Klima Çarpması

Klima Çarpması Nedir?

Klima çarpması, klimalı ortamlarda çok uzun süre bulunmak ve/veya klimanın çok düşük derecelerde çalışmasından kaynaklanan soğuk algınlığı benzeri bir tıbbi durumdur.

İdeal oda ısısı 23-24 derece olup, bireylerin klimasız ortamlara çıktıklarında karşılaştıkları sıcaklık farkının çok yüksek olmaması gerekir. Pek çok insanın özellikle yaz aylarında deneyimlediği bu hastalık genellikle ciddi seyretmez.

İlaç kullanımı gerektirmez ve birkaç gün içinde kendiliğinden geçer.

Kadınlar, erkekler veya çocuklar klima çarpması yaşayabilirler. İleri veya çok küçük yaşlardaki bireyler daha büyük risk altındadır.

Şikayetler genelde klimaya alışık olmayan, alerjik bünyeli, kapalı ortamlarda uzun süre çalışan veya klima karşısında uyuyan bireylerde ortaya çıkar.

Klima çarpması baş ağrısı, mide bulantısı, burun akması, halsizlik gibi genel ve soğuk algınlığı benzeri belirtiler ortaya çıkarır.

Özellikle alışveriş merkezleri, plazalar, ofisler, spor salonları gibi kapalı havalandırma sistemleri ile havalanan yerlerde klimaların/havalandırmaların içinde ya da duş başlığı, havuz, sauna gibi nemli alanlarda legionella adı verilen bir bakteri yaşar.

Klima çarpmasına ek olarak, bu bakteri de lejyoner hastalığı (klima hastalığı) adı verilen bir çeşit zatürreye neden olabilir. Lejyoner hastalığı gelişmesi durumunda genellikle ilaç tedavisi alınması gerekir.

Hatta ileri yaştaki bireyler, ek akciğer hastalığı olanlar veya bağışıklık sistemi sorunları bulunanların hastanede tedavi görmesi gerekebilir. Bu nedenle klima çarpmasına maruz kaldığını düşünen fakat bir iki gün içinde belirtilerde azalma yerine artış yaşayan bireylerin hekime başvurması önerilir.

Klima Çarpması Belirtileri Nelerdir?

Klima çarpmasına ait belirtiler genellikle vücudun koruması gereken ısıyı sağlama çabasından kaynaklanır ve özellikle klimasız ortamla klimalı ortam arasındaki sıcaklık farkı çok yüksek olunca ortaya çıkar.

Belirtiler ortaya çıktıktan sonra klimalı ortamlardan uzak durulursa kısa süre içinde kendiliğinden kaybolurlar.

En sık görülen belirtiler ise şunlardır:

• Baş ağrısı
• Titreme
• Kas ve eklem ağrıları, tutulmalar, kramplar
• Mide bulantısı, karın ağrısı, ishal
• Ateş
• Halsizlik, kırgınlık
• Boğaz ağrısı, boğazda yanma
• Burun akıntısı veya burun tıkanıklığı
• Yüz felci

Klima Çarpması Nedenleri Nelerdir?

Klima çarpmasının 2 temel nedeni vardır. Bunlardan ilki, klima filtrelerinden yayılan mikroplarla temas etmek; ikincisi ise çok soğuk havaya uzun süre maruz kalmaktır.

Klimaların ve havalandırmaların düzenli olarak temizlenmemesi durumunda filtrelerinde birikmiş küf, toz ve bakteri sporları, virüsler veya mantarlar gibi pek çok organizma klima her çalıştığında ortama tekrar tekrar dağılır.

Ayrıca, klimalar iç ortamdaki havayı soğutarak geri üfleme prensibine sahiptir. Yani az havalanmış, havası temiz olmayan, pek çok bireyin nefes alıp vermesi sonucu içeriğinde mikropların arttığı hava içeride dönüp durur.

Tüm bunlar bireylerin bakterileri, virüsler veya mantarlarla karşılaşmasına neticede de hastalanmasına sebep olur.

İkinci neden ise, insanın bünyesine uygun olmayan derecede soğuk bir ortamda bulunmaktır. İnsan vücudu için ideal iç ortam ısısı 24-25 derecedir. Bazı bireyler daha soğuk ortamları da tolere edebilir. Fakat bu çoğunlukla sağlıklı değildir.

