Safra Kusmak

Safra Kusmak Nedir?

Safra salgısı karaciğer dokusu tarafından üretilen ve koledok kanalı yardımı ile duodenuma (on iki parmak bağırsağı) dökülen bir salgıdır. Bu salgı içerisinde barındırdığı enzimler ve moleküller ile yağ moleküllerinin ve yine bu yağlarda çözülen vitaminlerin (ADEK) emilmesini sağlayan bir sindirim sistemi salgısıdır. Ayrıca bu salgı çeşitli moleküllerin vücuttan atılmasından da sorumludur. Her gün yaklaşık 600 mililitre kadar üretilen bu sindirim sistemi salgısı fazla üretildiği takdirde safra kesesi tarafından depolanır ve daha sonra kullanılmak üzere burada bekletilir.

Safra kesesi karnın üst bölgesinde ve sağ kadranda yer alan küçük bir organdır. Bu organın en temel görevi sindirimde görevli olan safra salgısını depolamaktır. Bu küçük organ karaciğerin ürettiği safra salgısını gerektiğinde kullanmak için geçici olarak depolar ve kullanılacağı zaman koledok kanalı ile duodenuma (onikiparmak bağırsağı) iletir. Bu depolama genellikle açlık esnasında sindirim sistemi çalışmaz iken gerçekleşmektedir. Yemekten hemen sonra da bu depo edilen safra salgısı boşaltılır ve yağların ve yağlarda eriyen vitaminlerin emilimi gerçekleştirilir.

Safra kusmak olarak adlandırılan durum karaciğerden hazır olarak salgılanan ya da safra kesesinde toplanan safra salgısını ağız yolu ile dışarı atılmasıdır. Sarı safra kusmak ya da bilinen diğer adı ile yeşil safra kusmak çoğunlukla açlık esnasında meydana gelmektedir. Bunun en temel sebebi açlık esnasında safra salgısının en yüksek miktarlarda vücutta bulunmasıdır. Bunun yanı sıra çeşitli sağlık sorunlarına bağlı olarak da tokluk sırasında safra kusmak meydana gelebilir.

Kişi sarı ya da yeşil renkli safra salgısını kustuğunda genellikle çok fazla endişe duymaktadır. Fakat bu durum çoğu zaman endişelenmeye yol açacak bir durum değildir ve genellikle tek bir defa meydana gelir. Fakat uzun süredir devam eden ve çok sık devam eden safra kusma vakalarında mutlaka altta yatan neden tespit edilmeli ve bir uzmandan yardım alınmalıdır.

Safra Kusmak Belirtileri

Safra kusmak pek çok sebebe bağlı olarak ortaya çıkan bir sağlık sorunu olduğu için ortaya çıkan belirtiler oldukça çeşitlidir ve pek çok sistemde eş zamanlı bir şekilde ortaya çıkabilir.

Safra kusmada ortaya çıkan belirtiler şu şekilde sıralanabilir;

• Kabızlık ya da ishal
• Karın ağrısı
• Karında şiddetli kramplar
• Nefes darlığı
• Baş ağrısı
• Bilinç kaybı
• Vücut ısısında artış
• Yemek borusunda tahriş ve buna bağlı ağrı
• Boğaz ağrısı
• Dehidratasyona bağlı bilinç bulanıklığı
• Bağırsak seslerinde artış
• Safra salgısında azalmaya bağlı olarak yağın yeterince sindirilmemesi
• Yağda eriyen vitaminlerin tam olarak emilememesi ve vitamin eksikliğinin ortaya çıkardığı belirtilerin görülmesi safra kusmasında ortaya çıkan en sık belirtilerdendir.

Safra Kusmak Nedenleri

Safra kusmak pek çok faktöre bağlı olarak görülebilen bir durumdur. Bu sağlık sorunu genel olarak gastrointestinal sistemde meydana gelen problemlere bağlı olarak görülse de diğer sistemlerde ortaya çıkan problemler sonucunda da meydana gelebilmektedir.

