen düşmeler sonrası ayak burkulması aniden gelişebilir.
Ayak bileğine alınan darbeler: Ayak bileğine ani bir darbe ya da dengesiz bir şekilde atım atma özellikle ayağın dış bağlarını zorlarsa burkulma gelişir. Eğer şiddetli darbe bağ elastikiyetini aşırı gerilmeye zorlarsa bağları yırtabilir. Örneğin, merdivenlerde atılan yanlış adım tüm ağırlığı ayak bileğine verir ve bu oluşan stres altında bağlar hasar görür.
Sedanter (hareketsiz) yaşam tarzı: Sedanter yaşam tarzı burkulmalara neden olmaz, ancak yumuşak doku yaralanması riskini artırabilir. Çünkü yeterince egzersiz yapmamak kasları ve yumuşak dokuyu zamanla zayıflatabilir. Bu kişiler ayak bileğine üzerine düştüğünde veya ayak bileğini destekleyen bağlar aşırı gerildiğinde yumuşak dokunun yırtılması daha kolaydır. Hareketsiz bir yaşamın sonucunda kaslar zayıflar ve kişiler ayak bileği yaralanmalarına karşı daha savunmasızlardır.
Aşırı zorlama: Ayak bileğini aşırı kullanmak, örneğin birebir mücadele gerektiren futbol gibi sporlar yapmak bağlarda, tendonlarda veya kaslarda küçük yırtılmalara neden olabilir. Bu küçük yırtılmalar bir düşme veya darbe sonrasında burkulma riskini artırır ve ayak bileği bağ dokusuna ciddi zararlar verir.
Tekrarlayan ayak bileği burkulması: Daha önceden yaşanan ve iyileşemeyen bağ dokusu hasarı başka bir ayak burkulmasına neden olabilir. Özellikle burkulma kişinin yürüme şeklini değiştirdiği için yeni düşmelere veya yaralanmalara kolayca sebep olur.
Ayak Burkulması Teşhisi
Ayak burkulmasında dikkatli bir şekilde alınan hasta, hikayesi ve eksiksiz yapılan bir fiziksel muayene, tanı ve tedaviyi planlamak için çok önemli ipuçları verir.
Fizik muayene: Hasta öyküsü temelinde yapılan incelemelerle öncelikle ayak bileği burkulmasını kırıktan ayırıcı tanıya varılır. Doktor hastanın ayak bileğimdeki hassas ve şiş olan bölgelere bakarak yaralanmayı lokalize etmeye çalışır. Genellikle ayak bilekleri burkulduğunda anterior talofibuler bağ (ATFL) ve kalkaneofibuler (CFL) bağ bölgesi etkilenmektedir.
Ekimoz (kan toplanması) ve şişlik varlığı ve bunların ciddiyet derecesi kırık olasılığı ile orantılı olabilmektedir. Bununla birlikte ekimozların genelde topuğun her iki yanında ve içe doğru olduğu unutulmamalıdır. Bu yüzden ekimoz her zaman yaralanmanın yerini doğru vermez.
Hastanın fiziksel muayene sırasında kemik ağrısı ya da hassasiyeti olması burkulmanın bir kırık ile sonuçlandığı şüphesini verir. Özellikle muayene sırasında ayak bileği çevresindeki kemiklere (malleol ve metatars kemikleri) özel dikkat gerekmektedir. Bu alanlardan birinde kemik hassasiyeti, kemik deformitesi ya da kemikte duyulan çatlak sesi (kreppit) bu bölgede kırılan bir kemik varlığını gösterir.
Ayak bileği mortis grafisi: Kemik yapısı gibi yoğun bölgeleri görüntülemede çok kullanışlı bir görüntüleme yöntemidir. Özellikle doktorunuz ayak bileğinizde ve ayağınızda kırık olup olmadığını bu görüntüleme yöntemi ile netleştirir. Çünkü kırılan kemik çevresinde de şiş ya da morluk olabilmektedir.
