Vajina Sarkması

Vajina Sarkması Nedir? 

Leğen kemiği olarak bilinen pelvis bölgesindeki organlar pelvik taban kasları tarafından vücut içinde sabit tutulur. Çeşitli faktörler ile pelvik taban kaslarının gevşemesi sonucu pelvis bölgesindeki organlar normal yerinden daha aşağı seviyelere inebilirler.

Tıpta vajinal prolapsus adı verilen vajina sarkması vajinayı sabit tutan kas, bağ ve destek dokuların gevşemesi ya da kopması sonucu vajinanın yer değiştirmesi durumu olup bu durumda vajina, rahim, mesane, rektum, idrar yollarını da etkiler.

Vajina sarkması türleri:

• Rektosel (rektal prolapsus): Vajina arka duvarının zayıflaması sonucu rektal duvarın vajinal duvarı itmesi ile vajinanın arka kısmı sarkar. Meydana gelen çıkıntı özellikle dışkılama esnasında oldukça belirgindir.
• Sistosel (mesane prolapsusu): Vajina ön duvarının sarkması olup Üretral sarkma olarak da tanımlanan durumda mesane vajina içine doğru, idrar yolları ise aşağı doğru sarkabilir.
• Enterosel (fıtıklaşmış ince bağırsak): Vajina üst duvar destek dokularının gevşemesi sonucu ince bağırsağın fıtıklaşmasıdır.
• Rahim sarkması (prolapsus uteri): Vajinanın üst kısmındaki bağların zayıflamasına bağlı olarak ortaya çıkan rahim sarkmasında rahmin düşmesi yanında vajinanın ön ve arka duvarının zayıflaması da görülür.
• Vajinal kaf prolapsusu: Rahim vajinanın üst kısmına destek sağlayan bir yapı olur rahmin alındığı histerektomi ameliyatı sonrası vajinal kaf prolapsusu görülebilir. Vajinal kaf prolapsusunda vajinanın duvarlarında da zayıflama görülebilir ve genelde Enterosel eşlik eder.

Vajinada iç dudaklar ve dış dudakların sarkması da gözlenebilir. Halk arasında dil sarkması olarak bilinen iç dudak sarkması genelde genetik faktörlere bağlı olarak ergenlikten sonra meydana gelebilir.

Vajina Sarkması Belirtileri Nelerdir?

Vajina sarkması belirtileri ayakta fazla kalındığı zaman ya da gün sonunda artış gösterir.

Genel olarak pelvis bölgesinde basınç hissi ile kendini gösteren vajina sarkmasında:

• En spesifik semptom olan splintingte dışkılama esnasında hastalar vajina dış dudakları ile anüs bölgesindeki alana basınç uygulama ihtiyacı hissederler.
• Bu hastalarda yatarak rahatlayan ve gün içinde artış gösteren yumurta üzerinde oturuyor hissi mevcuttur.
• Hastalarda yaygın olarak kabızlık, sert dışkılama, tam boşaltamama hissi ve elle boşaltma ihtiyacı mevcuttur.
• Kadınlarda sarkma sebebi ile ağrı basınç hissedilmesine bağlı olarak cinsel işlev bozukluğu meydana gelir. 
• Hastalarda fekal inkontinans adı verilen ve dışkılama ihtiyacının uygun olmayan yer ve zamanda gerçekleştirilmesi olan durum meydana gelir.
• Hastalarda defekasyon disfonksiyonu adı verilen ve dışkılama sırasındaki bozukluklarla giden durum ortaya çıkar.

Vajina Sarkması Nedenleri Nelerdir?

Vajina Sarkmasına zemin hazırlayan bazı faktörler mevcuttur.

• İleri yaş: Yaşlanma sonucu pelvik bölgesindeki kaslar ve bağların gevşemesi artar ve bunun sonucunda vajina sarkması meydana gelebilir.
• Çok doğum yapma: Kadınlarda vajina sarkması görülme ihtimali doğum sayısı arttıkça artmaktadır.
• Uzamış / Zorlu doğum: Zor geçen ve normalden uzun süren doğumlarda pelvik kaslar olması gerekenden fazla kasılır ve sonucunda fazlasıyla gevşer. Bunlar sonucunda vajina sarkması meydana gelebilir.
• Geçirilmiş ameliyatlar: Kolon cerrahileri olarak bilinen bağırsak ameliyatları, üriner cerrahiler denilen idrar yolu ameliyatları ve histerektomi denilen rahim ameliyatları esnasında pelvik kaslar hasarlanabilir ve vajina sarkması meydana gelebilir.
• Karın içi basıncı arttıran sebepler: Tuvalette uzun süre oturma, aşırı ıkınma ve devamlı kabızlığa bağlı olarak karın içi basıncı artar ve kasların gevşemesi sonucu vajina sarkması meydana gelir.
• Kronik öksürük: Sürekli olan öksürük de karın içi basıncını arttırarak vajina Sarkmasına neden olabilir.

