Anizokori

Anizokori Hastalığı Nedir?

Normal ve sağlıklı bir insanda göz bebeğinin büyüklüğü her iki gözde aynıdır ve her iki göz birlikte eşit şekilde genişler veya daralır. Anizokori tıp dilinde aynı anda farklı boyutlarda olan göz bebeklerini ifade eder. 

Gözün renkli kısmına iris denir. Dairesel şekle sahip bir göz yapısıdır. Ortasında bulunan ve ışığın göze girmesine olanak tanıyan boş deliğe de göz bebeği denir. Aydınlık bir odada veya dışarıda olduğumuzda göz bebeklerimiz uyum sebebiyle genellikle daralıp küçülür; aksine karanlık bir odadayken göz bebeği göze daha fazla ışığın girmesine olanak tanımak için genellikle genişleyip büyür. 

Anizokori, göz bebeklerinin boyutları arasında 0,4 mm veya daha fazla fark olmasıyla tanımlanan yaygın bir durumdur. 

Nüfusun yaklaşık beşte biri anizokori hastalığına sahiptir. Göz bebekleri arasındaki boyut farkı günden güne artabilir veya azalabilir.

Bir kişinin göz bebekleri birdenbire farklı boyutlarda olduğu fark edilirse hemen tıbbi bir yardım almalısınız. Her zaman tehlikeli olmasa da ani bir değişiklik ciddi ve tehlikeli tıbbi durumlara işaret olabilir.

Göz bebekleri arasındaki boyut farkı bir travmadan kaynaklanan yaralanmadan sonra veya başka belirti ve şikayetlerden sonra ortaya çıkarsa tıbbi yardım almak özellikle önemlidir çünkü geri dönülmez kalıcı hasarlar meydana gelebilir. 

Anizokori Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Anizokori durumu meydana geldiğinde durumun ciddiyetine bağlı olarak bazen hasta kendi aynaya baktığında bu büyüklük farkını anlayabilir. Bununla birlikte çok ileri anizokorisi olmayan kişilerde ise bu durum anlaşılamayabilir. Bazen ise dışarıdan çıplak gözle bakan bir yakınınız bu durumu fark edebilir.

Anizokori hastalığının altında yatan nedene bağlı olarak, başka belirti ve şikayetler de yaşıyor olabilirsiniz. 

Bu belirti ve şikayetler:

• Bulanık görme: Görme duyunuzda yaşadığınız bu şikâyet canlıları veya nesneleri bulanık şekilde görmeniz anlamına gelir.
• Çift görme: Görüş açınızdaki nesneleri veya canlıları olduğundan fazla şekilde iki veya daha fazla sayıda görmeniz anlamına gelir. Bu genellikle anizokori durumunda şikayet edilen bir belirtidir.
• Görme kaybı: Yine görme duyunuzda yaşadığınız bu şikâyet birkaç saniye ile birkaç gün arasında değişebilen aralıkta görme alanının tamamı olabileceği gibi sadece bir kısmında da meydana gelebilen görüş kayıplarına yol açar.
• Baş ağrısı: Baş bölgesinin belli bir kısmında meydana gelen zonklayıcı veya sıkıştırıcı şekilde etkileyen bu rahatsızlık yavaş yavaş veya aniden belirerek birkaç saat veya birkaç gün boyunca sürebilir. 
• Yüksek ateş: Vücut sıcaklığının normal sıcaklık değerlerinin üzerine çıkması olarak tanımlanan bu rahatsızlık halsizlik ve üşüme gibi yan etkileri de ortaya çıkarabilir. Bu halsizlik ve üşüme ile beraber titreme de görülür. Titreme genellikle vücudun kasları aracılığıyla kendini ısıtmasını sağlayan bir adaptasyon sürecidir. 
• Mide bulantısı: Anizokori hastalığının belirtileri arasında yer alan bu durum mide bölgesinde huzursuzluk verici ve rahatsız edici bir duygudur.
• Boyun tutulması: Yine anizokori hastalığının belirtileri arasında yer alan bu durum başı bir yöne doğru hareket ettirirken ağrı ve zorluk yaşanması olarak tanımlanabilir.  

Anizokori Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Dört ana anizokori türü vardır. Bu türlerin bu şekilde sınıflandırılmasına sebep olan türü meydana getiren nedenlerden kaynaklanır. Bu nedenlere bağlı olarak türlerin isimlendirilmesi de yapılabilir.

