Koku Alamama

Koku Alamama Nedir?

Koku alamama hastalığı kadın ya da erkek fark etmeksizin her yaşta insanın başına gelebilecek ve aslında küçük bir problem gibi gözükse de mutlaka önemsenmesi ve ciddiye alınması gereken bir sağlık problemidir.

Kısaca tanımlayacak olursak; burun tarafından tespit edilip yakalanan koku zerreciklerinin ya da moleküllerinin, hücreler ile iletişime geçememesi ve beyin bölgesinde bulunan koku noktasında herhangi bir uyarana neden olmaması halidir.

Koku alamama hastalığını sadece koku alma duyusunda görülen bir bozulma olarak nitelendirmek doğru değildir. Az koku almak, hiç koku alamamak, farklı ya da kötü koku almak da bozukluklar arasındadır.

• Anosmi (hiç koku alamama durumu)
• Hiposmi (koku almada azalma durumu)
• Parosmi (kokuları yanlış bir şekilde algılama durumu)
• Hiperosmi (koku duyusunda normale göre artış durumu)
• Phantosmi (kokulu uyaran olmamasına rağmen koku alma durumu)
• Kakosmi (kokuları kötü olarak algılama durumu)

Koku Alamama Belirtileri Nelerdir?

Koku alamama hastalığının belirtileri arasında ilk ve en önemli olarak nitelendirilebilecek durum tat kaybı yani tat alamamadır. Tat alamama durumu, koku alamama durumu ile birlikte seyreder. Eğer koku alma yetinizi kaybederseniz, tat alma yetiniz de doğru orantılı bir şekilde kaybolacaktır.

Koku Alamamanın Nedenleri Nelerdir?

Koku alamama hastalığının birden çok ve farklı farklı nedenleri vardır. Bunlardan başlıcaları;

• Kafa bölgesine alınan darbeler, baş yaralanmaları
• Burun tıkanıklığı
• Bazı bakteriyel enfeksiyonlar
• Nazal poliplerin varlığı
• Yapısal anomaliler, alerjiler, sinüzit problemi gibi sinüsleri etkileyen sağlık sorunları
• Diş çürüğü veya ağız kokusu gibi ağız ve diş sağlığı sorunları
• Madde bağımlılığı (özellikle kokain adı verilen maddenin kullanımı)
• Soğuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonlar
• Corona virüs enfeksiyonu
• Sigara tüketimi
• Kötü beslenme alışkanlığı, kalitesiz bir şekilde beslenme hali şeklinde sıralanabilir. 

Diğer tetikleyici fakat direk olarak neden niteliğinde değerlendirilemeyecek faktörler ise aşağıdaki gibidir.

• İnme ve felç gibi paralize sorunlar
• Baş veya boyun bölgesinde görülen kanser türlerinin tedavisi için radyasyon terapisi uygulaması yaptırılması ve bazı kanser türleri
• Yaşın ilerlemesi
• Bazı kimyasal maddelere maruz kalma hali ya da toksik maddelerin solunması durumu (trikloretilen, formaldehit, benzen, klor, boya çözücüler ve benzeri gibi)
• Vitamin eksikliği durumu
• Diyabet hastalığı varlığı (şeker hastalığı)
• Tükürük bezi hastalıkları varlığı
• Cushing sendromu gibi bazı hormon sorunları
• Kronik rinit varlığı
• Demans – şuur / bilinç / hafıza kaybı, Pick hastalığı varlığı
• Epilepsi hastalığı varlığı
• Korsakoff psikozu varlığı
• Alzheimer hastalığı varlığı
• Paget hastalığı varlığı
• Multiple skleroz hastalığı
• Parkinson hastalığı varlığı
• Şizofreni hastalığı varlığı
• Çoklu sistem atrofisi varlığı
• Klinefelter sendromu varlığı
• Kallmann sendromu varlığı 
• Sjögren sendromu varlığı 

Koku Alamama Teşhisi

Koku alamama hastalığının tanılama sürecinde koku testinden faydalanılması söz konusudur. Koku testi 2 farklı şekilde yapılmaktadır. Bunlardan birisi objektif, diğeri ise subjektiftir. Objektif tanılamada kişinin koku alıp almadığı özel bir cihaz yardımı ile test edilir. Subjektif tanılamada ise buna ek olarak kişinin cevap vermesi söz konusudur.

