Bağırsak Florası Bozukluğu

Bağırsak Florası Bozukluğu Nedir?  

Sindirim sisteminde özellikle bağırsaklarda bulunan bakterilere bağırsak florası adı verilir. Bağırsak florasında bulunan bakterilerin büyük çoğunluğu faydalı bakteriler olup, birçok faydalı görevi mevcuttur. Bu bakterilerin büyük kısmı kalın bağırsakta yerleşim gösterdiği için kalın bağırsak vücuttaki metabolik olarak en aktif organ olarak kabul edilebilir. 

Bağırsak florası bozukluğu; bağırsakta yerleşim gösteren bu iyi ve kötü bakteriler arasındaki dengenin bozulması ve iyi bakterilerin azalarak kötü bakterilerin çoğalması sonucu ortaya çıkan bir tablodur.  

Bağırsak florası bozukluğunun farklı türleri mevcuttur:

• Bakteriyel bağırsak florası bozukluğu (Pütrifikasyon bağırsak florası bozukluğu): Bağırsak florasındaki kalıcı yararlı bakterilerin oranının azalarak, yerine zararlı bakterilerin oranının artması sonucu ortaya çıkar. Genellikle artan bakteriler çürükçül bakteriler olduğu için vücuttaki proteinlerin büyük çoğunluğu bu bakteriler tarafından kullanılır. Bu bakteriler amonyak ve toksin üretir ve bu toksinlerin vücuttaki organlarda birikmesi ile şikâyetler ortaya çıkar. 
•  Mantarlara bağlı bağırsak florası bozukluğu (Fermantasyon bağırsak florası bozukluğu): Küfler ve mayalar bağırsakta geçici olarak bulunan organizmalardır. Maya ve küfler aside dayanıklı olduğu için bağırsakta yerleşebilirler. Mantarlar şekerleri kullanarak karbondioksit açığa çıkarırlar. Bunun sonucunda karında şişlik ortaya çıkar.  
• Parazitlere bağlı bağırsak florası bozukluğu: Bazı parazitler bağırsaklarda yerleşebilir. Bu durumda bağırsak florasında bozukluk görülebilir. 
• Kalın bağırsak bakterilerinin ince bağırsakta çoğalması sonucu ortaya çıkan bağırsak florası bozukluğu: Normalde kalın bağırsakta yerleşim gösteren bakterilerin çeşitli sebepler ile ince bağırsakta yerleşmesi sonucu ince bağırsaktan emilmesi gereken besinlerin emilim oranında azalma ortaya çıkar. 

Bağırsak Florası Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?  

Bağırsak florası bozukluğu sonucu vücutta yararlı bileşenlerin üretimi ve vitamin emilimi azalır. Bu durumlara bağlı olarak kişilerde başlarda:

• Mide bulantısı 
• Kusma
• Karında sürekli gaz birikmesi ve şişkinlik hissi
• Karın ağrısı 
• İştah kaybı 
• Ağız kokusu, alkol tüketilmemesine rağmen alkol kokusu
• İstem dışı kilo kaybı 
• Dişlerde pas rengi
• Kokulara aşırı hassasiyet
• Geniz akıntısı 
• Dilde beyazımsı katman
• Halsizlik
• Kırgınlık 
• Kabızlık ya da ishal 
• Dışkının renginin siyaha yakın ve koyu renkli olması 

Şikayetler ortaya çıkabilir.

Bağırsak Florası Bozukluğu Nedenleri Nelerdir? 

Bağırsak florasındaki dengesizlikler beslenme alışkanlıkları, kullanılan ilaçlar ve yaşam tarzı gibi birçok nedene bağlı olarak meydana gelmektedir. 

