Laktik Asidoz

Laktik Asidoz Nedir?

Laktik asidoz kanda laktik asidin birikmesi durumunda görülür. Laktik asit vücutta oksijen seviyeleri düştüğü yani vücut hipoksi yaşadığı zaman görülür. Bunun sebebi oksijen yetersizliğinde vücudun enerji üretmek için glikozu oksijenli solunumda harcamak yerine alternatif enerji üretme yolu olan oksijensiz solunumla harcamasıdır. Oksijensiz solunumda bir birim glikozdan çıkan enerji oksijenli solunuma göre çok daha az olsa da bu yol hayatta kalmak ve vücuttaki hücrelerin canlılığını sürdürmek için gereklidir.

Kanda laktik asit artması kanın ph’ını normal seviyelerden daha aşağı çeker. Laktik asit aşırı egzersiz yapan sağlıklı bireylerde görülebileceği gibi altta yatan kronik hastalığı olan kişilerde de sıklıkla görülmektedir. Bu kronik hastalıklar arasında böbrek problemleri, diyabetus mellitus, kardiovasküler problemler ve karaciğer problemleri gösterilebilir. Laktik asidoz belirtileri arasında bulantı, kusma, kas ağrısı, baş ağrısı, çok derin ve hızlı solunum veya yüzeysel ve az solunum vardır. Solunumun değişmesi laktik asidozda acil bir durumun göstergesidir. Laktik asidoz tedavisinde önemli olan altta yatan sebebi bulmak ve ona göre tedavi vermektir. Bunun dışında kişiye bir maske yardımıyla oksijen verilir ve bikarbonat tedavisi uygulanabilir.

Laktik asidoz tipleri iki grupta incelenebilir:

Tip A Laktik Asidoz

Tip A laktik asidoz hipoksi sebebiyle oluşur. Hipoksi vücudun oksijen almasında yetersiz kalması sonucu oluşur. Aynı zamanda hipoksi ciddi hastalıkların bir sonucu olabilir. Örneğin; septik şok, akut hastalıklar, kardiovasküler hastalıklar ve karaciğer hastalıkları. Tip A laktik asidoz aynı zamanda egzersiz kaynaklı laktik asidozu da içerir. Çünkü egzersiz durumunda da vücut oksijensiz kalır.

Tip B Laktik Asidoz

Tip B laktik asidoz hipoksi ile ilişkili değildir. Oksijen seviyesinin normal olduğu durumlarda (normoksik) görülür. Bu durum karaciğer hastalıkları, toksinler veya belirli kanserlerde görülür. Aynı zamanda tip B laktik asidoz bazı ilaç kullanımlarına bağlıdır.(Örneğin tip 2 diyabet mellitusta kullanılan metformin laktik asidoza sebep olabilir veya HIV tedavisinde kullanılan antiretroviral ilaçlar laktik asidoz görülmesine neden olur)

Laktik asidozun engellenmesi için aşağıda sıralananlar yapılabilir:

• Diyabetus mellitus, HIV, kalp yetmezliği, karaciğer yetmezliğine ya da böbrek problemlerine sahip kişiler doktorlarını bilgilendirerek ve tedavilerine uyarak bu durumu engelleyebilir.
• Eğer laktil asidoz egzersiz sırasında görülüyorsa, egzersiz sırasında dikkat etmek, gerekli yerlerde dinlenmek, su içmek ve vücudu zorlayan fiziksel aktiviteden kaçınarak laktik asidoz engellenebilir. Alkol tüketimine bağlı laktik asidoz tedavisinde alkol alımını kısıtlamak ve kişi bağımlı ise bağımlılığı yenmek laktik asidoz görülmesini engeller. Bununla ilgili olarak kişinin arkadaşlardan ve aile bireylerinden yardım alınarak bir doktora, terapiste veya rehabilitasyon kuruluşlarına başvurulabilir.

Laktik Asidoz Belirtileri

Laktik asidoz semptomları birçok hastalığın tipik belirtileri olabilir. Eğer sizde aşağıda sıralanan belirtilerden varsa doktorunuzla görüşmelisiniz. Doktorunuz laktik asidoza hangi hastalığın sebep olduğunu bulmaya çalışacaktır.