İşte safra kusmaya neden olan risk faktörleri;

• Bağırsak Tıkanması: Bağırsak tıkanması safra kusmanın en yaygın nedenlerinden birisidir. Özellikle incebağırsağın ilk başlarında meydana gelen tıkanmalar ve bükülmeler safra kusmasına yaygın bir şekilde yol açmaktadır. Bunun en temel sebebi safranın bağırsağa ulaşamaması ve mide pilorundan geri kaçarak kusmuk yoluyla dışarı atılmasıdır.
• Gıda Zehirlenmesi: Sindirim sistemi rahatsızlıklarının en önemli sebeplerinden biri gıda zehirlenmesidir. Safra kusmasında gıda zehirlenmesinin rolü vücudu tetikleyerek sindirim kanalındaki besinlerin dışarı atılmak istenmesidir. Herhangi bir gıda zehirlenmesi durumunda vücut kendini temizlemek için besin maddelerini dışarı atmak ister bu esnada da safra salgısı kusma yolu ile dışarı atılır.
• Solunum Yolu İltihaplanmaları: Solunum sistemi her ne kadar sindirim sistemine etki eden bir sistem olmasa da safra kusmasına neden olabilmektedir. Solunum yolu iltihaplanması durumunda bakteri ve virüs içerikli mukus sindirim yoluna karışır ve mide bulantısına yol açarak safra kusulmasına yol açar. Bu durum genellikle gribal enfeksiyonlarda ve soğuk algınlığında ortaya çıkmaktadır.

Ayrıca bu risk faktörlerinin yanı sıra işlenmiş gıdalarla fazla miktarda beslenmek, gıda boyalı besinleri tüketmek, aşırı alkol kullanımı, safra kesesi ülserleri ve alerjik reaksiyonlar da safra kusmaya neden olabilmektedir.

Safra Kusmak Teşhisi

Safra kusmanın altında pek çok neden yer alabilmektedir. Altta yatan bu nedenler oldukça fazla olduğu için safra kusmasının teşhisinde de birçok tanı yönteminden faydalanılmaktadır.

Safra kusma teşhisinde kullanılan tanı yöntemleri şu şekilde sıralanabilir;

• Anamnez: Anamnez tedaviyi verecek doktorun hastadan hastalığı hakkında öykü almasına yardım eden tanı yöntemidir. Doktor “ne zaman safra kusuyorsunuz, hangi besinler bu durumu tetikliyor, yemekten önce mi sonra mı safra kusma oluyor, safra kustuktan sonra bedeninizde hangi değişiklikler oluyor” gibi soruları hastalara yönelterek anamnez alır ve ön bir değerlendirme ile olası riskleri tespit eder.
• Fiziki Muayene: Fiziki muayene hastayı değerlendirme konusunda en önemli tanı yöntemlerinden birisidir. Doktorlar hastaların batın bölgesini elle muayene eder ve olası altta yatan nedenleri tespit ederek zaman kazanır. Özellikle bağırsak tıkanması gibi problemlere bağlı olarak ortaya çıkan safra kusma durumunda bu tanı yöntemi büyük bir önem arz etmektedir.
• Tıbbi Görüntüleme: Safra kusmanın teşhisinde en kesin sonucu veren en güvenilir tanı yöntemi tıbbi görüntülemedir. Tıbbi görüntülemede bilgisayarlı tomografi, ultrason, röntgen, MR, endoskopi gibi yöntemler kullanılarak hastaların vücudu görüntülenir. Çoğunlukla hastalarda bu aşamadan sonra kesin tanı konulur ve tedaviye başlanılır.
• Kan Testi: Kan testleri hastalardan alınan kanlar sonucunda hastaların genel sağlık durumları hakkında bilgi edinmek için kullanılır. Bu tanı yöntemi sayesinde hastalardaki olası vitamin ve yağ eksikliği, dehidratasyon ve enzim değişiklikleri saptanır ve tedavi de ona göre şekillenir.

Safra Kusmak Tedavisi

Safra kusmayı tedavi edebilmek için öncelikle bu durumun neye bağlı olarak ortaya çıktığını belirlemek gerekmektedir. Ardından altta yatan nedene yönelik tedaviler planlanır ve safra kusmanın önüne geçilir.