Çok soğuk hava, kandaki savunma hücrelerinin hareketliliğini azaltarak vücuda giren mikroplara karşı bireyi savunmasız bırakır.

Buna ek olarak, virüsler özellikle de burundan giren solunum yolu virüsleri soğuk havada daha hızlı aktive olur ve hastalık yapar.

Klima Çarpması Teşhisi

Klima çarpması genelde hekime gitmeye gerek olmadan kendi kendine kısa sürede çözülen bir problemdir. Fakat hekime başvurulması durumunda teşhis için tıbbi öykünün alınması ve poliklinik şartlarında basit bir fizik muayene yeterlidir.

Hastanın tıbbi geçmişi de bu evrede sorgulanır. En önemli faktör bireyde kronik bir akciğer hastalığı varlığıdır.

Fizik muayenede hekim durumu boğaz enfeksiyonlarından ayırmak için ışıkla boğaza bakar ve solunumun etkinliğini değerlendirmek için sırtı ve göğsü dinler. Genelde klima çarpmasında bu iki muayenenin de sonucu normal veya normale çok yakın saptanır.

Eğer akciğer seslerinde bozulma mevcutsa, bireyin durumu ağırsa, belirtiler 2-3 gündür devam ediyor ve artıyorsa, şiddetli öksürük eşlik ediyorsa veya nefes darlığı mevcutsa teşhis lejyoner hastalığı olabilir.

Bu durumda; balgam veya idrar örneği alınması, göğüs filmi (röntgen) çekilmesi ve kan tahlili yapılması gerekir. Elbette tedavi stratejisi de tamamen değişecektir.

Klima Çarpması Tedavisi

Klima çarpması tedavisi için evde uygulanabilecek basit yöntemler yeterli olacaktır. Genelde hekime başvurmaya ve ilaç kullanmaya gerek yoktur. Tedavide ilk basamak tahmin edilebileceği gibi daha fazla klimaya maruz kalmamaktır.

Klimalı ortamlardan uzak durulmalı, mümkün olduğu kadar temiz hava alınmalı ve ortam havalandırılmalıdır. Ayrıca klima filtrelerinin temizlenmesi tekrar açıldığı zaman aynı mikroplarla temas etmeyi önleyecektir.

İkinci basamakta ise mevcut belirtilerin iyileştirilmesi yer alır. Ateşi olan ve rahatsızlık duyan bireyler ılık bir duş alabilir ya da ateş düşürücü ilaç alabilir.

Baş ağrısı için sessiz bir ortamda dinlenip uyunabilir veya yine ağrı kesici-ateş düşürücü ilaç alınabilir. Eklem-kas ağrıları ve diğer belirtiler için klimasız ve doğal havalanan rahat bir ortamda istirahat etmek yeterlidir.

Klima çarpması mide bulantısı ve ishal gibi sindirim sistemi sorunlarına da yol açacağından beslenme düzenini değiştirebilir.

Hafif gıdalarla beslenmek ve mutlaka su eksiğini su ile (çay, kahve, gazoz, soda değil) yerine koymak, vücudu susuz bırakmamak gerekir.

Klima Çarpması Tedavi Edilmezse

Klima çarpması tedavi edilmese de 1-2 gün içinde kendiliğinden kaybolur. Bu sürede klimaya maruz kalmadan istirahat etmek yeterlidir. Yaşamsal tehdit oluşturan veya acil tedavi edilmesi gereken bir sorun değildir.

Dolayısıyla hastaların acil servislere başvurması veya hekim kontrolü dışında antibiyotik kullanması önerilmez.

Elbette bünyesi hassas ve alerjik olan, her klimaya maruz kalışı hastalanmakla sonuçlanan bireylerin bir takım yaşam tarzı değişiklikleri yapması gerekebilir (çalışma ortamını değiştirmek, üşümenin önüne geçecek şekilde giyinmek, susuz kalmamak, bağışıklık sistemini güçlü tutmaya çalışmak gibi).

Sürekli hasta olmak vücudun direncini düşürecek ve ek enfeksiyonlara zemin hazırlayacaktır.

Bireyde klimaya maruz kalma sonucunda lejyoner hastalığı meydana geldiyse kesinlikle hekim kontrolünde antibiyotiklerle tedavi edilmesi gerekir. Hatta ileri derece bakım gereken hastalar için hastaneye yatış önerilebilir.

