Gözde Uçuşan Cisimler

Gözde Uçuşan Cisimler Nedir?

Gözde uçuşan cisimler, tüm toplumun %70‘inin hayatında birçok kez gördüğü ya da karşılaştığı bir durumdur. Tıp dilinde “miyodizopsi” olarak geçen bu durum, görüş alanı içinde siyah benekler, örümcek ağı ya da yüzen iplik veya tespih tanesi benzeri şekillerin görülmesi ile karakterizedir.

Gözde uçuşan cisimlere bazen ışık çakması veya ışık parlamaları eşlik edebilir. Bu iki durumda genel anlamda zararsız bir durumdur. Ancak, gözde uçuşan cisimler aniden görme alanı içerisinde ortaya çıktıklarında ya da gittikçe artarak görme alanı ciddi şekilde kapattıklarında gözde ciddi bir problemin habercisi olabilirler. 

Göz sıvısı olarak da bilinen vitreus, göz iç boşluğunu doldurarak göz organını destekleyen/yastıklayan bir kesedir. Vitreus (vitröz) milyonlarca lif ile retinaya (gözüm ışığı algılayan kısmı) her noktan bağlıdır. Vitreus, %99 su, %1’i ise kolajen lifleri ve hiyalüronik asit gibi moleküllerden oluşan yumurta akına benzer jel kıvamında sıvıdır. Vitreus, lens ile retina arasında yer alarak gözün şeklini korurken bir yandan da lens ile göz içine giren ışığın retinaya doğru bir şekilde iletilmesini sağlar. 

Normalde vitröz sıvı görme alanı etkilemezken zamanla vitröz sıvısının yapısı (daha çok sıvılaşır) bozulur ve görünmeyen kollajen lifler birbirine yaklaşarak küme haline gelirler. Gözden içeri giren ışık demeti vitröz sıvısı içinde kümeleşen yapılarına çarpar ve retinaya gölge halinde düşmesini sağlar. Bu nedenle gözün görme alanı içinde çeşitli cisimler uçuşur ve gerçektende ordadırlar. 

Gözde Uçuşan Cisimlerin Belirtileri 

Gözde uçuşan cisimler gözün fonksiyonel bir bozukluğudur. Gün içinde kişilerin görme fonksiyonunu engelleyen ve genelde herhangi bir hastalığın belirtisi olmayan bir durumdur. Göz önünde uçuşan cisimlerin belirtileri şunlardır: 

• Kişiler, gözlerinin görüş alanı içerisinde siyah benekler, sinek uçuşmaları ya da yüzen transparan çizgiler görürler. 

• Gözlerin hareket etmesiyle sıvı içindeki cisimler hareket eder ve hastalar görme alanı içerisinde yüzen cisimler görürler. Bazen göz hareketleri dursa dahi cisimler biraz daha hareket edip sürtünme ile dururlar. 

• Özellikle gökyüzü ya da beyaz bir duvar gibi parlak arka planlara bakıldığında gözbebeğinin (pupil) küçülmesi ile gözde uçuşan cisimler daha farkedilirler.

• Bazen gözde uçuşan cisimler, gözün ortasında veya kenarında ışık ya da şimşek çakması ile birlikte görülebilir. 

• Retina ayrılması (dekolmanı) olduğunda önce aniden görme alanında beliren geniş cisimler ile başlayan daha sonra perdeli bir görme ve sonrasında da görmenin tamamen kaybolduğu hızlı bir süreç vardır.

• Kişilerin devamlı gözde uçuşan cisimler görmesi sinir bozucu ve bazen anksiyete (kaygı) bozukluğuna neden olabilir.  

Gözde Uçuşan Cisimlerin Nedenleri 

Gözde uçuşan cisimler, genel olarak Vitreus kesesi içindeki sıvının kaybına bağlı büzüşmesi (dejenerasyonu) sonucunda gelişen bir durumdur. Yaşlandıkça vitröz sıvı (göz sıvısı) içindeki protein lifleri birbirine yaklaşır ve zamanla topaklanırlar. Lens yolu ile içeri giren ışık bu topaklanan cisimlere çarparak retina üstünde gölgeler oluşturur ve kişiler bu gölgeleri gözün içinde uçuşan cisimler şeklinde görürler. Ayrıca bu topaklanma sonucunda jel kıvamındaki vitröz sıvı yoğunluğunu kaybederek daha fazla su haline gelir.