Anizokori türleri:

Basit Anizokori

Temel anizokori veya fizyolojik anizokori olarak da adlandırılan basit anizokori, en yaygın anizokori türüdür. Nüfusun yaklaşık beşte birini etkileyen iyi huylu (zararsız) bir durumdur. 

Basit anizokoride, göz bebeği boyutundaki fark genellikle 1 milimetre (mm) veya daha azdır ve her iki göz bebeği de normal olarak ışığa tepki verir. Basit anizokorinin varlığı cinsiyet, yaş veya göz renginden etkilenmiş gibi görünmemektedir. 

Basit anizokorinin kesin nedeni bilinmemektedir. Aralıklı veya sürekli olabilir ve bazen kendiliğinden geçer.

Patolojik Anizokori

Patolojik anizokori, altında yatan bir durum veya hastalık nedeniyle oluşan anizokori hastalığı çeşididir.

Patolojik anizokori türüne ait örnekler aşağıdaki gibidir:

Iritis: İrit, bir üveit şeklidir (gözün iltihaplı bir hastalığı). Akut irit, göz kızarıklığı ve ağrısı, fotofobi (ışığa tolerans gösterememe), gözün ön odasındaki iltihaplı hücreler ve etkilenen gözün göz bebeğinin daralması anizokoriye neden olur.

İritisin göz enfeksiyonu, altta yatan iltihabi hastalıklar ve travma gibi birçok nedeni vardır. Göz doktorunuz, durumun altında yatan nedeni belirler ve kontrol ederken iritisin sebep olduğu belirti ve şikayetleri uygun tedavi planlaması ile iyileştirebilir. 

Bazı durumlarda, iritis başarılı bir şekilde tedavi edildikten sonra iritis kaynaklı anizokori kalabilir.

Horner sendromu: Belirti ve şikayetler kişiden kişiye değişebilse de Horner sendromlu çoğu insanda şu üç belirti vardır: 

• Pitozis ( göz kapağı düşüklüğü )
• Miyozis (göz bebeğinin daralması, anizokoriye neden olması)
• Yüz anhidrozu (göz çevresinde meydana gelen ter bezlerinin kaybı)

Horner sendromu, göz bebeğinin az ve düşük ışıkta ne kadar hızlı genişleyip büyüdüğü ile basit anizokoriden de ayırt edilebilir. Sağlıklı bir insanın sahip olduğu göz bebekleri (boyut olarak tamamen aynı olmayan göz bebekleri de dahil) karanlık bir ortama geçişte yaklaşık olarak beş saniye içinde genişler ve büyür. Horner sendromundan dolayı zarar gören göz bebeğinin karanlık bir odada genişlemesi ise ortalama olarak 10-20 saniye arasında bir sürede meydana gelmektedir.

Horner sendromu genel olarak omurilik zedelenmesi, tümör ve inme gibi yaşanılan hastalıklardan meydana gelmektedir. Ancak bazı durumlarda ise oluşumu spontan gelişir. 

Adie'nin tonik göz bebeği: Adie'nin tonik göz bebeği, gözbebeğini daraltan gözdeki kasları kontrol eden sinir liflerine verilen hasarın neden olduğu genişlemiş bir göz bebeğidir. Etkilenen göz bebeğinde ışığa kötü tepki verir. Adie'nin tonik göz bebeği esas olarak 20 ila 40 yaş arasındaki kadınlarda görülür ve vakaların % 80'inde yalnızca bir göz etkilenir. Yaşanılan çoğu durumda ise Adie'nin tonik göz bebeğinin nedeni bilinememektedir. Bu rahatsızlığa yakalanan kişilerde anizokori gerçekleşir. 

Üçüncü sinir felci: Okülomotor sinir olarak da adlandırılan üçüncü kraniyal sinir, gözlerin ve göz kapaklarının hareketlerini kontrol eden birkaç kası kontrol eder ve ayrıca göz bebeği boyutunu kontrol eden bir kası etkiler. Okülomotor sinirin felci etkilenen gözün genişlemiş bir göz bebeğine sahip olmasına neden olarak anizokoriye neden olur. 

Anizokoriye ek olarak, üçüncü sinir felci sıklıkla pitozise (sarkık göz kapağı), etkilenen gözde “aşağı ve dışa doğru” bir yanlış hizalamaya ve akomodasyon kaybına (yakındaki nesnelere odaklanma yeteneği) neden olur.

Üçüncü sinir felcinin nedenleri arasında anevrizma, tümör veya beyin kanaması nedeniyle sinir üzerindeki baskı yer alır. Çocuklarda okülomotor sinir felcinin nedenleri migren ve menenjit gibi ciddi enfeksiyonları içerebilir. Eğer gerekli tedaviler yapılmazsa bu felç geri döndürülemeyen kalıcı sorunlara yol açabilir. 

