Bağırsak Kanseri

Bağırsak Kanseri Nedir?

Kanser, hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile başlar. Vücuttaki neredeyse tüm hücreler kanserleşebilir ve vücudun diğer bölgelerindeki organlara yayılabilir.

Bağırsak sindirilen besinlerin kana emildiği organdır. İnce ve kalın bağırsak olmak üzere iki parçadır. 12 parmak kanseri (duodenum) ince bağırsağın ilk kısmıdır.

Kalın bağırsak kanseri, kolon kanseri olarak bilinir. Kalın bağırsak sindirim sisteminin son kısımlarından biridir. Genellikle ileri yaş grubunu etkiler ancak her yaşta görülebilir. Başlangıçta bağırsakta iyi huylu büyümeler (polip) şeklindedir ancak zamanla polipler kanserleşirler.

İnce bağırsak kanseri, ince bağırsak hücrelerinin kontrol dışı büyümesidir. İnce bağırsak sindirim sisteminin en büyük parçası olmasına rağmen en nadir görülen sindirim sistemi kanseridir.

Bağırsak Kanseri Tipleri

Bağırsak birçok hücre tipine ev sahipliği yapar. Dolayısıyla farklı kanser tipleri gelişebilir.

4 ana tip bağırsak kanseri şunlardır:

• Adenokarsinoma: Bağırsakta bulunan salgı yapan bez hücrelerinden gelişen kanserlerdir. Bağırsak kanserlerinin üçte biri bu tiptedir.
  
• Karsinoid tümör: Bu tümörler bir tip nöroendokrin tümördür(NET). Genellikle yavaş büyürler. En yaygın görülen bağırsak tümörleridir.
  
• Lenfomalar: Bu kanserler bağışıklık sisteminin bir hücresi olan lenfositlerden başlar. Lenfomalar, ince bağırsaklar dahil vücudun herhangi bir yerinden gelişebilir.
  
• Sarkomalar: Bu kanser tipi bağ dokudan gelir. Kas, kemik, kıkırdak gibi dokular bağ dokunun parçasıdır. Bağırsaktaki en yaygın görülen sarkomalar ayrıca “gastrointestinal stromal tümörler” olarak adlandırılır.
  

Birçok uzmana göre ince bağırsak kanseri kolon kanseri gibi gelişir. İlk önce bağırsağın iç tabakasında polip olarak bilinen bir büyüme olarak başlar. Zamanla polip kansere dönüşebilir.

İnce bağırsak kanserleri genellikle duodenumda gelişir. Duodenum ince bağırsağın mideden sonra gelen ilk kısmıdır. Duodenumdan başlayan kanserler genellikle ampulla vateri denilen pankreas ve safra salgısının bağırsağa döküldüğü açıklıkta bulunur.

Bu yüzden buradan gelişen kanserler pankreas kanseri gibi tedavi edilirler.

Bağırsak Kanseri Görülme Sıklığı Nedir?

Kalın bağırsak kanseri, hem erkeklerde hem de kadınlarda görülen 3. sıklıkta görülen kanserdir.

Amerika birleşik devletlerindeki verilere göre 2020 yılında:

• 104,610 yeni kalın bağırsak kanseri tanısı konulmuştur.

İnce bağırsak sindirim sisteminin büyük bir bölümünü oluşturmasına rağmen, ince bağırsak kanseri oldukça nadir görülür. Sindirim sistemi kanserlerinin yüzde 10’undan daha az ve tüm kanserlerin yüzde 1’inden daha az görülürler.

Amerika Birleşik Devletlerindeki 2020 verilerine göre:

• Yaklaşık 11,100 kişide ince bağırsak kanserinin bir tipi tespit edilmiştir.
• Yaklaşık 1,700 kişi ince bağırsak kanserinden hayatını kaybetmiştir.

Bağırsak kanseri sıklıkla yaşlılarda görülür. Altmışlı ve yetmişli yaşlar en sık görülen yaş grubudur.

Bağırsak Kanseri Risk Faktörleri

Bağırsak kanseri nadir görüldüğünden risk faktörlerinin ne olduğu üzerinde çalışmak oldukça zordur.

Bilinen bazı risk faktörleri şunlardır:

• Cinsiyet: Bağırsak kanseri az da olsa erkeklerde kadınlardan daha sık görülür.
• Yaş: Bağırsaktan gelişen kanserler yaşlı insanlarda daha sık görülür. En sık altmışlı ve yetmişli yaşlarda görülür.
  
• Etnisite: Afrika kökenli insanlarda daha sık görülür.
  
