Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı

Gözyaşı kanalları gözümüzü korumaya yaramakta olan gözyaşı salgısını gözyaşı bezlerindeki üretimin ardından göz küresine ve çevre dokulara iletmekle yükümlü olan kanallardır. Gözyaşı kanalları gözün alt ve üst kapaklarının iç kısmında bulunmaktadırlar. Uçları burun boşluğuna ve gözlerin kirpik dibi kısmına açılmaktadır.  Hem gözün korunması amacıyla üretilmekte olan gözyaşı salgısı hem de alerji ve ağlama gibi durumlarda da artış göstermektedir. Bu kanalların tıkanması ve gözyaşı kanallarında oluşan problemler kişiyi oldukça rahatsız etmekte olan ve görme kalitesini ve görme yeteneğini etkileyebilen durumlardır. 

Gözü nemlendirmeye yaramakta olan gözyaşının taşındığı kanallar gözün iç kısmında bulunmakta olan gözyaşı bezlerinden buruna doğru ilerlemektedir.  Gözyaşı gözü düzenli aralıklarla yıkamaktadır. Göz yaşlarının salgılandığı bezlerden sonra depolandığı keselerde veya hem bu keselere giden yollarda hem de göze ve yüze açılmakta olan yollarda bulunan gözyaşı kanallarında tıkanıklıklar olabilmektedir. Bu durum erişkinler kadar sıklıkla bir yaş civarındaki bebeklerde de görülmektedir.

Gözyaşı kanal tıkanıklıkları özellikle travma sonucu veya genetik olarak burnu eğri olan bireylere ileri yaşlarda görebilmekte olan durumlardır. Burun enfeksiyonları, tekrarlayan grip benzeri hastalıklar ve alerjiler de gözyaşı kanal tıkanıklıkları nedenleri arasında sayılabilen durumlardır.

Gözyaşı kanalı tıkanıkları için damla sadece destek tedavilerinde önerilmekte olup asıl tedavi kanala uygulanacak masaj ve en son çare olarak ameliyatla gerçekleştirilen operasyonlardır. Gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında bu seçeneklerin biri uygulanarak yaklaşık yüzde doksan sekiz başarı sağlanmaktadır.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Belirtileri Nelerdir?

Gözyaşı kanalı tıkanıklıkları erişkinlerde, çocuklarda ve bebeklerde sıklıkla şikayete yol açabilen durumlardır. Bu şikayetler sonucunda kişilerin tedavi gereksinimleri de ortaya çıkmaktadır.

• Gözlerde aşırı sulanma ve yaşarma gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında görülebilen bir durumdur.
• Gözlerde çapaklanma ve sarı akıntılar olması gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında sık görülebilen bir şikayettir.
• Burun köküne bastırıldığı zaman gözün iç kısmından sarı akıntı gelmesi gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında ve iltihaplanmalarında görülebilen bir belirtidir.
• Burun kökünde şişlik şikayeti gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında görülebilmekte olan bir durumdur.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Nedenleri Nelerdir? 

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı genellikle doğumla beraber bazı gelişim bozukluklarına bağlı olarak görülmektedir. Bunun yanı sıra zamanla erişkinlik çağında da sık geçirilen viral ve bakteriyel enfeksiyonlar, sinüzitler ve dış etkenler (travma) ve nadir de olsa tümörler gözyaşı kanallarında tıkanıklığa neden olabilmektedir.

Doğumsal nedenler : Doğum sonrası bebeklik döneminde görülen gözyaşı kanalı tıkanıklıkları bebeğin anne karnındaki gelişimi sırasında gözyaşı kanallarının oluşumunun tamamlanmaması sonucunda olmaktadır. İkinci olarak bebekte gözyaşı kanalı tamamlanarak oluşmuş olsa bile gözyaşı kesesi ve gözyaşı kanalı arasında ince bir zar bulunabilmektedir. Bu zarın varlığı gözyaşı kanalı tıkanıklığına yol açmaktadır ve gözde sulanma, yaşarma gibi şikayetlere neden olabilmektedir. Tedavide bu zarın delinmesi ile var olan tıkanıklık açılmaktadır.

