Reaktif Artrit

Reaktif Artrit Nedir?

Reaktif artrit, kişinin son derece ağrılı, şişmiş eklemlere sahip olduğu ve kendisini aşırı halsiz hissettiği bir hastalıktır.

Kişide reaktif artrit yani eklemlerindeki iltihap, vücuttaki boğaz, bağırsak gibi başka bir enfeksiyonun sonucunda meydana gelebilir. Reaktif artritte etkilenen en yaygın eklemler dizler ve ayak bilekleridir.

Reaktif artrit bir tür inflamatuar artrit çeşididir. Diğer inflamatuar artrit tiplerinin aksine, birçok insan için reaktif artrit nispeten daha kısa bir süre sürer. Bu süre genelde 3 ay ila 1 yıl arasında değişir.

Ancak bazı hastalarda hastalık daha uzun sürebilmektedir. Ayrıca ilk kez reaktif artrit geçiren bir kişide düzeldikten yıllar sonra alevlenme denilen hastalığın tekrarı oluşabilir.

Reaktif artritin ağrı, şişme ve aşırı yorgunluk semptomları ilk enfeksiyondan sonra belirti vermeye başlar. Bu duruma sebep olan enfeksiyonun kendisi çok hafif olabilir ve kişi tarafından fark edilmeyebilir.

Enfeksiyonların neden reaktif artriti tetiklediği tam olarak bilinmemektedir. Bir teoriye göre, bağışıklık sistemi vücuttaki enfeksiyonla başa çıktıktan sonra, bakteri parçaları kan dolaşımı yoluyla eklemlerde birikir. Daha sonra bağışıklık sistemi bu bakterileri parçalamak için aktive olarak eklemlere zarar verir.

Reaktif artrit teşhisi konan çoğu hastada, genellikle altı ay içinde kalıcı bir sorun bırakmadan hastalık iyileşir. Bununla birlikte, az sayıdaki hastada da uzun süreli tedaviye ihtiyaç duyulan başka bir artrit tipi oluşabilmektedir.

Reaktif Artrit Belirtileri Nelerdir?

Reaktif artritin en yaygın belirtileri eklemlerde, gözlerde, mesanede ve üretrada (vücuttan idrarı çıkarmaya yardımcı olan tüp) iltihaptır. Bazen ağız yaraları ve deri döküntüleri oluşabilir.

Reaktif artritte hastada görülebilecek belirtiler şu şekilde sıralanabilir:

Eklem Belirtileri

• Dizlerde, ayak bileklerinde, ayaklarda ve bazen parmaklarda ağrı ve şişlik
• Tendonların şişmesi veya tendonların kemiğe bağlandığı yerlerde iltihap (entezit)
• Topuk ağrısı ve topuktaki kemiğin büyümesi
• Bel ve kalça ağrısı
• Omurgada iltihap (spondilit) veya omurgayı kalça kemiklerine bağlayan yerlerde iltihap (sakroliit)

Göz Belirtileri

• Gözlerde kızarıklık
• Göz ağrısı ve tahrişi
• Bulanık görme

Bu belirtiler, göz küresi, göz kapağı veya iç gözün iltihap belirtileri olabilir. Bunlar bir göz hekimi tarafından değerlendirilmelidir.

İdrar Belirtileri

• İdrar yaparken ağrı
• Daha sık idrara çıkma ihtiyacı

Reaktif artrit belirtileri çok hafif olabilir ve birkaç haftadan aya kadar uzayan ortaya çıkma süresi olabilir. Semptomlar erken aşamalarda fark edilmeyebilir.

Üriner semptomlar yani idrarla ilgili belirtiler genellikle daha önce ortaya çıkar ancak kadınlarda olmayabilir. Bu semptomu gözle ilgili problemler takip edebilir. Artrit yani eklemle ilgili bulgular genellikle ortaya çıkan en son semptomdur.

Reaktif Artrit Nedenleri Nelerdir?

Bazı bakterilerle enfekte olmak reaktif artritle ilişkilidir. Reaktif artrit ile en sık ilişkili olan enfeksiyon etkenleri şunlardır:

• Klamidya enfeksiyonları: Klamidya bir çeşit bakteridir. Cinsel temas yoluyla yayılır. Enfeksiyon vajina, mesane veya üretrada başlayabilir.
• Salmonella, Shigella, Yersinia ve Campylobacter: Bu bakteriler tipik olarak gastrointestinal sistemde yani sindirim sisteminde enfeksiyon yaparlar.
• Klamidya pneumonia: Nadir durumlarda, solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan klamidya pneumonia bakterisi de reaktif artrite neden olabilir.