Retinaya on binlerce bağ dokusu ile bağlı vitreus kesesi içindeki sıvının yaşlandıkça daha fazla su haline (lif dokunun topaklanması) gelmesi ve keseyi tutan bağ dokusunun zayıflayıp kopması sonucunda vitreus kesesi aşağı doğru çökerek retinadan ayrılır. Bu bağ dokuları koparken retinayı çekiştirdiği için kişiler gözleri içerisinde şimşek çakması gibi belirtiler yaşarlar.  

Daha ciddi vitreus kesesi ayrılmaları sonucunda retina üzerinde yırtılmalar ve çevre damar yapısı üzerinde hasar gelişir. Damar yapısının zarar görmesi ile göz içinde kanama gelişir ve hastalar gözün görme alanına yağan damla şeklinde cisimler görürler. Kişiler, retina yırtılmalarında erken teşhis edilmediğinde kalıcı görme kaybı riski ile karşı karşıya kalırlar. 

Üveit (gözün iç dokularının inflamasyonu) gözün arka kısmında etkili ise vitreus kesesi içine de inflamasyon kalıntıları açığa çıkar ve hastaların görme alanı içersinde uçuşan cisimler görmesine neden olur. 

Diyabet, hipertansiyon, göz içi damarların tıkanması veya hasar alması sonucunda Vitreus kesesi içinde kanama gelişebilir. Vitreus içinde kanamaya bağlı olarak oluşan kan hücreleri gözde uçuşan cisimler şeklinde görülebilir. 

Katarakt ameliyatlarından sonra kişilerin görme kapasitesinin artmasına bağlı olarak daha önceden görmediği göz alanında uçuşan cisimleri görmeye başlarlar. Bu durumlarda gözde uçuşan cisimlere yönelik lazer ameliyatı ile kısa sürede kişiler şikayetlerinden kurtulurlar. 

Yüksek miyopi hastaları görme alanı içersinde uçuşan cisimleri görme riski yüksektir. Vitreusun retinadan ayrılması da bu kişilerde daha hızlı gelişmektedir. 

Vitreus’da kristal benzeri (kristal keratopati) birikintiler oluşabilir ve lensten içeri giren ışık bu birikintilere çarparak retina üstünde gölge oluşturarak kişilerin gözlerinde farklı şekillerde cisimlerin uçuşmasına neden olur. 

Gözde Uçuşan Cisimlerin Teşhisi  

Göz doktoru, muayeneye hastanın öyküsünü (anamnez) alarak başlamaktadır. Hastanın diyabet hastalığı, migreni, önceden geçirdiği göz ameliyatları ve miyopisi olup olmadığını göz doktoru tarafından not alır. 

Fiziksel muayene sırasında göz doktoru hastaların gözbebeklerine bir damla damlatarak gözbebeklerinin büyümesini sağlar. Daha sonra yarıklı lamba olarak bilinen parlak bir lamba ve büyüteç ile göz doktoru tüm göz yapısını muayene eder. Eğer hastanın vitröz sıvısında opaklaşma ya da çökme (saydamlığını kaybetmesi) var ise doktor bu kısmı koyu bir gölge olarak görür. 

Yarık lamba muayenesi vitreus kesesindeki değişimleri açık bir şekilde teşhis edilmesine izin vermiyorsa veya tıbbi öykü tamamen kesin değilse hastadan röntgen, ultrasonografi, ve bilgisayarlı tomografi gibi  görüntüleme yöntemleri istenebilir. 

Ultrasonografi, retinada oluşan ayrılmayı tespit etmek ya da dışlamak için kullanılır. Diğer yöntemler, gözdeki yabancı cismin göz içinde uçuşan cisimlere benzer belirtilere neden olma olasılığını dışlanmaya yardımcı olur 

Gözde Uçuşan Cisimlerin Tedavisi 

Gözde uçuşan cisimler için genelde tedavi gerekmemektedir. Çoğunlukla görme alanındaki uçuşan cisimler kendiliğinden geçer veya yok olabilirler. Eğer görme alanındaki cisimler kaybolmaz ise beyin bu cisimleri görmezden gelmeyi öğrenir. Sonuç olarak görme alanındaki bu cisimlere kişiler adapte olmaya başlayacaktır. 

Okuma anında ya da arka planı parlak olan yüzeylere bakıldığında gözde uçuşan cisimler artar ise kişiler başlarını yavaş bir şekilde aşağı ve yukarı hareket ettirerek görme alanındaki bu cisimleri azaltabilirler. Bu yöntem başı sağa ve sola hareket ettirmekten daha etkilidir.

