Miyozis

Miyozis Nedir?

Miyozis, göz bebeğinin (pupil) küçülmesi veya aşırı daralması demektir. Göz bebeği gözün iris (göze renk veren tabaka) kısmında ortasında bulunan bir boşluktur. Işığı dışarıdan alıp görmeyi sağlayan retina tabakası üzerine düşmesini sağlar. Göz bebeği, gözün içinde yansıyan ışık saçılmalarının dar göz bebeğinden geri çıkmaması veya gelen ışığın göz içi dokular tarafından direkt olarak soğurulması nedeniyle dışarıdan siyah olarak görülür. Göz bebeğinin boyutunu değiştirmek için gözün renkli kısmı olan ‘iris’ açılır ve kapanır. Miyozis diğer adlarıyla ‘pinpoint pupil’ veya ‘nokta pupil’ olarak da bilinir. Miyozis her iki gözde de meydana gelebilir veya sadece bir gözü de etkileyebilir (anizokori). Göz bebeklerin aşırı olarak genişlemesine ise miydriasis denir.

Miyozisin birçok sebebi olabilir. Bu semptomlar beyin veya sinir sisteminin etkilendiği olaylar sonucu ortaya çıkar. Ayrıca birçok kimyasal ajan veya ilaç tarafından tetiklenebilir. Eroin, morfin, metadon ve fentanil gibi bağımlılık yapan opioid grubu denilen maddeler de miyozise neden olabilir. Daralmış veya genişlemiş göz bebekleri doktorlar tarafından birçok durumun teşhisine yardımcı olur. 

Miyozis Belirtileri Nelerdir?

Miyozis, çeşitli hastalıklar veya durumlar tarafından tetiklenebildiğinden dolayı eşlik eden birçok semptom vardır ve altta yatan hastalığa göre farklılık göstermektedir. Genelde eşlik eden semptomlar görme bulanıklığı, gözlerde ağrı, baş ağrısı veya baş dönmesi olabilir.

• Organofosfat zehirlenmesi: Tarım ve böcek ilaçlarında bulunan bu maddenin zehirlenmesi sonucu miyozis, tükürük salgısında artış, bulantı ve kusma, şiddetli kas kasılmaları, kalp atış hızının aşırı artması ve şok tablosu gibi tehlikeli boyutlara ulaşabilir.
• Opioid maddelerin aşırı doz olarak alınması: Opioidler vücutta morfin benzeri etki gösteren maddelerdir. Miyozise ek olarak ciltte solukluk, kalp atışının zayıflaması, nefes alıp verme sıklığında azalma, dudaklarda ve uç ekstremitelerde morarma görülebilir.
• Eroin kullanımı: Eroin vücutta olan temel fonksiyonların yavaşlamasına neden olur. Oluşan miyozis ‘nokta pupil’ şeklinde belirtilir. Gözler kırmızıdır ve uyaranlara karşı tepki azalmıştır. Kendine zarar verme, konuşmada zorluk ve intihar düşünceleri gibi önemli bulgular eşlik eder.
• Küme baş ağrıları: Küme baş ağrısı şakak veya alın bölgesinde, göz üstünde veya etrafında çok şiddetli ağrı üretir. Ağrı başın sadece bir tarafında oluşur ve  küme baş ağrısının kronik (uzun süreli) veya epizodik (aralıklı) olmasına bağlı olarak farklı zamanlarda tekrar eder. Miyozis, küme baş ağrısında görülen en yaygın semptomlardan biridir. Küme baş ağrısında miyozise eşlik eden diğer semptomlar; göz kızarıklığı, burun akıntısı, ışığa veya sese aşırı hassasiyet, saldırgan ve sinirli hal, ruh hali değişimleri, bilinç bulanıklıkları ve kafa karışması, göz kapaklarında düşme olabilir. 
• Horner sendromu: Horner sendromu, beyinle yüz ve gözü bağlayan sinirlerin hasar görmesinden kaynaklanan semptomlar sonucu oluşur. Miyozis, yüzün bir tarafında göz kapağının düşmesi (pitozis), aynı tarafta terleme bozukluğu (anhidrozis), göz küresinin göz çukuruna doğru çökmesi (enoftalmus) tipik olarak görülen semptomlardır. Horner sendromu bazen felç, beyin tümörü, omurilik yaralanması sonucu oluşabilir.
• İntrakraniyal kanama ve beyin sapı felci: Her iki göz bebeğinde oluşan miyozis, kafa içi kanamanın veya beyin sapı ( özellikle pons kanaması) felcinin ortak bir semptomudur. Bu kanama veya felç, beyin sapına giden bir atardamar veya oluşan bir tıkanma yüzünden kan akışı kesildiğinde meydana gelir. Miyozise eşlik eden diğer semptomlar baş dönmesi ve vücudun her iki tarafında güçsüzlük olabilir. Bazen nöbetler, sarsılmalar ve titremeler, ani bilinç kaybı, konuşma bozukluğu da ortaya çıkabilir.
• İris iltihabı (iridosiklit): Göz bebeği boyutu küçülmesi (miyozis), gözün renkli kısmı olan irisin iltihaplanmasının bir belirtisi olabilir. İris iltihabı iridosiklit veya üveit olarak adlandırılabilir. İris iltihabının HIV virüsü, tüberküloz, sedef hastalığı, zona (herpes zoster virüsü sonucu oluşan hastalık), romatizmal eklem hasarı gibi birçok nedeni olabilir. Görme bozukluğu, gözlerde kızarıklık ve ağrı, ışık gibi uyaranlara aşırı hassasiyet görülebilir.
• Nörosifiliz: Sifiliz (frengi) treponema pallidum adı verilen bir bakteri ile cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır. Tedavi edilmemiş bir sifiliz enfeksiyonu beyin bölgesini tutarsa buna nörosifiliz denir. Sifiliz herhangi bir aşamasında beyni tutabilir. Enfeksiyon genelde orta beyin bölgesini etkileyebilir ve Argyll Robertson göz bebeği adı verilen bir miyozise neden olabilir. Argyll Robertson'da göz bebeği küçüktür ve ışığa maruz kaldıklarında daha fazla kasılamazlar. Ancak, yakındaki bir nesneye odaklanırken göz bebeği kasılır.
• Lyme hastalığı: Lyme hastalığı, keneler yoluyla taşınan bir bakteri enfeksiyonu sonucunda oluşur. Genital döküntü, ateş, titreme, yorgunluk, vücut ağrıları, baş ağrıları görülebilir. Ayrıca tedavi edilmeyen lyme hastalığı sifiliz gibi sinir sisteminde semptomlara yol açabilir. Enfeksiyon sinir sisteminde bulunan üçüncü kraniyal siniri (oculomotor sinir) etkilediği zaman miyozise ve Argyll Robertson göz bebeğine sebep olabilir.

