Polihidroamniyoz

Halk arasında bebeğin suyunun fazla olması olarak adlandırılan ve amniyon sıvısındaki artış olarak ifade edilebilecek polihidroamniyoz gebelerin %1-2’sinde görülebilecek bir sağlık sorunudur. 

Polihidroamniyozdan bahsetmeden önce amniyon sıvısının ne olduğundan ve görevlerinden bahsetmekte yarar vardır. 

Amniyon sıvısı, amniyon kesesinin içini dolduran sıvıdır. Amniyon kesesi ise; bebeğin içerisinde bulunduğu, gelişimini tamamladığı kesedir. Yani doğuma kadar bebeğin içinde yaşadığı yerdir. Amniyon kesesinin içinde amniyon sıvısı bulunur.

Bu sıvının;

• Bebeğin gelişiminin normal olarak devam etmesini ve organlarının gelişimini desteklemesini sağlamak,
• Bebeğin beyin gelişiminin sağlıklı olmasını sağlamak,
• Bebeği darbelerden korumak,
• Bebeğin doğuma kadar dengeli bir vücut ısısına sahip olmasına yardımcı olmak gibi oldukça önemli görevleri vardır. 

Amniyon sıvısının normal miktarı yaklaşık olarak 500-1000 ml arasındadır. Bu sıvı miktarının 2000 ml üstüne çıkması durumuna ise polihidroamniyoz denilir. Genellikle gebeliğin 30.haftasından önce meydana gelen sıvı artışı ile amniyon kesesi basıncı artar. 

Amniyon sıvısı miktarı gebelik süresinde dönemsel olarak artıp azalmalar yapsa da genellikle dengeli bir değişim geçirir. Gebeliğin 10. haftasında 20 ml olan sıvı artış göstererek 28. haftaya gelinince 750 ml’yi aşar. Gebeliğin 41. haftasında ise bir miktar azalarak 500 ml civarında olur. 

Amniyon sıvısının içeriğinde bebeğin idrarı ve akciğer salgıları, sindirim sistemi ürünleri ve cilt döküntüleri bulunmaktadır.  Sıvının fazla artmasını veya fazla azalmasını sağlayan döngüde ise bebeğin sıvıyı yutması ve halk arasında bebeğin eşi diye bilinen plasentanın sıvıyı emmesi etkili olur. 

Polihidroamniyoz Belirtileri

Hamilelikte bebeğin suyunun fazla olması çoğunlukla belirti oluşturmaz. Rutin gebelik takiplerinden birinde USG ile bakılınca fark edilir. Fakat bazen nadir olarak da olsa belirti oluşturabilir.

Gebede görülebilecek şikayetleri;

• Gebenin bebeğin hareketlerini hissedememesi,
• Gebenin nefes almada güçlük çekmesi yani dispne yaşaması,
• Gebenin karnında hassasiyet ve gerginlik hissetmesi,
• Artan sıvı miktarının mide basısı ile hazımsızlık şikayetinin olması,
• Polihidroamniyoza bağlı olarak rahim hızla büyür. Bu gebelerde gebelik haftasına göre daha hızlı büyümüş bir karın mevcuttur. 
• Rahimde kasılmalar olabilir.
• Artan basınca bağlı amniyon kesesi yırtılırsa kanama görülebilir. 

Polihidroamniyoz Nedenleri

Polihroamniyozun bilinen nedenlerinden daha fazla oranda bilinmeyen nedenli olarak ortaya çıkar. Anne karnındaki bebeğin suyunun fazla olması altında yatan neden çoğunlukla belirsiz olsa da bazı durumlara bağlı olarak görülme ihtimalinde artış olur. 

Polihidroamniyoz nedenleri anneye ve bebeğe bağlı nedenler olarak iki grupta incelenebilir.