Reaktif artrite neden olan bakteriler genellikle vücuda iki yoldan girer:

• Ürogenital sistem: Bakteriler cinsel temas sırasında vajina veya idrar yolundan girebilir ve mesaneye yayılabilir.
• Gastrointestinal yol: Kirlenmiş yüzeylerle temas eden yiyeceklerin yenmesi ile sindirim sistemine bakteriler girebilir.

Reaktif artrit oluşmadan önce hastada görülebilecek hastalıklardan bazıları şunlardır:

• Mide rahatsızlığı
• İshal
• Bağırsaktaki diğer enfeksiyonlar
• Boğaz enfeksiyonu (Poststreptokoksik reaktif artrit)
• Beşinci hastalık

Doktorlar bu bakterilere maruz kalan bazı insanların neden hastalığa yakalandığından bazılarının ise yakalanmadığından tam olarak emin değillerdir.

Bununla birlikte, araştırmacılar, bir insanın reaktif artrit alma olasılığını artıran insan lökosit antijeni (HLA) B27 adlı bir gen tanımlamışlardır. Ancak bu geni devralan herkeste de bu hastalık görülecek diye bir durum söz konusu değildir.

Reaktif Artrit Teşhisi

Reaktif artritin teşhis edilmesi zor olabilmektedir. Çünkü bir kişinin bu hastalığa sahip olduğunu doğrulamak için spesifik bir laboratuvar testi yoktur.

Semptomların şiddetine bağlı olarak hasta bir romatologa yönlendirilir ve uzman tanıyı koyar.

Reaktif artriti teşhis etmek için kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:

• Tıbbi geçmiş ve fizik muayene: Doktor hastaya tıbbi geçmişini, semptomlarını ve mevcut tıbbi problemlerini sorar. Bunun üstüne hastalık hakkında bir fikir edinir. Daha sonra fizik muayene açısından eklemleri iltihap belirtileri açısından inceler ve eklemlerin hareket aralıklarını test eder. Gözler, cilt ve genital bölgeler de incelenir.
• Laboratuvar testleri: Kan, idrar ve dışkı örnek testleri diğer durumları dışlamaya ve tanıyı doğrulamaya yardımcı olabilir. Enflamasyon seviyeleri de dahil olmak üzere birçok şeyi kontrol etmek için testler yapılacaktır. Diğer artrit tiplerine bağlı antikorlar, güncel veya yeni bir enfeksiyon belirtileri ve bazen bu hastalığı olan kişilerde görülen HLA B27 adlı bir gen taraması yapılabilir.
• Doku örnekleri: Enfeksiyon etkenlerini tespit etmek için boğaz, üretra (erkekler) ve serviksten (kadınlar) doku örnekleri alınabilir.
• Eklem sıvısı: Doktor, enfeksiyon veya iltihap belirtileri aramak için dizden eklem sıvısı örneği alabilir. Ayrıca gut adı verilen artrit ile ilgili bir duruma işaret edebilecek ürik asit kristallerinin varlığı açısından da bu sıvı incelenir.
• Görüntüleme yöntemleri: Doktor, eklemdeki şişmeyi, eklem hasarını, kalsiyum birikintileri ve diğer reaktif artrit belirtilerini aramak için eklem, kalça ve omurganın görüntüleme yöntemleriyle taranmasını isteyebilir.

Reaktif Artrit Tedavisi

Reaktif artritli kişilerin tedavi edilmesinde ana olarak 3 temel basamak vardır.

Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Enfeksiyonun tedavisi
• İnflamasyonun tedavisi
• Artritin tedavisi

Reaktif artritte ilk öncelikle o anda aktif olan bir enfeksiyon varsa bunun tedavisi yapılmalıdır. Bunun için hekim uygun antibiyotiği reçete eder. İnflamasyon yani iltihap, eklemdeki hasarı gittikçe arttıran bir faktördür.

Bu yüzden bu durum da kontrol altına alınmalıdır. Ayrıca artritin tedavisi de yani eklemde oluşan şişliğin, ödemin de azaltılması gerekebilir. Bunun için de hekim bir enjektör yardımıyla eklem çevresindeki sıvıyı boşaltabilir.

Reaktif artritin aşırı yorgunluğa neden olabilmektedir. Bu yorgunluk dönemlerinde dinlenmek gerekse de aşırı yatak istirahati yarardan çok zarar sağlayabilir.