Mekanik Anizokori

Mekanik anizokori, irisin veya onun destekleyici yapılarının hasar görmesi sonucu meydana gelen anizokori hastalığı çeşididir. Bu tür anizokorinin nedenleri arasında göz travması, göz ameliyatının komplikasyonları (katarakt ameliyatı dahil), primer açı kapanması glokomu (göz odacıkları arasındaki basınç farkı) ve iritis veya üveit gibi iltihaplı durumlar yer alır. 

İrisin yapısındaki konjenital (doğuştan) anomaliler de mekanik anizokorinin bir nedeni olarak kabul edilebilir. Örnekler şunları içerir:

• Aniridia (bir gözün irisinin tamamen veya kısmen yokluğu)
• Kolobom (iriste doğumda mevcut olan ve göz bebeğine belirgin bir "anahtar deliği" veya "kedi gözü" görünümü veren bir açıklık)
• Ektopikgöz bebeği (göz bebeğinin yer değiştirmesine ve lensin çıkmasına neden olan kalıtsal bir durum)

Göz içindeki tümörler ayrıca mekanik anizokoriye de neden olabilir. 

Farmakolojik Anizokori

Farmakolojik anizokori tıp dilinde herhangi bir ilacın yan etkisi olarak ortaya çıkan anizokori hastalığı çeşididir.

Bu anizokori türünün gelişmesine sebep olan bir ilaç grubu vardır. Bu ilaç grubu seratonin adı verilen beyindeki bazı sinir yollarının uyarılmasını sağlayan seratonin nörotransmitterinin geri alınmasını engeller. Bu ilaçlar seratonin geri alım inhibitörleridir. SSRI olarak kısaltılır.   

Kemoterapiden kaynaklanan baş ağrısı ve mide bulantısını tedavi etmek için kullanılan transdermal skopolamin (deri altına uygulanan bir ilaç) ilacının da anizokoriye neden olma potansiyeline sahip olduğu gösterilmiştir. 

Bazı glokom göz damlası ilaçları, özellikle tek gözde glokomu tedavi etmek için kullanılıyorsa anizokoriye de neden olabilir. Belirlenen örnekler arasında, tedavi edilen gözde daha küçük bir göz bebeğine neden olabilen pilokarpin ve tedavi edilen gözde daha büyük bir göz bebeğine neden olabilen brimonidin ve apraklonidin bulunur. Bu ilaçların anizokoriye sebep olduğu rapor edilmiştir.    

Anizokori Hastalığı Teşhisi

Göz bebeklerinizin boyutlarının eşit olmadığını fark ederseniz, hemen bir doktora görünmeniz gereklidir. Sorunun nedenlerinden bazıları yaşamı tehdit edici olduğundan hızlı tanı konması önemlidir.

Anizokorinin ilk ne zaman fark edildiği, parlak veya loş aydınlatmada daha belirgin olup olmadığı ve ilişkili olabilecek önceki bir olayın olup olmadığı gibi bazı özellikler, altta yatan nedeni belirlemeye yardımcı olacaktır.  

Bir göz doktoru tarafından tam bir göz muayenesi yapılır ve görme, göz kapağı pozisyonu, gözlerin nasıl hareket ettiği, gözlerin ön veya arka kısımlarının sağlığı (diğer şeylerin yanı sıra) değerlendirilir.  

Doktor, göz bebeklerinin büyüklüğünü ve parlak veya loş ışığa nasıl tepki verdiklerini değerlendirecektir. Değerlendirmeye bağlı olarak, doktor göz damlalarıyla ek testler yapmak veya laboratuvar ve radyolojik test yapmayı isteyebilir. 

Anizokorinin değerlendirilmesinde en önemli kısımlardan birisi, hangi göz bebeğinin anormal olduğunun belirlenmesidir. Göz bebekleri arasındaki boyut farkı karanlıkta artarsa, daha küçük (miyotik) göz bebeği iyi genişlemiyor olabilir ve anormal olan olabilir. Tersine, parlak ışıklandırmada göz bebeği boyutundaki fark artarsa, daha büyük olan (midriyatik) göz bebeği anormal olabilir çünkü normal olarak daralamaz.  

Göz bebeklerinizin ışıktaki değişikliklere nasıl tepki verdiğine bakmak, bu sorunun mevcut olup olmadığını belirlemek için genellikle yeterlidir. Doktorlar daha sonra altta yatan nedeni bulmak için birden fazla test yapabilir. 

