Bowen Hastalığı

Bowen Hastalığı Nedir?

Bowen hastalığı ilk olarak 1912'de JT Bowen adlı bir doktor tarafından tanımlanmıştır. Bowen hastalığı aynı zamanda skuamöz hücreli karsinom olarak da bilinir ve genellikle erken invaziv olmayan bir intraepidermal skuamöz hücreli karsinom olarak kabul edilir.

İntraepidermal, hastalığın cildin epidermal tabakasında meydana geldiği anlamına gelir. Skuamöz kelimesi ise skuamöz kökenli hücrelerin etkilenmesi sebebiyle kullanılır.

Nadir olarak görülen hastalıklardan biri olan Bowen hastalığı esasen bir deri ve cilt rahatsızlığı olarak tanımlanmıştır. Lezyon bir dokudaki anormalleşmeye bağlı oluşan yaralara verilen addır. Bir nevi doku bozukluğu olarak da bilinir. Bu hastalığa sahip kişilerin ciltlerinde yavaş büyüyen, kırmızı renkte ve pullu bir plak şeklinde olabilen lezyonlar mevcuttur. Yapılan araştırmalarda bu hastalığa sahip kişilerin lezyonlarının en çok cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde olduğunu ortaya çıkartmıştır.

Bowen hastalığına bağlı olarak görülen lezyonlar sadece vücudun bir yerinde olabileceği gibi bazı durumlarda birden fazla vücut bölgesinde de görülebilir. Bu kişiden kişiye farklılık göstermektedir.

Bowen hastalığı cildin sadece epidermis olarak bilinen en dış tabakasını etkilemektedir. Lezyonlar genellikle ağrılı değildir veya herhangi bir hastalığa spesifik değildir. Bu lezyonlar genellikle çok yavaş büyüme eğilimindedir. Bu yavaş büyüme sebebiyle eğer teşhis gecikirse tedavi de engellenmiş olur.

Günümüzdeki tedavi yöntemleri ile bu hastalığın tedavisi genellikle başarılı olarak yapılır. Tedavi edilmeyen durumlarda ise cilt kanseri gelişme riski yüzde 10'dan az olmasına rağmen, bowen hastalığı pre-malign yani kansere dönüşebilecek lezyonlar olarak kabul edilir.

Bu hastalık genellikle ileri yaşlı kişilerde görülmektedir. Çok uzun yıllar boyunca gerek mesleki olarak gerek de günlük hayatta kronik güneşe maruz kalma gibi risk faktörleri olmasına rağmen, Bowen hastalığının kesin nedeni tam olarak gün yüzüne çıkarılamamıştır.

Bowen Hastalığı Belirtileri

Tipik olarak, Bowen hastalığı yavaş büyüyen, kalıcı kırmızımsı ve kahverengi bir yama veya kuru, pullu cilt plakası olarak ortaya çıkar. Bu lezyonlar düz veya hafifçe deriden kabarık olabilir. Lezyonlar normalde herhangi bir semptomla ilişkili değildir, ancak bazen kaşıntı, irin sızması, kanama veya kabuklanma şeklinde belirtiye sebep olabilir.

Bazı durumlarda, lezyonlar siğil (verröz), çatlamış veya daha az sıklıkla koyu renkli (pigmentli) olabilir. Çoğu durumda, sadece bir lezyon vardır, ancak bireylerin yaklaşık yüzde 10-20'sinde genellikle vücudun birden fazla bölgesinde birden fazla lezyon gelişebilir.

Bowen hastalığı en çok cildin güneşe maruz kalan bölgelerinde ortaya çıkmasına rağmen, vücudun herhangi bir yerinde, hatta genellikle güneşe maruz kalmayan cilt bölgelerinde bile gelişebilir. Bozukluk genellikle bacağın alt kısımlarında gelişme eğilimindedir. Daha az yaygın olmak üzere ise baş, boyun, avuç içi, taban ve cinsel organlar etkilenebilir.

Lezyonlar birkaç milimetreden birkaç santimetreye kadar herhangi bir büyüklükte olabilir.

Bowen hastalığı olan bireyler cilt kanseri geliştirme riski altındadır. Riskin yüzde 10'dan az olduğu tahmin edilmektedir, ancak bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde bu oranlar daha yüksek olabilir.

