Poliartrit

Poliartrit Nedir?

Vücudumuzdaki kemiklerin birbirine bağlandığı yerlere eklem denir. Bu eklemlerin çeşitli sebeplerden kaynaklı olarak iltihap gelişmesine artrit denir. Eğer bu iltihap durumu beş veya daha çok eklemde gerçekleşiyorsa buna poliartrit denir.

Poliartrit hayatın kısa bir döneminde olup akut bir şekilde kendini gösterebildiği gibi altı haftadan daha uzun olup kronik bir poliartrit şeklinde görülebilir. 

Sebepleri çok çeşitlidir. Virüs kaynaklı bir enfeksiyondan olabildiği gibi lupus gibi bağışıklık sistemi kaynaklı bir hastalıktan da gerçekleşebilir.  

Poliartrit, vücuttaki çoğu eklemde görülebilir. Çenedeki eklemden ayaktaki parmak uçlarına kadar her eklemi tutabilir ve özellikle bir eklemi tuttuğunda vücudun simetriğindeki aynı eklemi de tuttuğu görülmüştür. Genellikle kadın cinsiyette erkek cinsiyete göre daha sık seyreder.

Artritlerin de türleri vardır ve bu türler birbirinden kolay bir şekilde ayrılır. Bu türlerden bazıları şunlardır:

• Osteoartrit: Eklem dokusu yaşlanma ile, travmalarla, bazı hastalıklardan dolayı yavaşça kaybolur ve kemiklerin birbirine sürtünmesini önleme işlemini yerine getiremez. Kemikler her hareket sırasında birbirine sürtünerek ağrı, inflamasyon (kızarıklık, şişme) sertlik benzeri rahatsızlıklar görünür. Genellikle ileri yaşta görünen bir hastalıktır.
• Romatoid Artrit: Vücudumuzun bağışıklık sisteminin eklemlerde bulunan sinoviyal sıvıya saldırmasından kaynaklı bir bağışıklık sistemi bozukluğundan gerçekleşir. Eklem sıvısı azaldıkça eklemdeki diğer doku elemanları da git gide görevini yerine getiremeyince eklemde işlev kaybı ve hasarlanmalar görülür. 
• Juvenil Artrit: Çocuklarda görülen, genellikle sebebi bilinmeyen ama bağışıklık sisteminden şüphelenilen bir hastalıktır. Her eklemi tutabilir ama dizlerde, ayaklarda ve ellerde daha sık görülür. Bazı durumlarda iç organları da etkilediği görülmüştür. Tuttuğu eklemlerde ağrı, kızarıklık, şişmeler ve hareket kaybına neden olur.
• Enfeksiyon Artriti: Eklemlerin bakteriyel, viral veya mantar etkenleri ile iltihaplanması ile görülen artrit çeşididir. Reaktif artrit denen alt çeşidi vardır. Bu reaktif artritte enfeksiyon vücudun başka bir yerindedir. Genellikle mesane veya üretrada görülür. Kadınlarda vajinal bölgede görülmesi sıktır. Cinsel ilişki sırasında bakteriyel bir bulaşma görülebilir.
• Psoriatik Artrit: Psoriyazis hastalığı olanlarda görülen bir artrit çeşididir. Genellikle hafif görülse de her eklemi tutup ağrı ve hareket kaybına yol açabilir. Psoriyazis bir deri hastalığıdır ama psoriyazis beraberinde eklemi de tuttuysa hem eklem hem de deri rahatsızlıkları aynı anda görülmeyebilir.  

Poliartrit Belirtileri Nelerdir?

Poliartritte eklem tutulumuna bağlı olarak belirtiler görünür. Bu belirtiler kısa süreli bir dönemde, altı haftadan daha kısa veya uzun döneme yayılmış bir şekilde olabilir. Eklemlerde enfeksiyona bağlı, bağışıklık sistemi ile ilişkili, düzensiz beslenme veya sebebi bilinmeyen bir sebep kaynaklı belirtiler görülebilir.  

Bazı durumlar sizi poliartrit konusunda düşündürebilir. Eğer eklemlerde veya eklemlerin çevresinde döküntü oluyorsa, eklemlerde ağrı, şişlik, kızarıklık, ısı artışı oluyorsa, terleme varsa, ateşiniz 38 derece veya üzerinde ise, bölgesel lenf nodları şiştiyse yani vücudunuzda el ile muayene yaparken bölgelerde şişlik varsa, iştahsızlık veya sebebi bilinmeyen kilo kaybı varsa, normalden daha fazla bir halsizlik durumunda artrit düşünülebilir. Bu eklem ağrılarının veya döküntülerinin bir iki değil de beş altı yerde olması durumunda ise çoklu eklem tutulumu yani poliartrit düşünülür.