Labial hipertrofi de denilen iç dudak sarkmasının sebepleri ise:

• Daha çok olarak genetik yatkınlığa bağlı olarak ortaya çıkar.
• Ergenlik döneminde salgılanmaya başlayan seks hormonları bazı kişilerde farklı etkiler ortaya çıkarabilir.
• Özellikle mantar enfeksiyonları ve akıntılara bağlı olarak ortaya çıkan kaşıntılar dudaklarda büyümeye sebep olabilir.
• Mastürbasyonların çok sık ve aşırı yapılması dudakların büyümesine sebep olabilir.
• İlerleyen yaş sebebi ile bağların gevşemesine ve yerçekimine bağlı olarak iç dudaklarda sarkma gözlenebilir.

Vajina Sarkması Teşhisi

Vajina sarkması şüphesi ile doktora başvuran hastalardan öncelikle detaylı bir hasta öyküsü alınmalı; doğum öyküsü, kaç doğum yaptığı, zorlu doğum yapıp yapmadığı, karın içi basınç  artışına neden olan kabızlık, kronik öksürük gibi durumlar varlığı ve geçirilmiş ameliyatlar sorgulanır. 

Çoğu durumda hasta öyküsü ve fizik muayene ile vajina sarkması tanısı konur. Fizik muayenede hastanın ıkınması istenerek pelvik kasların durumu gözlenir, pelvik muayene ile sarkan kısmın görüntülenmesi sağlanır. 

Görüntüleme yöntemleri önemlidir:

• Transanal USG: Ses dalgaları yardımı ile yapılan görüntüleme yöntemi ile pelvik kasların görüntülenmesi sağlanır. Ayrıca fistül, apse ve kitle varlığı araştırılır.
• Anorektal manometre: Pelvik kasların uzunluğu, pelvik taban kaslarının istirahat ve istemli sıkma esnasındaki kasılma gücü, kalın bağırsak ve makat arasındaki uyum ve rektumun genişleme kapasitesi ölçülür.
• Defekografi: Rektumu gösteren dinamik bir test olup organ sarkmasında değerlidir.
• MR Defekografi: Radyofrekans dalgaları ile yapılan ve radyasyonsuz bir görüntüleme yöntemi olup pelvik bölgenin değerlendirilmesi sağlanır.

Vajina Sarkması Tedavisi

Hastalarda şikayetler mevcut ise tedavi gerekir. Bazı hastalarda öne çıkan rahatsızlık kabızlık olabilir bu durumda öncelik kabızlığın tedavisidir. Gerekli durumda laksatif ilaçlar ve purgatif ilaçlar kullanılabilir.

Belirtileri çok ciddi olmayan hastalarda vajina sarkması egzersizleri olarak kegel egzersizleri önerilebilir. Kegel egzersizleri ile pelvik taban kaslarının güçlenmesi sağlanır.

Pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi için östrojen replasman tedavisi de uygulanabilir. Özellikle menopoza girmiş ve östrojen miktarı düşen hastalarda oldukça faydalı bir tedavi seçeneğidir.

Ameliyat olamayan sağlık durumu kötü ve gebe hastalarda vajina içerisine yerleştirilen ve peser halkası adı verilen bir âlet ile vajinanın sabitlenmesi sağlanır.

Ciddi şikayetleri olan hastalarda cerrahi tedavi gerekir.

Temel olarak uygulanan 2 cerrahi prosedür mevcuttur:

• Posterior kolporafi: Rektosel tedavisinde kullanılan bir yöntem olup vajina arka duvarının tamirini içerir.
• Sakrokolpopeksi ameliyatı: Gevşek olan ön ve arka vajina duvarının kuyruk sokumu kemiğine sabitlenmesi ile yapılan cerrahi müdahaledir.

İç dudak sarkması tedavisinde ise labioplasti ameliyatı yapılarak sarkan iç dudak kısımları kesilir.

Vajina Sarkması İlaçları

Vajina Sarkması olan hastada baskın belirti kabızlık ise bu hastalarda önce kabızlığın tedavi edilmesi gerekir. Bu amaçla laksatif ilaçlar ve purgatif ilaçlar kullanılır.

Laksatif ilaçlar dışkının yumuşamasını sağlayan ilaçlar olup bunlar arasında:

• Dokusat sodyum
• Dokusat potasyum
• Metil selüloz
• Agar
• Kepek

Sayılabilir.

