Ayak Bileği Şişmesi

Ayak Bileği Şişmesi Nedir?  

Ayak günlük yaşam aktivitelerimizde bağımsızlığı sağlayan ve en sık kullanılan uzuvlardandır. Vücudun ağırlığı bacak ve ayaklar tarafından taşınır. Ayak- ayak bileği yer çekiminden fazlaca etkilenen vücut bölümlerindendir. Şişlikler en yaygın olarak ayak- ayak bileğinde görülür. Ayak bileği şişmesi yumuşak dokuda sıvı birikmesi sonucunda meydana gelir. Ayak bileği şişmesi çift taraflı olabileceği gibi bir ayak bileği diğerinden daha fazla şiş olabilir. Kişide sol ayak bileği şişmesi veya sağ ayak bileği şişmesi şeklinde tek taraflı olarak görülebilir. 

Ayak bileği şişmesi birçok durum veya hastalık sonucu gelişebilir. Ayak bileği gün içerisindeki fiziksel aktivitelerimizden giydiğimiz giysi ve ayakkabılara kadar pek çok durumdan etkilenebilir. Gün içerisinde uzun süre ayakta durma, fazla yürüme veya oturma ayak bileği şişmesine neden olur. Ayrıca ayak ve çevresindeki yaralanmalar ayak bileği şişmesine yol açabilir. 

Ayağın kendisinden kaynaklanmayan bazı sistemik hastalıklar da ayak bileği şişmesine neden olur. Karaciğer, böbrek hastalıkları, kalp yetmezliği ayak bileklerinde şişmeye yol açar.

Karaciğer hastalıklarında vücutta sıvı birikimi olur ve yer çekiminin etkisiyle ayaklarda sıvı birikimine bağlı şişme görülebilir. Böbrek hastalıklarında vücutta sıvı birikimi sonucunda ayaklar şişebilir. Kalp ve damar hastalıklarının dolaşıma etkileri sonucunda da ayakta şişme görülebilir. 

Ayak bileği şişliğinde kişiler ayakkabı giymede güçlük, ayakta ağırlık hissi, çorap giymede güçlük, ayakta gerginlik hissi yaşarlar. Bölgeye baskı uygulandığında çukurlaşma görülür ve bazen ayak bileği şişliği ağrı ve hareket kısıtlılıklarına yol açabilir. 

Ayak Bileği Şişmesi Belirtileri Nelerdir? 

Ayak bileği şişmesinin en yaygın görülen belirtileri: bölgeye baskı uygulandığında çukurlaşma, ayakkabı giymede güçlük, ayakta ağırlık hissi, çorabın sıkması, çorap giymede güçlük, ayakta gerginlik hissi ve hareket kısıtlılığıdır. 

Bunların yanında altta yatan probleme bağlı olarak uyuşma, hissizlik, karıncalanma hissi, ısı artışı, kızarıklık gibi çeşitli şikayetlerle de görülebilir. Ayrıca hastalar ağrı hissedebilir, hassasiyet, yanma gibi şikayetler eşlik edebilir. 

Ayak bileği şişmesi her iki ayakta görülebileceği gibi sol ayak bileği şişmesi veya sağ ayak bileği şişmesi şeklinde tek taraflı olabilir. Uzun süre ayakta durmak veya oturmak, bilekten lastikli çoraplar giymek ayak bileğindeki şişliği arttırabilir. Gün boyu ayakta çalışanlar akşam ayaklarının şişmesinden yakınırlar. 

Ayak Bileği Şişmesi Nedenleri Nelerdir? 

Ayak bileği şişmesinin pek çok sebebi olabilir. Ayak gün içerisindeki fiziksel aktivitelerden giyilen ayakkabılara kadar pek çok durumdan ve hastalıktan etkilenir. Gün içerisinde ayakta fazla durma, uzun süre oturma, uzun süre yolculuk yapma, aşırı kilolu olma, yanık sonucu etkilenen cildin/ ayağın şişmesi vb. çeşitli durumlar ayak bileğini etkiler. 

Ayak bileği şişmesi günlük davranışlarımızın yanı sıra sistemik hastalıklara bağlı olarak veya bölgesel nedenler sonucu oluşabilir. Böbrek, kalp, karaciğer hastalıklarında ayak bileği şişmesi görülür. Ayrıca ayak bileği ve çevresindeki bölgelerde oluşan yaralanmalarda ayak bileği şişmesi ve ağrısı oluşur. Varis gibi durumlar ve bazı ilaçların yan etkileri de ayak bileği şişmesine neden olur. 