Olası neden hemen anlaşılamıyorsa, genellikle kan tahlili yapılır. Doktor genellikle bir kandaki enfeksiyon belirteçlerini kontrol ederek ve tam kan sayımı yaparak işe başlar. Bu iki test, genel sağlık hakkında önemli bilgiler sunar. Ayrıca menenjite, diğer enfeksiyon türlerine veya vücudun herhangi bir yerinde kanamaya işaret edebilirler.

Beyin tümörü gibi yaralanmaları veya anormallikleri aramak için görüntüleme testleri yapılabilir.  

Bu testler aşağıdaki gibi olabilir:

• Normal anatominin bir görünüşünü alabilmek için başın bilgisayarlı tomografik taraması
• Tümör gibi sorunları aramak için boyun röntgen grafi değerlendirmesi
• Beyin ve kafatasına daha ayrıntılı bir bakış için başın manyetik rezonans görüntüleme taraması

Nöbet veya benzeri sorunlardan şüpheleniliyorsa, doktor bir elektroensefalogram (EEG) tetkiki isteyebilir. Bu testin amacı beynin elektriksel aktivitesini ölçmektir. Glokomunuz varsa, doktor tonometri testi yaptırmanızı önerebilir.

Görüntüleme ve kan testi kesin bir tanı sağlamadığında, doktor lomber ponksiyonu düşünebilir. Lomber ponksiyon, hasta yan yatırılarak bel omurları arasından bir iğne yardımıyla beyin omurilik sıvısından örnek alınılan bir yöntemdir.  Doktorlar daha sonra bu sıvıyı enfeksiyon, nörolojik bozukluklar, omuriliği ve beyni etkileyen diğer sorunları aramak için laboratuvara gönderir. Ek olarak, test beyin omurilik sıvısı içindeki basıncı da ölçebilir.

Anizokori Hastalığı Tedavisi

Bu durumu tedavi etmek çoğunlukla altta yatan nedene bağlı olarak yapılır. Örneğin, bir nöbet düzensiz göz bebeği rahatsızlığına neden olduysa, nöbetleri kontrol etmek için bir tedavi rejimi uygulanacaktır. 

Anizokorinin kendisi için tedavi genellikle gerekli değildir . Bununla birlikte, çift odaklı gözlükler veya okuma gözlükleri anizokori hastalığında sık kullanılan bir tedavi yöntemidir. 

Bu durumun iyi huylu vakalarında, bir doktor fotokromik lensler önerebilir. Bunlar, güneş ışığına çıktığınızda otomatik olarak kararan gözlük camlarıdır. Bu, ışık hassasiyetini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca yüksek enerjili mavi ışıktan ve güneşin ultraviyole ışınlarından bir miktar koruma sağlarlar.

Anizokori Hastalığı Tedavi Edilmezse

Anizokori durumu izole olarak değerlendirildiğinde çok tehlikeli olarak görülmese de altta yatan bir başka rahatsızlığın varlığı göz ardı edilirse bu durum ciddi komplikasyonlara yol açabilir. 

Bu komplikasyonlar:

• Bir hastada akut başlangıçlı anizokori gelişirse acil bir durum olarak kabul edilmelidir. Bu vakalar, okülomotor sinir felcine neden olan beyin kitlesi lezyonlarına bağlı olabilir. Beyin kitlesi tedavi edilmediğinde hastanın ölüme kadar gideceği tablolara yol açabilir.  
• Konsantrasyon kaybı, zihinsel aktivitenin azalması, şiddetli baş ağrısı veya diğer nörolojik belirtilerin varlığında anizokori, nöroşirürji ile ilgili acil bir durumu önceden uyarabilir. Altta yatan durum tedavi edilmediği takdirde anizokori ile birlikte bu durumlar da görülür.  
• Bir kanama, tümör veya başka bir intrakraniyal (kafatası içerisindeki) kitlenin, üçüncü kraniyal sinirin sıkıştırılacağı bir boyuta ulaşacak şekilde büyümesi farklı komplikasyonlara neden olabilir. Bu kitle basısı engellenmediği takdirde kalıcı görme bozuklukları meydana gelir.  

