Gebelikte Gıda Zehirlenmesi

Gebelikte Gıda Zehirlenmesi Nedir?

Gıda ya da besin zehirlenmesi, besinler üzerinde bazı sebeplerden bakterilerin, virüslerin veya mikroorganizmaların ortaya çıkması ve bu varlıkların vücudumuza girmesiyle oluşur. İleri vakaların sebebi çoğunlukla bakteriler olmaktadır. Bunun sebebi bakterilerin besinler üzerinde hızlıca üremeleri ve yayılmalarıdır. Gebelikte tüketilen besinler de gıda zehirlenmesine yol açabilmektedir.

Gebelikte Gıda Zehirlenmesi Belirtileri Nelerdir?

Hamilelikte gıda zehirlenmesi belirtileri zehirlenmenin kaynağına göre farklılık gösterebilmektedir. Fakat farklı kaynaklı da olsa besin zehirlenmeleri genellikle yakın belirtiler göstermektedir. 

Bu belirtiler aşağıda listelenmiştir: 

• İshal,
• Karında ağrı, sancı ve kramp,
• Başta dönme,
• Net görememe, bulanıklık,
• Halsizlik ve yorgunluk,
• Ateş,
• Başta ağrı.

Gıda zehirlenmesinde görülen bu ilk belirtiler çoğunlukla bakterinin vücuda girmesini takip eden birkaç saat içerisinde hızla görülmektedir. Bu belirtiler genelde birkaç gün içinde kaybolmaktadır. Bu birkaç günlük süreden sonra vücuttaki toksinler atılır ve zehirlenme belirtileri görülmez.

Gıda zehirlenmesinde görülen belirtiler çoğunlukla şiddetli olmaz ve birkaç gün sonra herhangi bir tedavi gerektirmeden kendi kendine yok olur. Ancak bazı zamanlar şiddetli kusma, şiddetli ishal, kanlı ishal vb. birtakım önemli ve belirgin bulguların da yer aldığı ciddi bir soruna dönüşebilmektedir. Bu tarz ciddi ve ileri vakalarda olabilecek en acil şekilde bir doktora başvurulması oldukça önemlidir.

Gebelikte Gıda Zehirlenmesi Nedenleri Nelerdir?

Bakteriler, virüsler ve mikroorganizmalar çoğunlukla şu durumlarda oluşmaktadır:

• Hazırlanma ve paketlenme sırasında yeterince hijyenik davranılmaması,
• Besinlerin olması gereken sıcaklıkta muhafaza edilmemeleri,
• Pişirilme yöntemlerinin uygun olmaması,
• Gıdaların yeterince temizlenmemeleri,
• Gıdaların tavsiye edilen tüketim tarihi geçtikten sonra tüketilmeleri. 

Besinler yukarıda bahsedilen şartlarda tüketildiklerinde vücutta toksin salınımı meydana gelir ve zehirlenme gerçekleşir.

Bakterilerle sıklıkla hayvansal gıdalarda, çiğ sütte, sebzelerde ve meyvelerde karşılaşılmaktadır. Bakteri kaynaklı zehirlenmelerin en çok karşılaşılanları şunlardır:

• Salmonella: Bu bakteri çoğunlukla tavuk etinden ve tavuk yumurtasından bulaşmaktadır. Yumurtanın ve tavuğun etinin iyi hazırlanması ve son derece iyi pişirilmesi esastır. 
• Listeria: Bu bakteri daha çok pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinden, iyice pişmemiş etten ve taze peynirden bulaşmaktadır. Listeria bakterisi ısıya oldukça duyarlıdır, bu yüzden yiyecekler iyi piştiği takdirde bakteri de canlılığını sürdüremeyecektir. 
• Botulismus: Bu tür oldukça nadirdir. Ancak nadir olduğu kadar da ciddi bir türdür. Gereken şartlara uygun olarak muhafaza edilmemiş besinlerden ve çoğunlukla konservelerden bulaşmaktadır. Hayati etkileri kötü olan şikayetlere sebep olabilmektedir.

Besinlerin temizliğinin iyi yapılması ve uygun yöntemle pişirilmeleri bakterileri yok eder ve dolayısıyla gıda zehirlenmelerini engeller.

Bu bakterilerin yanı sıra bazı zehirli mantar türleri, küfler, parazitler ve ağır metaller de gıda zehirlenmesine yol açabilmektedir.

Gebelikte Gıda Zehirlenmesi Teşhisi

Hamilelikte besin zehirlenmesinin teşhisi anne ve bebeğin sağlığı açısından oldukça önem teşkil etmektedir.

Gıda zehirlenmesinin teşhisi için kullanılan yöntemler aşağıdaki gibidir:

• Fizik Muayene: Gıda zehirlenmesinin teşhisinde annenin beyanı çok önemlidir. Hekim annenin taşıdığı gıda zehirlenmesi belirtilerini ve annenin şikâyetlerini saptamayı amaçlar. Söz konusu belirtilerin ne kadardır sürdüğünü anlamaya çalışır. Şüphelenilen sorun gıda zehirlenmesiyse belirtiler görülmeden önce annenin tükettiği gıdaları öğrenmek için sorular soracaktır. Bunların yanı sıra annenin tansiyonunu, nabzını ve vücut ısısını da ölçerek genel muayenesini yapacaktır.
• Testler: Gıda zehirlenmelerinde çok sık kullanılmasa da bazı zehirlenmelerin teşhisi için kan tahlili, idrar tahlili ya da dışkı testleri de kullanılabilmektedir. Bakteri bazlı zehirlenmelerde doğru tedavinin seçilebilmesi için laboratuvar testleri kullanılabilmektedir.