Ayak bileği şişmesine neden olabilecek bazı durumlar şunlardır:

• Ayakta uzun süre boyunca durmak
• Uzun süren yolculuklar
• Kalp yetmezliği
• Karaciğer hastalıkları
• Böbrek hastalığı
• Venöz yetmezlik
• Burkulmalar, incinmeler
• Damar tıkanıklığı, kan pıhtısı
• Lenfödem
• Perikardit( kalp zarının iltihabı)
• Enfeksiyon
• Hormon ilaçları gibi bazı ilaçların kullanımı
• Hamilelik
• Varis
• Siröz
• Tendon iltihabı
• Aşırı kilo
• Adet öncesi gerginlik sendromu( PMS)
• Kireçlenme                                                                                                                                

Ayak Bileği Şişmesi Teşhisi 

Ayak bileğinde şişme olan hastalarda buna yol açan durumun veya hastalığın teşhisi için hastalık hikayesi sorgulanır, fiziksel muayene yapılır, kan testleri ve görüntüleme istenebilir. 

Hastalardan hastalık hikayesi alınır, hastanın şikayetleri ve ne kadar süredir devam ettiği öğrenilir. Hasta sahip olduğu hastalıklar, yaralanmalar, geçirdiği kazalar, ameliyatlar ve tıbbi soy geçmişi hakkında doktoru bilgilendirmelidir. 

Fiziksel muayene ile bölge elle muayene edilir, ödem varlığı değerlendirilir. Bölgede şişlik, kızarıklık, sıcaklık, hassasiyet olup olmadığına bakılır. Eklem hareketleri, kas kuvveti değerlendirir. 

Doktor gerekli görürse kan testi isteyebilir. Enfeksiyon, iltihabi durumlara kan testi ile bakılır. Karaciğer ve böbreğin işlevleri ile vücuttaki iyon dengelerini değerlendirmek için de kan testi önemlidir. 

Doktor gerekli görürse görüntüleme yöntemlerine başvurulur.

Ayak bileği şişmesine neden olan durumun teşhisi için yararlanılan bazı görüntüleme yöntemleri şunlardır:

• Doppler ultrason: Doppler ultrasonla toplardamarlar incelenerek ayak şişmesinin nedeni araştırılır. 
• Direkt Grafi / Röntgen ile Görüntüleme: Röntgen ayak bileğindeki eklem harabiyeti, kireçlenme ve kırıkların görüntülenmesini sağlar. X ışınlarının kullanılarak görüntü elde eder. 

Ayak Bileği Şişmesi Tedavisi 

Ayak bileği şişmesine neden olan pek çok durum ve hastalık vardır. Ayak bileği şişmesi gün içindeki yanlış davranışlar ve çalışma koşulları sonucunda gelişebilir.   

Ayak bileği şişmelerinin bir kısmı uzun süre ayakta durarak çalışmak, uzun süre yürümek gibi davranışlar sonucu oluşur. Bunu engellemek için öğretmenlik gibi ayakta durmayı gerektiren mesleklerde ayakta sabit durmak yerine ders anlatırken küçük adımlar atmak ,uzun süre ayakta durmaktan kaçınmak, dinlenme araları vermek gereklidir. 

Ayakta durmak ve yürümek kadar uzun süren hareketsizlik de ayak bileği şişmesine neden olabilir. Özellikle masa başı çalışanlar akşam eve geldiklerinde ayak bileklerinde şişme olduğunu görürler. Bunu engellemek için ofis çalışanlarının uzun süre oturmaktan, hareketsizlikten kaçınması, mümkün oldukça egzersiz yaparak bu hareketsizliği bozması önemlidir. 

Ayak bileği şişmesini önlemek için: 

• Gün içerisinde uzun süre ayakta durmaktan/ hareketsizlikten kaçınmak,
• Hareketli olmak,
• Egzersiz yapmak,
• Sıkan ayakkabı ve çoraplar giymemek gereklidir. 