Anneye bağlı nedenlerde;

• Hamileliğinde polihidroamniyoz görülen gebelerin %60’ında neden bilinmez yani idyopatiktir. 
• Nedeni belli olan durumlar içinde en sık olarak Diabetes Mellitus yani Şeker Hastalığı bulunur. Gestasyonel Diyabet( Gebelik Şekeri) hastalarında polihidroamniyoz görülme ihtimali artmıştır. 
• Rh uyuşmazlığı olan gebeliklerde de amniyon sıvısında artış görülmektedir. Rh uyuşmazlığı; anne Rh(-) baba Rh(+) olursa doğacak bebeğin kan grubunun Rh(+) olma olasılığı vardır. Bu olasılık gerçekleşir ve Rh(+) kan gruplu bebek doğarsa bebeğin kanına karşı annenin savunma hücreleri devreye girer ve bebeğin kanını çökeltir. Bu durumda amniyon sıvısında artış da görülebilir. 
• Gebelik döneminde yüksek tansiyonu olan hastalarda yani preeklampsi hastalarında da amniyon sıvısında artış görülebilmektedir. 
• Çoğul gebeliklerde de amniyon sıvısında artış görülebilmektedir. 

Yukarıda sayılan sebepler anne kaynaklı sebeplerdir. Bebek kaynaklı nedenlerle de polihidroamniyoz görülebilmektedir.

Bebek kaynaklı nedenler;

• Bebekte sindirim sistemi tıkanıklıkları varsa bebeğin amniyon sıvısını dengelemesi güçleşir. Buna bağlı olarak sıvıda artış meydana gelebilmektedir. 
• Solunum yolu anormalliklerine sahip bebeklerde amniyon sıvı miktarında yükselmeler görülebilir. 
• Merkezi sinir sistemi bozukluklarında da aynı şekilde polihidroamniyoz görülebilmektedir. Çünkü artan amniyon sıvısını dengeye sokmak için gerekli merkezler beyin tarafından uyarılamayacaktır. 
• Bebekte görülecek kromozom anormallikleri, kalıtsal sorunlar da polihidroamniyoz yapabilir. 
• Bebekte görülebilecek kalp yetmezliklerinin sonucu olarak amniyon sıvısı artabilir. 
• Bebekte doğuştan var olan enfeksiyonlar kaynaklı olarak da amniyon sıvısında artış görülebilir. 

Polihidroamniyoz Teşhisi

Polihidroamniyoz hastalığında teşhis hastanın şikayetleri, yapılacak fizik muayene ve görüntülemeler ile yapılır.

Gebelerin bir kısmında artan sıvı miktarına bağlı şikâyetler oluşabilirken bir kısmında da hiçbir şikayet oluşturmayabilir.

Teşhis aşamasında öncelikle hastadan ayrıntılı anamnez(hasta hikayesi) alınmalıdır. Anamnezde gebeden gebelik haftası, gebelik şekeri olup olmadığı, gebelik tansiyonu, ek anormalliklerinin olup olmadığı bilgileri alınmalıdır. Hastadan alınacak ayrıntılı bir anamnez sonrasında fizik muayene aşamasına geçilir. Fizik muayenede; gebelik ayına göre fundus-pubis yüksekliğinin artışı, gebenin karnına dokunulduğunda artan sıvıya bağlı olarak bebeğin vücut bölümlerinin hissedilememesi, karında fazla gerginlik ve hassasiyet olması, karında parlaklık olması gibi durumlar sonucunda polihidroamniyozdan şüphelenilebilir. 

Hamilelikte amniyon sıvısının artışını düşündürecek yukarıdaki şikayetler ve fizik muayene bulgularına ek olarak gebede şeker yüksekliği, tansiyonda artış gibi durumlar olabileceğinden gebelik dönemi şeker kontrolünün yapılması gerekmektedir. Bunun için gebeden şeker yükleme testi istenebilir. Ayrıca tansiyon ölçümünün de yapılması gerekmektedir. 

Gebeden alınacak ayrıntılı anamnez ve fizik muayene bulgularından sonra görüntüleme yöntemlerinde USG(Ultrasonografi) ile kesin tanısı konabilir. 

USG’de Amniyon Sıvı İndeksi(ASİ) ölçümü ile tanı konabilir. Amniyon Sıvı İndeksinde; rahim çizgisel olarak dört kadrana bölünür. Bu dört kadrandaki toplam ölçüm 250 mm’den büyükse polihidroamniyoz olduğu söylenebilir. 

USG ile tanı koymada kullanılabilecek başka bir yöntem de rahmin USG’de en büyük görülen bölgesindeki derinliğin ölçülmesi esasına dayanır. Bu derinlik ölçümünde 80 mm’den büyük derinlik varlığında polihidroamniyoz teşhisi konmuş olur. 