Purgatif ilaçlar ise müshil olarak bilinen ve dışkının sulu halde kalmasını sağlayarak istem dışı hızlı boşalma sağlayan ilaçlar olup, bu ilaçlar arasında:

• Magnezyum tuzları
• Sodyum fosfat
• Gliserin
• Laktuloz
• Sorbitol
• Fenolftalein

Sayılır.

Vajina Sarkması Ameliyatı

Vajina Sarkmasında hastaların belirti ve şikâyetleri ciddi boyutlarda ise cerrahi tek seçenektir.

Vajina sarkmasında farklı cerrahi seçenekleri mevcuttur.

• Posterior kolporafi: Lokal anestezi altında yapılabilen ameliyatta vajinanın arka duvarından vajinanın üst kısmına kadar bir kesi yapılır. Vajina bölgesindeki cilt destekleyici tabakadan ayrılarak destekleyici tabakanın emilebilir dikişler ile tamiri sağlanır. Daha sonra vajina cildi de tekrar emilebilir dikişler ile onarılır.
• Sakrokolpopeksi ameliyatı: Histerektomi ameliyatı sonrası meydana gelen vajinal sarkmanın tedavisinde tercih edilen bir yöntemdir. Genel anestezi altında uygulanan sakrokolpopeksi ameliyatında, vajina önde mesane arkada rektumdan kurtarılır. Vajina mesh adı verilen yama ile kaplanır ve bu yama kuyruk sokumu kemiğine sabitlenir. Hastalar sakrokolpopeksi ameliyatından sonra 2 – 5 gün arasında taburcu olur.

İç dudak sarkmasının tedavisinde labioplasti ameliyatı uygulanır.

• Labioplasti ameliyatı: Genellikle bölgesel (lokal) anestezi ile uygulanan yöntemde hastanın durumu göz önüne alınarak genel anestezi de tercih edilebilir. Ameliyat ile iç dudakların sarkan kısımları kesilerek çıkartılır ayrıca dudaklarda meydana gelen siyah ya da kahverengi renk değişimleri de mevcut ise bunlar da giderilir.

Vajina Sarkmasına Ne İyi Gelir?

Vajina Sarkmasına en etkili yöntem kegel egzersizlerinin yapılmasıdır. Kegel egzersizleri, idrar boşaltma esnasında yapılır. İdrar yaparken 10’ a kadar sayılır ve pelvik kaslar kasılır.

Sonraki aşamada ise pelvik kaslar tamamen genişletilerek 10’ a kadar sayılır. Bu egzersizlerin gün içinde idrar yaparken 3 - 4 kere uygulanması vajina sarkmasının tedavisinde faydalıdır.

Vajina Sarkması Tedavi Edilmezse 

Vajina Sarkması çok belirti vermeyen hafif seyreden şekilde ise genelde tedaviye ihtiyaç duyulmaz. 

Ancak ileri evre vajina sarkmalarında vajinanın iç çamaşırına sürtünmesi ile ülserler meydana gelebilir ve kanamalar ortaya çıkar. 

Ülserlerin iltihaplanması ortaya çıkabilir. Bu sebeple vajina sarkmasının tedavi edilmesi önemlidir.

Hamilelikte Vajina Sarkması 

Hamilelik dönemi birçok fiziksel ve hormonal değişikliklerin meydana geldiği bir dönemdir. Hamilelikte salgılanan hormonlar pelvik taban kaslarının gevşemesine neden olabilir.

Kasların gevşemesi sonucunda özellikle çok doğum yapan anne adaylarında vajina sarkması sıklıkla ortaya çıkar. Hamilelik sürecini ve doğumu da kolaylaştıran Kegel egzersizleri yapılarak vajina sarkmasının tedavisi sağlanabilir.

Hafif semptomların varlığı durumunda kegel egzersizleri yeterli olabilirken, ciddi belirtiler gösteren vajina sarkması hastalarının tedavisi cerrahi ile olabilir. Anne adayları genelde anestezi ve cerrahinin bebeklerine zarar vermesinden çekindikleri için gebelik sürecinde cerrahi müdahaleye çok sıcak bakmazlar.

Cerrahi tedavi için doğum anı uygun bir seçenektir. Doğum sonrası uygun cerrahi prosedür seçilerek vajina sarkması tedavi edilir.

Vajina Sarkması için Hangi Doktora Gidilmeli? 

Özellikle belli bir sayı üzerinde doğum yapmış, ileri yaş, zorlu ve uzamış doğum öyküsü olan kadınlarda dışkılama sırasında zorlanma, yumurta üzerinde oturma hissi, cinsel işlev bozukluğu gibi şikayetler mevcut Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümünde kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulması gerekir.