Oluşan ayak bileği şişmelerinin birçoğu evde uygulanabilecek basit yöntemlerle düzelebilmektedir:  

Ayak bileği şişmesi için ayak banyosu uygulamak yararlıdır. Ayak banyosu tuzlu su ile yapıldığında hem şişme için faydalıdır hem de ağrıda rahatlama sağlayabilir. Bunun yanı sıra zıt (kontrast) banyo da uygulanabilir.

• Kontrast banyo için iki kap gereklidir. Bu kaplardan birine sıcak su diğerine soğuk su doldurulur. Etkilenen ayak sırasıyla sıcak ve soğuk sulara daldırılır. Uygulamaya sıcak sudan başlamak ve sıcak suda geçirilen sürenin soğuğun 3 katı olmasına dikkat edilmelidir. 

Ayağı bir yastık yardımıyla yukarıda pozisyonlayarak göğüs hizasından yüksekte tutmak ayak bileği şişmesine iyi gelir. 

Soğuk uygulama ayak bileği şişmesi için faydalıdır. Soğuk uygulama için soğuk paketler veya buz kullanılabilir. Soğuk uygulamanın 20 dakikayı geçmeyecek şekilde olmasına önem gösterilmelidir. 

Egzersizler ayak bileği şişliğinin azaltılmasında önemli bir yere sahiptir. Kişinin aşırıya kaçmadan yapacağı egzersizler hem ayak bileği şişmesini önleyici hem de şişliği azaltıcı yönde etki eder. Egzersizler dolaşımı olumlu yönde etkiler. 

Ayak- ayak bileğinde ilgili kısımlara uygulanan bandajlama veya bantlama ayak bileği şişmesi için kullanılır.

• Bandajlama için elastik bandajlar kullanılır. Elastik bandaj ayak- ayak bileğine uygulandığında ayak yukarıda pozisyonlanarak dinlendirilir.
• Bantlama içinse hareketi kısıtlamayan, hava alan, esnek kinezyo bantlar kullanılabilir. 

Ayak bileği şişliği için ayak masajı oldukça faydalıdır. Ayak bileği şişmesi için yağlar veya jellerle masaj yapılabilir. Dolaşımın düzenlenmesi açısından olumlu etkilere sahiptir. Ayak bileği şişmesi için yapılacak masajın aşağıdan yukarıya( kalbe doğru) yapılması önemlidir. 

Ayak şişmesi çeşitli hastalık veya durumlar sonucu oluştuğu için ayak şişmesinin tedavi edilmesinin yanı sıra buna neden olan hastalıkların tedavi edilmesi önemlidir. Kalp yetmezliği, böbrek, tiroid hastalıkları ayak bileğinde şişmeye neden olabilir. Bu hastalıkların tespit edilip tedavisine başlanması önemlidir. Doktor bu hastalıkların tedavisi için gerekli ilaçları reçete eder ve hastalar düzenli olarak kontrollerle takip edilir. 

Ayak bileği şişmesi ayak bileği burkulması gibi ayağın yaralanmaları sonucunda da oluşur. Ayak yaralanması olan hastalarda yumuşak doku ya da kemikteki hasarının ameliyatla onarılması veya ameliyatsız yöntemlerle tedavi edilmesi söz konusudur. Örneğin ayak bileği burkulması sonucunda ayak bileğinde şişme, ağrı gibi şikayetleri olan hastaya elastik bandaj uygulanabilir. Ağrı ve ödem şikayetleri için NSAID (steroid olmayan anti- inflamatuar) ilaçlar reçete edilir. Dinlenme ve soğuk uygulama tavsiye edilir. Ağrı ve şişlik azaldığında/ kişi tolere edebildiğinde ayağa yük vermeye geçilir. Kasların kuvvetlendirilmesi için egzersiz reçete edilir, duyu eğitimi verilir, gerekirse fizik tedavi uygulanır. Ameliyatsız tedavinin barışırız olduğu ya da mümkün olmadığı burkulmalarda ise cerrahi tedavi uygulanır. 

Ayak Bileği Şişmesi Tedavi Edilmezse 

Ayak yerle temas halinde olan ve günlük yaşam aktivitelerimizin birçoğunu gerçekleştirmemize olanak sağlayan uzvumuzdur. Vücudun yükünü taşıdığı ve yer çekimine maruz kaldığı için ayak bileğindeki şişmeler sık görülür. Ayak bileği şişmesi gün içerisinde fazla ayakta kalmaktan, varislere kadar pek çok nedene bağlı oluşabilir. 