Lejyoner hastalığı bir tür zatürredir ve tedavisiz kalması durumunda ölümcül olabilir.

Klima Çarpmasına Ne İyi Gelir?

Klima çarpmasına karşı bünyesi hassas bireylerin klimadan uzak durması en uygun öneri olacaktır.

Bunun yanı sıra klimaya bağlı hastalıkların önlenmesi için şunlar da önerilebilir:

• Klimaların uygun derecede çalıştırılması, soğuk değil serin bir ortam sağlamak
• Klimanın direkt karşısında veya önünde oturmamak, doğrudan esintisini almamak
• Havalandırma ve klimaların düzenli ve sık sık temizlenmesi, dezenfekte edilmesi
• Dış ortam ile klimalı ortam arasında sıcaklık uçurumu olmaması, bireylerin yumuşak geçişler sağlaması
• Klima çarpması oluştuktan sonra istirahat etmek, bol sıvı tüketmek ve klimadan bir süre uzak kalmak

Klima Çarpmasına Ne İyi Gelmez?

Klima çarpmasında hastalığın iyileşme sürecini uzatan veya tekrar ortaya çıkmasına sebep olacak faktörler şunlardır:

• Yeteri kadar dinlenmemek, hastayken aşırı fiziksel efor sarf etmek
• Susuz kalmak, su ihtiyacını çay, kahve, gazlı içeceklerden gidermeye çalışmak
• 1-2 günden fazla süren öksürük, nefes darlığı, yüksek ateş gibi belirtileri ciddiye almamak ve hekime başvurmamak
• Lejyoner hastalığı geliştiyse antibiyotikleri ve reçete edilen diğer ilaçları düzenli almamak
• Hekim kontrolü dışında antibiyotik kullanmak
• Klimaların çok soğuk (23-24 dereceden daha düşük) iç ortam sıcaklığı oluşturacak şekilde çalıştırılması
• Terlemenin ardından hemen klima çalışan, çok soğuk bir ortama girilmesi
• Araçta, evde veya herhangi bir klimalı ortamda cihazın doğrudan yüze çevrilmesi, karşısında veya hemen altında oturulması
• Uzun süre klima filtrelerinin temizlenmemesi, havalandırma ve klimaların rutin bakımlarının yaptırılmaması

Klima Çarpması İlaçları

Klima çarpması için genelde ilaç kullanmaya gerek yoktur. Fakat ağrıları yoğun olan ve ateşten rahatsızlık duyan bireyler ağrı kesici-ateş düşürücü parasetamol veya ibuprofen gibi yangı giderici ilaçlar kullanabilir.

Eğer bireyde basit bir klima çarpması değil de lejyoner hastalığı meydana geldiyse kesinlikle antibiyotik kullanımı gerekir.

Bu durumda azitromisin, klaritromisin, moksifloksasin, siprofloksasin gibi antibiyotikler kullanılır.

Fakat kesinlikle hastaların hekim kontrolü olmadan antibiyotik kullanmaması gerekir. Zaten günümüzde reçetesiz antibiyotik satışı yapılmamaktadır.

Klima Çarpması için Hangi Doktora Gidilir?

Klima çarpması için genellikle hekime başvurmaya gerek yoktur. Klimalı ortamlardan uzak durmak ve dinlenmek belirtilerin ortadan kalkmasına yardımcı olacaktır.

Fakat lejyoner (klima) hastalığı gelişmesi şüphesi varsa bir Göğüs Hastalıkları uzmanına başvurulması gerekir.

Bireyin lejyoner hastalığı geçiriyor olabileceğine dair belirtiler şunlardır:

• 24-48 saat içinde belirtilerde iyileşme olmaması, aksine artma olması
• Ateşin aniden yükselmesi veya sebat etmesi
• Öksürük
• Nefes darlığı
• İştahsızlık, halsizlik, yorgunluk
• Ciddi baş ağrısı
• Bilinç bulanıklığı, kafa karışıklığı

Bu belirtilerin görüldüğü; özellikle ileri yaşta olan, kronik solunum yolu hastalıkları bulunan (astım, KOAH, bronşektazi, kronik bronşit gibi) veya bağışıklığı zayıf bireyler (kanser tedavisi alanlar, organ nakli olanlar, steroidli ilaç kullananlar veya yenidoğan bebekler gibi) legionella bakterisinin yol açtığı zatürreye yakalanmış olabilirler.

Vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmaları önerilir.