Geçirgen Bağırsak Sendromu

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedir?  

Vücudumuzun ikinci beyni olarak da adlandırılan bağırsaklarımız, besinlerin parçalanmaya devam ettiği ve neredeyse tamamının emildiği yer olduğu için sindirim sistemimizin en önemli parçasıdır. Bağırsaklardaki emilim işlemi, bir filtre gibi sıkı bağlantılar ile birbirine bağlanmış bağırsak hücreleri aracılığı ile gerçekleştirilir. Bu sayede bağırsaklardan kana sadece sindirilmiş besinler, vitamin ve mineraller gibi küçük maddeler geçer. 

Geçirgen bağırsak sendromunda, bağırsaklar arası sıkı bağlantıların bozulması sonucu bağırsak geçirgenliği artarak kana geçmemesi gereken toksinler ve zararlı organizmalar gibi istenmeyen maddeler kana geçmeye başlar. Normalde kana geçmemesi gereken bu maddeler vücutta farklı bölgelerde çeşitli sorunlara neden olur. 

Geçirgen Bağırsak Sendromu Belirtileri Neler? 

Geçirgen bağırsak sendromunda normalde kana geçmemesi gereken maddelerin bağırsaktan kana geçerek vücudun farklı yerlerine gitmesi sonucu vücutta farklı belirtilere neden olur.

• Besin alerjileri: Leaky gut sendromu adı da verilen geçirgen bağırsak sendromunda bağırsaklardan alerji yapabilecek besin ve toksik maddelerin geçişi gerçekleştiği için vücutta alerji reaksiyonları gerçekleşir. Geçirgen bağırsak sendromuna bağlı alerjik reaksiyonlar normalden daha ağır  seyreder çünkü bu sendrom sonucunda alerjen maddeler direkt kana geçer ve hiç geçmeyen reaksiyonlar meydana gelir.
• Deri hastalıkları: Sindirim sistemindeki sorunlar derideki belirtilerle kendini gösterebilir. Sedef hastalığı olarak bilinen psöriazis, egzema ve sivilce gibi geçmeyen ve sürekli devam eden deri hastalıkları olan hastalarda bu sorunların altında geçirgen bağırsak sendromu yatıyor olabilir.
• Sindirimde zorluk çekilmesi: Bağırsak florasının değişmesine bağlı olarak besinlerin sindirimlerinde zorluk ortaya çıkabilir. Geçirgen bağırsak sendromu olan kişilerde bağırsak gazlarının birikmesi, karın şişliği, ağrılı ve tokluk hissi olan mide gibi şikayetler yaygındır.
• Mevsimsel alerjiler: Geçirgen bağırsak sendromu olan kişilerde alerjenlere ve enfeksiyöz ajanlara karşı koruyucu antikorlar üretilemediği için astım, kronik sinüzit ve mevsimsel alerjiler sıklıkla görülür.
• Otoimmun hastalıklar: Tip 1 diyabet ya da hashimato tiroiditi gibi otoimmun hastalıklar, vücudun kendi savunma sistemlerinin vücudun hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkar. Geçirgen bağırsak sendromunda kana geçen toksik maddeler ve glüten kandaki zonulin proteini adı verilen ve  vücuttaki savunma hücrelerinin kendi hücrelerini tanımasını zorlaştıran protein miktarının artmasına neden olur.
• Nörolojik hastalıklar: Vücudun ikinci beyni olarak bilinen bağırsaklar beyin ile doğrudan ilişkili olduğu için geçirgen bağırsak sendromunda başta otizm ve hiperaktivite bozukluğu olmak üzere bir çok nörolojik hastalıklar görülebilir.
• Kötü kokulu nefes: Sindirim sistemindeki bakterilerdeki dengesizlik sonucu geçirgen bağırsak sendromu olan kişilerde kötü kokulu nefes şikâyeti ortaya çıkar.
• Bunlar yanında; vitamin eksiklikleri, fibromiyalji, ishal ve kabızlık gibi sindirim sorunları, irritabl bağırsak sendromu, aşırı kilolu olma ya da kilo verememe sorunu, tedavi edilemeyen depresyon ve anksiyete, gastrik ülser (mide ülseri),  enfeksiyöz ishal, inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn ve Ülseratif kolit), SİBO (ince bağırsak bakteriyel aşırı büyüme), Çölyak hastalığı, özefagus (yemek borusu kanseri), kolorektal (bağırsak) kanseri, artrit gibi kronik inflamatuar eklem hastalıkları ile belirti verebilir. 

