Bel Kayması

Bel Kayması Nedir?

Başımız ile bacaklarınız arasında uzanan ve vücut ağırlığının büyük çoğunluğunu taşıyan köprü gibi görev yapan omurganın vücudumuzda birçok görevi vardır. Gövde iskeletini oluşturup baş ve bacaklar arasında bağlantıyı sağlayarak dik durmamızı sağlar, hareketli eklemler ile öne eğilmemizi, sağa ve sola dönmemizi sağlar, beyinden çıkan hareket komutlarını ilgili organlara iletir ve ayrıca hayati önem taşıyan omurilik de omurga tarafından koruma altındadır. Omurların belli bir düzenle üst üste dizilmiştir tüm omurların normal şartlarda tüm kenarları kendinden önceki ve sonraki omurla aynı hizadadır.

Halk arasında bel kayması adı verilen spondilolistezis hastalığında omurlar bu hizadan kayar ve omurlardan biri öne veya arkaya kayarak omur dizilimini bozar. Bu kayma hareketi sonucu omurga içinde uzanan omurilik kayan bölgede sıkışır ve sinir köklerine baskı oluşturur.

Bel Kayması Belirtileri Nelerdir?

Omurların öne veya arkaya kayması sonucu omurganın içinde uzanan omurilik, omurlar arasındaki dokular ve sinirler sıkışır. Buna bağlı olarak hastaların bazı şikayetleri ortaya çıkabilir.

• Bel ağrısı; belirtilerden ilki olup şiddeti öne eğilmeyle artarken arkaya eğilmeyle azalma eğilimindedir. Ayrıca hastalarda yürüme esnasında bel ağrısı ortaya çıkabilir ve bu durum durmaya neden olur. Hastalar biraz dinlendikten sonra tekrar rahat yürüyebilir hale gelirler. Bel ağrısı şikayeti ile doktora başvuran hastaların yapılan tetkik ve testlere göre %10 gibi büyük bir kısmında bel kayması tanısı konur.

Bel ağrısı ile başvuran hastaların yaşadığı bir sorun bel kaymasının bel fıtığı ile karıştırılmasıdır. Bel fıtığında disk ve eklemler sıkışarak omurlar arasından dışarı çıkar. Bel kaymasında ise omurların hareketi sonucu sinirlere ve omuriliğe bası oluşur.

• Kaba etlerde ağrı; istirahat halinde bulunan hastada görülebilir ve bu özelliği ile bel fıtığından ayrımda kullanılır. Bu ağrının egzersiz ile azalması bel kayması tanısını kuvvetlendirir.
• Bacaklarda uyuşma ve hissizlik; omuriliğin kayan omurlar arasında sıkışması sonucu basınç oluşur. Bu basınç bacaklarda uyuşmaya sebep olur. Hastalar otururken veya belli süre ayakta kaldıklarında hissizlik şikayetinde bulunurlar.
• Gece gelen bacak yanmaları; hastaların bir kısmında bacak ağrısı gece gelir ve bu ağrı uykudan uyandıracak kadar şiddetli olabilir.
• Sırta yayılan ağrı; belde ortaya çıkan ağrı sırta ve kalçaya da yayılabilir.

Bu belirtiler ortaya çıktığında doktora başvurup tedavi sağlanmaz ise ileri aşamalarda idrar tutamama, yürüyememe, belden aşağısını hissetmeme ve cinsellik kaybı gibi sorunlar da ortaya çıkabilir.

Bel Kayması Nedenleri Nelerdir?

Bel kaymasının nedenleri çeşitlidir ve bu nedenlere göre alt gruplara ayrılır:

Konjenital spondilolistezis denilen doğuştan gelen bel kaymasında omurlarda gelişim sorunları ön plandadır. Genelde kuyruk sokumu olarak bilinen sacrum ile en alt bel omuru arasındaki bağların zayıflığı sonucu bu bölgede ortaya çıkar. Bel kayması nedenlerinin sadece %5’i olan bu türde kadınlarda erkeklere oranla iki laf fazla gözükür.

Dejeneratif spondilolistezis yani yaşlanma sonucu 40’lı yaşlarda ortaya çıkan türde ise yıpranan dokular ve bağlar omurları doğru yerinde tutmaya yetmemeye başlar ve omurlar kayar. Bu hastalarda genellikle dar kanal hastalığı ile birliktelik söz konusudur ve bacaklarda hissizlik ve halsizlik, bel eğiminde artış ve yürümede güçlük sorunları ortaya çıkar.

Spondilolizisde ise bel bölgesinin daha hareketli olması dolayısıyla o kısımda omurlarda kırıklar meydana gelir ve stres kırığı olarak adlandırılır. Bu durumda üstte yer alan omur aşağıya kayar. Bu tipte genellikle belirti olmaz ve hastalar başka bir rahatsızlık için başvurduğunda yapılan radyolojik görüntüleme esnasında tespit edilir.