Ayak bileği şişliği tedavi edilmezse şişliğin seviyesi yukarıya çıkabilir. Hastada ayak bileği şişmesinin yanı sıra bacak şişmesi de oluşabilir, diz seviyesine ulaşabilir.   

Ayrıca ayak bileği şişmesi böbrek hastalığı, kalp yetmezliği gibi sistemik hastalıklardan ve erken müdahale gerektiren hastalıklardan kaynaklanabilir. Bu hastalıkların kişiler üzerinde ciddi ve geri dönüşü zor etkileri olabilir. Hastalıkların tanı ve tedavisinde ayak bileği şişmesi önemli bir belirti olabilir. Örneğin derin ven trombozunda ayak ve bacakta şişme görülür. Derin ven trombozu toplardamarın bir pıhtı sonucu tıkanmasıdır. Tıkanan bölgede şişlik ve ağrıya neden olur. Pıhtının görüldüğü bölgede ayak bileğinden bacaklara doğru giden şişme derin ven trombozunun belirtilerindendir. Mümkün olan en kısa sürede tedavi edilmesi gereklidir, yoksa bu şişlik daha yukarıya doğru ilerleme gösterir. 

Ayak Bileği Şişmesine Ne İyi Gelir? 

Ayak bileği şişmelerinin birçoğu evde uygulayabileceğimiz yöntemlerle azalma gösterebilir. Uzun süre ayakta duran bir kişi eve geldiğinde ayaklarını yukarıda pozisyonlayarak istirahat ettiğinde ayak bileğindeki şişlik azalır. Aşağıdan yukarıya/ kalbe doğru yapılan masaj, ayak banyosu, buz gibi uygulamalar ayak bileği şişmesine iyi gelir. 

Ayak bileği şişmelerine iyi gelen bazı uygulamalar kısaca şöyle sıralanabilir:

• Masaj( nane yağı gibi yağlarla, jellerle yapılabilir.)
• Bol su içmek
• Tuzlu su banyosu
• Fazla kilolardan kurtulmak
• Hareketli bir yaşam, düzenli egzersiz yapmak
• Çalışırken dinlenme araları vermek
• İstirahat etmek
• Ayağı yukarıda pozisyonlamak
• Zıt banyo, soğuk su, buz uygulamak
• Sağlıklı ayakkabılar tercih etmek
• Bantlama, bandajlama 

Ayak Bileği Şişmesine Ne İyi Gelmez? 

Ayak bileği şişmelerinin bir kısmı sağlıksız alışkanlıklarımız sonucunda gelişir veya bu alışkanlıklar şişliğin artmasına neden olur. Fazla tuz tüketmek, az su içmek, hareketsiz bir yaşam, yanlış ayakkabılar tercih etmek bu alışkanlıklardandır. Ayrıca bazı hastalıklar ve ilaçlar da ayak bileği şişmesine iyi gelmez.

Ayak bileği şişmesine iyi gelmeyen bazı durumlar kısaca şöyle sıralanabilir:

• Fazla tuz tüketme
• Dar ve rahatsız ayakkabı giyme
• Ayağı sıkan, bilekten lastikli çoraplar giyme
• Hareketsizlik, uzun süre oturma
• Uzun süre ayakta durma
• Fazla alkol tüketimi
• Aşırı kilolu olma
• Sigara kullanma
• Yeterli miktarda su içmeme
• Şeker hastalığı
• Bazı hormon ilaçları
• Enfeksiyon 

Ayak Bileği Şişmesi İlaçları 

Ayak bileği şişmesi için ilaç reçete edilirken ayak bileği şişmesine neden olan durum veya hastalık önemlidir. Toplardamar hastalıklarına bağlı oluşan ayak bileği şişmesinde doktor tarafından reçete edilen kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır.

Enfeksiyon sonucu oluşmuş ayak bileği şişmesi için antibiyotik tedavisi uygulanır. 

Ayak bileği şişmesi çeşitli hastalıklardan kaynaklanabilir. Kalp yetmezliği, böbrek, tiroid hastalıkları ayak bileğinde şişmeye neden olabilir. Doktor bu hastalıkların tedavisi için gerekli ilaçları reçete eder ve ilaçların düzenli kullanımı gerekir.   