Geçirgen Bağırsak Sendromu Nedenleri Nelerdir?

Geçirgen bağırsak sendromunun nedenlerinin bilinmesi geçirgen bağırsak sendromunu önlemek adına önemlidir.

• Genetik yatkınlık: Geçirgen bağırsak sendromu genetik yatkınlık zemininde gelişen bir hastalıktır. Vücutları çevresel faktörlere daha hassas olan bu kişilerde otoimmun hastalıklar daha sık görülür.
• Aşırı şeker tüketimi: özellikle meyve kaynaklı şeker olan fruktoz üretimi bağırsakların yapısını bozarak geçirgen bağırsak sendromuna neden olabilir.
• İnflamasyon: Sürekli inflamasyon sonucu ortaya çıkan savunma hücreleri bağırsak hücrelerine de saldırarak bağırsak yapısını bozar ve bağırsak geçirgenliği artar.
• Bağırsak florasının zarar görmesi: Bağırsaklarda insanlar için faydalı bakteriler bulunur. Bu bakterilerin zarar görmesi sonucu bağırsak hücreleri zararsız kalır.
• Kronik stres: Kronik stres zonulin adı verilen proteinin artmasına neden olarak geçirgen bağırsak sendromu gelişimine zemin hazırlar.
• Aşırı toksin maruziyeti: Non steroid anti inflamatuar ilaçlar basta olmak üzere fazla ilaç kullanımı, aşırı alkol alımı, böcek ilaçlarına maruziyet sonucu geçirgen bağırsak sendromu gelişebilir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Teşhisi

Geçirgen bağırsak sendromu şüphesi ile doktora başvuran hastalarda öncelikle ayrıntılı bir hasta öyküsü alınarak teşhis aşamasına başlanır. Şikayetlerin neler olduğu, ne kadar zamandır olduğu sorgulanır. Sonraki aşamada fizik muayene yapılarak hastaların şikayetlerine göre inceleme yapılır. Geçirgen bağırsak sendromu için bazı testler yapılabilir:

• Mannitol ve laktuloz testi: Hastalardan vücutta sindirilemeyen büyük moleküllü mannitol ve laktuloz tüketmeleri istenir. Bir süre sonra ıdrar örneği alınarak idrarda mannitol ve laktuloz bulunup bulunmadığı incelenir. İdrarda mannitol ve laktuloz bulunması bağırsak geçirgenliğinin arttığını ve geçirgen bağırsak sendromunu işaret eder.
• Kan zonulin testi: Vücuttaki hücrelerin savunma hücreleri tarafından tanınmasını zorlaştıran zonulin proteininin kandaki miktarının ölçülmesi temeline dayanır.
• IgG besin intolerans testi: Besin alerjileri geçirgen bağırsak sendromunda oldukça sık görülen bir durum olduğu için hastadan alınan kanda yapılan incelemeler ile gıda alerjisi olup olmadığını tespit etmeye yararlar.
• Organik asit, vitamin ve mineral eksikliği testleri: Geçirgen bağırsak sendromuna vitamin, mineral ve organik asit eksikliği sıklıkla eşlik ettiği için kandan organik asit, mineral ve vitamin eksikliği testleri yapılabilir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Tedavisi

Geçirgen bağırsak sendromunun tedavisinde öncelikli yapılması gereken hastalığa neden olan etkenlerin ortadan kaldırılmasıdır. Bu amaçla karbonhidrat içeren besinlerin tüketimi azaltılır çünkü şeker içeren besinler bağırsak florasını bozar ve geçirgenliği arttırır. Buğday, arpa ve çavdarda bulunan gluten ile kuru baklagiller, buğday, patates gibi besinlerde bulunan lektinden uzak durmak faydalı olacaktır çünkü gluten ve lektin bağırsak duvarına zarar verir. Kronik stres maruziyeti inflamasyon ve yıkım mekanizmalarını harekete geçirdiği için  stresten uzak durmak önemlidir. Stresten uzaklaşmak amacı ile nefes egzersizleri ve meditasyon yapılabilir. 

Sonraki aşamada beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi önemlidir. Lifli gıda tüketilmesi bağırsaktaki yararlı bakteriler için iyi bir kaynak olacaktır. Kefir, yoğurt gibi probiyotik besinlerin tüketilmesi faydalıdır. Beslenirken alınan yağların zeytinyağı ya da hindistan cevizi yağı gibi sağlıklı yağlar olması önemlidir. 

