Bazal Hücreli Karsinom

Bazal Hücreli Karsinom Nedir?

Bazal hücreli karsinom derinin bazal hücrelerinde ortaya çıkan bir deri kanseri türüdür. Normal bazal hücreleri derinin en üst kısmına yerleşir. Bazal hücreler eski deri hücrelerini yenileri ile değiştirirler. Bazal hücreli kanserlerin oluşturduğu tümörler derinin yüzeyinde ortaya çıkarlar.

Tümörler kırmızı leke, kabarcık, yara, ülser gibi görünürler.

Güneş ışığına en çok maruz kalan kısımlar olan yüzde sıklıkla burunda küçük parlak bir kabarıklık olarak ortaya çıkar. Bunun dışında bacaklar, kollar ve gövdede görülebilir. Açık tenli insanlarda daha sık gözükürler.

Bazal hücreli kanserler şekil bozukluğuna uğrarlar ancak çok nadiren vücudun başka bir bölgesine yayılırlar. Vücudun bir başka bölgesine yayıldığında ise hayati tehlikesi olan ölümcül bir kanser türüne dönüşürler.

Bazal hücreli karsinom deri kanserinin en sık görülen tipidir. Büyüme hızı oldukça yavaştır, yoğun ve uzun süre güneş ışığına maruz kalana kadar sıklıkla uzun yıllar ortaya çıkmaz.

Bazal Hücreli Karsinom Belirtileri Nelerdir?

Bazal hücreli karsinom en sık vücudun güneşe maruz kalan yüz, kulaklar omuzlar, boyun, ense ve kollarda, çok nadir olarak da vücudun güneş görmeyen kısımlarında ortaya çıkar.

Bazal hücreli karsinomlar sıklıkla ağrı yapmazlar. Tek belirtisi zamanla deride ortaya çıkan şekil bozukluğu ve büyümedir. Bazal hücreli karsinomların tipleri vardır.

Her tipin kendine özgü birbirinden farklı özellikleri vardır:

Bazal Hücreli Kanser Tipleri

• Pigmente Bazal Hücreli Kanser: Bu tip kahverengi, mavi veya siyah lezyon şeklindedir. Etrafında saydam ve yukarı doğru kalkan sınırları vardır.
• Yüzeysel Bazal Hücreli Kanser: Bu tip deride kırmızımsı yama şeklinde gözükür. Sıklıkla düz ve kabuklaşmıştır. Büyümeye devam ederler ve sıklıkla kenarları yukarı doğru kalkan bir görüntüsü vardır. En sık sırtta ve göğüste ortaya çıkarlar. Arsenik maruziyeti sonucu görülür.
• Nodüler Bazal Hücreli Kanser: Bu tip deride beyaz, derinin kendi renginde veya pembe bir kubbe şeklinde kabarıklık oluşturur. Sıklıkla saydam renklidir ve altında kan damarları görünür. Bazal hücreli kanserler arasında en sık gözüken tiptir. Boyun, kulak ve yüzde ortaya çıkarlar ancak en sık sırtın arkasında ve bacaklardır. Kanayabilir, patlayabilir ve kabuk bağlayabilirler.
• Sklerozan (Sert Yapıya Sahip Olan) Bazal Hücreli Kanser: En nadir gözüken tiptir. Yaraya benzeyen, beyaz mum gibi sınırları olmayan lezyon oluştururlar. Bu kanser tipi daha sık başka bölgeye yayılabilen tiptedir. O yüzden şekil değişikliğine sık uğrarlar.
• Bazoskuamöz Bazal Hücreli Kanser: Bu tip kanser hem bazal hücreli kanser hem de skuamöz (yassı) hücreli kanserin özelliklerini taşır. Yassı hücreli kanser başka bir deri kanseri türüdür ve çok nadir gözükürler. Bazal hücreli kanserlere göre daha sık vücudun bir başka yerine yayılım gösterirler.

Bazal Hücreli Karsinom Nedenleri Nelerdir?

Bazal hücreli kanser derinin bazal hücresi DNA’sında mutasyon geçirdiğinde oluşur. Derimizin üstünü örten tabakaya epidermis denir.