Stres grafisi: Mortis grafisine ek olarak bu tanı yöntemi doktor tarafından istenmektedir. Bu görüntüleme yönteminde ayak bileği farklı yönlere hafif çevrilerek hasar almış iç ve dış bağlar görüntülenir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): Doktorunuz eklemleri bir arada tutan bağlarda ciddi bir yırtılma, eklem kıkırdağında hasar ya da küçük kemik kırıklarından şüphelenirse Emar (MR) isteyebilir. Genelde Emar (MR) görüntülemesi ayaktaki şişmeler ya da morluklar düzeldikten sonra yapılır.
Ultrason: Ultrason eşliğinde doktor hastanın ayak bileğini hareket ettirerek ligamentleri (bağların) doğrudan gözlemektedir. Bu görüntüleme yöntemi ile doktor bağ yapısının ve tendonların ne kadar hasar aldığını görebilmektedir.
Ayak Burkulması Tedavisi
Ayak burkulmasında erken tedavi kişileri normal günlük aktivitelerine geri dönmesi için iyileşme sürecini hızlandırmada ve semptomların en aza indirilmesinde çok önemlidir.
Burkulmalardan sonraki ilk birkaç gün istirahat çok önemlidir. Genellikle ne kadar çabuk iyileşeceğinizi ve kalıcı bir hasar olup olmayacağını belirleyen birazda evde yaptığınız hamleler ile ilgilidir.
Ayak burkulmasında ilk yapılacaklar şunlardır:
Hafif şiddetli burkulmalar tıbbi bir müdahale gerektirmeden kendiliğinden hızlıca iyileşir. Birkaç basit yöntem ile burkulmanın yarattığı hafif ya da orta şiddetli ağrılar ya da şişlikler hızlı bir şekilde düzelir. Ayak bileği burkulmasında evde kendi kendinize bakım yapabilmek için R.I.C.E. diye adlandırılan standart başlangıç tedavisini uygulayabilirsiniz. Eğer belirtiler gittikçe kötüleşirse en yakın zamanda bir sağlık kuruluna başvurunuz.
- İstirahat (Rest): Ağrı, şiş ya da rahatsızlık yapabilecek tüm fiziksel aktivitelerden uzak durulması gereklidir. İstirahat iyileşme süresini kısaltarak hastanın gündelik hayatına dönmesini hızlandırır. Burkulmadan sonra genellikle ilk 24 saat çok önemlidir. Hastalar bu zaman diliminde tüm ayak bileği hareketlerini en aza indirmelidir. Ayak bileği sabit ve dinlenir pozisyonda kalmalıdır.
- Buz uygulaması (Ice): Burkulan bölgeye 48 saat boyunca uygulanacak buz terapisi şiş ve ağrıyı hafifletebilir. Buz terapisini aynı bölgeye bir kerede en fazla 20 dakika boyunca uygulayabilirsiniz. Bu uygulamayı her 2 saatte bir ya da günde en fazla 8 kere uygulayabilirsiniz.
- Elastik bandaj (Compression): Elastik bandaj şişlik tedavisinde ve bileği sabitlemede yardımcı olmaktadır. Hafif bir şekilde ayak bileğini saran bandaj şişlik geçene kadar kalabilir. Elastik bandaj çok sıkı olmamalıdır. Bandaj uygulamasından 10 dakika sonra bandaj yerinin altında kızarıklık ya da şiş olursa bandaj gevşetilmelidir.
- Yükseltme (Elevation): Bacağınızı mümkün olduğu kadar kalp seviyesi üstünde yükselterek yerçekimi etkisiyle buradaki sıvı yoğunluğu azalabilir. Böylece bacağın yükseltilmesi ile şişliğin inmesine yardımcı olunur.
İlaç tedavisi: Ağrı kesici ya da Nonsteroid Antienflamatuar ilaçlar ile hastanın ağrısı ve şişliği azaltılabilir. Buradaki önemli nokta bu ilaçların doktor tavsiyesi ile kullanılmasıdır. Çünkü bu ilaçlar doğru şekilde alınmadığında kanamayı ve morarmayı (ekimoz) artırabilir. Doktorunuz size en uygun ilacı reçete edecektir.