Ayak bileği şişmesi için kullanılacak ilaçlar için önce doktora danışmak önemlidir. Bilinçsizce kullanılan bir ilacın faydadan çok zararı olabileceği, çeşitli yan etkilere sebep olabileceği ve hatta ayak bileğindeki şişliği arttırabileceği unutulmamalıdır.   

Hamilelikte Ayak Bileği Şişmesi

Hamilelikte vücutta hormonal değişiklikler meydana gelir. Vücuttaki değişimlerin sonucunda gebede kan hacmindeki artış ve bebeğin büyümesi ile toplardamarlara daha fazla baskı yapması kanın kalbe geri dönüşünü zorlaştırır. Ayrıca hücreler arası boşlukta sıvı artışı olur ve sonucunda yumuşak dokulardaki şişlikler meydana gelir. Hamilelikte ayak bileği şişmesi bu gibi nedenlerle pek çok gebede görülebilecek bir durumdur. 

Hamilelikte ayak şişmesini önlemek için:

• Uzun süre ayakta durmak, uzun süre oturmak, otururken bacak bacak üstüne atmaktan kaçınmak
• Dar giysiler, ayakkabılar giyilmemek; ayak sağlığını destekleyen ayakkabılar tercih etmek
• Protein eksikliğini gidermek, sağlıklı beslenmek
• Fazla tuz tüketmemek
• Bol su içmek
• Kilo kontrolünü sağlamak
• Egzersiz yapmak
• Yürüyüş yapmak

gibi sağlıklı davranışlarda bulunmak önemlidir. 

Hamilelikte ayak bileği şiştiğinde azaltmak için: 

• Ayağı yukarıda pozisyonlayıp dinlenmek
• Aşağıdan yukarıya/ kalbe doğru yapılan ayak masajı
• Dengeli beslenmek
• Soğuk su uygulamak
• Egzersiz yapmak

gerekir. Bu davranışlar ayak bileklerindeki şişlikleri azaltmada oldukça yararlıdır. Ancak birden oluşan, fazla şiş ve kişiyi rahatsız eden ayak bileği şişmelerinde gebenin bir doktora başvurması faydalıdır. 

Ayak Bileği Şişmesi için Hangi Doktora Gidilir? 

Ayak bileği şişmesi pek çok insanın hayatında en az bir kez deneyimlediği, sık görülen bir durumdur. Uzun süre ayakta durma, yürüme; dar, rahatsız ayakkabıların giyilmesi gibi nedenlere bağlı olarak oluşup kişinin evde uyguladığı ayak banyosu, ayağı yukarıda pozisyonlayarak dinlenme gibi yöntemlerle geçebilmektedir. Ancak bazı ayak bileği şişmeleri bu yöntemlerle tamamen düzelme göstermeyebilir veya farklı hastalıklar sonucu oluşmuş olabilir.  

Doktora ne zaman başvurmak gerektiği merak edilen bir sorudur.

• Ayak bileğinizdeki şişlik bir süredir devam ediyorsa ve azalma göstermediyse
• Ayak bileği şişliğiyle beraber şiddetli bir ağrınız varsa
• Ayak bileği şişmesinin yanında halsizlik, yorgunluk gibi şikayetleriniz varsa
• Bölgede ısı artışı, kızarıklık mevcutsa

bir doktora başvurmalısınız. 

Ayak bileği şişmesi için başvurulacak bölüm ayak bileği şişmesine neden olan durum veya hastalığa bağlı olarak değişir. Bir yaralanma veya eklem hasarı sonucu oluşmuş ayak bileği şişmeleri için fiziksel tıp ve rehabilitasyon veya ortopedi ve travmatoloji bölümlerine başvurabilirsiniz. 

Ayak bileği şişmesi bazı sistemik hastalıklara bağlı olarak da görülebilir. Kalp, böbrek, tiroid hastalıkları ayak bileği şişmesine neden olabilir. Bu hastalıklara sahipseniz veya ayaklarınızda şişmeyle beraber hastalıklara bağlı halsizlik gibi şikayetleriniz de varsa kalp ve damar cerrahisi, iç hastalıkları (dahiliye) gibi bölümlere başvurmanız gerekir.