Vajina Yırtılması

Vajina Yırtılması Nedir?

Perine; kadında büyük dudaklar ve anüs arasında kalan bölgeyi kapsar. Bu bölgede genital organlar (vajina, küçük dudaklar, klitoris gibi), anüs (kalın bağırsakların son kısmı olan ve dışkının atılmasını sağlayan açıklık), üretra (idrar kesesinin son kısmı olan ve idrarın dışarı atılmasını sağlayan açıklık) ve bu yapıların çalışmasını sağlayan kas ve sinir yapıları bulunur.

Vajina kadında cinsel ilişkinin gerçekleşmesini, doğumu, adet kanının dışarı atılmasını sağlayan boru şeklindeki yapıya denir. Bu yapının çoğunlukla doğum yada cinsel ilişki sırasında zarar görüp yırtılmasına vajina yırtılması denir. Bu durum toplumdaki 10 kadından 3 ünde görülen oldukça yaygın bir durumdur.

Perine yırtılması sıklıkla vajinal yırtılmayla karıştırılan ve aynı anlama geldiği sanılan bir durumdur. Perine yırtılmasında vajinada, anüs bölgesinde yada bu bölgedeki herhangi bir kas yapısında yırtık meydana gelip perine yırtığına bağlı kanama olurken; vajina yırtılmasında  sadece vajina ve vajinayı ilgilendiren kas yapıları zarar görür ve buna bağlı kanamalar oluşur.

Vajina Yırtılmasında Yırtık Tipleri Nelerdir?

Vajina; düz bir boru şeklinde olduğu için bu yapıda meydana gelecek yırtıklar enine yada boyuna yırtıklar olarak kendini gösterir. Enine yırtık çok sık görülebilmekle birlikte boyuna yırtıkla da nadiren de olsa karşılaşılabilir.

Enine yırtık; çoğunlukla doğum sırasında yada ilk cinsel ilişki sonrasında görülen; vajinanın dış açıklığının yada iç kısmının enine doğru yırtığına verilen addır.

Boyuna yırtık ise düz bir boru şeklindeki vajinanın girişinden yukarıya doğru yırtılmasına denir. Nadiren rastlanan bu yırtığın tedavisi daha uğraştırıcıdır.

Vajina Yırtılmasında Belirtiler Nelerdir?

Vajina doğum, cinsel ilişki ve adet kanının atılması gibi pek çok görevi yerine getirdiği için yırtığında oluşacak belirtiler de çok çeşitlidir. Hastalar bu belirtileri farkettiğinde doktora başvurmalıdır. Vajina yırtığı doğum sırasında da gerçekleşebilir. Bu durumda hekim bunu farkeder. Vajina yırtığı bazen kendini belli edecek semptomlar göstermeyebilir. Bu durumda hasta herhangi bir nedenle hastaneye başvurduğunda tanı alabilir.

Vajina yırtığında görülen belirtiler;

• Kanama: Vajina yırtığının en sık görülen belirtilerinden biridir. Genellikle yırtık oluştuğu zaman gelişen parlak kırmızı renkte oluşan kanamadır.
• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Yine hastalarda sık görülen belirtiler arasındadır. Özellikle vajinanın giriş kısmında bulunan yırtıklarda hastalar cinsel ilişki sırasında gelişen çok şiddetli ağrıdan bahsederler. Bu durum vajinanın etrafında bulunan sinir uçlarının uyarılması sonucu gelişir.
• İdrar Yaparken Yanma: Yırtığın yeni geliştiği kişilerde idrar yaparken idrarın vajinadaki yırtığa temas etmesi sonucu yanma ve ağrı oluşabilir.
• Cinsel İsteksizlik: Vajinal yırtığa sahip ve uzun süre tedavi edilmemiş kişilerde her cinsel ilişki sırasında ağrı yaşandığı için kişi bir süre sonra cinsel ilişkiden zevk almaz, cinsel ilişkiye girmek istemez.
• Vajinal Darlık: Vajinada oluşan yırtık tedavi edilmezse bir süre sonra kendi kendine kapanır. Bu durumda darlık oluşabilir. Darlık oluşan kişilerde cinsel ilişki sırasında zorlanma hissedilir.
• Vajinada ele gelen kitle: Eğer vajinal yırtık çok büyükse bir süre sonra hastalarda idrar kesesi yada kalın bağırsağın son kısmı olan rektum vajinaya doğru fıtıklaşır. Bu durumda hastalarda vajinada ele kitle gelir.
• Akıntı: Vajinal yırtığa sahip kişilerde yırtık kendini onarmaya çalışır. Bu durumda yırtık bölgesinde yara sıvısı oluşabilir. Bu durum hastada akıntıya yol açar
• Kaşıntı: Vajinal yırtık iyileşme sürecinde iken kaşıntı yaratabilir. Bu durumda hastalar o bölgeyi kaşımamalıdır, çünkü yırtık kaşıntıya bağlı tekrarlayan travmalara uğrar ve iyileşmesi gecikir.
• Enfeksiyon: Hastalarda vajinal yırtık bölgesinden giren mikroplar o bölgede enfeksiyon oluşturabilir. Bu durumda hastada sarı-yeşil renkli ve kötü kokulu akıntıya ek olarak kaşıntı görülebilir.
• Travma: Özellikle çocuklarda ve gençlerde görülen; yüksekten düşme, bisikletten düşme, ağaçtan düşme gibi durumlarda vajinal yırtık oluşabilir.