Laktik asidozun ortaya çıktığı acil durumlar aşağıda sıralanmıştır:

• Meyveli ve tatlı bir ağız kokusu. Bu durum ketoasidozda görülür. (diyabetin sebep olduğu ciddi bir komplikasyondur)
• Konfüzyon (sersemlik ya da yer ve zaman oryantasyon bozukluğu)
• Sarılık (cildin sarı renk alması ya da gözün beyaz kısmının sarı renk alması)
• Zorlu solunum; çok hızlı ve derin soluk alıp vermek ya da çok az ve yüzeysel soluk alıp vermek

Eğer yukarıda sıralanan laktik asidoz belirtilerinden herhangi birine sahipseniz bir ambulans aramalı ya da bir acil servise başvurmalısınız.

Laktik asidozun diğer belirtileri şunlardır:

• Aşırı yorgun hissetmek
• Kas krampları veya kas ağrısı
• Vücutta güçsüzlük hissi
• Fiziksel olarak rahatsızlık hissi
• İshal
• Karın ağrısı ya da karında huzursuzluk
• İştah azalması
• Baş ağrısı
• Artmış kalp ritmi

Laktik Asidozun Nedenleri

Laktik asidozun en sık sebepleri arasında kan basıncının düştüğü ve oksijen seviyesinin hücrelere ulaşmasında sorun olduğu ciddi hastalıklar vardır. Yoğun egzersiz ve konvülziyon durumunda da vücutta laktik asidoz oluşur.

Laktik asidoz sebepleri aşağıda sıralanmıştır:

• AIDS
• Alkolizm: Alkol tüketimi sonrasında görülen laktik asidoz, alkole bağlı laktik asidoz olarak adlandırılır. Bu durumun görüldüğü hastalar genellikle sepsis (ciddi enfeksiyonun yol açtığı durum) gibi ciddi sağlık problemlerine sahip kişilerdir.
• Kanser
• Siroz
• Siyanoz (kandaki oksijen eksikliğine bağlı morarma)
• Böbrek iflası (böbrek problemleri olan hastalarda laktik asidoz görülebilir. Bunun sebebi böbreklerin laktik asidi vücuttan atamamasıdır)
• Karaciğer problemleri
• Diyabetus mellitus; laktik asidoz tip 1 ve tip 2 diyabet mellituslu hastalarda görülebilir. Özellikle diyabet kontrol altına alınmadığında görülür.Diyabet mellitusu olan hastalarda laktik asidoz görünmesinin sebebi bu hastalarda konjestif kalp yetmezliği veya diğer böbrek problemler gibi ağır hastalıkların da görülebilmesidir. Bu tip hastalarda hastalığın ilerleyişi daha kötüdür. Diyabetin tedavisinde kullanılan metformin adlı ilaç da laktik asidoz için potansiyel bir sebeptir.
• Aşırı egzersiz: Herhangi bir hastalığı olmayan kişilerde de zorlayıcı fiziksel aktivite sonrası laktik asidoz görülebilir. Bu durumda laktik asidoz geçicidir ve vücut laktik asidozu yenmek için oksijene ihtiyaç duyar. Yoğun egzersiz sonrasında görülen laktik asidoz belirtileri arasında kas ağrısı, mide bulantısı ve güçsüzlük vardır.
• Solunum durması
• Sepsis (ciddi enfeksiyon)
• Ciddi travma
• Kardiyojenik şok
• Hipovolemik şok

Bazı ilaçlar da vücutta laktik asidoz görülmesine neden olabilir.

Bu ilaçlar aşağıda sıralanmıştır:

• Astım ya da COPD hastalığında kullanılan bazı inhalerler
• Epinefrin (adrenalin)
• Linezolid adı verilen bir antibiyotik
• Diyabet tedavisinde kullanılan metformin adlı ilaç (aşırı kullanım sonucu doz aşımı)
• HIV enfeksiyonunu tedavi etmekte kullanılan ilaçlar: laktik asidoz antiretroviral terapinin ciddi bir komplikasyonu olabilir. Antiretroviral tedavi laktik asit seviyesinin vücuttan normal seviyede kalmasını zorlaştırır. Bu sebeple HIV tedavisi için antiretroviral terapi alan kişi alan kişilerde laktik asidoz daha sık görülür.
• Propofol adlı damar içi anestezik ilaç

Laktik Asidoz Teşhisi

Laktik asidoz teşhisi fiziksel muayene ve kandaki laktik asit seviyesine bakılarak konulur. Kandaki laktik asit seviyesini belirlemek için kan alınır. Aynı zamanda oksijen saturasyonuna bakılır. Kişinin solunumu gözlenir. Laktik asit seviyesi kanda arttıkça kanın pH’ı düşmektedir. Bunun için çeşitli laboratuvar testleri istenir. Kan alınması genellikle venden yapıldığı gibi bazen arterden de yapılabilir. Kan testiyle beraber çeşitli organların fonksiyonlarına da bakılır. Karaciğer fonksiyon testleri istenir ve böbreklerin fonsiyonuna bakmak için idrar testi ve görüntüleme teknikleri kullanılabilir.