Anizokori Hastalığı Ameliyatı 

Doktorunuz anizokorinin sebebi olarak enfeksiyon bulgusuna denk geldiyse, antibiyotik veya antiviral göz damlaları vererek hastalığınızı takip altında tutabilir. Ancak vücudunuzun bazı bölgelerinde, en önemlisi de beyinde tümör oluşumu gerçekleşmişse cerrahi müdahale seçeneği akla gelebilir. Beyin tümörlerinin tedavisinde uygulanacak tedavi yöntemleri arasında kemoterapi veya radyasyon tedavisi de bulunur. Ameliyattan önce veya ameliyattan sonra bu tedavi yöntemlerine başvurulabilir.  

Kraniyotomi ile tümör çıkarılması: Bir beyin tümörünü çıkarmak için, bir beyin cerrahı kafatasında bir delik açar. Bu operasyona kraniyotomi denir. Mümkün olduğunda cerrah tüm tümörü çıkarmaya çalışır. Tümör hayati beyin dokusuna zarar vermeden tamamen çıkarılamazsa doktorlar mümkün olduğunca tümörün çoğunu çıkarabilir. Kısmi çıkarma, beyin üzerindeki baskıyı azaltarak semptomları hafifletmeye yardımcı olur ve radyasyon tedavisi veya kemoterapi ile tedavi edilecek tümör miktarını azaltır. Bu tedavi sonrasında bazı kişilerde anizokori durumunun da düzeldiği rapor edilmiştir.  

Çocuklarda ve Bebeklerde Anizokori Hastalığı

Anizokori hastalığı çocuklarda ve bebeklerde sık görülen bir durumdur. Bu hastaların çoğu fizyolojik anizokori tanısı alır ve daha fazla değerlendirmeye ihtiyaç duymadan koruma amacıyla olarak takip edilir.

Bununla birlikte, anizokorili bir çocuğun ayırıcı tanısında en çok endişe verici durum, gözde sinir sistemi kontrolünün kaybı olan Horner sendromudur (okülo-sempatik felç). 

Horner sendromu, beyin, boyun ve üst göğüste bulunan sempatik sinirlerdeki bir sorundan kaynaklanır. Bu konumların herhangi birinde sinirlerin hasar görmesi Horner sendromuna neden olabilir. Horner sendromu doğumdan itibaren ve edinilmiş vakalar olarak ikiye ayrılabilir.  

Konjenital Horner, doğum sırasındaki boyun travmasından kaynaklanabilir ve aynı tarafta brakiyal pleksus (kolu kontrol eden sinirler) yaralanması (Klumpke felci) ile ilişkili olarak görülebilir. Çoğunlukla konjenital Horner hastalığının belirgin bir nedeni yoktur. Görülen vakalar boyun travması, boyun ameliyatı veya göğüs, boyun veya beyindeki bir anormalliğe bağlı olabilir. Çocuklarda Horner sendromuna, vücudun diğer bölgelerinde ortaya çıkabilen ve göz bebeğini kontrol etmede rol alan sempatik sinirleri etkileyecek şekilde yayılan nöroblastoma adı verilen bir tümör neden olabilir. 

Klinik bulgular Horner sendromunun teşhisine işaret ettiğinde, ek testler gerekli olabilir. Göz doktorunun, göz bebeklerinin belirli göz damlalarına verdiği yanıta dayanarak, Horner sendromunun teşhisini doğrulamak için kullanabileceği farmakolojik testler vardır. Horner sendromu bir çocukta veya bir bebekte teşhis edildiğinde doktor karın, göğüs, boyun veya beyindeki nöroblastoma veya diğer anormalliklerin kanıtlarını aramaya yardımcı olmak için radyolojik çalışmalar veya idrar testleri dahil ek testler isteyebilir. 

Anizokori Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirti ve şikayetlere sahip olan kişilerin bir göz hastalıkları uzmanı ile görüşmesi gereklidir. Göz hastalıkları uzmanı anizokori durumunun başka bir sendromdan veya bir ilaç kullanımından olduğunu düşünüyorsa sizi bir iç hastalıkları uzmanına veya ilacı yazan doktora doz ayarlaması için yönlendirebilir.  

Bu belirti ve şikayetler:

Son günlerde veya aniden meydana gelen görme kaybı, çift görme veya bulanık gibi görüş problemleri anizokori sebebiyle meydana geliyor olabilir. Bu kişilerin bir göz hastalıkları uzmanı ile görüşmesi gereklidir. 

Baş ağrısı, mide bulantısı ve ateşle birlikte gelen görme problemleri anizokori ve altında yatan bir rahatsızlık ile ilişkili olabilir. Bu dört belirtinin bir arada görülmesi ciddi bir durumun uyarıcısı olmalıdır ve bir doktor kontrolü gerektirir.