Bazal hücreler de epidermisin en alt tabakasında bulunurlar. Bazal hücreler yeni deri hücresi oluştururlar ve yeni hücre oluşturdukça ölü hücre tabakasını derinin yüzeyine doğru iterler.

Yeni deri hücresi üretme işleme bazal hücrelerin DNA’sı tarafından kontrol edilirler.

DNA her bir hücreye ne yapması gerektiğini söyleyen bir yönergeye sahiptir. Mutasyon bazal hücrelere hızla çoğalmasını ve normalde ölmesi gereken hücrenin büyümesini ister.

Zamanla biriken anormal hücreler kanserli tümör oluştururlar ve deride gözükürler.

Ultraviyole Işınlar ve Diğer Sebepleri

Bazal hücrelerin DNA’sının zarar görmesinin en sık sebebi güneş ışığı, solaryumlar sonucunda maruz kalınan ultraviyole (morötesi) radyasyondur. Yalnızca güneş ışığına maruz kalmak neden deri kanseri oluşturduğumuzu açıklamaz.

Çünkü güneşe maruz kalmayan yerlerde de deri kanseri gözükür. Diğer faktörler de bazal hücreli kanser için risk ve sebep oluştururlar. Bazı durumlarda ise ana sebebi bilinemez.

Bazal hücreli karsinoma riskini arttıran etmenler;

• Kronik güneş ışığı maruziyeti: Güneş altında uzun süre zaman geçirmek, ileri seviyede güneş yanıkları, solaryuma girmek bazal hücreli karsinoma riskini arttırır. Güneşi fazla gören bir bölgede oturmak yüksek rakımlı yerlerde oturmak ultraviyole radyasyona maruziyeti kanser riskini arttırır.
• Radyasyon terapisi: Daha önce aynı bölgede deri kanseri oluşmuş ise akne tedavisi veya diğer deri hastalıkları için radyasyon terapisi almak deri kanseri riskini arttırır.
• Açık tenli olmak: Bazal hücreli karsinoma görülme sıklığı çilleri olan, güneşte kızaran, açık tenli, sarı veya kızıl saçlı, renkli göz rengine sahip kişilerde daha sık gözükür.
• Yaşlanmak: Bazal hücreli kanserin oluşması on yıllar aldığı için yaşın ilerlemesi ile daha sık ortaya çıkar. Genç yetişkinleri de etkileyebilir özellikle 20’li ve 30’lu yaşlarda daha sık gözükmeye başlamıştır.
• Aile de veya kendisinde daha önce olması: Daha önce bazal hücreli karsinoma tanısı olanlarda tekrarlama riski yüksektir. Ailede deri kanseri varlığı bazal hücreli kanser görülme ihtimalini arttırır.
• Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç: Böbrek nakli, ilik nakli gibi organ nakillerinde bağışıklık sistemini baskılamak için verilen ilaçların deri kanseri riskini arttırdığı bulunmuştur.
• Arseniğe maruz kalmak: Çevremizde bulunan ve zararlı bir metal olan arseniğe maruz kalmak bazal hücreli karsinoma ve diğer kanser riskini arttırırlar. Her insan hayatında doğal olarak arseniğe maruz kalmıştır ancak bazı insanlar temiz su tüketemedikleri veya arseniğin yoğun miktarda bulunduğu işlerde çalışmak zorunda oldukları için riskleri artar.
• Deri kanserine sebep olan kalıtsal hastalık: Xeroderma pigmentosum ve Gorlin sendromu gibi nadir gözüken genetik sendromlar bazal hücreli karsinoma riskini arttırırlar.
• Gorlin sendromu (Nevoid bazal hücreli karsinom)
  

Nevoid bazal hücreli karsinom PTCH geninde ortaya çıkan bir mutasyon sonucu ortaya çıkar. Kalıtsal olarak aktarılan deride birden fazla bölgede aynı anda bazal hücreli karsinoma neden olan bir sendromdur.

Çenede kist, beyinde kalsiyum birikimi, el ve ayakların iç yüzlerinde çukurlar oluşturur, gelişme geriliği ve iskelet kaslarında şekil bozukluğu yapar. Tipik bir görünümleri vardır. Geniş kafalı, çıkık alınlı, geniş kemerli burunlu, ayrık gözlü, deride milia adı verilen kistik bir görünümleri vardır.