• Sekizli test ve kırklı test adında iki farklı yöntem uygulanmaktadır. Sekizli test ile kişinin hangi kokuları ne seviyede aldığı test edilerek saptanır ve birbirinden ayırt etme kabiliyeti de bununla birlikte irdelenir. Kırklı test ile ise birbirinden farklı olan kokular hastaya sunulur ve ayırt edilmesi beklenir. Uzun süre gerektiren bir uygulamadır. 
• Dilüsyon testleri uygulanmaktadır. Bu testler ile hasta kişiye farklı kokular sıvı veya hava içeren tüpler içerisinde sunulur ve koklaması istenir. Hasta kişinin kokuyu alıp almamasına bağlı olarak miktarı arttırılır ve hangi noktada kokuyu aldığı tespit edilir. 
• Butanol etil testi uygulanır. Bu test için iki ayrı şişe kullanılır ve şişelerden bir tanesine su, diğerine ise butanol ismi verilen madde koyulur ve kokulu olan şişeyi bulması istenir. 
• Olfaktuar spektrogram uygulaması yapılır. Bu uygulama ile herkes tarafından bilinen kokular sıvı içerisinde çözünmüş bir şekilde kaplara yerleştirilir. Sonrasında ise bir enjektör yardımı ile bu sıvıların havası buruna gönderilir be hasta kişinin kokuyu alıp almadığı ile hangi seviyede olduğu tespit edilir.

Bunlara ek olarak ise çeşitli görüntüleme yöntemlerinden faydalanılabilir. Bunlar ise;

• tomografi
• manyetik rezonans görüntüleme/ MR
• endoskopi

Koku Alamama Tedavisi

Koku alamama hastalığının tedavisi birçok farklı yöntem ile sağlanabilmektedir. İlk aşama; koku alamamanın altında yatan nedenin ortadan kaldırılmasıdır. Sonrasında ise burun etinin varlığı kontrol edilmeli ve rahatsız edici bir durum söz konusu ise alınması gerekmektedir. Bunu takiben de burun deliklerinin havalandırılması, koku moleküllerinin ve deliklerinin yaklaştırılması tedaviyi olumlu yönde etkileyecek aşamalardır.

Gerekli görülmesi halinde ilaç tedavisi uygulanabilir. Bütün bu yöntemler denendikten sonra koku alma duyusu eski haline gelmemiş ise koku alma egzersizi vasıtası ile beyinde bulunan koku soğancığı ve de koku merkezi harekete geçirilebilir.

Tedavi sürecinde alerjiyi giderici ilaçlar, ağız kuruluğunu giderici ilaçlar ve burun akıntısını giderici ilaçlar medikal destek için kullanılabilir. Aynı zamanda uyuşturucu madde bağımlılığı söz konusu ise bu durum sonlandırılmalı, sigara tüketimi yapılmamalı, ağız ve diş sağlığı açısından olumsuz bir durum var ise onarımının gerçekleştirilmesi sağlanmalı, şayet var ise tümörler ve polipler temizlenmelidir.

Koku Alamama Tedavi Edilmezse

Koku alamama hastalığı tedavi edilmezse; kişinin yaşam kalitesinin zayıflaması söz konusu hale gelebilir. Bununla birlikte yine işlev kaybı, ani kilo kaybı, unutkanlık ya da hafıza kaybı ve cinsel isteksizlik görülebilir.  

Koku Alamama için Hangi Doktora Gidilir?

Koku alma yetinizi geçici süreli olarak soğuk algınlığı vesaire gibi çeşitli sebeplere bağlı olarak kaybedebilirsiniz. Fakat bu süreç çok uzun sürmemelidir. Genellikle böyle bir durumla karşı karşıya kalındığında on beş günlük yani iki haftalık sürecin ardından koku alma duyusunun da eski haline dönmesi beklenir. Şayet kalıcı bir kayıp söz konusu olduysa ya da kalıcı olacağını düşünüyorsanız zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanız ve kulak burun boğaz uzmanı ile iletişime geçerek uygun görülen tedavi sürecini başlatmanız gerekmektedir.

Koku alamama süreciniz ile ilgili önemli olan üç nokta vardır. Bunlar;

• Herhangi bir hastalıktan sonra ortaya çıkıp çıkmadığı,
• Ne zaman başladığı,
• Ne kadar süredir bu durumdan muzdarip olduğu şeklinde belirtilebilir.