Fizik tedavi ve rehabilitasyon egzersizleri: Eğer ağrı ve şişlik azalıp hareket serbestliği ayak bileğinizde sağlandığında doktorunuz basit egzersizler tavsiye ederek ayak bileğinize güç, esneklik ve daha fazla stabilite (direnç) katmak isteyebilir. Bu tarz hareketleri belli bir program düzeninde doktor ya da fizyoterapist hastalara vermektedir. Bu fizik tedavi ve rehabilitasyon egzersizleri ile ayak bileğinin dengesi ve direnci artırılarak tekrarlanması muhtemel burkulmaların önüne geçilmektedir.
Cerrahi: Çok sık olmasa da cerrahi tercihi hastalara sunulmaktadır. Uzun bir fizik tedavi ve rehabilitasyon egzersizleri sonunda bağlardaki hasar iyileşmez ya da ayak bileğinde stabilizasyon sağlanamazsa cerrahi müdahale gündeme gelir. Cerrahi müdahale şu amaçlar için yapılmaktadır:
- İyileşmeyen iç ve dış bağların onarımı
- Ayak bileğindeki kemikleri sabitleyen bağlarda oluşan yırtık ya da kopmaları ve bu bölgede hasar görmüş kemik ve kıkırdaklarının düzeltilmesi hedeflenmektedir.
Ayak bileği burkulmasının iyileşmesi süresi burkulmanın ciddiyetine göre değişmektedir:
- Hafif şiddetli burkulmalarda iyileşme süresi 1 ile 3 hafta arasındadır.
- Orta şiddetli burkulmalarda iyileşme süresi 3 ile 8 hafta içinde arasındadır.
- Çok şiddetli burkulmalarda iyileşme süresi ayak bileğindeki hasara bağlı olarak değişmektedir. Bu durumlarda cerrahi müdahaleler iyileşme süresini etkileyen diğer etmenlerdir. Bazen bu ciddi burkulmalar aylar süren iyileşme sürecine ihtiyaç duyabilir.
Ayak Burkulması Tedavi Edilmezse
Tedavi edilmeyen ayak bileği burkulması kalıcı bir rahatsızlık, bacaklarda kas zayıflaması ve ayak bileği eklemlerinde ciddi hasar gibi belirtilerin olduğu kronik ayak bileği instabilitesi gibi bir kliniğe dönüşebilir. Ayrıca zamanla aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir:
Eklem sertliği (Kontraktürler): Eklem içinde büyüyen inflamasyon (iltihap) ve ayak bileği çevresinde yaralanmış dokular yüzünden eklem sertliği görülebilir. Eklem sertliği ilerlerse ciddi ağrı ve Osteoartrit (Kireçlenme) oluşabilir.
Erken dönem artrit (eklem inflamasyonu): Eğer uzun süre tedavisiz kalan ayak burkulmasına sahipseniz ya da bağlardaki hasarı ciddiye almazsanız erken dönem artrit sahibi olursunuz. Özellikle yaşlı insanlarda bu ciddi bir problemdir.
Osteokondral kırık: Devamlı burkulan ayak bileği ya da tedavi görmeyen ayak burkulmalarının sonucunda ilerleyen bağ dokusu yırtıkları, kıkırdak yumuşaması ve mikro travmalar yüzünden kemik anatomisi bozularak kırılma riski artar. Bu süreçte ayak kemiği ve dokularını besleyen damarlardaki hasar artar ve kemik kanlanması azalır. Kemik yeteri kadar kan ile buluşmaz ise gerekli besin ya da mineralleri bünyesinde toplayamaz ve kırılma ile bitecek süreç hızlanır.
Ayak Burkulmasına Ne İyi Gelir?
Ayak bileği üzerine uygulanacak buz terapisi iyileşme sürecine olumlu katkısı olacaktır. Jel şeklinde bulunabilen buz uygulamasını bir kerede en fazla 20 dakika boyunca şiş ve ağrılı bölgeye uygulayınız. Eğer 20 dakikadan uzun süre uygulanırsa halk arasında “soğuk ısırması” olarak bilinen frostbite gelişebilir.