Safra kusma tedavisinde kullanılan tedavi yöntemleri şu şekilde sıralanabilir;

• Eğer safra kusmak bağırsaklardaki tıkanmaya bağlı olarak meydana geliyorsa mutlaka bu tıkanıklığı gidermek gerekmektedir. Cerrahi yöntemler ile bu tıkanıklığın açılması sayesinde safra kusma problemi de ortadan kaldırılır.
• Gıda zehirlenmesine bağlı olarak ortaya çıkan safra kusma durumunda tek tedavi yöntemi sindirim kanalını boşaltmak ve toksik etkiye sahip olan maddeyi vücuttan uzaklaştırmak olacaktır. Bunun içinde günümüzde en çok aktif kömür tedavisinden yararlanılmaktadır.
• Safra kusma durumunda kusmayı önlemek safranın dışarıya atılmasını engelleyecek ilaçlar kullanılabilir. Bu amaçla en çok antiemetik ilaçlar kullanılmaktadır.
• Bunun yanı sıra alkol tüketiminden uzak durmak, işlenmiş gıdaları kısıtlamak ve gıda boyası kullanılan besinlerden uzak durmak da safra kusmayı engelleyebilecek yöntemlerdendir. Ayrıca kişiler kusarken sıvı ve elektrolit kaybı yaşadıkları için bu kayıp en kısa sürede sıvı takviyesi ile önlenmelidir.

Safra Kusmak Tedavi Edilmezse

Safra salgısı görevi itibariyle insan vücudu için en önemli salgılardan biridir. Yağların ve yağda emilen vitaminlerin emiliminden sorumlu olan bu salgı mutlaka yeterli miktarda vücutta bulunmalıdır. Eğer safra kusma problemi olan bir birey tedavi edilmezse ve bu durum uzun süre boyunca devam ederse kişide safra salgısının eksilmesine ve yeterince kullanılamamasına bağlı olarak kişilerde vitamin eksikliği ve diğer enzimatik metabolizmalarda aksamalar meydana gelebilir.

Safra Kusmaya Ne İyi Gelir?

Safra kusmaya en iyi gelen şey beslenme düzeninde yapılacak olan değişikliklerdir. Alkol tüketiminden uzak durma, aşırı yağlı besinleri diyetten çıkarma ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak safra kusmaya iyi gelen şeyler arasındadır. Bunun yanı sıra yemekten sonra yatmamak ve dik oturmak, aşırı kilolardan uzak durmak gibi değişiklikler de safra kusmaya iyi gelmektedir. Özellikle hamilelikte yeşil safra kusmak durumunda gebe bireyin dinlenmesi ve daha hafif besin maddeleri ile beslenmesi hamilelikteki safra kusma problemine iyi gelen şeyler arasındadır.

Safra Kusmaya Ne İyi Gelmez?

Safra kusmaya aşırı alkol tüketmek, sigara kullanmak, aşırı yağlı besinleri tüketmek, gıda boyası kullanılan besinleri tüketmek ve çok yağlı bir vücuda sahip olmak iyi gelmemektedir. Bu nedenle kişilerin safra kusması durumunda mutlaka beslenme düzeninde değişikliğe gitmeleri gerekmektedir.

Safra Kusmak için Hangi Doktora Gidilir?

Safra kusma problemi ortaya çıkan kişiler üzerinde yapılan çalışmalarda bu durumun en çok sindirim sisteminde meydana gelen sağlık sorunlarına bağlı olarak ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bundan dolayı uzun süredir devam eden safra kusma durumlarında bir Gastroenteroloji doktoruna görünmek bireyler için yararlı olacaktır. Eğer hamilelikte safra kusmak ya da bebeklikte safra kusmak meydana geliyorsa daha çok hamilelik ve gebelikle ilgili olduğu için Kadın Hastalıkları uzmanına ve çocuk sağlığı doktoruna gidilmelidir.

Safra kusmak çoğu zaman bir kere ortaya çıkar ve tekrarlamaz. Bu durumda endişelenmeye gerek yoktur ve herhangi bir klinik doktoruna başvurmaya gerek kalmaz. Fakat uzun süredir devam eden ve şiddeti azalmak yerine artış gösteren safra kusma durumlarında mutlaka bir gastroenteroloji doktoruna gidilmesi gerekmektedir.