Travmatik spondilolizisde ise kazalar sebebiyle oluşan hasarlanma sonucu anlık ortaya çıkan bel kayması ortaya çıkar.  Omurlar arasında bulunan disklerin yapısının bozulmasıyla işlevlerini yerine getirememesi sonucu belirtiler ortaya çıkar. Ayrıca omurları birbiri üzerinde tutan eklemlerin alınan hasarla parçalanması da bu durumun ortaya çıkmasına neden olur.

Bunun dışında tümörlerin omurları tutması sonucunda da omurlar kayabilir. Tümörün tuttuğu bölgedeki bağlar zayıflar ve omurların kaymasına sebep olur.

Bel Kayması Teşhisi

Bel Kayması teşhisinde en önemli adım bir doktora görünmektir. Maalesef günümüzde bile bel ağrısı yaşayan insanlar kırık çıkıkçı denilen ve hiç bir tıbbi altyapısı olmayan insanlara başvurarak çare aramaya çalışmaktadır.

Doktora başvurulduğu takdirde doktor hasta öyküsünü aldıktan sonra fizik muayene yapar. Gerekli gördüğü durumda belin direkt röntgen filmini isteyebilir ve genellikle hastaların çoğunda röntgen bel bölgesindeki bir çatlak veya kaymanın varlığını göstermekte yeterlidir. Ancak bazı durumlarda ek tetkikler gerekmektedir. Bilgisayarlı tomografi ile de çatlak ve kaymanın gösterilmesini sağlayabilir. Manyetik rezonans görüntüleme denilen (MRG) ile omurga bölgesindeki yumuşak dokuların görüntülenmesi ve çatlak ve kaymanın bu dokularla ilişkisinin tespiti sağlanabilir. Ayrıca MRG ile kayma yüzünden zarar gören bir disk varsa bunun tespiti de sağlanır.

Bu yöntemlere göre öne kaymanın derecesine göre 4 seviyeye ayrılır. Derece arttıkça hastalığın şiddeti ve belirtileri de artmaktadır.

Bel Kayması Tedavisi

Bel kayması teşhisi konulan hastalarda özellikle kayma derecesi çok yüksek değilse genellikle ilk tercih genellikle istirahat önerilmelidir.

İstirahat dönemine rağmen hastanın şikayetleri artıyorsa fizik tedaviye başlanmalı ve bel kayması hareketlerinin hastaya yaptırılması gerekir. Bel kayması egzersizlerinin düzenli ve disiplinli bir şekilde uygulanması hastaların büyük çoğunluğunda rahatlama sağlar. Spondilolistezis egzersizleri olarak bilinen ve belin rahatlamasını ve esnemesini sağlayan egzersizlerin etkisi tatmin edicidir.

Ayrıca hastaların bellerinin desteklenmesini sağlamak için bel kayma korsesi kullanması önerilir. 2-3 ay boyunca kullanılan bu bel korsesi hareketi kısıtlar ve böylece belde oluşmuş olan iltihabın ve spazmın azalmasını sağlar.

Hastaların ağrılarının azaltılması için ağrı kesici ilaçlar, bel bölgesinde oluşan iltihabı azaltmak içinse antiinflamatuar ilaçlar verilebilir. Hastaların ağrı şikayetlerinin çok olması durumunda bel bölgesindeki sinir köklerinin çevresindeki boşluğa steroid enjeksiyonu yapılabilir ve bu sayede bel kayması sonucu sinir sıkışması da meydana gelmiş ise hastanın rahatlaması sağlanır.

Kayma bölgesindeki omurların arka eklemlerine giden ağrı sinirlerinin radyo frekans yöntemi ile devre dışı bırakılması da tercih edilebilecek tedavi yöntemlerindendir. Hastalar 1,5-2 sene rahat edebilir.

Bel kaymasının seviyesi çok ileri ise veya hastaların şikayetleri fizik tedavi, korse, ilaç takviyesi ile azalmıyor ise cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilmelidir.

Bel Kayması Tedavi Edilmezse

Bel kaymasında ilk ortaya bel ağrısı, bacak yanması gibi belirtilerdir. Tedavi edilmediği durumda ağrının kronikleşmesi, kalıcı hasar gibi durumlar ortaya çıkabilir. Sinirlerin hasar görmesi durumuna göre güçsüzlük, bacak felci, idrar tutamama, cinsel kayba neden olabilir. Kifoz adı verilen ve gövdenin üst yarısının normalden fazla öne eğilmesi durumu da tedavi edilmeyen durumlar da görülebilir.

Bel Kaymasına Ne İyi Gelir?