Belirtiler en kötü durumdayken, bol miktarda dinlenmeye çalışılmalı ve etkilenen eklem üzerine çok fazla baskı uygulamaktan kaçınılmalıdır. Ancak diğer vakitlerde hafif olarak da olsa hareket edilebilir.

Birkaç gün sonra, ağrı düzelmeye başladığında, hafif eklem ve güçlendirme egzersizleri yaparak eklemler biraz hareketlendirilmeye çalışılmalıdır. Bu egzersizler eklem çevresindeki kasları ve tendonları desteklemeye de yardımcı olur.

Bu konuda kişi bir fizyoterapiste yönlendirilebilir. Fizyoterapist, ağrınızın daha da kötüleşmesini önlemenin yollarını bulmanıza ve eklemlere çok fazla baskı yapmadan nasıl egzersiz yapılacağını veya günlük işlerin nasıl yapılacağını anlatmada yardımcı olur.

Buz paketleri ve ısı yastıkları eklem ağrısı ve şişmeye yardımcı olabilir. Buz direkt cilde uygulanmamalı etrafı bir bezle sarılmalıdır. Buz paketleri ekleme günde 10 ila 20 dakika uygulanabilir.

Bu süre zarfında buz paketinin altındaki cilt rengi en az bir kez kontrol edilmelidir. Alan asla mavi bir renge dönüşmemelidir. Bu durumda buz hemen kaldırılmalıdır.

Reaktif Artrit Tedavi Edilmezse

Reaktif artritin ana semptomları genellikle birkaç ay içinde kaybolur. Ancak bazı insanlarda daha uzun sürebilir. Bazı kişilerde de hastalık iyileşse bile ilerleyen dönemlerde tekrarlayabilir.

Nadir durumlarda, durum kronik, şiddetli artrite ve eklem hasarına yol açabilir. Eklemde hareket kısıtlılığı, kronik bir hasar meydana gelebilir.

Kişi ömrü boyunca etkilenen eklemi kullanamaması durumunda hayatı oldukça fazla etkilenebilir. Ancak bu durum diğer artrit tiplerine göre reaktif artritte nispeten daha azdır.

Reaktif Artrite Ne İyi Gelir?

Reaktif artritte en önemli olan şey aslında bunu tetikleyecek olan enfeksiyonlara hiç yakalanmamaktır.

Bunun için uygulanabilecek durumlar şunlardır:

• Enfeksiyon taşıdığı bilinen kişilerle yakın temastan kaçınmak
• Ellerinizi düzenli olarak yıkanması ve riskli bölgelerde ellerin dezenfektan ile temizlenmesi
• Dişlerinizi düzenli olarak fırçalanması
• Sigaranın bırakılması
• Yiyeceklerinizin uygun şekilde saklandığından ve hazırlandığından emin olunması
• Evin temiz ve hijyenik tutulmasına dikkat etmek

Ayrıca hastalık seyri esnasın fizyoterapistin veya hekimin önerdiği şekilde egzersiz yapmak, düzgün bir uyku düzenine sahip olmak, stresten uzak durmak da oldukça önemlidir.

Reaktif Artrit İlaçları

Kişi reaktif artrite neden olan enfeksiyonun belirtilerini hala gösteriyorsa hekim hastaya antibiyotik reçete eder. Bu eklemdeki iltihabı tedavi etmez, ancak ilk etapta enfeksiyona neden olan bakterilerden kişi temizlenmelidir.

Mide rahatsızlığı, bağırsak veya genital sistem enfeksiyonu geçirildiyse, muhtemelen ağız yoluyla antibiyotik verilir. Konjonktivit yani gözdeki zarın iltihabı genellikle göz damlası veya merhem ile tedavi edilir.

Üveit gibi daha şiddetli göz iltihapları için steroid göz damlasına ihtiyaç duyabilir. Antibiyotik tedavisi dört haftadan fazla sürmemelidir.

Hafif ile orta derecede ağrı ve iltihabı olan kişilerde doktor steroidal olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) reçete edebilir. Bunların en yaygın bilinenleri ibuprofen veya naproksendir.

NSAID'ler reçete edilmeden sigara içmek, tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet gibi hastalıklar göz önüne alınmaya çalışılır.

Genellikle mümkün olan en kısa sürede en düşük etkili NSAID dozu uygulanmaya çalışılır.