Enfeksiyonlar : Erişkinlik çağında göz ve çevresindeki dokularda geçirilen bakteriyel ve viral enfeksiyonlar sonucu gözyaşı kanalı içindeki ve çevresindeki dokularda yapışıklıklar ve ödem sonucu gözyaşı kanalı tıkanıklığı görülebilmektedir. Bu altta yatan enfeksiyon hastalığının tedavi edilmesi ile tıkanıklık kendiliğinden açılmaktadır.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Teşhisi

Gözyaşı kanalı tıkanıklığı hastalığı teşhisi hem klinik bulgulara bakılarak muayene ile hem de gözyaşı kanalından suyun geçip geçmediğini anlamaya yarayan (lavaj vb) yöntemler ile anlaşılmaktadır. Muayene ve tanı işlemlerinin tamamı Göz Hastalıkları uzman doktoru tarafından poliklinik şartlarında yapılmaktadır.

Kanül (lavaj) yöntemi : Gözyaşı kanalı tıkanıklığında teşhis ‘kanül yöntemi’ adı verilmekte olan yöntem ile konulmaktadır. Bu yöntemde şırınga benzeri bir kanül aracılığıyla gözyaşı kanalına ve gözyaşı yollarına kirpik dibindeki kısımlardan sıvı verilerek sıvının burun boşluğuna akması amaçlanmaktadır. 

Bu akış işlemine lavaj denilmektedir. Gözyaşı kanallarından verilen sıvı buruna veya ağıza gelirse kanalların açık olduğu anlaşılmaktadır.

Daktriyosintigrafi : Boyar bir madde aracılığıyla gözyaşı kanallarının tıkanıklık seviyelerinin ve özellikle geçirilmiş ameliyatlar sonrası gözyaşı kanallarının durumunun incelenmesi yöntemidir. İşlem yaklaşık bir saat sürmektedir. 

Daktriyosistografi: Gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında seviyeyi belirlemek amacıyla çekilen grafi çeşididir. İşlemin temeli gözyaşı kanalına boyalı (radyokontrast) sıvı verilerek çekilen grafide parlak görünen sıvı aracılığıyla gözyaşı kanallarındaki tıkanma ve darlığı belirlemektir. İşlem yaklaşık yarım saat sürmektedir.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Tedavisi

Gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur. Tedaviler hastanın yaşına ve kanal tıkanıklıklarının sebebine göre değişkenlik göstermektedirler. Hastalıkta ilaçla ve damlayla tedavi ikinci planda spesifik şikayetlere yöneliktir, öncelik masaj ve mekanik tedavi yöntemlerine verilmektedir.

Bebeklerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı masajı tedavisi: Doğumdan sonraki ilk bir yıl içinde görülen gözyaşı tıkanıklıklarında bebeklere uygulanacak masaj tedavisi oldukça etkili sonuç vermektedir. Masaj tedavisi burun kökünden başlayarak parmak uçlarıyla aşağı doğru sıvazlama şeklinde yapılmaktadır. Günde üç kez tekrarlanan masaj ile on ile on beş gün arası devamlılıkla gözyaşı kanallarındaki tıkanmalar açılabilmektedir. Bu masaj tedavisinin başarısı yaklaşık yüzde doksandır.

Balon ve kateterle gözyaşı kanalının açılması gibi gözyaşı kanalı açma yöntemleri de mevcuttur. Bu yöntemlerde basitçe gözyaşı kanalına yerleştirilen saç teli kalınlığında bir kateter veya yakın kalınlıkta bir tüp kanal boyunca ilerletilerek gözyaşı kanalı tıkanıklıklarının açılması hedeflenmektedir.

Bebeklerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı sondalama işlemi ile gözyaşı kanalının tıkanıklığının açılması sağlanabilmektedir. İşlem göz hastalıkları uzmanı tarafından gözyaşı kanalının açılması amacıyla yapılmaktadır. Büyük oranda başarı sağlayan sondalama işlemi daha çok on iki ile on sekiz ayı geçmiş uzun süre gözyaşı kanalı masajı tedavisi uygulanmış ve sonuç alınamamış bebeklere uygulanmaktadır. Gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında sondalama işlemi ile bebeklerde yaşarma, çapaklanma ve enfeksiyon gibi şikayetler sonlanmaktadır.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Tedavi Edilmezse

Gözyaşı kanalı tıkanıklıkları ilk bir yaş içerisinde kendiliğinden açılmaktadır. Tedavi edilmediği veya masaj uygulanmadığı takdirde de yüksek oranda kendiliğinden açılma görülmektedir. Kendiliğinden zamanla açılmayan gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında ise zamanla sık ve tekrarlayan enfeksiyonlar görüleceği için masaj için geç kalınmış olup sondalama vb. ameliyat teknikleri uygulanmaktadır.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığına Ne İyi Gelir?