• Sigara ve alkol kullanımı: Bazı araştırmalarda sigara ve alkol kullanımının riski arttırdığı görülmüştür.
  
• Diyet: Bazı araştırmalara göre yüksek miktarda kırmızı et, aşırı tuzlu ve tütsülenmiş yiyecekler tüketmek bağırsak kanserine yakalanma riskini artırabilir.
• Çölyak hastalığı: Çölyak hastası kişilerde gluten( buğdayda bulunan bir protein türü) yemek bağışıklık sisteminin ince bağırsağa saldırmasına neden olur. Çölyak hastalarında bağırsağın özel bir tür lenfoma hastalığı olan “eneteropati ilişkili T hücreli lenfoması” riski artmıştır.
  
• Kolon kanseri: Kolon kanserine sahip kişilerde ince bağırsak kanseri riski de artmıştır.
  
• Crohn’s hastalığı: Crohn’s hastalığı bağışıklık sisteminin sindirim sistemine saldırdığı bir durumdur. Bu hastalık sindirim sisteminin herhangi bir yerini etkileyebilir ancak en sık ince bağırsağın alt kısmını tutar. Bu hastalığa sahip kişilerde ince bağırsak kanseri özellikle de adenokarsinoma riski artmıştır.
  

Kalıtsal Sendromlar

Genetik geçişli bazı hastalıklarda bağırsak kanseri riski artmıştır:

• Familyal adenomatozis polipozis (FAP): Bu hastalıkta kolon ve rektumda yüzlerce polip gelişir. Bunlardan bir veya birkaçı kansere dönüşebilmektedir. Polipler ayrıca mide ve ince bağırsakta da gelişebilir ve bu bölgelerde kansere dönüşebilmektedir.
  
• Lynch sendromu(HNPCC): Bu hastalığa sahip kişilerde DNA hasarını onaran genlerde bozukluk vardır. DNA onarımını yapılmadığı durumlarda kanser gelişme riski artar.
  
• Peutz-Jeghers sendromu (PJS): Bu sendroma sahip kişilerin mide ve ince bağırsaklarında hatta burun, solunum yolları ve mesanelerinde polipler gelişir. PJS birçok kanser tipinin riskini artırır.
  
• MUTYH ilişkili polipozis: Bu hastaların kolonları alınmaz ise gelişen polipler neredeyse tamamen kanser dönüşürler. Ayrıca ince bağırsaklarında da polip gelişebilir ve kansere dönüşebilir. Bu sendroma sahip hastalarda aynı zamanda cilt, yumurtalık ve mesane kanserine de yatkın olurlar.
  
• Kistik fibrozis (KF): Kistik fibrozis hastaları şiddetli akciğer problemine sahip olurlar. Kistik fibroziste pankreas besinleri sindirecek enzimleri üretemez. KF hastaları artımlı ince bağırsak kanseri riskine sahiptirler.
  

Bağırsak Kanseri Belirtileri Nelerdir?

Bağırsak kanserinin belirtileri sıklıkla diğer yaygın görülen hastalıklarla karıştırılır. Maalesef bu kanser teşhis edene kadar birkaç ay geçmesine neden olur.

Yaygın görülen bazı belirtiler şunlardır:

• Karında ağrı
• Bulantı ve kusma
• Kilo kaybı
• Halsizlik ve güçsüzlük
• Koyu renkli dışkı (kanamaya bağlı)
• Kansızlık (anemi)
• Cildin ve gözlerin sarı renk alması (sarılık)
  

İlk belirti genellikle mide civarında karın ağrısıdır. Ağrı kramp şeklinde olup uzun sürmez. Yemek yedikten sonra ağrı başlayabilir.

Tümör büyüdükçe besinlerin ince bağırsaktan geçişini yavaşlatabilir. Bu ağrının artmasına neden olabilir. Tümör eğer yeterince büyük olursa tam tıkanıklığa da neden olabilir. Bu durumda hiçbir besin ilerleyemez. Bulantı, kusma ve şiddetli ağrı görülür.

Bazen tümör bağırsağa kanayabilir. Kanam yavaş olursa zamanla kırmızı kan hücrelerinde azalma (kansızlık) görülür. Kansızlığa ait belirtiler halsizlik ve güçsüzlüktür. Kanama hızlı olur ise dışkı siyah renk alabilir ve hasta bayılabilir.

Daha az sık olmakla birlikte tümör duodenumda (bağırsağın ilk kısmı) olur ise sarılığa neden olabilir. Bu tümör safra yollarını tıkarsa gerçekleşir. Böyle bir durumda karaciğerde üretilen maddeler bağırsağa geçemez.