• Kontrolsüz ağrı kesici ilaç kullanımı: Ağrı kesici ilaçlar vücutta enfeksiyonla savaşan maddeleri baskılayarak etki etmektedir. Kontrolsüz ağrı kesici kullanımı sonucu bağırsak florasındaki zararlı bakterilerin artışı ile bağırsak florası bozukluğu gelişebilir. 
• Kontrolsüz antibiyotik ilaç kullanımı: Antibiyotik ilaçlar sadece hastalık oluşturan zararlı bakterilerin değil, bağırsak florasındaki faydalı bakterilerin de ölmesine neden olmaktadır. Bu sebeple doktor kontrolünde olmadan bilinçsiz kullanılan antibiyotik ilaçlar bağırsak florasında bozukluk görülebilir.  
• Diğer ilaç türleri: Depresyon tedavisinde kullanılan antidepresan ilaçlar, kaygı giderme amacı ile reçete edilen anksiyolitik ilaçlar, gastrit ve ülser tedavisinde kullanılan anti asit ilaçlar ve proton pompa inhibitörleri de bağırsak florası bozukluğuna yol açabilmektedir. 
• GDO'lu gıdalar: Genetiği değiştirilmiş organizmalar gıdalar üzerinde günümüzde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. GDO'lu gıdalarda sıklıkla kullanılan glifosfat aynı zamanda antibakteriyel işlev gösterdiği için bu gıdaların tüketilmesi bağırsaklarda bulunan faydalı bakterilerin ölmesine ve dolayısı ile bağırsak florasının bozulmasına neden olmaktadır. 
• Alkol tüketimi: Alkol hem toksik özellikte olması hem de vücuttan birçok mineral ve vitaminin atılmasını arttırması sebebi ile bağırsak florası bozukluğuna zemin hazırlamaktadır. 
• Kronik stres: Stres vücut için toksik etkiye sahiptir. Sürekli devam eden, kronik hale gelen stres sonucunda vücuttan sürekli salgılanan kortizol gibi hormonlar bağırsak florası bozukluğuna yol açabilmektedir. 
• Az uyku: Erişkin bir insan için ideal uyku süresi günde 7 – 8 saat civarıdır. Bunun altında uyku alışkanlığı olan kişilerde stres hormonu olarak bilinen kortizolün arttığı ve sonucunda vücudun bağırsak florasının bozulduğu, enfeksiyonlara açık hale geldiği bilinmektedir. 
• Doğum ve erken bebeklik süreçlerindeki bazı faktörler: Sezaryen yolla doğmak, prematüre (normalden daha erken vakitte) doğmak, anne sütü ile beslenmemek, aşırı hijyenik ve steril ortamda büyümek bağırsak florası bozukluğu gelişmesine zemin oluşturmaktadır. 

Bağırsak Florası Bozukluğu Teşhisi

Bağırsak florasında bozulma meydana gelen hastalarda farklı belirtiler ortaya çıkmaktadır. Hastaların bu şikayetler ile doktora başvuru yapması sonucu hastadan detaylı bir hasta öyküsü alınır. Hastanın şikayetlerinin neler olduğu, ne zamandır olduğu, hastanın beslenme düzeni, ilaç kullanım alışkanlığı, uyku düzeni tek tek sorgulanır. Sonraki aşamada fizik muayene yapılarak bağırsak seslerinin dinlenmesi, organların normal büyüklükte olup olmadığının kontrolü yapılır. 

Şikayetlere yönelik akla gelen hastalıkları elemeye yönelik çeşitli tanısal testler ve görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.

• Kan testleri: Hastalarda halsizlik, solukluk gibi belirtiler olduğu için anemi ihtimalini elemek adına tam kan sayımı yapılabilir.
• Ultrason (USG): bağırsakların görüntülenmesi amacı ile ses dalgaları yardımı ile görüntüleme sağlayan ultrason tercih edilebilir.
• Bağırsak florası bozukluğu testi: Bu yöntem bağırsak florasının bozulup bozulmadığının tespit edilmesi adına uygulanabilen en kesin tanı yöntemidir. Bağırsak flora analizi ya da mikrobiyota testi gibi farklı isimleri de olan bu yöntemde gaita (dışkı) örneğinden çeşitli incelemeler yapılır. Bu testte; dışkının kıvamı ve asiditesinin, bağırsakları koruyan / çürüten bakterilerin türleri ve miktarlarının, dışkıda üreyen mantar olup olmadığı gibi dışkı hakkında detaylı inceleme imkanı sağlanır.
• Gıda testi: Hastanın vücudunun tolere edemediği besinlerin tespit edilerek bu besinlerin beslenme düzeninden çıkarılmasını sağlar.
• Hormon testleri: Bağırsak florası bozukluğuna neden olan bazı hormonal değişiklerin tespit edilmesi amacı ile uygulanabilir.
• Ağır metal testi: Vücutta ağır metallerin birikmesi bağırsak florası bozukluğuna yol açabileceği için bunların tespit edilmesi sağlanır.
• pH testi: Vücudun dengesini bozan nedenlerden birisi de pH adı verilen asidik ve bazik içeriklerin dengesi olduğu için bu testin uygulanması faydalı olacaktır.

Bağırsak Florası Bozukluğu Tedavisi

Bağırsak florası bozukluğu günümüzde tedavisi oldukça zor olup, kesin bir tedavi yöntemi de mevcut değildir. Bağırsak florası bozukluğu tespit edilen hastaların beslenme düzeninin değiştirilmesi, stres etkeninin hayatlarından uzaklaştırılması, bağırsak florası bozukluğu gelişimine neden olan ilaç kullanımı mevcut ise bunların kesilmesi oldukça önemlidir. 

Hastaların beslenme düzenini Akdeniz diyeti adı verilen; bitkisel ağırlıklı beslenme şeklinde düzenlemek oldukça faydalı bir yaklaşım olacaktır. Meyve / sebze ağırlıklı, bakliyat içeren diyet sayesinde doğal lifler alınarak bağırsak florasının desteklenmesi sağlanır.

Ayrıca probiyotik besinlerin diyette arttırılması bağırsak florası bozukluğunun düzeltilmesine fayda sağlayabilir. Probiyotik besinler olarak yoğurt, kefir, boza, turşu ve sirke ülkemizde sıklıkla kullanılan ve tercih edilmesi gereken ürünlerdir. 