Bununla birlikte, gözde uçuşan cisimler aniden gelişir ya da çoğalıp görme alanı ciddi bir şekilde kapatırsa göz doktorları hastalarına cerrahi tedaviyi önerebilmektedirler. Ayrıca barındırdığı komplikasyonları ve kişiden kişiye değişen etkisi nedeniyle lazer tedavisi nadir olarak uygulanmaktadır. Özellikle, gözde uçuşan cisimler katarakt ameliyatları sonrasında belirginleştiğinde Vitreolizis adlı lazer tedavisi uygun olmaktadır. 

Gözde Uçuşan Cisimler Tedavi Edilmezse 

Gözde uçuşan cisimler genelde tedavi gerektirmeyen gözün fonksiyonel bozukluklarıdır. Özellikle aniden görme alanında gelişen gölgeler ya da cisimler retinanın hasar görüp yırtıldığının bir işareti olabilir. Eğer hastalar bu belirtileri erken tanı ve tedavi ile kontrol altına almazlar ise kalıcı görme kaybı ile karşılaşırlar. Risk düşük olsa da retina ayrılması ve katarakt gibi komplikasyonlar gelişebilir 

Gözde Uçuşan Cisimlere Ne İyi Gelir?

• Gözlerinizi rahatlatmak için sıcak ve soğuk kompresler uygulayabilirsiniz 

• Bir nesneye odaklanıp gözleri bir çemberi takip edermiş gibi hareket ettirmek

• Bilgisayar ya da televizyon gibi gibi parlak ekranlara bakma süresini azaltmak

• Güneş gözlüğü ya da ekran koruyucu gözlükler kullanmak

• Omega-3 yağ asitleri, beta karoten, selenyum, A, C ve E vitaminleri içeren yiyecekleri tüketmek

• Bilgisayar ekranı karşısında her 20 dakikada bir mola verilmeli ve uzaktaki bir cisme 20 saniye boyunca odaklanmalıdır.

• Diyetinize ekleyebileceğiniz anti-inflamatuar gıdalar (somon balığı, zerdeçal ve vişne vs) inflamasyona bağlı oluşan gözde uçuşan cisimlere iyi gelecektir.

Gözde Uçuşan Cisimlere Ne İyi Gelmez? 

• Gözleri sık sık ovalamak ya da üzerine sık sık baskı uygulamak

• Diyabet veya yüksek tansiyon hastası olan kişilerin tedavilerini aksatmaları 

• Hastaların muayene olmadan, damlalar veya bitkisel ilaçlar kullanması

• Uzun süreli bilgisayar ya da televizyon ekranına bakmak

• Miyopu olan hastaların yıl içinde yapması gereken kontrol muayenelerini aksatması

• Sigara ve alkol kullanımı

• Bahçe ya da bakım/onarım işleri ile uğraşan kişilerin koruyucu gözlük kullanmaması 

Gözde Uçuşan Cisimlerin Ameliyatı

Çok nadir durumlarda, gözde uçuşan cisimler çok yoğun bir hale gelebilir ve potansiyel olarak kişilerin görme alanını kapatabilir. Bu durumlarda, Vitrektomi (retina cerrahisi) denilen ameliyatı hastalara önerilmektedir. 

Vitrektomi, gözde uçuşan cisimleri görme alanından kaldırabilen invaziv (girişimsel) bir cerrahi yöntemdir. Bu prosedür içinde, cilt üstünde küçük bir insizyon (kesi) yardımı ile göz sıvısı (vitröz) boşaltılır. Eğer hastada katarakt varsa ve gözün arka bölümünün görülmesini engelliyorsa aynı seans içinde katarakt ameliyatı yapılır. Bazı hastalarda retina yırtılması ya da ayrılması var ise göz sıvısının boşaltılması sonrasında hasarlı retinaya aynı seans içinde müdahale edilir. 

Doktorlar boşaltılan vitröz sıvının yerine tuzlu su, gaz kabarcığı ve bazen de silikon yağı gibi çözeltiler enjekte ederek gözün şeklini korur. Vücut daha sonra yeni çözeltilerin yerini alacak vitröz sıvıyı eklemektedir. 