Özellikle ayak bileğiniz burkulduktan sonra ayak bileğini sabit ve sıkı tutan elastik bandajlar ile bileğinizi sarabilirsiniz. Bu bandajlar ayak bileğinizde 48-72 saat süresince kalabilir. Ayak bileğinizde kalması şişinizi hafifletirken ayak bileğinizi sabit tutacaktır.
48 saat boyunca ayak bileğinizi kalp seviyesinden yukarıda tutmanız buradaki şişliği hafifletmede yardımcı olmaktadır. Ayak burkulmasından sonra verilecek istirahat süresi en az 1 ya da 2 gün olmalıdır.
Kolajen içeren üzüm çekirdeği ya da omega-3 yağ asitleri ve C vitamini ile ayak bileğinizdeki bağ dokuları, tendonları ve eklemleri güçlendirerek ayak burkulmasının iyileşme süresini hızlandırmaktadır.
Hindistan cevizi veya muz gibi potasyum ağırlıklı besinler iyileşme sürecine destek verirken kas ağrılarını da hafifletmektedir. Ispanak ya da tatlı kabak gibi sebzelerde bulunan çinko bağışıklık sistemini güçlendirir ve hasarlı dokuları iyileştirmede faydalıdır. Tavuk ya da kemik iliğinden hazırlanan çorba veya baklagiller gibi gıdalar güçlü protein desteği vererek stres altındaki bağ dokusunu daha esnek ve daha güçlü yapmaktadır.
Soğan ve bir miktar tuz karışımı hassas bölge üzerinde konulup temiz bir gazlı bez benzeri bir sargı bezi ile etrafı sarılabilir. Bu tarz uygulamaların alternatif bir tedavi olduğunu ve ana tedavinin bir uzman doktor tarafından verildiği unutulmamalıdır.
Ayak Burkulmasına Ne İyi Gelmez?
Hiçbir şekilde tıbbi olarak faydası kanıtlanamayan alternatif tedavi şekilleri faydadan çok zarar verebilmektedir. Mesela un ve zeytinyağı ile yapılan hamur kıvamındaki karışım ile yapılan masaj uygulamaları çok hassas olan bilek ve çevresindeki dokulara zarar verecektir. Özellikle yumurta sarısı ile ovularak yapılan masajlar hasar gören deri altı kılcal damarlara daha fazla zarar verebilir. Bunun sonucunda ayak bileği çevresinde daha fazla morarma oluşacaktır.
Ayak burkulmasından sonra ayak bileğine doktor tavsiyesi dışında sıcak su torbası uygulaması ya da sıcak su ile masaj yapılmamalıdır. Çünkü sıcaklığın etkisi ile kılcal damarlar genişler ve bunun neticesinde şişme (ödem) ve ağrı daha şiddetli bir hale gelir.
Bir süre hasar gören bilek üzerine basılmamalıdır. Özellikle doktor kontrolü dışında yapılan fiziksel aktiviteler iyileşme süresini uzatabilir. Hareket etmenin gerekli ya da zorunlu olduğu anlarda bir kol değneği yardımı ile hareket edilmelidir.
Uzun süre topuklu ayakkabı giymek ayak bilek dengesini bozarak kişilerin daha kolay bir şekilde ayaklarını burkmasına neden olmaktadır.
Tam ortopedik olmayan spor araç ve gereçleri ile yapılacak spor aktiviteleri ayak burkulması riskini artırmaktadır.
Alkol tüketimi var olan inflamasyonu (iltihabı) artırabilir.
Çok fazla tuz tüketimi ayak bileğindeki iyileşmeyi ve bu bölgedeki besinleri vücuttan uzaklaştırır. Çok fazla şeker tüketimi bağışıklık sisteminin savunmasını azaltır ve besin değeri bakımından düşüktür.
Aşırı tüketilen kahve vücutta bulunan kalsiyumu tutması sonucunda kemik tarafından depolanması gereken kalsiyum miktarı azalır ve kemikler anatomik olarak zayıflar.