Polihidroamniyoz Tedavisi

Polihidroamniyoz yani halk dilinde gebelik suyu artışı çoğunlukla olumsuz durum yaratmadıkça nedene yönelik tedavisi yapılan bir hastalıktır. Polihidroamniyoz birçok gebede idyopatiktir yani nedeni belirlenemez. Nedeni belirlenen vakalarda da en sık neden olarak gebelik dönemi şeker hastalığının etkili olduğu bildirilmiştir. Bu nedenle altta yatan nedenin tedavisi yapılmadıkça amniyon sıvısının atışının engellenemeyeceği unutulmamalıdır. 

Gebelik dönemi şeker hastalığına bağlı amniyon sıvı artışında en etkili tedavi şekerin kontrol altına alınmasıdır. Bunun için gerekli görülürse şeker düzenleyici ilaçlar veya insülin iğnesi ile tedavi düzenlenmelidir. 

Gebede sıvı artışına neden olan bir diğer durum da gebelik döneminde görülebilecek yüksek tansiyondur. Bu duruma bağlı polihidroamniyoz tedavisinde tansiyon kontrolü ve tansiyon düzenleyici ilaçlarla tedavi edilebilir. 

Hafif miktardaki ve altta yatan nedeni belli olan polihidroamniyoz vakalarında genel prensip gebede meydana gelen belirtilere göre tedavi planlamasıdır. 

Gebede ciddi miktarda sıvı artışı varsa ve artan bu sıvı gebede nefes darlığı, karında gerilmeler, rahimde kasılma, ağrı ve ödem gibi şikayetler oluşturacak boyutlardaysa bu belirtilerin tedavisini amaçlayan semptomatik tedavi yanında amniyosentez veya amniyotomi işlemleri de yapılabilir. Amniyosentez işlemi amniyotomiye göre daha iyi olan metottur. Her iki yöntem de ameliyatlar başlığı altında ayrıntılı olarak incelenecektir. 

Polihidroamniyoz Tedavi Edilmezse

Gebelik döneminde amniyon sıvı miktarı genel olarak 500-1000 ml arasındadır. Bu miktarın 2000 ml ve üstüne çıkması olarak adlandırılan polihidroamniyoz gebede belirtiler oluşturup ciddi sorunlar yaratabileceği gibi hiçbir şikayet de oluşturmayabilir. Sıvının miktarı 3000 ml’ye yaklaşınca gebede bel bölgesinde ve kasık bölgesinde ağrılar meydana getirir. Ayrıca artan sıvının vücuttaki önemli damarlara baskı yapması ile şikayetler görülebilir. Vücudun alt yarısında, bacaklarda ödem meydana getirebilir. Artan sıvının diyafragmaya baskı yapması ile de nefes darlığı şikayeti oluşabilir. 

Bu sorunların dışında bebeğin ve annenin yaşamını tehlikeye atacak başka durumlar da meydana gelebilir;

• Artan amniyon sıvı basıncının etkisiyle amniyon kesesi yırtılabilir. Buna erken membran rüptürü adı verilir. Bu durum bebeğin yaşamını tehlikeye sokabilir. 
• Gebede ablasyo plasenta adı verilen plasentanın vaktinden önce rahimde bulunduğu bölgeden ayrılması durumu görülebilir. Bu durum anne ve bebeğin hayatını tehlikeye atabilecek önemli bir sorundur.
• Bebekte dudak-damak yarığı gelişmesi, anensefali gibi anomalilere neden olabilir. 
• Polihidroamniyoz genellikle iri bebek doğurma ihtimalini arttırır. Bu da sezaryen ile doğuma neden olabilir. 
• Erken doğum ihtimali polihidroamniyoz vakalarında artmıştır. 
• Bebeğin anne karnında ölme riskinde artışa neden olur. 
• Doğum sonrasında kanama riskini arttırır.

Tüm bu durumlara neden olabileceği için teşhis edilmiş polihidroamniyoz vakalarında yakın gözlem ve gerekli görülürse tedavi planlaması yapılması oldukça önemlidir. 

Polihidroamniyoza Ne İyi Gelir?

Polihidroamniyoz durumunda gebede birtakım şikayetler görülebileceği için tedavide esas amaçlardan biri gebede şikayetlerin tedavi edilmesidir. Bu nedenle sıvı miktarındaki artışın erken süreçte teşhis edilmesi aran sıvı miktarını ve meydana gelebilecek sorunları kontrol altına almada önemli bir durumdur. 