Poliartrit Nedenleri Nelerdir?

Poliartrit düşünülen durumlarda nedenin ne olduğunu anlamak gerekmektedir. Nedenine göre belirtiler farklılaşabilir ve hastalığın ciddiyeti değişebilir. Nedene bağlı olarak belirtiler değişiyor olsa bile bazı durumlarda poliartritin neden olduğu bilinememektedir. Poliartrit nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Virüsler: Virüs kaynaklı poliartrit görülebilir. Ross River virüs ve Parvovirüs etkenlerinin iltihaplarında poliartrit görülebilir. Bu virüslerin iltihapları çoklu eklem tutabilirler. 

Parvovirüs “beşinci hastalık” ya da “tokatlanmış yanan sendromu” isimli hastalığın etkeni olarak bilinir. Genellikle çocuklarda görülür. Hamilelerde veya bağışıklık sisteminin baskılandığı hastalarda ciddi bir seyir izleyebilir. Belirtiler arasında baş ağrısı, halsizlik, ateş, boğaz ağrısı, nezle görülebilir. Eklemlerde ise döküntü veya ağrı izlenebilir. Çocuklarda döküntü daha sık iken yetişkinlerde görüldüğünde ise ağrı semptomu daha sıktır. Tedavisi için bir uygulama yoktur ve hasta izlenilir. Eğer baş ağrısı, eklem ağrısı veya ateş rahatsız ediyorsa hastalar doktor tarafından verilmiş asetaminofen etken maddeleri ağrı kesici kullanabilirler. 

• Kanser: Vücuttaki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde bölünmesine ve artık kendi kendine yok olması gereken hücrelerin yok olmaması durumuna kanser denir. Kanserde hücreler görevlerini yerine getiremezler. Kanserin olduğu bölgeye göre eklem ağrıları yapabilir. Eğer ailenizde veya sizde kanser hikayesi yoksa kanserden kaynaklı olan eklem ağrısı pek görülen bir durum değildir. Kanser varlığında kemoterapi, radyoterapi, etkilenen bölgenin ameliyat ile alınması, kemik iliği nakli gibi tedaviler uygulanabilir.
• Gut: Gut hastalığı, proteinin parçalanması sonucu ortaya çıkan ürik asidin eklemlerde birikmesinden kaynaklanan bir hastalıktır. Eklemlerde ağrı, şişlik, kızarıklık, ısı artışı görülebilir. Beraberinde böbrek taşlarının da ortaya çıktığı görülmüş dolayısıyla böbrek hasarına da yol açabilmektedir. Eğer gut hastalığınız var ise aşırı alkol tüketiminden veya aşırı kırmızı et tüketiminden kaçınmanız gerekmektedir. 
• Still hastalığı: Still hastalığı, nedeni bilinmeyen ergenlikte veya orta yaşlara yakın dönemde daha sık ortaya çıkan bir hastalıktır. Antijen kaynaklı olduğu düşünülmektedir. Still hastalığında yüksek ateş, eklem ağrısı ve döküntü olur sık olur. Beraberinde boğaz ağrısı, kas ağrısı, karın ağrısı, kilo kaybı, lenf nodlarının şişmesi görülebilir.
• Sarkoidoz: Sarkoidoz, bağışıklık sisteminin anormal çalışmasından ortaya çıkan bir hastalıktır. Vücudun her yerini etkileyebilmesine rağmen en çok akciğerde görülmektedir. Kalbi veya merkezi sinir sistemini yani beyni ve komşu organlarını tuttuğu durumlarda ciddi bir hastalık seyri olabilir. Halsizlik, ateş, kilo kaybı, ağız kuruluğu, burun kanamaları, öksürük, nefes darlığı, saç kaybı, inme, işitme kaybı, baş ağrısı, gözlerde kuruluk ve görüş kaybı gibi çok çeşitli belirtiler verebilmektedir. Eklemlerde ise döküntü, ağrı ve ısı artışı yapabilmektedir. 
• Whipple Hastalığı: Tropheryma whipplei isimli bir bakteri tarafından yapılan bir hastalıktır. Bu bakteri mideyi ve diğer sindirim sistemi organlarında enfeksiyon yapar ve kalp, akciğer, beyin, deri, göz ve eklemlere de enfeksiyon yayılabilir. Hastalığın en büyük belirtisi besinlerin ve minerallerin yetersiz emiliminden kaynaklanan aşırı kilo kaybıdır. Beraberinde karın ağrısı, kusma, kronik ishal, halsizlik, ateş, anemi, kaslarda güçsüzlük ve kronik eklem ağrısı görülebilir. 
• Lupus: Lupus, bağışıklık sistemi kaynaklı kronik bir hastalıktır. Bazen sadece tek bir organda görülebilir. Lupus hastalığında vücudun bağışıklık sistemi kendi hücrelerine saldırır ve parçalar. Bundan dolayı vücudun herhangi bir yerinde görülebilir ve görüldüğü yere göre semptom verir. Kalpte, kanda, deride, akciğerlerde, beyinde, böbreklerde ve eklemlerde hastalık yapabilir. Lupus hastalığında en sık olan semptomlar; yüksek ateş, halsizlik, vücutta bölgesel ağrılar, deri lezyonları, deride döküntü, gözde ve ağızda kuruma, göğüs ağrısı, baş ağrısı, hafıza kaybı ve eklem ağrıları görülebilir. Böbreklerde, akciğerde ve kanda pek çok lupus kaynaklı hastalık yapabilir.
• Romatoid Artrit: Romatoid artrit, bağışıklık sistemi kaynaklı bir rahatsızlıktır. Vücudun kendi hücrelerine saldırması ile gerçekleşir. Bu hastalıkta vücudun bağışıklık sistemi hücreleri eklemler arasında olan sinoviyal sıvıya saldırır ve sıvıyı parçalar. Sıvının yokluğunda eklemde sürtünmeden kaynaklı aşınmalar gerçekleşir. Bu aşınmalar kemikle beraber tendonlara, kaslara ve bağlara da zarar vermektedir. Sebebi tam olarak bilinmese de genetik yatkınlığın olduğu bilinmektedir. Romatoid artrit bir eklemi tuttuğunda vücudun diğer yarısındaki aynı eklemi de tuttuğu görülmüştür. Çok nadir olarak tek başına eklem tutulur. Tedavisinin gerçekleşebilmesi için hastalığın erken dönemdeyken tanınması gerekmektedir. Eklemlerde ağrı, şişme, katılık ve fonksiyon kaybı görülür.  