Ayak Burkulması İlaçları
Ağrı ve şişlik tedavisinde ağrı kesiciler ve Non Steroidal Antienflamatuar ilaçlar hastalara doktorlar tarafından reçete edilmektedir. Ayak burkulmalarında ağrı kontrolü ilk tedavi hedefidir. Bu hedef doğrultusunda doktor hastaya gerekli görürse bu tarz ilaçları reçete edebilir. Bu ilaçların kanamayı ve dolayısıyla morarmayı artırdığı bilinmektedir. Bu yüzden her ilaçta olduğu gibi bu ilaçlarda da doktor tavsiyesi gerekmektedir.
Parasetamol (asetaminofen): Ağrı kontrolünü iyi şekilde destekleyen ilaçlardır. Ayrıca faydalı sedasyon (sakinleştirici) özellikleri ile ayak burkulması yaşayan hastaların geceleri daha rahat uyumaları sağlanır.
İbuprofen: Ağrı ve inflamasyonu gidermek için hastaların reçetesine eklenir. Fakat 24 ile 48 saat içinde gelişen yeni ya da büyüyen moruk varlığında doktorunuza danışarak gerekli dozaj ayarlanması yapmanız gerekebilir.
Ayak Burkulması Ameliyatı
Ayak burkulmasında cerrahi müdahaleler çok nadir olarak yapılmaktadır. Eğer hasta yapılan uzun dönem fizik tedavi ve rehabilitasyon egzersizlerine rağmen şikayetleri hafiflemedi ise cerrahi müdahale yapılır.
Yapılacak cerrahi müdahaleler şu şekildedir:
Artroskopi: Artroskop adı verilen bir küçük optik kamera ile eklemin içi net bir şekilde görüntülenir. Bu teknik ile öncelikle gerginliğin kaybeden sıkışmış bağ dokusunun tedavisini ve hasar alıp kırılan kıkırdak ve kemik çıkıntılarının bu bölgeden temizlenmesi sağlanır.
Rekonstrüksiyonu ameliyatı: Bu müdahale ile kopan ya da yırtılan bağ dokusu seri dikişler ile dikilir. Bağ dokusunun hasarı dikilemeyecek kadar kötü durumda ise başka bölgelerden buraya yama tarzı doku transferi yapılabilir. Doku tedavi işlemi bittikten sonra yara kapatılır ve hasta odasına çıkartılır. Bu ameliyat sonrası 6 hafta gibi bir sürede hasta gündelik yaşamında devam edebilir.
Gebelikte Ayak Burkulması
Hamilelik döneminde doğal olarak eklem bölgelerinde şişlik ve hassasiyet görülmektedir. Fakat bu belirtilere ağrı ya da morarma eklenirse ayak bileğinin hasar aldığı anlaşılmaktadır.
Hamilelik dönemde uterus etrafındaki bağ dokuyu gevşetmek için Relaxin adı verilen kas gevşetici hormon salınmaktadır. Bu hormon ayak bileğinde bulunan ve kemikleri bir arada tutan bağların aşırı gerilmesine neden olur. Bu gerginlik ayak bileği burkulmasının şiddetini ve vereceği hasarı artırmaktadır.
Bunlara ek olarak artan kilo ile vücudun ağırlık merkezi değişmektedir. Böylece yürürken ortalama olarak sağlanan vücut dengesi kaybolur. Hamilelik döneminde giyilen topuklu ayakkabılar ile kötü zeminde yürüme ani burkulmalara sebep olur ve kemik bileğinde ciddi hasarlar oluşur.
Çocuklarda Ayak Burkulması
Ayak bileği burkulması, çocuklarda en sık görülen ortopedik yaralanmalardan biridir. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında çocukların daha serbest kalmasıyla bu tarz ortopedik yaralanmaların sıklığı artmaktadır.
Küçük ya da hafif burkulmalar doktor tavsiyesi üzerine ev istirahati ile 2 hafta gibi sürelerde düzelmektedir.
Daha ciddi vakalarda bu süre 4 ile 6 hafta arasında değişmektedir.