Mide problemleri olan kişilerde veya başka risk faktörleri olanlarda NSAID ile bir proton pompası inhibitörü (PPI) reçete edilir. Bu mide rahatsızlıkları, hazımsızlık veya ilaçların mideye zarar vermesini engeller.

Belirtiler gerçekten kötüyse ve diğer tedaviler yardımcı olmadıysa, hekim eklemdeki şişliği neden olan sıvıyı çıkarmak isteyebilir. Buna aspirasyon adı verilir.

İnflamasyon azaldığında, eklem içine steroid enjeksiyonu yapılabilir. Bu genellikle diz ağrısına yardımcı olmak için kullanılır. Alternatif olarak, genellikle kısa vadede çok iyi çalışan düşük doz steroid tabletleri verilebilir.

Bu tedaviler birkaç hafta sonra yardımcı olmadıysa ve belirtiler hala kötüyse, hastalığı değiştiren sulfasalazin, metotreksat, azatioprin gibi anti-romatizmal ilaçlar reçete edilebilir.

Bu ilaçlar semptomları tedavi etmek yerine altta yatan durumu düzeltmek üzerinde çalışır. Ağrı kesici değildirler, ancak durumu ve hastalığın eklemler üzerindeki etkilerini yavaşlatarak haftalar veya aylar boyunca ağrı, şişlik ve sertliği azaltırlar.

Bu romatizmal ilaçlar kan veya karaciğerde değişikliklere neden olabilir. Bu nedenle bunları alırken düzenli kan testleri yaptırılması gerekir.

Metotreksat ve sülfasalazin bazen ilk başta kişide ishal, baş ağrısı veya iştah kaybına neden olabilir. Bunlar yaygın yan etkilerdir ve vücut ilaca alıştıktan sonra ortadan kaybolur.

Geleneksel romatizmal ilaçlar hastada işe yaramazsa bu sefer biyolojik terapiler kullanılabilir.

Çocuklarda Reaktif Artrit

Reaktif artrit çocuklarda da görülebilen bir durumdur. Çocukta reaktif artrit, vücudun bağışıklık sistemi genellikle son dört ila altı hafta içinde eklem şişmesi ve ağrısıyla yeni bir enfeksiyona tepki verdiğinde ortaya çıkar.

Çocukta reaktif artrit belirtileri şunları içerir:

• Eklem şişmesi ve ağrısı
• Eklem sertliği
• Eklem kızarıklığı

Çocuklardaki reaktif artritte genelde şişkinlikle orantılı olmayan şiddetli bir ağrı vardır. Yani görünürde az bir şişlik olsa bile çocuk aşırı bir ağrı hissedebilir.

Pediatrik romatologlar reaktif artriti öncelikle semptomlara neden olabilecek diğer koşulları dışlayarak teşhis ederler.

Hekimin dışlaması gereken hastalıklar şunlardır:

• Mevcut başka enfeksiyon
• Artrite neden olabilen maligniteler (tümörler gibi)
• Kronik artrite neden olabilecek diğer otoimmün hastalıklar

Reaktif artrit teşhisi için, pediatrik romatolog muhtemelen aşağıdakileri kontrol etmek için bir kan testi yapacaktır:

• Önceki veya mevcut enfeksiyon belirtileri
• İltihap
• Diğer artrit tipleri ile ilişkili antikorlar
• Genetik bir bağlantı

Hekim muhtemelen reaktif artrit semptomlarını azaltmak için steroid olmayan antienflamatuar ilaçlar (NSAID'ler) reçete eder. Reaktif artrit belirtileri genellikle yaklaşık altı hafta sonra tedavi ile geçer.

Reaktif Artrit için Hangi Doktora Gidilir?

Reaktif artrit için asıl gidilmesi gereken bölüm romatolojidir. Hekim belirtilerin ve durumun hangi hastalığa ait olduğunu anlayacak ve doğru tedaviyi yapacaktır. Eğer hasta olan bir çocuksa gidilmesi gereken bölüm pediatrik Romatolojidir.

Reaktif kendini eklem bulgularından önce göz, idrar yolu semptomları ile gösterebileceği için bu kişiler Göz Hastalıkları, Üroloji gibi bölümlere de gidebilir.

Bu durumda kişinin altta yatan hastalığını bulmak zor olabilir. Zamanla eklemlerde de bulguların oluşmasıyla durum anlaşılır. Reaktif artrit semptomları ortaya çıktığı anda bir doktora başvurmak gerekir.

Çünkü bu belirtilerin sebebinin ne olduğunun anlaşılması ve buna uygun tedavi yapılması oldukça önemlidir.