Doğduktan sonra ilk 10 yıl içinde çene de kist ve bazal hücreli deri kanseri yapar. Ancak ergenlik ve yetişkinlik dönemine eriştiklerinde ortaya çıkar.

Gorlin sendromuna sahip bireylerin %90’ında nevoid bazal hücreli karsinom vardır. Koyu renkli bireylerde güneş ışığındaki UV ışınlarından daha az etkilendikleri için deri kanseri açık tenli Gorlin sendromuna sahip birine göre daha geç ortaya çıkar.

Bazal Hücreli Karsinom Teşhisi

İlk aşama dermatolog tarafında tüm vücudun tepeden tırnağa incelenmesidir. Bu inceleme sırasında dermatolog deride herhangi bir büyüme, renk değişikliği vs. bunları kontrol eder. Aile öyküsünde daha önce deri kanseri olup olmadığın sorulur, hastanın ilaç geçmişi kontrol edilir.

Dermatolog inceleme sırasında herhangi bir renk değişikliği, büyüme ya da endişe edilmesi gereken bir durum ile karşılaşırsa deriden biyopsi örneği alınır. Biyopsi almadan önce hastaya bölgenin uyuşması için ilaç verilir ve deriden küçük bir örnek mikroskop ile incelenir.

Bazal hücreli karsinomun sebep olduğu bir büyüme görülüyor ise büyüme yok edilir. Agresif bir yayılım gösterip göstermediğine bakmak için lenf bezlerinden biyopsi örneği alınır.

Bazal Hücreli Karsinom Tedavisi

Bazal hücreli karsinomun tedavisi büyüyen doku çıkarılarak yapılır. Bazal hücreli karsinomun türüne, lezyonun boyutuna, lezyonun bölgesine göre tedavi seçenekleri değerlendirilir.

Tedavi seçenekleri:

Küretaj ve Elektrodiseksiyon

Bu prosedür sırasında büyüyen lezyon küret kullanılarak kazınır ve sonrasında tümör ince uçlu elektrikle yakma makinesi kullanılarak yakılır.

Özellikle çok küçük lezyonlarda etkilidir. Ancak ileri seviyede hayati tehlikesi olan bölgelerdeki bazal hücre karsinomun da etkili değildir.

Uygulamadan sonra yuvarlak, beyaz yara bırakabilir. %95 başarı oranı vardır.

Eksizyonel Ameliyat

Neşter kullanılarak tümör ve etrafındaki normal dokular çıkarılır. Ameliyatın yapıldığı bölgeyi kapatma amaçlı ameliyat sonunda dikiş atılır.

Genelde etrafındaki sağlıklı dokuyu da etkileyen ileri seviyedeki bazal hücreli kanserler için tercih edilir.

Prosedür sonrası küçük bir yara izi kalabilir. %95 başarı oranı olan bir işlemdir.

Mohs Mikrografik Ameliyat

Tümör içeren ince bir doku çıkartılır. Çıkarılan doku dondurulur ve mikroskop üzerinde işaretlenir, daha sonra aynı işlem en doğru bölgeyi bulma amacı ile tekrarlanır.

Bu prosedür sayesinde sağlıklı doku korunur. En yüksek iyileşme oranına (%99) sahiptir. Sıklıkla büyük, boyun veya suratta görünür olan tümörlerin tedavisinde tercih edilir.

Kriyoameliyat

Kriyoameliyat ince ve deride fazla yayılmayan kanserler için kullanılır. Sıvı nitrojen kullanılarak kanserli hücreler dondurulur (-196 dereceye kadar) ve öldürülür. İşlemin uygulandığı bölgede  sinir hücreleri zarar görebilir ve hastada his kaybına yol açabilir.

Kriyoterapi işleminde kesme yapılmaz ancak anestezi kullanılır. Kanama hastalığı olan bazal hücreli karsinom hastalarında başarı oranı %85 ile %90 arasındadır.

Bazal Hücreli Karsinom Tedavi Edilmezse

Bazal hücreli karsinomlar nadiren yayılırlar. Ancak yıllarca tedavi edilmeden bırakılırsa vücudun başka bölgelerine yayılmaları daha sık gerçekleşir. Başka bölgelere yayıldığı raporlanan vakalar da tümörün uzun yıllardır olduğu, ancak tedavi edilmediği görülmüştür.