Vitrektomi (retina cerrahisi) etkili olsa da, gözde uçuşan cisimleri tamamıyla ortadan kaldıramayabilir. Özellikle ameliyat sırasında herhangi bir kanama veya travma ortaya çıkarsa, hastalarda ileriki dönemlerde gözde uçuşan cisimler yeniden gelişebilir.  

Gebelikte Gözde Uçuşan Cisimler 

Gebelik dönemi içinde birçok hamile kadın göz kuruluğu, gözde uçuşan cisimler veya görme alanını bozan diğer değişiklikler ile karşılaşmaktadır. Gebelikte görülen hormonal değişikler göz kurumasına neden olurken göz içinde aşırı su tutulması (gözlerin şişmesi) nedeniyle de bulanık görme ya da görme alanında uçuşan cisimler hamile kadınların şikayetleri arasında olabilir. Bu belirtilerin nedenleri şunlar olabilir: 

Gebeliğe bağlı diyabet: Hamilelik döneminin ikinci yarısında plasenta hormonlarının insülin etkisini bozması nedeniyle hamilelikte diyabet gelişir. Bu kişilerde diyabetik nöropati gelişme riski vardır. Eğer, hamile kadınlarda diyabetik nöropati gelişirse, hamile kadınların retinayı besleyen damarlarında hasar ve daha sonra kanama gelişir. Kanamaya bağlı olarak hastalar bulanık veya gözlerinde uçuşan cisimler görebilirler. Bu ciddi bir problemdir ve derhal hastaya tıbbi müdahale gereklidir.

Gebelik zehirlenmesi (preeklampsi): Hamilelik döneminde gelişen yüksek tansiyon gebelik zehirlenmesine neden olabilir. Gebelik zehirlenmesi tansiyona bağlı görme alanında cisimler ya da bulanık görmeye sebep olur. Ayrıca, ödem, nefes darlığı ve bilinç değişiklerine de neden olabilir. Gebelik zehirlenmesi, derhal müdahale gerektiren hamilelik komplikasyonudur. 

Çocuklarda Gözde Uçuşan Cisimler 

Çocuklarda görülen gözde uçuşan cisimler genelde ciddi olmayan bir durumdur. Çocuklar başlarını aşağı ya da yukarı oynatması ile bu cisimler görme alanından kaybolacaktır. 

Çocuklarda görme alanı ciddi bir şekilde kapatan gözde uçuşan cisimler, genellikle başa alınan darbeler sonrasında oluşan retina hasarları ya da ayrılmaları nedeniyle gelişmektedir. Bu durumla karşılaşıldığında çocuklara acil bir tıbbi müdahale gereklidir. 

Ayrıca, şu belirtiler çocuklarda gelişirse de uzman bir doktor ile görüşülmelidir: 

• Çocukların görme alanında ciddi değişikler oluşmuşsa

• Çocuklar sabah uyandıklarında ya da gün içinde daha önceden olmayan gözde uçuşan cisimlerden şikayet ediyorsa

• Gözde uçuşan cisimlere şimşek ya da ışık çakmaları eşlik ediyorsa

• Çocukların görme alanındaki cisimler zamanla azalmıyorsa

Gözde Uçuşan Cisimler için Hangi Doktora Gidilir?

Gözde uçuşan cisimler genelde yaşın getirdiği fizyolojik yani doğal olarak işleyen bir bozulmadır. Zamanla oluşan, şiddeti değişmeden kalan ve kişilerin görmesini engellemeyen durumlarda gözde uçuşan cisimler tedavi gerektirmez. Eğer gözde uçuşan cisimler kişilerin görme alanında etkili ise sağlık kurumlarındaki göz sağlığı ve hastalıkları bölümünden randevu alınarak uzman bir göz doktoru ile görüşmelidir. 

Aşağıdaki belirtiler aniden ortaya çıktığında uzman bir göz doktoruna başvurularak detaylı bir retina ve göz muayenesi yaptırılmalıdır: 

• Gözde uçuşan cisimlerin sayısı aniden artar ise

• Gözde uçuşan cisimlere göz içinde oluşan şimşek ya da ışık çakmaları eşlik ediyorsa

• Görme alanında kısmi görme kaybı ya da perdelenme şeklinde kısıtlama var ise 

• Görme alanının merkezinde görme kaybı gelişirse 

• Gözdeki ışık hassasiyetine kızarıklık veya ağrı eşlik ediyorsa 

• Gözde uçuşan cisimlerin herhangi bir travma veya katarak ameliyatından (lasik) sonra gelişmesi durumunda