Miyozis Nedenleri Nelerdir?

Göz bebeği boyutu iris dilatörü (genişleten) ve iris sfinkteri (büzen) denilen iki  kas tarafından kontrol edilir. Genellikle miyozis veya göz bebeğinin kasılması durumu, iris sfinkter kaslarındaki veya onları kontrol eden sinirlerdeki oluşan bir sorundan kaynaklanır. İris sfinkter kasları, beynin merkezine yakın bir yerden çıkan parasempatik veya istemsiz kontrol edilen sinirler tarafından kontrol edilmektedir. Göze ulaşmak için kontrol eden bu sinirler, okülomotor sinir olarak da adlandırılan üçüncü kraniyal sinirden geçer. Bu sinirleri veya beynin içinden geçtikleri yolları etkileyen herhangi bir hastalık, kimyasal madde veya ilaç miyozise neden olabilir.

Miyozisi ortaya çıkarabilecek hastalıklar ya da durumlar:

• Küme baş ağrıları
• Horner sendromu
• Multiple skleroz (MS)
• Ameliyat veya kaza sebebiyle göz merceğinin kaybı
• İris iltihabı (iridosiklit, üveit)
• Lyme hastalığı
• İntrakraniyal kanama ve beyin sapı felci
• Nörosifiliz

Miyozise neden olabilecek ilaç, kimyasallar veya opioidlerden bazıları:

• Kodein, metadon, fentanil, eroin, morfin
• Tütün ürünleri ve diğer nikotin içeren maddeler
• Melek tozu veya fensiklidin ismi verilen zihin değiştirmek için kullanılan ilaçlar
• Birçok böcek ilacı, herbisit ve sinir ajanında bulunan organofosfatlar
• Asetilkolin, karbakol ve metakolin dahil olmak üzere parasempatik sinir sistemini uyarmak için kullanılan kolinerjik ilaçlar
• Glokom tedavisinde kullanılan pilokarpin şeklinde göz damlaları
• Yüksek tansiyon, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, ani ilaç kesilmesi ve menopoz dolayısıyla sıcak basmalarını tedavi etmek için kullanılan klonidin ilacı
• Risperidon, haloperidol ve olanzapin dahil olmak üzere ikinci nesil veya atipik antipsikotikler
• Proklorperazin, klorpromazin ve flufenazin dahil olmak üzere şizofreniyi tedavi etmek için kullanılan fenotiyazin tipi antipsikotikler

Hem yeni doğmuş bebekler hem de yaşlı yetişkinler küçük göz bebeklere sahip olabilir. Yeni doğmuş bir bebeğin ilk iki haftaya kadar küçük göz bebeklerinin küçük olması genellikle normaldir.