Özellikle deri kanserleri arasından bazal hücreli kanser tipinin etrafındaki dokuları parçalaması ve köklerinin hücrelerin  daha derin yapılarını işgal ettiği fark edilmiştir. Dokuda daha derinlere nüfuz ettiği için kaslara ve kemiklere yayılabilirler.

Bunun sonucunda ortaya çıkan ülserler ve açık yaralar enfeksiyon kapma riski ile karşılaşırlar. Deri kanserlerini tanımak diğer kanser türlerine göre daha kolaydır bu yüzden hastaların derilerinde herhangi bir değişiklik olduğunu gördüklerinde hemen doktora başvurmaları önerilir.

Bazal Hücreli Karsinoma Ne İyi Gelir?

• Bazal hücreli karsinomdan en iyi korunma yöntemi UV ışığına maruz kalma süresini azaltmaktır. Direk güneş ışığından özellikle güneşin gün içinde en parlak olduğu zamanlarda dışarı çıkmayarak ve solaryuma girmeyerek kendimizi koruyabiliriz.
• Dışarı çıkıldığında kısa bir süre için de olsa düzenli olarak güneş koruyucu krem kullanmak , güneş kreminin SPF 15’ den fazla olanlarını tercih etmek, güneş gözlüğü kullanmak, şapka takmaya  özen göstermek bazal hücreli kanserden korunmaya yardımcı olur.
• Yeni doğan çocukların güneş ışığından olabildiğince korunması gerekir. 6 aydan küçük bebeklere güneş kremi sürülmemelidir.
• Her yıl düzenli olarak vücudun dermatolog tarafından deri kanseri riskine karşı kontrol yapılmalıdır. Aynı zamanda her ay düzenli olarak vücudumuzu baştan ayağa  kontrol etmeliyiz. Erken teşhis edildiğinde kanserin çıkarılması sonucu sağlıklı dokunun da zarar görmesi engellenir.

Bazal Hücreli Karsinoma Ne İyi Gelmez?

Solaryum

Zararlı UV radyasyonunu emer ve  bazal hücreli kanseri riskini arttırır.

Amerika’da her yıl yeni tanı konulan 420,000 bazal hücreli kanserin 245,000’nin solaryumda maruz kalınan zararlı UV ışınlarıyla ilişkili olduğu bulunmuştur.

Solaryum cihazı ile bronzlaşan kişilerde bazal hücreli kanser riski %29 artmıştır.

Solaryumla bronzlaşma öyküsü olan 40 yaşından genç kişilerde %69 Bazal hücreli kanser  oluşma riski artar.

UV Işınlarına Maruz Kalma

Bazal hücreli kanserlerin çoğu vücudun güneşe açık kalan kısımlarında görülür.

Uzun süre güneşlenme sonucu oluşan güneş yanıkları, birikerek  artan güneş ışınlarına maruz kalma süresi deriye zarar vererek kanser oluşmasını sağlar.

Bazal Hücreli Karsinom İlaçları

Topikal (etkilenen bölgeye sürülen) ilaçlar:

• 5-Fluoruracil
• İmiquimod

Nasıl Etki Ederler?

Derinin bazal hücreli karsinomadan etkilenen kısmına direk olarak tedavi etmek amaçlı kremler veya jeller sürülür. Bu sayede deride yara oluşma riski en aza indirilir.

İmiquimod bağışıklık sisteminin kanser hücrelerine savaş açması için aktive eder. 5-Fluorouracil ise topikal kemoterapatik etkisi ile kanserli hücreleri öldürür.

Ne Zaman Kullanılırlar?

5-Fluorouracil, kemoterapi ilacıdır ve topikal olarak kullanımı ile deri yüzeyinde oluşan bazal hücreli kanserlerde %80 ve 90 etkilidir. İmiquimod deri yüzeyinde oluşan bazal hücreli kanserlerde etkilidir ve %80 ile %90 tedavi de başarılıdır.