Laktik Asidoz Tedavisi

Laktik asidoz altta yatan hastalık veya durumların tedavi edilmesi ile önlenir. Buradaki amaç laktik asidin metabolize edilmesini sağlamaktır. Doktorunuz lastik asidozun sebep olduğu hastalığı veya durumu fiziksel muayene ve bazı testler isteyerek bulmaya çalışırken aynı zamanda tedaviniz hemen başlatılır. Acil tedavi seçenekleri arasında oksijen verilmesi ve kan akışının tekrar sağlanması vardır.

Laktik asidoz tedavi seçenekleri aşağıda sıralanmıştır:

• Kan akışını sağlamak için damar içi sıvı verilmesi
• Maskeyle veya başka bir yöntemle oksijen verilmesi
• Akciğere giden oksijeni artırmak için pozitif basınçlı ventilasyon tedavisi
• Vitamin terapisi
• Bikarbonat ile yapılan hemodiyaliz

Ağır egzersiz sonucu karşılaşılan laktik asidoz durumlarında kişinin egzersiz yapmayı bırakması dinlenmesi ve su içmesi gereklidir.

Bazı kişilerdeki laktik asidoz geçici bir durumdur ve kolaylıkla tedavi edilebilir. Diğer kişilerde laktik asidoz tedavisi daha zorlayıcı olabilir. Özellikle altta yatan başka hastalığı olan kişilerde bu durumu çözümlemek için altta yatan hastalığı bulmak gereklidir.

Laktik Asidoz Tedavi Edilmezse

Laktik asidoz tedavi edilmezse aşağıda sıralanan durumlara yol açabilir:

• Düzensiz kalp ritmi
• Bilinç bulanıklığı ya da koma
• Şok
• Organ iflası

Bu gibi hayatı tehdit eden laktik asidozun sebep olduğu durumlar altta yatan hastalığın tedavisi ile en aza indirilir.

Laktik Asidoza Ne İyi Gelir?

Laktik asidoza neyin iyi geleceği lastik asidozun nedenlerine göre değişmektedir. Eğer laktik asidoza aşırı egzersiz yapmak neden oluyorsa egzersiz yaparken vücudu zorlamamak, yeterli dinlenme aralıkları vermek ve su içmek bu duruma iyi gelir. Eğer laktik asidoza altta yatan bir hastalık neden oluyorsa bu hastalığın tanısı ve tedavisinin uygulanması kişiye iyi gelir. Vücutta laktik asidoz oksijen yetersizliğine bağlı olarak oluştuysa kişiye oksijen verilmesi laktik asidoza iyi gelir.

Laktik Asidoza Ne İyi Gelmez?

Eğer laktik asidoza aşırı yapılan fiziksel egzersiz sebep oluyorsa bu egzersize devam etmek laktik asidozun kötüleşmesine neden olur. Çünkü laktik asidoz sebep olan durum vücutta hipoksi oluşmasıdır. Fiziksel egzersiz sırasında da vücut hipoksiye meyilli hale gelir. Eğer laktik asidoza alınan bir ilaç, alkol veya toksin sebep oluyorsa bunların alımına devam etmek de durumu kötüleştirir. Bununla beraber laktik asidoza neden olan durumların tedavisine uymamak laktik asidoza iyi gelmez.

Laktik Asidoz İlaçları

Laktik asidoz da temel tedavi altta yatan hastalığın veya durumun düzeltilmesidir. Tip A laktik asidozda sebep olan hastalık düzeltilir ve Tip B laktik asidozda bu duruma sebep olan ilaç veya toksin uzaklaştırılır. Laktik asidozda aynı zamanda alkali ajanlar kullanılabilir.