Çocuklarda ayak burkulması sonrası yapılmaması gerekenler şöyledir:
- Burkulma sonrası yapılacak masaj ya da ovalama buradaki kan akımını artırabilir veya hasar almış kılcal damarların daha fazla kanamasına sebep verir.
- Sıcak su ya da sıcak su torbaları bu bölgede daha fazla kan akışını hızlandırarak şişin boyutu daha da artacaktır.
- Burkulma sonrası ayak bileğini hızlı bir şekilde hareket ettirme ya da çocukları ayak bileği üzerinde kontrol maksatlı yürütme denemesi var olan hasarı daha da artıracaktır.
Ayak Burkulması için Hangi Doktora Gidilir?
Ayak burkulması şikâyeti için sağlık kurumlarının ortopedi ve travmatoloji bölümünden randevu alıp uzman bir Ortopedi doktoru tarafından muayene edilmeniz gerekmektedir.
Orta şiddetli ağrı ve ayak bileği çevresinde hafif şişme, ayak burkulması sonrası beklenen belirtilerdir. Fakat şiddetli bilek ağrısı, kemik ağrısı ya da ayakta duramamak gibi belirtilere sahipseniz ciddi bir durumlarla karşılaştığınız anlamına gelir.
Aşağıdaki belirtiler varlığında uzman bir doktora başvurunuz:
- Ağrınız ve şişliğiniz birkaç günde düzelmiyorsa
- Ayak çevresinde ya da bilekten alt bacağa doğru ağrınız var ise
- Ayak çevresindeki morluk ve hassasiyet uzun süredir azalmıyorsa
- Var olan belirtilerinize evde uyguladığınız basit tedaviler yardımcı olmuyorsa
Ayak burkulması ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Ayak Burkulması Kaç Günde Geçer?
Hafif şiddetli burkulmalarda iyileşme süresi 1 ile 3 hafta arasındadır.
Orta şiddetli burkulmalarda iyileşme süresi 3 ile 8 hafta içinde arasındadır.
Çok şiddetli burkulmalarda iyileşme süresi ayak bileğindeki hasara bağlı olarak değişmektedir. Bu durumlarda cerrahi müdahaleler iyileşme süresini etkileyen diğer etmenlerdir
Ayak Burkulmasına Ne Yapılır?
Hafif ayak burkulmalarında evde uygulanacak basit uygulamalarla hızlı toparlanma olacaktır. Yapılacaklar şu şekildedir:
- Öncelikle istirahat edilmesi gereklidir. En az 24 ile 48 saat arasında ayak bileği sabit ve güvende tutulmalıdır
- Evde uygulanacak buz tedavisi ayak bileği çevresindeki şişliğe iyi gelecektir.
- Ayak bileğine sarılacak elastik bandaj ile ayak bileği sabitlenerek daha hızlı bir şekilde iyileşme gerçekleşecektir.
- Ayak bileği kalp seviyesinin üstüne tutularak burada oluşan şişlik ya da ödem azalacaktır.
Eğer bu uygulamalara rağmen şikayetlerinizde bir azalma söz konusu değilse en yakın zamanda uzman bir doktor ile iletişime geçiniz.
Ayak Burkulmasında Şişlik Nasıl İner?
İlk yapılacak işlem ağrı ve şişliği azaltmak ve bağları daha fazla hasar almasını engellemek olacaktır. Genellikle şişlik için istirahat ve şiş bölgesi üstüne uygulanacak buz terapisi ile hızlı bir toparlanma süreci başlar. Var olan şişlik ilk 24 ile 48 saat içinde inmektedir. Eğer birkaç günden fazla şişliğiniz devem eder ya da artar ise en yakın sağlık kuruluşuna başvurunuz.
Ayak Burkulması Alçıya Alınır Mı?
Özellikle orta ve şiddetli ayak burkulmalarında ayak bileğini sabitlemek çok önemlidir. Özellikle hareketli çocuklarda ya da ayak bileğini sabitlemede zorluk çeken hastalar için ayak bileğine bir bot gibi saran alçı yapılabilir. Eğer çok şiddetli bir ayak burkulması yaşıyorsanız alçı alt bacak ya da biraz üzerine çıkacak seviyede yapılır.