Vajina Yırtılması Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Vajinal yırtık pek çok nedene bağlı oluşabilir. Ancak bu nedenler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Bazı risk faktörleri kimi kadınlarda hiçbir etki yaratmazken, bazı risk faktörleri ise çok ciddi yırtıklara yol açabilir.

En sık görülen vajinal yırtık nedenleri:

• İlk Cinsel İlişki: İlk cinsel birleşim sırasında vajinanın henüz dar olması vajinal yırtık oluşumunda risk faktörüdür.
• Normal(Vajinal) Doğum: Doğum, vajinal yırtık oluşumunun en sık nedenidir. Yırtık kendiliğinden oluşabileceği gibi doğum sırasında bebeğin başının vajinal açıklıktan rahat çıkması için hekim tarafından ya oluşturulabilir. Bu duruma epizyotomi denir.
• Vajinal Darlık: Doğuştan gelen yada sonradan oluşmuş her vajinal darlık vajinada yırtık oluşumu için risk faktörüdür. Dar vajinada yırtığın oluşması daha muhtemeldir.
• Vajinaya yabancı cisim sokma: Özellikle mental retarde (zeka geriliği) bulunan bazı kişilerde vajinaya yabancı cisim sokma sık görülür . Bu durumda vajinal yırtık oluşumu gelişebilir.
• Vajinal Enfeksiyonlar: Vajinada bulunan enfeksiyon vajinanın hücrelerini harap edip yırtık oluşumuna yol açabilir. Vajinal yırtığın kendisi de enfeksiyon oluşturup yırtığı ilerletebilir.

Vajina Yırtılması Teşhisi 

Vajina yırtığı, genellikle kanama, şiddetli ağrı gibi acil semptomlar yaratan; bu yüzden ilk bakışta tanı konabilen bir hastalıktır. Ancak bazı durumlarda kendini belli etmez, başka bir nedenden dolayı kadın doğum uzmanına başvuran kadınlarda tesadüfen tanı alabilir.

Vajina yırtığının teşhisinde şu basamaklar izlenir:

• Anamnez ve Fizik Muayene: Anamnez hastanın hastalığı hakkındaki şikayetlerini dile getirmesidir. Hastalar genellikle cinsel ilişki sırasında yaşadıkları şiddetli ağrı, kanama, kaşıntı, akıntı gibi nedenlerden şikayetçidirler. Hekim hastayı dinler, bu semptomların ne zamandan beri var olduğunu sorar. Ardından muayeneye geçer.

Muayene sırasında hasta jinekolojik muayene masasına uzanır. Hekim vajinanın dış görünümünü, varsa akıntı durumunu, kanamanın olup olmadığını inceler. Çok derin yırtıklar çıplak gözle görülebilecek düzeyde olup bu şekilde tanı alabilir.

• Vajinal Ultrasonografi (Vajinal USG): Ultrasonografi ses dalgaları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Hastalarda anamnez ve fizik muayeneden sonra en sık kullanılan yöntem ultrasonografidir. Burada hastanın vajinasından ultrasonografi probu(başlığı) ilerletilir ve vajinanın yapısı görüntülenir. Tanı çoğunlukla bu şekilde konur.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Manyetik Rezonans Görüntüleme; manyetik alanın kullanıldığı bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem genellikle vajinal yırtığın diğer vajinal hastalıklardan ayırt edilebilmesi için uygulanır. Nadiren kullanılan bir görüntüleme yöntemidir.

Vajina Yırtılması Tedavisi

Vajinal yırtığın esas tedavisi; erken dönemde uygulanacak cerrahi girişimle yırtığın kapatılmasıdır. Ancak bazı hastalarda(özellikle tanıda geç kalınmış yaşlı hastalarda) oluşabilecek komplikasyonlara göre de tedavi planı ve cerrahi girişimin niteliği değişebilir.

Hastalarda eğer yırtık küçükse ve tesadüfen tanı konulmuşsa; bu kişilere izlem tedavisi verilebilir. İzlem tedavisi sonrası yırtığı kapanmayan yada daha da büyüyen hastalarda cerrahi girişim uygulanabilir.