Bel Kayması durumunda ilk öğrenilen şey istirahat etmektir. Hastaların kendilerini yormaması ve dinlenmesi ile çok iyi sonuçlar alınabilir. Bunun yanında bel kayması egzersizleri yapılması kasların ve bağların esnekliğinin artmasını sağlayarak rahatlama sağlar. Bel kayması korsesi kullanımı da hareket kısıtlaması sağlayarak hastalarda rahatlama sağlar.

Bel Kaymasına Ne İyi Gelmez?

Bel bölgesini fazla zorlayacak hareketlerin yapılması ağrıyı arttırır ve kaymanın derecesini yükseltir. Aşırı kiloda olmak ya da ani kilo artışları bele baskıyı arttıracağı için hastaları olumsuz etkileyecektir.

Bel Kayması İlaçları

Bel kaymasının ilaçla tedavisi mümkün değildir. İlaçlar sadece belirtilerin azaltılmasına yardımcı olur. Ağrının azaltılması için ağrı kesici ilaçların kullanılması, baskıya bağlı oluşan iltihabın baskılanması için ise antiinflamatuar ilaçların kullanılması tavsiye edilir. Bunlara rağmen belirtiler rahatsız edecek seviyede devam ediyorsa hekim tarafından sinir köklerindeki boşluklara steroid enjekte edilebilir.

Bel Kayması Ameliyatı

Hastanın şikayetleri ve kaymanın şiddetine göre ameliyat bir tedavi seçeneği olarak düşünülebilir. Kayma sebebiyle omurilik basısı var ise ve bu idrar kaçırma, düşük ayak gibi nörolojik belirtilere sebep oluyorsa acil cerrahi seçeneği değerlendirilmelidir.

Cerrahi seçenekler içerisinde en çok tercih edilen mikrodiskektomi genel anestezi altındaki hastaya küçük bir kesiden mikroskop ile yapılır. Mikro aletler ve mikroskop kullanıldığı için  sinirlerin zedelenme ihtimali çok düşüktür. Kesi alanının küçük olması hastanın iyileşme süresinin ve taburculuğunun hızlı olmasını sağlar.

Bir diğer yöntemde ise bel kaymasında platin ile sabitleme yöntemi kullanılır. Burada amaç kayan omurun normal hizasına getirilerek sabitlenmesi ve böylece sinirlerde oluşan basıncın azaltılmasıdır. Burada kullanılan vidalar halk arasında platin olarak adlandırılan ve titanyum elementinden yapılan ürünlerdir. Bu ürünler vücutta yan etki yaratmaz, hayat boyu kalabilir ve MR’da sorun yaratmazlar.

Operasyon sonrası hastalar fizik tedavi ile desteklenerek normal hayata dönmelerinin sağlanması kolaylaştırılmalıdır.

Hamilelikte Bel Kayması

Hamilelikte ani kilo artışı bel kaymasına sebep olabilir. Bu durumda en önemli sorun hamilelikte ilaç kullanımının sakıncalı olmasıdır. Ağrı kesiciler ve antiinflamatuarlar kullanılamayacağı için hastanın yaşadığı sıkıntılar daha fazla olacaktır.

Çocuklarda Bel Kayması

Çocuklarda doğuştan gelen bel kayması veya travmaya bağlı bel kayması görülmesi olasıdır. Sürekli bel ağrısından şikayet eden çocuklarda bel kaymasından şüphelenilebilir. Doğuştan gelen bel kaymasında belirtiler genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar. Tedavide ilk olarak istirahat ve fizik tedavi tercih edilir. Cerrahi olabildiğince ertelenir.

Bebeklerde Bel Kayması

Doğuştan gelen anatomik bozukluklar ve doğum esnasında yaşanan sorunlar ile bel kayması ortaya çıkabilir. Genelde bebeklerde belirti vermez ve başka nedenlerle görüntüleme esnasında tesadüfen keşfedilebilir. Tedavi için belirti verene kadar beklenebilir. İlk tercih hareket kısıtlanması ve kaymanın derecesinin artmasının önlenmesidir.

Bel Kayması için Hangi Doktora Gidilir?

Bel kaymasında gidilecek doktor seçimi ilk belirti olan  bel ağrısının ortaya çıkış nedenine göre yapılmalıdır. Hiç bir sebep yokken birden ortaya çıkan bel ağrıları için Aile Hekimine ya da Genel Cerraha başvurulabilir. Doktor duruma bakıp şikâyetlerinize ve hikâyenize göre sizi bir beyin ve sinir cerrahisi, nöroloji uzmanına, ortopedi uzmanına veya fizik tedavi uzmanına sevk edebilir. Kazalardan sonra ortaya çıkan bel ağrılarında direkt Ortopediye başvurulabilir.