Fekal mikrobiyota transplantasyonu (FES) adı verilen dışkı nakli yöntemi de bağırsak florası bozukluğunun tedavisinde tercih edilebilen bir yöntemdir. Bu yöntemde sağlıklı bir insandan alınan dışkıdan elde edilen mikrobiyal (bağırsak florası) içeriğin hasta kişiye çeşitli yöntemler ile nakledilmesi sağlanır. Böylece bağırsak florası bozukluğu bulunan hastanın bağırsaklarının sağlıklı bağırsak florasına kavuşturulması ve bağırsak fonksiyonunun eski haline gelmesi sağlanabilir. 

Bağırsak Florası Bozukluğu Tedavi Edilmezse 

Bağırsaklar vücudun ikinci beyni olarak adlandırılır. Bağırsak florası bozukluğu ise günümüzde nedeni tespit edilemeyen birçok hastalığın altında yatan durum olarak değerlendirmektedir. Bağırsak florası bozukluğunun tedavisiz kalması durumunda;

• Baş ağrıları
• Eklem ve kas ağrıları 
• Uykusuzluk, anksiyete, depresyon ve şizofreni gibi ruhsal hastalıklar
• Kronik yorgunluk
• Fibromiyalji adı verilen yaygın ağrılar 
• Unutkanlık 
• Metabolik sendrom, insülin direnci, diyabet tip 1 ya da 2
• Çölyak hastalığı
• Karında şişkinlik, irritabl bağırsak hastalığı, hemoroid, mide yanması gibi sindirim sistemi hastalıkları 
• Sivilce, egzama, ürtiker, sedef gibi cilt rahatsızlıkları 
• Kalp damar hastalıkları 
• Alerjik hastalıklar 
• Astım
• Multiple skleroz (MS), Parkinson, Alzheimer gibi nörolojik hastalıklar 
• Kısırlık 
• Ankilozan spondilit, romatoid artrit, romatizmal hastalıklar 
• Hashimato tiroiditi gibi otoimmün hastalıklar 
• Çocukluk döneminde ise otizm, hiperaktivite ve dikkat eksikliği

Gibi durumlara zemin hazırladığı düşünülmektedir.

Bağırsak Florası Bozukluğu Ne İyi Gelir?

Bağırsak florası bozukluğunun düzeltilmesi için bazı yaşam tarzı değişiklikleri uygulanabilir.

• Rafine karbonhidrat, şeker ve gluteni beslenme düzeninden çıkarılarak; meyve ve sebze ile beslenmeye ağırlık verilmesi önemlidir.
• Alkol tüketimi mevcut ise bırakılması ya da en azından azaltılması gerekir. 
• Probiyotik içeriği yüksek yoğurt, kefir, ayran gibi süt ve süt ürünleri, tursu ya da sirke gibi ürünlerin tüketimi arttırılmalıdır. 

Hamilelikte Bağırsak Florası Bozukluğu 

Birçok hormonal ve fiziksel değişikliğin meydana geldiği hamilelik döneminde bağırsak florasında da değişiklikler meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu dönemde bağırsaktaki yararlı bakterilerin azaldığı, zararlı bakterilerin ise arttığı tespit edilmiştir. Bu değişim sayesinde vücutta biriken yağ oranında artış ve insülin hormonuna duyarlılıkta azalma görülmektedir. Bunun sonucunda ise annenin karnındaki bebeğin büyümesi için gereken enerji sağlanırken aynı zamanda annenin doğum sonrası emzirme süreci için gerekli yağ birikimi desteklenmektedir. 

Bebeklerde ve Çocuklarda Bağırsak Florası Bozukluğu

Bağırsak florası, doğum sonrası ilk 1 – 2 sene içerisinde oluşmaktadır. Sezaryen ile doğum, erken doğum, bu sürede çok steril ve hijyenik ortamda büyütülmek bağırsak florası bozukluğu gelişmesine zemin hazırlamaktadır. Bazı bebekler ve Çocuklarda çevresel şartların da etkisi ile bağırsak florası bozukluğunun belirtileri erken dönemde ortaya çıkabilmektedir. Bu dönemde ortaya çıkan bağırsak florası bozukluğunun otizm, hiperaktivite ve dikkat eksikliği gibi durumların gelişimine neden olduğu düşünüldüğü için en kısa sürede tedavinin sağlanması oldukça önemlidir.  

Bağırsak Florası Bozukluğu için Hangi Doktora Gidilir?

Bağırsak florasında bozukluk meydana gelen kişilerde erken evrelerde; mide bulantısı, kusma, karında şişkinlik ve doygunluk hissi, karın ağrısı, halsizlik gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır. Bu tarz şikayetleri olan hastaların genel cerrahi bölümünde genel cerrahi uzmanına ya da sindirim sistemi üzerine uzmanlaşmış olan gastroenteroloji uzmanına muayene olması uygundur.