Vajina yırtığının kapatılması sonrası enfeksiyonu engellemek için antibiyotik ilaçlar, ağrıyı kesmek için Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar kullanılabilir.

Vajina Yırtılması Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Vajinal yırtığın tedavisi yırtığın derecesine göre şekillenir. Ufak bir yırtık oluşumunda bu yırtık hastada herhangi bir probleme yol açmıyorsa; bu kişiye izlem tedavisi uygulanır. Ancak büyük bir yırtığa sahip olan ve bunun şikayetlerini yaşayan kişilerde mutlaka tedavi uygulanmalıdır. Bu kişilerde tedavi uygulanmaması pek çok komplikasyonlara yol açabilir.

Bu komplikasyonlar:

• Enfeksiyon: Vajinal yırtığın en sık oluşturduğu komplikasyonlardan biri enfeksiyondur. Varolan yırtık bölgesinden mikropların girişi kolaylaşır ve enfeksiyon oluşur.
• Akıntı: Yırtık bölgesinde bulunan iyileşme dokusu sürekli salgı yapar ve bu durum akıntıya neden olur. Bu akıntıya enfeksiyon da eşlik ediyorsa akıntının rengi satı-yeşil olur ve kötü kokar.
• Kaşıntı: Yara bölgesinde bulunan iyileşme dokusu hastadaki sinir yapılarını uyararak kaşıntıya yol açabilir.
• Fıtıklaşmalar: Hastada ileri derece vajinal yırtık varsa ve bu yırtıklar tedavi edilmediyse; bu durumda hastanın mesanesi(idrar kesesi) yada rektumu(kalın bağırsağın son kısmı) vajinaya doğru bombeleşir ve fıtık oluşur.
• Cinsel İsteksizlik: Vajinal yırtığa sahip hastalarda cinsel ilişki sırasında olan sürekli ağrı bir süre sonra bu kişilerin cinsel isteğinin azalmasına neden olabilir.
• Dışkıyı ve idrarı tutamama: Eğer vajinal yırtık çok ileri düzeyde ise idrar yapma ve dışkılama fonksiyonunu kontrol eden kaslar zarar görebilir. Bu durumda hastalarda altına kaçırma semptomları oluşur. Bu durumun tedavisi de oldukça sınırlıdır. 

Vajina Yırtılmasına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Vajina yırtığında esas tedavi yırtık oluştuğu an bu bölgeye atılacak dikişlerle yırtığın kapatılmasıdır. Yırtık kapatılmazsa; bu durumda yırtık büyür, genişler ve daha fazla probleme yol açar.

Vajinal yırtığa sahip ve cerrahi girişimle yırtığı kapatılan kişiler en az 4-6 hafta cinsel ilişkiye girmemelidir. Bu dönemde girilen cinsel ilişki dikişlerin genişlemesine ve yırtığın büyümesine yol açar.

Vajinal yırtığa sahip kişiler vajinal duş, vajinal kokuları ve parfümleri kullanmamalıdır. Bu ürünler vajinada enfeksiyon gelişme riskini arttırabilir.

Vajinal yırtığa sahip kişiler otururken dikkatli olmalı, yatarken de yan yatmalıdır. Bu uygulamalar vajinaya yük binmesini önler ve iyileşmeyi hızlandırır.

Hastalar arasında yaygın olarak kullanılan ifade epilasyon yada ağda yaparken vajina yırtılmasıdır. Hastalarda büyük dudaklardaki kılların alımı sırasında oluşan küçük travmalar vajina yırtığı olarak adlandırılır. Bu ifade yanlıştır. Vajina penisin girdiği açıklık ve bunun içeri doğru olan uzantısına denir. Vajinada kıl kökleri olmadığı için o bölgede kıl gelişmez.

Hastalarda cinsel ilişkide; özellikle de ilk cinsel ilişkide vajina yırtılması sık rastlanan bir durumdur. Ancak bu durum kızlık zarı bozulması ile karıştırılmamalıdır. Kızlık zarı vajinanın girişinde bulunan ve herhangi bir görevi olmayan bir yapıdır. İlk gece girilen cinsel ilişkide bozulabilir, esnek bir yapıya sahipse bozulmayadabilir. Vajina yırtığında vajinada içeri doğru yada yanlara doğru yırtıklar mevcuttur. Kızlık zarı yırtılmasından ayırt edilmesi gerekir.

Vajina Yırtılmasında Kullanılan İlaçlar

Vajina yırtığında en kesin tedavi cerrahi müdahaledir. Ancak cerrahi müdahaleden sonra herhangi bir komplikasyon oluşumunu engellemek için bazı ilaçlar kullanılır.