Daha sonra ise bağırsak duvarının onarılmasına yönelik tedaviler uygulanabilir. Glutamin bağırsak üzerindeki inflamasyonu azaltıp hücrelerin kendini koruma sistemi oluşturmasını desteklediği için glutamin takviyesi alınmalıdır. Probiyotik kullanılması geçirgen bağırsak sendromunun tekrarlamasını önlediği ve bağırsak duvarının onarılmasına yardımcı olduğu için probiyotik kullanılmalıdır.

Geçirgen Bağırsak Sendromu Tedavi Edilmezse 

Geçirgen bağırsak sendromunda bağırsaktan sindirilemeyen besinler, toksinler ve istenmeyen maddeler kana karıştığı için çeşitli sistemleri ilgilendiren çeşitli sorunlar ortaya çıkar. Geçirgen bağırsak sendromunun tedavisiz kalması durumunda kişilerde vitamin ve mineral eksiklikleri, besin alerjileri, mevsimsel alerjiler devam eder ve kişilerin hayatını olumsuz etkiler. Bu sebeple geçirgen bağırsak sendromunun teşhis edilerek tedavi edilmesi önemlidir. 

Geçirgen Bağırsak Sendromuna Ne İyi Gelir?

Bazı takviyelerin kullanılması geçirgen bağırsak sendromunun tedavisine olumlu katkısı olur. Bunlardan başlıcaları glutamin ve çinko takviyesidir. Glutamin, bağırsak hücreleri için enerji kaynağı olduğu, bağırsak geçirgenliğini düzenlediği ve bağışıklık sistemini düzenlediği için geçirgen bağırsak sendromunda faydalıdır. Çinko ise bağırsak geçirgenliğini azalttığı için kullanılabilir.

Hamilelikte Geçirgen Bağırsak Sendromu 

Hamilelik döneminde kadınların vitamin ve mineral ihtiyacı 2 katına çıkar ve ayrıca anne adayları çeşitli durumlara daha hassas hale gelir. Geçirgen bağırsak sendromu çeşitli hastalıkların eşlik ettiği ve vitamin, mineral ve Organik eksikliğine neden olduğu için hem annenin yeterince güçlenememesine hem de bebeğin gelişme geriliğine sebep olabilir. 

Geçirgen bağırsak sendromu şüphesi uyandıran belirtiler bulunması durumunda anne adaylarına gerekli fizik muayene ve tanısal testler yapılarak geçirgen bağırsak tanısı konulduğu zaman öncelikle sebep olan faktörler ortadan kaldırılır ve beslenme düzeninde değişikliğe gidilir. Probiyotik kullanılması hem geçirgen bağırsak sendromunun tedavisinde hem de hamilelik sürecinin rahat geçirilmesinde faydalı olacaktır.

Bebeklerde ve Çocuklarda Geçirgen Bağırsak Sendromu

Bebeklik ve çocukluk dönemi hastalıklara, alerjilere, enfeksiyonlara oldukça açık olunan ve vitamin minerale oldukça ihtiyaç duyulan dönemler olduğu için geçirgen bağırsak sendromu gelişmesi durumunda belirtiler oldukça şiddetli ortaya çıkar. 

Geçirgen bağırsak sendromu olan bebek ve çocuklarda erişkinlerde ortaya çıkan belirtilerin yanında büyüme ve gelişme geriliği ortaya çıkar. 

Geçirgen bağırsak sendromundan şüphe edilen bebek ve çocuklarda gerekli testler yapılarak tedaviye başlanır. Bebek ve çocuklarda hücre yenilenme hızı daha fazla olduğu için gerekli önlemlerin alınması sonucunda daha hızlı bir iyileşme gözlenir.

Geçirgen Bağırsak Sendromu için Hangi Doktora Gidilir? 

Geçirgen bağırsak sendromu çok farklı belirtilere neden olabilir. Hastalar ortaya çıkan belirtiye göre iç hastalıkları bölümünde iç hastalıkları uzmanına, Genel cerrahi bölümünde genel cerrahi uzmanına muayene olmaya gidebilir. Ancak esas olarak geçirgen bağırsak sendromundan şüphe edilmesi durumunda gastroenteroloji bölümünde gastroenteroloji uzmanına muayene olunulması doğru olacaktır.