Bağırsak Kanseri Teşhisi

Bağırsak kanseri genellikle belirti ve bulgular sayesinde ortaya çıkar. Ancak belirti ve bulgular kişinin bağırsak kanseri olup olmadığını gösteremez. Eğer tümörden şüpheleniliyor ise bir takım testlerin yapılması gereklidir.

• Öykü alma- fizik muayene: Öykü alma esnasında doktor hastaya belirtilerle ilgili sorular sorar. Muhtemel risk faktörleri, aile öyküsü ve diğer hastalıklarla ilgili bilgiler alınır. Daha sonra doktor karın bölgesini muayene eder. Herhangi bir şişlik olup olmadığı kontrol edilir.
• Kan testleri: Eğer bağırsak kanserinden şüphe ediliyor ise kan örneği alınıp şu ölçümlere bakılabilir:
  1. Tam kan sayımı: Bu test kandaki kırmızı kan hücrelerini (alyuvar), beyaz kan hücrelerini (akyuvar) ve trombositlerin sayısını ölçer. Bağırsak kanserinde kanamaya bağlı kan ölçümleri düşük çıkabilir.
     
  2. Biyokimya testleri: Kanserin karaciğere yayılıp yayılmadığını ve diğer problemleri gösterir.
     
• Görüntüleme testleri: Görüntüleme testleri X-Ray ışınları, manyetik alan veya radyoaktif maddeler kullanarak vücudun içinin görüntülenmesidir. Bağırsak kanserine sahip birçok hastaya bu testlerden bir veya birkaçı yaptırılabilir.
  1. Baryumlu X-Ray grafisi: Rektumdan baryum enjekte edilerek kolon doldurulur. Bu sırada X-ray grafisi ile görüntüler çekilir. Polipler ve yayıldığı organlar iyi bir şekilde görülür.
     
  2. Bilgisayarlı tomografi: Kalın bağırsak ve ince bağırsağın detaylı görüntülerini oluşturur. Bilgisayarlı tomografi ile tümörün varsa yayıldığı organlar görülebilir.
     
  3. Kolonoskopi: Kolonoskopi ince, esnek ucunda kamera olan bir tüp ile makattan girilerek kalın bağırsağın incelenmesidir. Kalın bağırsaktaki polipler net bir şekilde görülebilir.
     
• Biyopsi: Biyopsi neredeyse tüm kanserlerin kesin tanısını koymada tek yöntemdir. Biyopsi ile şüphelenilen dokudan örnekler alınır. Alınan örnekler mikroskop altında incelemek üzere patoloji laboratuvarına gönderilir. Mikroskop altında alınan örneklerin kanser olup olmadığı ve kanser ise hangi tip olduğuna bakılır.

Bağırsak Kanseri Evreleme

Evreleme kanser hastalıklarında çok işe yarayan bir uygulamadır. Evreleme sayesinde hastalığın hangi aşamada olduğu hakkında bilgi edinilir. Evreler ilerledikçe tedavide başarı şansı azalmaktadır. Özellikle son evre bağırsak kanserinde başarı şansı düşüktür.

Bağırsak kanseri evrelemesi:

• Evre 0: Tümör ince bağırsağın en içteki tabakasındadır.
• Evre 1: Kanseröz hücreler bağırsağın orta tabakalarındadır.
• Evre 2: Kanser ince bağırsağın birçok tabakasını tutmuştur.
• Evre 3: Kanser yakındaki lenf nodlarına yayılmış.
• Evre 4: Kanser karın boşluğunu örten tabakaya ve diğer organlara yayılmıştır.

Bağırsak Kanseri Tedavisi

Bağırsak kanseri tanısı konulduktan sonra tedavinin nasıl gerçekleştirileceğine karar verilir. Kanser tedavisinin nasıl olacağını belirleyen birçok faktör vardır. Kanser tipi, evresi, hastanın kondisyonu, kanserin nerede geliştiği gibi faktörlere göre tedavi yöntemi seçilir.

12 parmak bağırsağı kanseri ve ince bağırsağı kanseri hastalıklarının tedavisi birbirine çok benzemektedir.