Bowen hastalığında kanserli dönüşümün erken belirtileri arasında cilt lezyonunda etli bir nodül veya yumru gelişimi bulunur. Bu nodüller hassas olabilir ve kolayca da kanayabilir. Deri lezyonunun ülserasyonu veya sertleşmesi de malign (kötü huylu) transformasyonu (dönüşüm) gösterir.

Bowen Hastalığı Nedenleri

Bowen hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Kronik güneşe maruz kalmanın ve yaşlanmanın, bu deri rahatsızlığını geliştirmek için iki önemli risk faktörü olduğu düşünülmektedir.

Yapılan araştırmalar sonucunda açık tenli bireyler ve güneşte açık havada çok fazla zaman geçiren bireyler Bowen hastalığı geliştirme riski daha yüksektir. Bağışıklık sistemini baskılamak için ilaç alan (bağışıklık sistemi hastalıklarını tedavi etmek amacıyla) bireyler de genel Bowen hastalığının gelişmesinden daha büyük bir risk altındadır.

Kutanöz insan papilloma virüsü (HPV) enfeksiyonu olan bireyler Bowen hastalığı geliştirme riski altındadır. İnsan papilloma virüsleri, bazıları kansere neden olabilen 150'den fazla ilgili virüs grubudur.

• HPV 16, 18, 34 ve 48, genital bölgelerde Bowen hastalığına neden olduğu bilinmektedir. HPV 16 en yaygın olarak Bowen hastalığının gelişimi ile ilişkili olan HPV sınıfıdır.
• HPV 16 ayrıca bazı rahim ağzı kanseri vakalarının da nedenidir.
• Daha az sıklıkla, HPV tip 2, 16, 34 ve 35, vücudun cinsel organlar dışındaki bölgelerinde Bowen hastalığı ile ilişkilidir.

Yapılan araştırmalar sonucunda arseniklere kronik maruziyet, Bowen hastalığının gelişimi için bir risk faktörü gibi görünmektedir. Arsenik tatsız, renksiz bir metal elementtir. Arseniğin imalat ve diğer ticari kullanımlarda birçok kullanımı vardır. Tıbbi literatüre göre, arsenike kronik maruziyet ilk maruziyetten yaklaşık 10 yıl sonra Bowen hastalığına neden olabilir. Geçmişte, arsenikin kuyu suyunu kirlettiği biliniyordu ve bir zamanlar çeşitli tıbbi preparatlarda kullanılıyordu. Arsenik maruziyeti bugün geçmişte olduğundan çok daha az görülmektedir.

Bowen Hastalığı Teşhisi

Bowen hastalığının teşhisi, karakteristik belirtilerin tanımlanması, ayrıntılı hasta öyküsü ve kapsamlı bir klinik değerlendirmeye dayanarak şüphelenilir.

Bozukluk, egzama veya sedef hastalığı gibi diğer cilt bozuklukları ile kolayca karıştırılabilir ve ilişkili semptomlar olmayabileceğinden göz ardı edilebilir.

Fizik Muayene: Bowen hastalığı bazen rutin cilt muayenesi sırasında fark edilebilir. Bu rutin muayene yapılmadan önce herhangi bir şikayeti olmayan hastaların tanısının konulması gecikebilir. Bu sebeple tedavi de gecikeceği için ufak bir ihtimal de olsa kanserleşme riski mevcuttur.

Biyopsi: Bowen hastalığının kesin teşhisi, etkilenen dokunun biyopsisi ile doğrulanabilir. Biyopsi ile etkilenen doku örneği alınır ve mikroskop altında incelenir.

Biyopsi, Bowen hastalığını benzer bir görünüme sahip diğer cilt bozukluklarından ayırt etmeye yardımcı olabilir.

Alınan örnek, invaziv skuamöz hücreli karsinomu tanısını dışlayacak kadar derin olmalıdır.

Bowen Hastalığı Tedavisi

Bowen hastalığı için bir dizi tedavi seçeneği vardır. Hangi tedavinin sizin için en uygun olduğu konusunda dermatologlar karar vermektedir.

Ana tedaviler

Kriyoterapi: Etkilenen cilde dondurmak için sıvı azot püskürtülür. Prosedür ağrılı olabilir ve cilt birkaç gün boyunca rahatsızlık ve hassasiyet hissedilebilir. Etkilenen cilt birkaç hafta içinde kabuklanır ve düşer. Tedavi böylelikle sağlanmış olur. Genellikle tek seferde tamamlanabilir.

Topikal krem tedavisi: Bu kremler etkilenen cilt bölgesine birkaç hafta düzenli olarak uygulanır. İyileşmeden önce bu kremler cildin kızarmasına ve hatta iltihaplanmasına neden olabilir. Bu etkiler geçicidir ancak doktorunuzla konuşmanız tavsiye edilir.

Kürtaj ve Koter: Cildin etkilenen bölgesi, cildin uyuştuğu lokal anestezi altında kazınır. Bu işlemler için ısı ve elektrik kullanılabilir. Herhangi bir vücut bölgesinde meydana gelen kanamayı durdurmak için de bu yöntemler kullanılır. Hastalıktan etkilenen deri alanı birkaç hafta sonra kabuklanır ve iyileşir.

Fotodinamik Terapi (PDT): Etkilenen cilde ışığa duyarlı bir krem uygulanır ve anormal hücreleri yok etmek için birkaç saat sonra cilde bir lazer yönlendirilir. Seanslar şeklinde yapılan bu tedavi genellikle 40 ila 45 dakika civarı sürmektedir. Genellikle tek oturum yetmez ve birden fazla seans gereklidir.

Cerrahi: Diğer tedaviler işe yaramadığında cerrahi tedavi bir seçenek olarak görülür.

Bowen Hastalığı Tedavi Edilmezse

Bowen hastalığı tedavi edilmediği durumda aşağıdaki durumlar meydana gelebilir:

• Bowen hastalığı uzun süre boyunca tedavi edilmediği takdir de lezyonlar kol ve bacak gibi gözle görülen yerlerde kozmetik olarak kötü görüntüler yaratabilir. Bu da hastalar için moral bozucudur.
• Bowen hastalığına bağlı olarak derinin etkilenen bölgelerindeki lezyonlar iltihap kapabilir. Bununla birlikte kötü kokulu irin ve akıntılar meydana gelebilir. Bu durum hastanın yaşam kalitesini etkiler. Bununla birlikte enfeksiyon odağının büyümesi istenmeyen bir diğer komplikasyondur.
• Bu hastalığa bağlı olarak görülen lezyonlar düşük ihtimallerde de olsa malign dönüşüm gösterebilir. Kanserleşmeye elverişli olan bu lezyonların yapılan araştırmalara göre her 10 kişiden 1 inde bu durum ile karşılaştığı bildirilmiştir. Bu sebeple herhangi bir belirtisi olmayan deri lezyonlarının ihmal edilmeden doktora gösterilmesi gereklidir.

Bowen Hastalığına Ne İyi Gelir?

Bowen hastalığına bağlı olarak gelişen lezyonların kalıcı tedavisi doktor ve ilaçların yardımı ile yapılmalıdır ancak bazı hasta şikayetlerini hafifletmek adına öneriler bulunur.  Aşağıdaki yöntemler Bowen hastalığına sahip kişilere iyi gelebilir.

Bu yöntemler:

• Yanan ve kaşınan deri bölgesine soğuk buz kompres tedavisi uygulamak hastalar için iyi sonuçlar verebilir.
• Cildi nemli tutmak, hastalığa bağlı olarak gelişen lezyonların tedavi esnasında hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir.
• Pamuklu giysileri tercih etmek hastaların lezyonlarının kaşınması gibi durumlardan hastaları koruyabilir.
• Güneşin etkin olduğu saatlerde güneş koruyucu kremler kullanmak bu hastalara tavsiye edilmektedir.

Bowen Hastalığına Ne İyi Gelmez?

Aşağıdaki yöntemler Bowen hastalığına sahip kişilere kötü gelebilir.