Gözyaşı kanalı tıkanıklığına uygulanacak masaj ve sıvazlama hareketleri gün içinde ara ara burun kökünden başlayarak masaj yapılması oldukça iyi gelmektedir. Gözlerde yaşarmaya bağlı olarak minimal de olsa sıvı kaybı görülebilmektedir. Bu durumda özellikle küçük bebeklerde anne sütü ile sıvı eksiğinin giderilmesi 6 aydan sonra ise bebeğe yeterli su verildiğinden emin olunması iyi gelmektedir.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığına Ne İyi Gelmez?

Gözyaşı kanalı tıkanıklığında doğru bilinen yanlışlar özellikle bebeklerde göze ılık çayla, ılık suyla kompres yapılması benzeri yöntemler kanalların açılmasına iyi gelmemektedir. Göz temizliğinde özellikle çapaklanmada steril su veya serum fizyolojik gibi sıvılar kullanılabilecekken tercih edilen kumaşın, pamuğun veya peçetenin temiz, ütülenmiş veya kaynar su ile yıkanmış ve kolasız olmasına dikkat edilmelidir.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı Ameliyatı

Masajla iyileşmemiş ve 12-18 aydan sonra hala çapaklanma, yaşarma gibi şikayetlere yol açmakta olan gözyaşı kanalı tıkanıklıklarında masajla başarı şansı yüzde doksan ve operasyonlarda ise yaklaşık yüzde doksan dokuzdur.

• Eksternal dakrisistorinostomi ameliyatı : Bu operasyonda ciltten kesi yaparak burun ile göz arasından gözyaşı kesesi ile burun arasına bir yol yapılarak gözyaşının akışı sağlanmaktadır. Operasyon yaklaşık 2 saat sürmekte olup genel anestezi ile hastanın tamamen uyutulması gerekebilmektedir. Sonrasında dikişlere bağlı olarak kozmetik problemler oluşabilmektedir.
• Endoskopik dakriyosistorinostomi : Bu ameliyat kapalı yöntemle yapılmakta olup burun içinden girilerek gözyaşı kanalına doğru ilerlenmekte ve bir yol açılması sağlanmaktadır. Bu operasyona Göz hastalıkları uzmanı ile birlikte Kulak Burun ve Boğaz hastalıkları, Baş ve Boyun Cerrahisi uzmanı doktor da ekibe dahil olabilmektedir. Operasyon yaklaşık 2 saat sürmekte olup genel anestezi ile hastanın tamamen uyutulması gerekebilmektedir. Kozmetik olarak dışarıdan anlaşılabilecek bir iz oluşmamaktadır.
• Transkanaliküler lazer dakriyosistorinostomi : Bu yöntem son yıllarda gelişmiş olan bir lazer teknolojisinin operasyon sırasında kullanılmasıdır. Gözyaşı kanalının göz tarafından girilerek lazer yardımıyla burun yan duvarına yaslanılması ve yeni bir yol açılmasındaki kesilerin lazer ile açılması sağlanmaktadır. Lazer ile açılan yola kapanmaması için ince bir silikon tüp yerleştirilmektedir. Operasyon yaklaşık 2 saat sürmekte olup genel anestezi ile hastanın tamamen uyutulması gerekebilmektedir.

Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığı için Hangi Doktora Gidilir?

Gözyaşı kanalı tıkanıklıkları için Göz Hastalıkları Uzmanı doktoruna muayene olunması gerekmektedir. Çocuklarda ilk tanı düzenli aralıklarla yapılan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları hekiminden alınabilmektedir. Ancak ilerleyen hastalığın takibi ve tedavi sürecinde çocuk büyük fark etmeksizin Göz Hastalıkları uzmanı doktorun tavsiye ve tedavilerine uyulması önerilmektedir.