Poliartrit Teşhisi

Poliartritin teşhisi için uygun uzman doktora gittiğinizde sizden hastalık ve aile öyküsü isteyerek başlayacaktır. Burada öykünüzü söylerken ailenizde veya kendinizde kanser varsa söylemeniz gerekmektedir. Ailenizde veya sizde olan kronik bir hastalığınız varsa, devamlı kullanılan ilaç varsa, yakın zamanda ülke dışına çıkıldıysa doktoru bilgilendirmeniz gerekmektedir. Şikayetlerinizi söylerken ne zaman başladığını da söylemeyi unutmayınız.

Aile öykünüz ve şikayetlerinizi anlattıktan sonra doktorunuz size fizik muayene uygulayacaktır. Eğer gerekli gördüyse sizden birtakım kan testleri ve radyolojik görüntüleme yöntemlerini yaptırmanızı isteyebilir. Bu radyolojik görüntüleme yöntemlerinden X-ray (röntgen), ultrason, MR veya tomografi isteyebilir. 

Röntgen: X ışınları kullanılarak eklemlerinizi görüntüleyen bir tekniktir. Bu teknikte kemikte veya eklemde var olan hasarlar görülebilir ve tanıya yardımcı olmaktadır. Kemik ve eklemlerin görüntülenmesinde en çok kullanılan ve en avantajlı yöntemdir. Yumuşak dokular ve eklemlerdeki kıkırdaklar için çok iyi görüntüleme vermezler. Hamileler için bu görüntüleme yöntemi sakıncalıdır.

Ultrason: Ultrason görüntüleme yönteminde ses dalgaları kullanılır. Ses dalgalarının yansıması ve görüntü vermesi prensibine dayanır. Bu şekilde eklemleriniz görüntülenir ve tanıya yardımcı olmaktadır. Radyasyon içermediği için hamileler için güvenlidir.

MR (Emar): Manyetik rezonans görüntüleme yönteminde çok büyük mıknatıslar yardımıyla manyetik dalgalar kullanılarak görüntüleme yapılır. Yumuşak dokuları iyi gösterir. Radyasyon içermediği için hamileler için güvenlidir. 

Poliartrit Tedavisi

Poliartrit hastalığında etkenin ne olduğuna göre tedavi verilir. Eğer virüs kaynaklıysa kendiliğinden geçeceği için sadece ağrı kesici, ateş düşürücü, rahatlatıcı tedavi verilir. Ancak bağışıklık sistemi kaynaklı veya bakteriyel kaynaklı bir poliartrit durumunda sebebe uygun olarak tedavinin yapılması gerekmektedir. 