Bu yöntemler:

• Elde ve koldaki lezyonların deterjan gibi tahriş ve irrite edici maddeler ile teması hastalar için kötü olabilir. Bu durumlarda hastaların şikayetleri artabilir. Bu sebeple hastaların bu irrite edici maddelerden temastan kaçınması önerilir.
• Bu hastalığın altında yatan bir sebep olarak görülen kronik güneş maruziyeti hastalar için kötü olabilir. Bu kişilerin güneşin etkin olduğu zamanlarda dışarıya çıkmaması önerilir. Bu önlem kısa süreli bir önlem değildir. Uzun yıllar boyunca güneşten korunmak esastır.
• Cildi tam olarak kapatmayan ve güneş ışığının direk cilt ile temasına izin veren kıyafetler giymek de uzun dönemde hastalar için risk faktörü olarak bildirilmiştir. Bu hastaların kıyafet seçimi yaparken dikkatli olması önerilir.

Bowen Hastalığı İlaçları

Doktorların uygun gördüğü tedavi seçenekleri arasında topikal kremlerin lezyonun oluştuğu deri bölgesine uygulanması tercih edilebilir.

İmiquimod: Bowen hastalığına bağlı olarak oluşan lezyonların tedavisinde etkin olarak kullanılan bir ilaçtır. Krem şeklinde doktorun verdiği takvime göre ilgili deri bölgesine uygulanır. Kremin olası yan etkileri içerisinde kızarıklık ve kaşıntı vardır.

Kemoterapi Kremleri: Bowen hastalığı için gündemde olan bir diğer ilaç tedavisi olarak kemoterapi kremleri önerilmektedir. Bu tedavide kullanılan 5-florourasil etken maddeli kremler birkaç hafta boyunca düzenli olarak yara bölgesine uygulanır. Bu tedavi süresince cildin kızarması gibi durumlar ile karşılaşılabilir. Bu durum hasta için rahatsız edici bir boyuta ulaştığı zaman doktor ile tekrar görüşülmesi tavsiye edilir.

Bowen Hastalığı Ameliyatı

Basit Eksizyon: Bu ameliyat, küçük lezyonlar ve yüz ve basamak gibi sorunlu bölgelerde olmayanlar için en yaygın ve tercih edilen tedavidir. Genellikle lokal anestezi altında hastaların derisinde bulunan lezyonlar cerrahi eksizyon ile çıkarılır. Lezyonlar tipik olarak iyi sınırlanmış olmasına rağmen, hastalığın gerçek kapsamı klinik sınırların çok ötesinde olabilir. Bu nedenle eksizyon klinik sınır arasında en az 4 mm olması önerilir.

Mohs Mikrografik Cerrahi: Bu cerrahi yöntem daha büyük lezyonlar, zayıf sınırlandırılmış lezyonlar, baş ve boyundaki tekrarlayan lezyonlar veya dijital veya genital lezyonlar gibi doku korumanın hayati olduğu alanlar için kullanılır. Normal doku marjları çok az olan cilt kanserlerinin sistematik cerrahi olarak çıkarılmasını ve ardından doku marjının yaklaşık % 100'ünün dondurulmuş kesit ile muayenesini kapsayan yöntemdir.

Bowen Hastalığı için Hangi Doktora Gidilir?

Aşağıdaki belirti ve şikayetleri olan kişilerin bowen hastalığı şüphesi sebebiyle bir Deri ve Zührevi Hastalıkları uzmanı ile görüşmesi gereklidir.

Bu belirti ve şikayetler:

• Deride meydana gelen kırmızı veya kahverengi renkli kabarık veya deri seviyesinde meydana gelen ağrısız lekeler Bowen hastalığı sebebiyle oluşmuş olabilir. Bu lezyonları uzun süre boyunca gören kişilerin mutlaka bir dermatolog tarafından değerlendirilmesi gerekir. Aksi takdirde az da olsa bu lezyonların kanserleşme ihtimali bulunur.
• Cinsel organında kahverengi lekelenmeler ve lezyonlar gören kişilerin HPV bulaş riski sebebiyle değerlendirilmesi gerekir.
• Deride iltihaplı akıntılar ile beraber kahverengi lekelenmeler gören kişilerin Bowen hastalığı riski sebebiyle takip edilmesi gereklidir.