Amniyon sıvısındaki artışın nedeni Gestasyonel Diyabet yani gebelik dönemi şeker hastalığı olabileceği için gebenin bu konuda dikkatli olması gerekir. Gebelik döneminde glukoz tarama testi ile şeker takibini yapması gebelik şekerine bağlı sıvı artışı oluşmadan bunu önleyebilecektir. Aynı şekilde tansiyon kontrolünü de yaptırmasında fayda vardır. 

Polihidroamniyoza Ne İyi Gelmez?

Polihidroamniyoz yani amniyon sıvı artışı için toplumda yanlış bilinen durumlardan biri de annenin gebelik döneminde içtiği su miktarının fazla olmasına bağlı olarak suyunun arttığıdır. Bu sebeple gebelere çevresi tarafından fazla su içmemesi gerektiği dahi söylenebilmektedir. Fakat unutulmamalıdır ki amniyon sıvı miktarındaki artış ile gebenin içtiği su miktarı arasında bir doğrudan bir bağ yoktur. Yani nasıl ki normal süren bir gebelikte su içmenin arttırılması ile amniyon sıvısı artmayacağı gibi polihidroamniyoz görülen bir gebelikte de içilen su miktarı azaltılarak amniyon sıvısı azaltılamaz. Bu nedenle gebenin, gebeliği süresince normal miktarda su tüketmeye devam etmesi gerekir. 

Polihidroamniyozda İlaçları

Amniyon sıvısındaki artışta bebekteki idrar miktarında artışa bağlı olarak sıvı artışı gözlenebilir. Polihidroamniyozda bebeğin idrar miktarını azaltıcı ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçların kullanımı doktor tavsiyesiyle olmalıdır. 

Amniyon sıvı artışı annedeki gebelik dönemi şeker hastalığına bağlı oluştuysa antidiyabetik ilaçlar kullanılabilir. Yüksek seyreden kan glukoz düzeylerinde insülin enjeksiyonları da kullanılabilir. 

Polihidroamniyoz preeklampsiye bağlı oluştuysa gebenin tansiyonunu kontrol altına almak adına antihipertansiif ilaçlar da tedaviye eklenebilir. 

Polihidroamniyoz Ameliyatı

Polihidroamniyoz görülen gebelerde sıvı miktarı fazlaca arttıysa ve gebede şikayet oluşturuyorsa amniyosentez veya amniyotomi işlemleri ile fazla sıvını boşaltımı sağlanabilir. Bunun için gebenin hastaneye yatırılması gerekmektedir. Bu işlemlerin steril koşullarda yapılması önemlidir. 

Amniyotomi; amniyon sıvısındaki fazlalığın vajinal yolla boşaltılması esasına dayanır. 

Amniyosentez ise fazla amniyon sıvısının karından girilerek boşaltılması işlemidir. Bu yöntem amniyotomi yöntemine göre daha iyi ve daha yaygındır. Bu sıvının boşaltılması esnasında en çok dikkat edilmesi gereken durum, sıvının bir kerede boşaltılmaması gerektiğidir. Hızla boşaltılan sıvı umblikal kord prolapsusuna ve ablasyo plasentaya neden olabilir. 

Polihidroamniyoz için Hangi Doktora Gidilmeli?

Hamilelikte amniyon sıvısının artması genellikle gebeler tarafından fark edilmez. Bunun nedeni sıvı miktarındaki artış ciddi boyutlara varmadıkça gebede şikayet oluşturmamasıdır. Polihidroamniyoz gebede genellikle artan sıvının diyafragmaya baskı yapması ile meydana gelen nefes darlığı şikayeti oluşturur. Ayrıca gebede gebelik haftasına göre daha fazla büyümüş karın oluşturabilir. 

Karın cildindeki gerilmeler ve parlaklık da görülebilecek başka belirtilerdir. Gebede görülebilecek bu durumlara bağlı olarak gidecekleri Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümünde polihidroamniyoz teşhisi konabilir. Bazı gebelerde de hiçbir şikayet oluşturmasa da gebelik döneminde yapılan rutin takip ve tetkikler ile ortaya çıkabilir. Hastalığın teşhisi Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı doktorlar tarafından yapılır. Amniyon sıvı artış miktarı ve istenmeyen durumların olup olmamasına uygun olarak tedavisi düzenlenir.