Yaşlandıkça, göz bebekleri küçülme eğilimindedir. Bu genellikle irisi genişletmekle görevli olan kasların yaşlandıkça zayıflamasından kaynaklanır.

Miyozis Teşhisi

Miyozis tek başına bir hastalık değildir. Diğer hastalıkların bir bulgusu olarak ortaya çıkar. Bu nedenle vücutta oluşan diğer semptomlarla birlikte değerlendirilir.

Doktor bir ışık kaynağı ile gözleri muayene eder. Doğal ışıkta veya dışarıda zaten göz bebekleri daralmaya eğilimli olduğu için loş bir ışıkta muayene etmek daha doğrudur. Miyozis göz bebeğinin yaklaşık olarak 2 milimetreden küçük olması olarak tanımlanır ve yaklaşık olarak bu değer göz aşinalığı ile bakılır.

• Fizik muayene sırasında dikkat edilen bazı noktalar vardır. 

Işık ile test edildiğinde göz bebeğinin boyutu değişiyor mu? 

Tek göz bebeği mi etkilenmiş yoksa ki göz bebeği mi etkilenmiş? 

Göz bebeği boyutu yaklaşan bir cisme de reaksiyon veriyor mu?

Göz bebeğinin ışığa yanıt verme süresi ne kadar sürüyor? 

• Bu şekilde bir fizik muayene yapıldıktan sonra hastanın genel durumu kontrol edilir. Bilinen bir hastalığı olup olmadığı sorgulanır. Kapsamlı bir nörolojik muayene yapılır. Bilinci durumu, bulunduğu ortama koopere olup olmaması, baş ağrısı, bulantı kusma, güç kaybı denge bozuklukları, ışığa hassasiyet gibi birçok durum sorgulanır. Böylece ortaya çıkan miyozisin neye bağlı oluştuğu araştırılır.
• Birçok ilaç grubu miyozise sebep olduğu için hastanın kullandığı ilaçlar sorgulanır. 

Araştırmak için daha ileri tetkiklere başvurulabilir. 

• Kan tahlili, tükürük örneği ve idrar tahlili ile vücutta bulunan herhangi bir ilaç, kimyasal, eroin, metadon gibi opioid türevi maddelerin varlığı kontrol edilir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile beyin ve sinir sisteminde oluşmuş ve miyozise neden olmuş kanama, tıkanıklık ve felç gibi durumların teşhis edilir.

Miyozis Tedavisi

Miyozis oluşmasına neden olan hastalık teşhis edildikten sonra tedavi süreci başlar.

Miyozis yüksek tansiyon, glokom ilaçları veya antipsikotik gibi diğer ilaçların sonucu oluşmuş ise doktor ile görüşme sonucu bu yan etkiyi daha az yapabilecek diğer ilaçlara başvurulabilir.

Fentanil, eroin, metadon gibi opioid türevi maddeler sonucu oluşmuş ise bu maddeler uygun antidot tedavi (panzehir) verilir. Acil tıbbi yardımdan sonra bağımlılık tedavi desteği hastaya sağlanabilir. Opioid sonucu oluşmamış ise organofosfat zehirlenmesinden şüphenilir ve acil şartlarda organofosfata uygun antidot tedavi başlanır. 

Akut (aniden) oluşan küme baş ağrıları, oksijen desteği ve ilaç tedavisi ile tedavi edilir. Daha sonra oluşabilecek ağrılar için önleyici olarak ilaç tedavisi tavsiye edilir.

Beyin sapı (pons bölgesi) felç ve kanamaları tespit edilmiş ise hastanın hayati fonksiyonları kontrol edilip stabilize hale getirildikten sonra uygun ise ilaç veya cerrahi tedavi uygulanır.

Horner sendromu oluşmuş ise özel bir tedavisi yoktur. Altında yatan hastalık bulunur ve mümkün olan tedavi yapılır.

Sifiliz hastalığı için ilaç tedavisi uygulanır ancak bazı beyin hasarları geri dönüşsüzdür.

Lyme hastalığı erken dönemde teşhis edilirse 30 günlük gibi uzun süreli bir antibiyotik tedavisi uygulanır. İleri dönemde tespitinde ise ilaç tedavisinin yararı tartışmalıdır. 