Bağışıklık sistemi kaynaklı poliartrit durumunda sorun vücudun kendisinde olduğu için tedavisi tam olarak yoktur. Sadece hastalığın daha kötüye gitmesi önlenir. Bunun için tedaviye ne kadar erken başlanırsa o kadar iyi olmaktadır. Tedavi olarak nonsteroid anti inflamatuar ilaçlar, kortikosteroidler, hidroksiklorokin, bağışıklık sistemi baskılayan ilaçlar kullanılabilir. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme; sigara, alkol gibi zararlı maddelerin alınmaması tedaviye yardımcıdır. 

Poliartrit Tedavi Edilmezse

Poliartritin sebep olduğu hastalığa göre tedavi edilmemesi çok ciddi sonuçlar verebilir. Bağışıklık sistemi kaynaklı poliartrit olduysa bu rahatsızlık vücudun diğer yerlerinde de ortaya çıkar ve hayatı riske atar. Bakteriyel kaynaklı poliartrit görülmesi enfeksiyonun ilerlediğinin göstergesi olduğu için daha fazla ilerlemeden tedavi edilmesi gerekmektedir.  

Poliartrite Ne İyi Gelir?

Whipple hastalığı kaynaklı poliartritte demir takviyeleri, D vitamini, K vitamini, kalsiyum, magnezyum takviyeleri kullanabilirsiniz. 

Düzenli egzersiz, sağlıklı bir diyet, yeterli miktarda vitamin, mineral alımı vücuda yardımcı olacaktır. Mümkün olduğunca gölgeleri kullanarak ilerleyiniz. Sıcak banyolar veya içi sıcak su dolu torbalar eklem ağrılarını azaltabilir. Eğer yurt dışı seyahati yapıyorsanız hijyen koşullarına normalden fazla önem vermeniz gerekmektedir. 

Poliartrite Ne İyi Gelmez?

Gut hastası iseniz kırmızı et, sakatat, alkol, soda, somon gibi kırmızı balıkların tüketimi hastalığınızı ilerleteceği için bu besinlerin minimum düzeyde alınması gerekmektedir.

Bağışıklık sistemi kaynaklı bir poliartrit durumunda sigarayı kullanımı ve ultraviyole ışıklara maruz kalmak hastalığı kötü etkiler. Radyasyona zorunlu olmadıkça maruz kalmayınız. Güneşin tepede olduğu sabah on ila akşam dört arasında gerekmedikçe dışarı çıkmayınız.  

Poliartrit İlaçları

Poliartrit hastalığı yapan altta yatan etkenlere göre ilaç tedavisi uygulanır.  

• Still hastalığı için tosilizumab, anakinra, metotreksat, etanercept, infliksimab, adalimumab, canakinumab etken maddeli ilaçlar kullanılabilir.
• Sarkoidoz kaynaklı poliartrit durumunda ise kortikosteroid kullanılabilir ancak steroid kullanımı merkezi sinir sistemi tutulumu veya kalp tutulumu haricinde önerilmemektedir çünkü tedaviden sonra tekrardan sarkoidoz görülme riskini artırmaktadır. 
• Bakteriyel kaynaklı bir durumda etkene bağlı olarak seftriakson, penisilin, sulfametoksazol trimetoprim, doksisiklin etken maddeli ilaçlar kullanılabilir.
• Bağışıklık sistemi kaynaklı bir poliartritte kortikosteroidler, metotreksat, mikofenolat mofetil, azatioprin, belimumab, hidroksiklorokin etken maddeli ilaçlar kullanılabilir.
• Ağrı kesici olarak naproksen, ibuprofen, asetaminofen kullanılabilir.

Poliartrit için Hangi Doktora Gidilir?

Poliartrite etken olan sebebin ciddiyetine göre doktora gitmeniz hayati risk taşıyabilir. Eğer virüs kaynaklı poliartrit görülüyorsa genellikle ilk üç hafta içerisinde semptomlar giderek azalarak kaybolur ancak bağışıklık sistemi kaynaklı eklem ağrıları görülüyorsa acilen tedavisine başlanması gerekmektedir. Bunun için eğer geçmeyen eklem ağrılarınız varsa ve bunun sebebinin yorgunluk, ayakta durma, ağır yük taşıma benzeri şeyler olmadığını düşünüyorsanız doktora görünmeniz gerekmektedir. Eklem ağrıları için hastanedeki Ortopedi ve Travmatoloji, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Dahiliye (İç Hastalıkları) bölümlerindeki uzman doktorlar tarafından muayene olabilirsiniz.