• Cerrahi: Cerrahi seçeneği bağırsak kanserlerinde en sık tercih edilen yöntemdir. Hangi hastalara cerrahi uygulanabileceğinin belirleyebilmek, tedaviyi uygulamak kadar önemlidir. Tümörün geliştiği yer ve diğer organlara yayılıp yayılmadığı da cerrahinin şeklini belirleyen faktörlerdendir.
• Kemoterapi: Kemoterapi ilaçlar kullanılarak kanser hücrelerinin öldürmeyi hedefler. Bu ilaçlar genellikle damara enjekte edilerek veya ağızdan hap şeklinde verilir. Oradan kan dolaşımına geçerek vücuttaki kanser hücrelerine ulaşır. Kemoterapi birkaç farklı amaçla kullanılabilir. Yayılmış kanserleri yok etmek veya ameliyat sonrası kalan tümör hücrelerini yok etmek için kemoterapi verilebilir.
• Radyoterapi: Radyoterapi yüksek enerjili ışın kullanarak kanser hücrelerini yok etmektir. İki farklı şekilde radyoterapi verilebilmektedir. Dışardan bir makine ile ışınları göndererek veya radyasyon içeren haplar verilerek radyoterapi uygulanabilir.

Bağırsak Kanseri Ameliyatı

Bağırsak kanserinde primer tedavi cerrahidir. Cerrahi ile tümörün bulunduğu bağırsak kısmı ve bir miktar normal doku da çıkarılır. Daha sonra iki bağırsak ucu birbirine bağlanır.

Tümörün yakınında bulunan lenf dokuları da çıkarılır. İnce bağırsağın sonunda yerleşen tümörlerde kalın bağırsağın sağdaki kısmından bir parça da çıkarılabilir. Bu işleme hemikolektomi denir.

Ameliyat genellikle karında geniş bir kesi atılarak yapılır. Küçük boyutlu kanserlerde laparoskopik cerrahi de bir seçenektir. Laparoskopik cerrahide birkaç küçük kesi ile ucunda kamera olan tüpler kullanılır.

Ameliyat sonrası kişinin normal olarak beslenmesi birkaç günü alabilir. Bağırsağın küçük kısımlarının çıkarılması uzun dönemde genellikle bir probleme neden olmaz ancak ince bağırsakla birlikte kalın bağırsağın bir kısmı da çıkarılmış ise problemlere neden olabilir.

Bağırsak Kanseri İlaçları

Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar genellikle kemoterapi ilaçlarıdır. Kemoterapi ilaçları vücutta hızlı büyüyen hücreleri hedefler. Tümör hücreleri ve saç kökü, kan hücreleri gibi bazı sağlıklı hücreler oldukça hızlı bölünürler. Bu nedenle kemoterapi alan hastalarda saçların döküldüğüne sık rastlanır.

• Capecitabine
• 5-fluOrouracil (5-FU)
• Oxaliplatin
• İrinotecan

Bağırsak Kanseri Prognozu (Gidişatı)

Hastalığın prognozunu etkileyen birçok faktör vardır. İnce bağırsak kanseri mi kalın bağırsak kanseri mi olduğu, tümörün ne kadar yayıldığı, evresi, hastanın kondisyonu gibi birçok faktör vardır. Aynı faktörlere sahip hastalarda bile farklı yaşam süreleri görülebilmektedir.

Bağırsak kanseri özellikle de kolon kanseri ölümcül olabilmektedir. Kolon kanseri Amerika birleşik Devletlerinde kanserlerden dolayı gerçekleşen ölümler arasında ikinci sırada yer almaktadır.

Kolon kanseri 5 yıllık beklenen yaşam oranları:

• Lokalize: %90 (ölüm oranı % 10)
  
• Bölgesel: %71 (ölüm oranı %29)
  
• Uzak organlara yayılmış:%14 (ölüm oranı %86)
  

İnce bağırsak kanseri 5 yıllık beklenen yaşam oranları:

• Lokalize: %86 (ölüm oranı %14)
  
• Bölgesel: %76 ( ölüm oranı %26)
  
• Uzak organlara yayılmış: %42 (ölüm oranı %58)

Bağırsak Kanseri için Hangi Doktora Gidilir?

Bağırsak kanseri için gidilmesi gereken “Dahiliye-Gastroenteroloji” servisi ve “Gastroenterolog” doktorudur.

Birçok kanserde olduğu gibi bağırsak kanseri de ileri evrelere kadar güçlükle tanı konulur çünkü bu hastalığa ait belirti ve bulguların diğer hastalıklarla karışma ihtimali yüksektir.

Yine de uzun süre geçmeyen karın ağrısı, bulantı ve kusma, kilo kaybı, kanlı dışkı gibi durumlarda doktora başvurulmalıdır.

Bu problemler kanserden ziyade diğer yaygın görülen hastalıklarda görülür. Ancak bu belirtilerin kişide görülmesi ve uzun süre geçmemesi halinde doktora başvurmakta fayda vardır.