Gebelikte Gıda Zehirlenmesi Tedavisi

Gıda zehirlenmelerinde, belirtiler çoğunlukla 1-3 gün arasında kendiliğinden azalma ve ortadan kalkma eğilimindedir. Vücut, zehirlenmenin olduğu süreçte ishal ve kusma aracılığıyla toksinlerin atılmasını sağlamaktadır. İshal ve kusma vücutta su kaybına sebep olduğundan gıda zehirlenmesi için temel tedavi kaybedilen sıvının geri kazanımına yönelik olmaktadır.

Vücuttaki sıvı kaybı bebeği olumsuz etkileyebileceğinden sıvı dengesini koruyabilmek için annenin bol bol sıvı tüketmesi gerekir. Maden suları, bitki çayları bu durum için son derece yararlı olacaktır. Annenin, vücudun ihtiyaç duyduğu elektrolitleri alabilmesi için bu elektrolitlerden oluşan bir toz karışımı hazırlanması ve suyla karıştırılarak anneye içirilmesi faydalı olacaktır.

• İlaç Tedavisi: Gıda zehirlenmesi durumunda ishal ve kusmayı baskılayıcı ilaçlar tercih edilmemektedir. Çünkü ishal ve kusmanın engellenmesi zehrin vücuttan atılmasını da engellemek anlamına gelmektedir ki bu oldukça tehlikelidir. Bazı bakterilerin vücuttan tamamen atılabilmesi için antibiyotik kullanımı gerekebilmektedir. Ayrıca anne kaybettiği sıvıyı dengeleyebilmek için mide bulantısı vs. gibi sebeplerden yeterince sıvı tüketebilecek durumda değilse damar yolundan sıvı elektrolit desteği ve serumlar da verilebilmektedir.

Gebelikte Gıda Zehirlenmesi Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Gıda zehirlenmeleri genellikle birkaç gün içinde kendi kendine geçmektedir. Ancak ileri vakalarda teşhis ve tedavi önemli olabilmektedir. Zehirlenmeye sebep olan bakterinin türüne göre zehirlenmenin ciddiyetinin derecesi de değişiklik göstermektedir. Örneğin genellikle konservelerden bulaşan ve oksijensiz ortamlarda kolayca çoğalabilen botulismus cinsi bakteri oldukça tehlikelidir ve tedavi edilmediği takdirde sinir sisteminde felce sebep olabilmekte ve ilerleyen vakalarda durum ölüme kadar gidebilmektedir.

Bunların yanı sıra vücudun çok sıvı kaybetmesi bebek için ciddi sorunlara sebep olabilmektedir. Bu sebeple gıda zehirlenmesinin tedavisi önemlidir.

Gıda Zehirlenmesine Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Hamilelikte gıda zehirlenmesine iyi geldiği bilinen bazı besinler aşağıdaki gibidir:

• Maden suyu: Bol su tüketiminin yanında kusma ve ishal sırasında kaybedilen tuz ve minerallerin geri kazanımı için maden suyu tüketimi iyi bir seçenektir,
• Ihlamur, nane-limon gibi bitki çayları,
• Muz,
• Pirinç lapası, haşlanmış patates, makarna.

Bunların yanında tüketimi zararlı olabilecek besinler de aşağıdaki gibidir:

• Özellikle kızartma gibi baharat ve yağ bakımından zengin gıdalar,
• Erik, kayısı ve şeftali gibi posalı meyveler: İshalin artmasını engellemek için posalı gıdalardan kaçınmak gerekmektedir. 

Gebelikte besin zehirlenmesini önlemek için alınabilecek bazı önlemler ise aşağıdaki gibidir: 

• Et, tavuk, balık gibi bozulması kolay olan gıdalar ile süt ve süt ürünlerinin uygun şartlarda muhafaza edildiğinden emin olmak,
• Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri tüketmekten kaçınmak, 
• Meyve ve sebzelerin çok dikkatli ve iyice yıkandığından emin olmak,
• Son tüketim tarihleri geçmiş gıdaları tüketmemek,
• Kaynağına güvenilmeyen suları içmemek ve bulaşık suyu olarak kullanmamak,
• Konservelerin paketlerine dikkat etmek; patlak, ezik veya paslı kutuları almamak/tüketmemek,
• Açıkta olan ve paketlenmemiş ürünleri tüketmekten kaçınmak,
• Dondurulmuş ürünleri çözüldükten sonra dondurmamak (özellikle et ürünleri),
• Bireysel olarak hijyene dikkat etmek ve elleri sık sık yıkamak. 

Gebelikte Gıda Zehirlenmesi için Hangi Doktora Gidilir?

Hamilelikte gıda zehirlenmesi durumunda Dahiliye hekimlerine başvurulmaktadır. Gıda zehirlenmesi özellikle hamile bireylerde zamanında tedavi edilmediğinde tehlikeli bir durum oluşturabilmektedir. Gıda kaynaklı zehirlenmeler hızla ilerleyebilmekte ve ciddi durumları ortaya çıkarabilmektedir. Dolayısıyla belirtiler hissedildiği zaman vakit kaybetmeden bir doktora danışılmasında fayda vardır.