Laktik asidoz tedavisinde kullanılan ilaçlar aşağıda sıralanmıştır:

• Sodyum bikarbonat: Sodyum bikarbonat hemodinamik olarak sabit tutulamayan hastalarda bu durumla ilişkili ağır metabolik asidozda kullanılan yaygın bir ilaçtır. Sodyum bikarbonat yan etkileri arasında bulantı, kusma ve eğer ph çok artırıldıysa alkaloz görülebilir.
• Trometamin: Trometamin karbondioksit açığa çıkarmadığı için sodyum bikarbonattan daha yararlı görülebilir. Trometamin yan etkileri arasında bulantı, kusma, baş dönmesi ve baş ağrısı vardır.
• Vitaminler: Vitaminler normal metabolizma için vücutta gereklidir. Örneğin; Tiamin, Vitamin B1, tiamin eksikliğinde kullanılır. (Wernicke ensefalopatisi). Tiamine eksikliği nadir de olsa laktik asidoz sebep olur. Vitaminlerin yan etkileri arasında bulantı, kusma ve eğer doz aşımı yapıldıysa toksik etkiler görülür.

Hamilelerde Laktik Asidoz

Hamilelikte görülen laktik asidoz böbrek problemleri kaynaklı olabilir. (Örneğin renal tübüler asidoz). Hamilelikte de bireyler de görülen laktik asidoz acil durumlara yol açabilir. Hamilelikte görülen laktik asidoz belirtileri arasında da düzensiz solunum, kas ağrısı, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler vardır.

Hamile bireylerde de laktik asidoz teşhisi için laboratuvar testleri istenir. Bebeğin iyi olup olmadığını kontrol etmek için ultrason gibi görüntüleme teknikleri kullanılabilir. Hamilelikte görülen laktik asidoz tedavisinde elektrolit imbalansı da düzeltilmelidir. Hamilelikte görülen lastik asidoz tedavisinde sodyum bikarbonat tabletleri kullanılabilir. Erken verilen laktik asidoz tedavisinde bebeğin hayatı kurtarılır ve diğer komplikasyonların önüne geçilmiş olunur. Hamile bireyde laktik asidoz tedavisi verilirken bebeğin sağlığı da göz önünde tutularak verilen ilaçların kordon kanıyla bebeğe geçebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Tüm bunlarla ilgili olarak acile başvuran hamile bireyin tedavisinde bir kadın doğum uzmanı doktordan görüş istenir.

Çocuklarda Laktik Asidoz

Çocuklarda görülen laktik asidoz metabolizma problemleri gibi kalıtsal hastalıklar sebebiyle oluşabilir. Laktik asidoz aynı zamanda metabolik hastalıklarda da görülebilir. Örneğin; organik asidemiler, üre metabolizma eksiklikleri, yağ asidi oksidasyonu eksiklikleri gibi. Klasik olarak laktik asidemiye sahip bir hastanın klinik tablosu şu şekildedir: Büyüme geriliği, ataksi, inme ve laktik asit seviyelerinin kan ve serebrospinal sıvıda artması. Laktik asidozlu hastalar aynı zamanda serebral ödem, akut rabdomiyolizis, kap aritmileri, kardiomiyopati, koma ve nörodejenerasyon görülebilir.

Çocuklarda görülen laktik asidoz durumlarında da aynı yetişkinlerdeki gibi belli laboratuvar testleri istenir. Teşhis konulurken altta yatan sebep bulunup tedavi ona göre verilir. Kullanılan ilaçlar çocukların yaşına uygun olmalıdır.

Bebeklerde Laktik Asidoz

Bebeklerde görülen metabolik hastalıklar kaynaklı laktik asidozda görülen belirtiler şunlardır: bebekte emmede zorluk, uykuya eğilim, kusma ve büyüme geriliği. Aynı zamanda bu bebeklerde bilinç bulanıklığı ve koma da görülebilir ve koma da görülebilir. Bu durum genellikle bebeklerde çeşitli metabolizma eksikliklerine bağlı olarak gelişir ve doğumdan sonra ilk 48 saat içinde kendini gösterir. Böyle ciddi bir durumda tanı ve tedavi için çabuk olunmalıdır.

Laktik Asidoz için Hangi Doktora Gidilir?

Laktik asidozun acil durumlarda ortaya çıkan belirtileri arasında konfüzyon, sarılık, zorlu solunum (çok hızlı soluk alıp vermek ya da çok az soluk alıp vermek) gibi acil belirtiler olduğu için hemen bir ambulans aranmalı ya da bir Acil Servise başvurulmalıdır. Bunun dışında eğer acil olmayan yorgunluk ve kas ağrısı gibi belirtiler görüyorsanız hastanelerin Dahiliye bölümünden randevu alabilirsiniz. İlk olarak dahiliye uzmanı doktorlar tarafından incelemeniz yapılacak ve ilgili bölüme yönlendirileceksiniz.