Biyopsi ile teşhisi konulan tümörler de çoğu zaman derinin yüzeyinde oluşan lezyon derinlere inmiş olabilir. Bu yüzden tedavi edilecek uygun bölgeyi bulmak zordur.

Bu tedavinin iyi ve kötü yanlarını kıyasladığımızda radyasyon, cryosurgery (dondurma işlemi) ve topikal ilaçların hepsinin çok önemli eksik olan ortak bir noktası vardır. Bu da hiçbir hücre mikroskop altında teker teker incelenmediği için asla tamamen tümörün yok olduğunu anlayamayız.

İleri evre Bazal Hücreli Kanser Tedavisi

Vismodegib ve Sonidegib Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi tarafından bazal hücreli karsinom tedavisi için onay almıştır.

Yetişkinlerde nadir gözüken büyük, derinin altına inen, vücudun diğer kısımlarına yayılan, birçok tedaviye yanıt vermeyen bazal hücreli kanserlerde etkilidir.

Nasıl Etki Ederler?

Vismodegib ve Sonidegib hap şeklinde ağızdan alınır. Bazal hücreli karsinoma için en etkili faktör olan hedgehog sinyal yolağını engellerler.

Vismodegib bazal hücreli kanser tedavisin için Amerikan Gıda ve İlaç Dairesinin 2012 yılında onayladığı ilk ilaçtır.

Bir diğer hedgehog sinyal yolağını bloke eden ilaç ise 2015 yılında Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi tarafından onaylanan sonidegibdir.

Ne Zaman Kullanılır?

Vismodegib çok nadir vücudun başka bölgelerinde de yayılan bazal hücreli kanserler de veya bölgesel olan ancak çok ilerlemiş ve sık sık ameliyatla tedavi veya cryosurgery yapılmasına rağmen yeniden ortaya çıkan, ameliyat veya radyasyon ile tedavi edilemeyen, hayati tehlike yaratan bazal hücreli kanserlerde kullanılır.

Sonidegib yetişkinlerde bazal hücreli karsinoması vücudunda tek bir yerde olan ilerlemiş durumlarda derinin daha alt katmanlarına inen ve sürekli tekrarlayan ameliyat ve cryosurgery yapılamayan lezyonlarda kullanılır.

Gebelerde doğum anomalilerine sebep olabileceğinden dolayı hamile olan veya hamilelik şüphesi taşıyan kadınlarda kullanılmaz.

Bazal Hücreli Karsinom Ameliyatı

Bazal hücreli kanser sıklıkla tüm kanserleşmiş dokuyu ve etrafındaki sağlıklı dokuyu çıkartılarak yapılır. İki çeşit ameliyat yöntemi vardır.

Bunlar:

• Ameliyatla çıkartılma işlemi sırasında doktorunuz kanserleşmiş bölgeyi ve etrafındaki sağlıklı dokuyu keserek çıkartır. Doku mikroskop ile incelenerek etrafında kanserli dokunun kalmadığından emin olunur. Ameliyatla çıkarma işlemi tekrarlama riski düşük olan, göğüs, sırt, el, bacak, ayakta oluşan bazal hücreli kanserlerde önerilir.
• Mohs ameliyatı sırasında doktorunuz mikroskop ile her doku katmanını inceler. Kanserleşmiş dokuları ayırır ve  normal olmayan, farklılaşmış  hücre kalmayana kadar her dokuyu inceler. Bu yöntem sayesinde büyüyen kitleden başka hücre alınmaz ve sağlıklı dokuya zarar verilmez. Mohs ameliyatı yüzde oluşan, derinliği olan, büyük ve tekrarlama riski yüksek bazal hücreli kanserlerde önerilir.

Bazal Hücreli Karsinom için Hangi Doktora Gidilir?

Bazal hücreli karsinom için hastaların Dermatoloji uzmanlarına danışmaları gereklidir.

Vücutlarında özellikle güneşe maruz kalan yüz (en sık burun), kulak, ense, kollar ve  omuz derilerinde;

• Kırmızılaşma,
• Siyahlaşma gibi renk değişikliği
• Etrafındaki dokuya yayılan, sınırları belirsiz ve büyüyen
• Kabaran bir lezyon

görürler ise hemen dermatoloji uzmanından randevu almalılardır.