Miyozis Tedavi Edilmezse

Miyozis, çok ciddi hastalıkların bir bulgusu olabilir. Özellikle acil durumlarda bir ışık yardımıyla yapılan önemli bir muayenedir. Bu nedenle altında yatan sebep iyi araştırılmalıdır. Bir beyin kanması meydana geliyorsa müdahale edilmediği zaman beyin fonksiyonları geri kalabilir ve organlarda, vücut uzuvlarında kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Bir madde veya ilaçtan dolayı zehirlenme olduğunda antidot (panzehir) uygulaması yapılmaz ise ölümcül sonuçlar ortaya çıkabilir. 

Miyozise Ne İyi Gelir?

Miyozis oluşmasına neden olan durum bir bağımlılık ise hasta daha sonra terapiye yönlendirilmelidir. Bağımlılık tedavi desteği ile kişinin ihtiyaç duyduğu zararlı maddelerden kişi uzaklaştırılmalıdır. Bunun yanında psikoterapi, bilişsel davranışsal terapi, destek grupları gibi alanlar hastanın kendini daha iyi hissetmesine ve bağımlılığının üstesinden gelmesine yardımcı olacaktır. 

Miyozis İlaçları

İlaç kullanımı kesinlikle hekim kontrolünde olmalıdır. Hekimden bağımsız olarak ilaç dozu artırıp azaltılmamalı veya ilaçlar aniden kesilmemelidir.

Opioid alınması sonucu oluşan miyozis için naloksan antidotu (panzehir) kullanılır.

Organofosfat zehirlenmesi sonucu pralidoksim antidotu kullanılır.

Akut olarak (aniden) oluşan küme baş ağrıları, oksijen inhalasyonu, ergotamin, triptanlar ve topikal lidokain burun damlaları ile tedavi edilir. Daha sonraki dönemlerde baş ağrılarının oluşmasını önlemek amacıyla kortikosteroidler (prednizon), tansiyon ilacı olarak verapamil kullanılabilir.

Sifiliz hastalığında benzatin penisilin önerilir.

Miyozis Ameliyatı

Beyin sapı felçlerinden kan akışını bozan bir tıkanıklık, kitle veya kanama tespit edilebilir. Bölgeye cerrahi yöntemlerle girişimin uygun olup olmadığına bakılır. Eğer cerrahi tedaviye uygun ise ‘Beyin ve Sinir Cerrahisi’ bölümü doktorları tarafından stent takılması yöntemi ile beyne tekrar kan akışı sağlanmaya çalışılır. 

Bebeklerde Miyozis

Gözde bulunan irisi genişleten ve irisi daraltan kaslardan, irisi genişletmekle görevli olan ‘dilatatör pupilla’ kasının doğuştan yok olmasına ‘konjenital miyozis’ adı verilmektedir. Göz bebeği olması gereken yerden farklı bir yerdedir. Göz bebeğini genişletmek için verilen cevap azdır. Kon­je­ni­tal ru­bel­la en­fek­si­yo­nu, horner sendromu, he­re­di­ter atak­si has­ta­ların­da gö­rü­le­bi­lir. Pediatri bölümü doktorlarına başvurularak altta yatan nedene yönelik tedavi başlanır.

Miyozis için Hangi Doktora Gidilir?

Beyin kanaması, felç gibi durumlarda oluşan bilinç kaybı sonucu acil servislere hasta başvurduğunda doktor kontrolü sırasında miyozis fark edilir. Diğer durumlarda ise genel muayene sırasında hekim tarafından fark edilir. Miyozis diğer hastalıkların bir bulgusu olarak ortaya çıkar. 

Beyin kanaması, horner sendromu, felç, küme baş ağrısı, multiple skleroz gibi sinir sistemi ile ilgili bir problem varsa ‘Nöroloji’ bölümü doktorlarına, sifiliz ve lyme hastalığı gibi altında bir enfeksiyon yatan hastalıklar için ‘Enfeksiyon Hastalıklar ve Klinik Mikrobiyoloji’ bölümü doktorlarına, üveit gibi göz iltihabını ilgilendiren sorunlar için ‘Göz Hastalıkları’ bölümü doktorlarına başvurulmalıdır.

İlaç zehirlenmeleri sonucu oluşan bulgular ve tedavileri ile ‘Acil Tıp’ ve ‘Anestezi ve Reanimasyon’ bölümü doktorları ilgilenmektedir.

Miyozis kullanılan bir ilaç sebebiyle ortaya çıkmış ise o ilacı reçete eden doktor ile birlikte ilaç değişikliğine gidilebilir.