Bu ilaçlar:

• Non Steroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAİİ): Bu ilaçlar hastada oluşan ağrıyı azaltmak amacıyla kullanılır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen gibi maddeler barındırır. Yan etkileri arasında bulantı, kusma, ishal, kabızlık, ciltte kızarıklık yapabilir. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.
• Antibiyotik ilaçlar: Bu ilaçlar cerrahi müdahale sonrası yara yeri enfeksiyonunun gelişmesini önlemek için verilir. İçerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, klaritromisin, azitromisin, eritromisin gibi maddeleri barındırır. Yan etkileri arasında bulantı, baş ağrısı, baş dönmesi, halsizlik gibi semptomlar bulunur. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında bir hekime başvurulması gerekir.

Vajina Yırtılması Ameliyatı

Vajina yırtığının tedavisinde yırtığın boyutuna göre tedavi planlanır. Eğer yırtık küçükse; hastada herhangi bir semptoma yol açmıyorsa izlem tedavisi uygulanabilir. Ancak hastadaki yırtık büyükse yada izlem tedavisi sonrası büyüyen bir yırtık varsa; hastaya cerrahi girişim uygulanır. 

Vajina yırtığının cerrahi tedavisinde yırtığın oluştuğu bölge birkaç dikişle kapatılır. Öncelikle hastaya epidural anestezik (belden aşağısının uyuşturulduğu) madde belden uygulanarak verilir. Ardından hekim yırtığı kontrol eder, dikişleri atar ve müdahale tamamlanır. Uygulanan girişim hastanede yatış gerektirmez. Hasta birkaç saat içinde taburcu edilir.

Ameliyat sonrası ilaçların kullanımı ve 4-6 hafta kadar cinsel ilişkinin yaşanmaması komplikasyon gelişmemesi açısından oldukça önemlidir.

Vajina yırtığına sahip hastalar tedavi edilmezse yırtık genişleyebilir. Bu durumda hastalarda mesanenin yada rektumun vajinadan sarkması gözlenebilir. Eğer böyle bir komplikasyon gelişirse ameliyatın türü değişir.

Gebelikte Vajina Yırtılması

Gebelikte vajina yırtığı sık rastlanılan bir durum değildir. Ancak gebeliğin yüküne bağlı ufak vajinal zedelenmeler oluşabilir, bunlar pek önemsenmemelidir.

Doğum sırasında anne adayında vajina yırtığı görülmesi çok sık rastlanılan bir durumdur. Bu durum hekim tarafından farkedilip müdahale edilebilir. Doğumda vajina yırtığı bazen farkedilmeyebilir. Hastalarda doğum sonrası vajinal sarkmalar, lohusalık dönemi sonrası geçmeyen kanamalar, vajina bölgesinde ağrı, yanma belirti ve bulguları arasındadır.

Bazen doğum sırasında hekim tarafından bilinçli olarak vajina yırtığı oluşturulabilir. Bu işleme epizyotomi denir. Bu işlem doğum sırasında bebeğin kafasının rahat çıkmasını sağlar. Bebek doğduktan sonra bu yırtık dikilir.

Gebelikte yada doğum sonrası vajinal yırtığı düşündüren bulgular varsa vakit kaybetmeden hekime başvurulmalıdır.

Çocuklarda Vajina Yırtılması

Çocukluk döneminde yaşanan travmalar (bisikletten, ağaçtan, yüksek bir yerden düşme) hastalarda vajinal yırtık oluşumuna neden olabilir. Bu durumda kişide yoğun kanama, ağrı, idrar yaparken yanma gibi semptomlar görülür. Bu semptomların görüldüğü durumlarda bir Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına başvurmak gerekir.

Kadın doğum uzmanı hastayı muayene ettikten sonra vajina yırtığı olduğuna karar verirse; tedavi için aileyi bilgilendirir. Bu durumda eğer büyük bir yırtık varsa cerrahi müdahale uygulanır. Eğer ufak bir yırtıksa hasta izleme alınır, yırtık büyürse cerrahi girişim uygulanır.

Vajina Yırtılmasında Hangi Doktora Gidilmeli?

Vajina Yırtığı ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyup tedavi uygulayan bölüm Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümüdür. Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı hastanın şikayetlerini dinler, tanı koyar ve tedavi uygular. Gerekli ise cerrahi girişimi de uygulayan kişi yine kadın hastalıkları ve doğum uzmanıdır.

Özellikle ilk cinsel ilişki yada travma sonrası ani kanama ile kendini gösteren vajina yırtığında hastalar panikle acil servise de başvurabilirler. Acil hekimi vajinal yırtıktan şüphelendiği durumlarda hastayı kadın hastalıkları ve doğum uzmanına sevk eder.

Hastalar cinsel ilişki sonrası şiddetli kanama, ağrı, idrar yaparken yanma, akıntı, kaşıntı ve ele gelen kitle gibi durumlardan biri veya birkaçını yaşıyorsa  vakit kaybetmeden bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurulmalıdır.