Yenidoğan Enfeksiyonları

Yenidoğan Enfeksiyonları Nedir?

Yenidoğan enfeksiyonu bebeğin henüz hayata ilk adımların atıldığı dönemde yani yaşamın ilk ayında bebekte enfeksiyona dair sistemsel işaret ve semptomların olduğu ve bebeğin kan kültüründe özgül bir etkenin (patojen) üretildiği klinik semptomların bir bütünüdür.

Yenidoğan enfeksiyonları Yenidoğan alanında yaşanan tüm tıbbi gelişmelere rağmen henüz tam bir çözüme kavuşamayan çok önemli bir ölüm ve sakat kalma nedenidir. Yenidoğan enfeksiyonlarında enfeksiyona dair özgül bulguların olmaması ve Yenidoğan sürecinde sıkça karşılaşılmakta olan enfeksiyon dışındaki klinik semptomlarında yenidoğanda enfeksiyonlarında benzer bulgulara neden olması bebeklerde hastalığın tanısının erken konularak daha kısa zamanda etkin bir tedavi uygulanmasını zorlaştırmaktadır.

Yenidoğan enfeksiyonlarının tanısı bebeklerde gözlenen klinik semptomlara ve laboratuvar bulgularının birlikteliği ile konulmaktadır. Yenidoğan enfeksiyonlarında bu sebeplerden ötürü direk tanıyı koyduracak bir test ya da belirteç en azından tüm hastalıklarda mümkün değildir. Ancak tüm bunlarla birlikte Yenidoğan enfeksiyonu gelişmiş bebeklerin hızlı bir şekilde tanısının konması ve tedavisinin yapılması gerekmekle birlikte Yenidoğan enfeksiyonu gözlenmeyen ama benzer semptomların olduğu bebeklerin de uygunsuz tedavi alması bir şekilde önlenmesi gereken önemli bir noktadır.

Yenidoğan Enfeksiyonları (Tipleri) Çeşitleri Nelerdir?

Yenidoğan enfeksiyonu yaşamın ilk ayında bebekte enfeksiyona dair sistemsel işaret ve semptomların olduğu ve bebeğin kan kültüründe özgül bir etkenin (patojen) üretildiği klinik semptomların bir bütünü olarak tanımlanabilir. Yenidoğan enfeksiyonunun gelişmesindeki temel neden patojen mikroorganizmalardır. Mikroorganizmaların bebeğin organlarında tutulum yaptığı bölgeye göre Yenidoğanlarda farklı hastalıklar oluşabilmektedir.  Tüm bunlara göre Yenidoğan enfeksiyonu tipleri şu şekilde sıralanabilir :

• Yenidoğan Menenjiti: Menenjit hastalığı beyin ve omurilik organlarımızı ve tıp literatüründe meninks olarak bilinen zar yapısının iltihaplanması sonucunda meydana gelen bir hastalıktır. Yenidoğan menenjitinin ortaya çıkmasında sıklıkla bir bakteri türü etken olmakla birlikte menenjit hastalığına virüsler ve parazitler de yol açabilmektedir. Menenjit gözlenmesi halinde hastalarda ateş baş ağrısı ve ense sertliği gibi spesifik semptomlar bulunabilmektedir.
• Yenidoğan Pnömonisi: Tıp literatüründe pnömoni olarak ifade edilen halk arasında ise zatürre olarak bilinen hastalık akciğer enfeksiyon varlığını ifade etmektedir. Yenidoğan pnömonisine bakteri, virüs ve nadir de olsa parazitler neden olabilmektedir. Yenidoğan pnömonisinde akciğerlerde meydana gelen bu enfeksiyon durumu alveol olarak adlandırılan içi hava dolu keseciklerinde iltihap birikimi sonucu gözlenmektedir. Bu nedenle bu hava kesecikleri solunum fonksiyonlarını yerine getirememekle birlikte hastalarda solunum yetersizliğine yol açmaktadır.
• Yenidoğan Üriner Sistem Enfeksiyonları: Yenidoğan üriner sistem enfeksiyonları bir başka deyişle idrar yolları enfeksiyonları olarak da ifade edilebilmektedir. Üriner sistem enfeksiyonları idrar yolunun herhangi bir alanında böbrekler ya da üreter yapılarından mesaneye hatta idrarın dışarıya açıldığı üretrada enfeksiyonlar meydana gelmektedir. Normal sağlıklı bir insanda ürettiği idrar materyalinde mikrop bulunmamaktadır.
• Göbek Kordonu (funisit) ve Göbek Kordonu Kökünün (omfalit)  Enfeksiyonu: Göbek Kordonu (funisit) ve Göbek Kordonu Kökünün (omfalit) Enfeksiyonuna özellikle Yenidoğan döneminde oldukça hassas olunmalıdır. Göbek kordonu kökü enfeksiyonu (omfalit) göbek kordonu düştükten sonra ya da düşmeden önce ortaya çıkabilen bir durumdur. Bu sebeplerle Yenidoğan döneminde göbek kordonu bakımının dikkatli ve temiz bir şekilde yapılması gerekmektedir.
• Katater ile ilişkili Enfeksiyonlar: Yenidoğan enfeksiyon durumlarından bir diğeri de katater ile ilişkili enfeksiyonlardır. Yenidoğanda döneminde eğer katater kullanılması gerekiyorsa kataterin takılacağı alan için steril bir alan oluşturulmalı ve kataterin giriş yerinin hergün dikkatli bakımının yapılması gerekmektedir. Ayrıca bu alanın alkolle temizlenmesi ve katater yeri bütünlüğünün korunması enfeksiyonlar açısından önleyici olabilmektedir.
• Mantar Enfeksiyonları: Yenidoğan enfeksiyonlarının bir diğer nedeni de mantar enfeksiyonlarıdır. Geç başlangıçlı olabilen yenidoğanda gözlenen enfeksiyon durumlarının üçüncü sıklıkla gözlenen nedeni mantar enfeksiyonlarıdır.

Yenidoğan Enfeksiyonları Belirtileri (Semptomları) Nelerdir?

Erken başlangıçlı Yenidoğan enfeksiyonlarında belirti ve bulgular yenidoğanların çoğunda ilk 24 saat içinde ortaya çıkarken nerdeyse tüm yenidoğanlarda ise ilk 48 saat içinde ortaya çıkabilmektedir. Yenidoğan enfeksiyonlarının erken başlangıçlı olduğu durumlarda sıklıkla birden fazla organ ya da bölümde tutulum gözlenirken Yenidoğan enfeksiyonlarının geç dönemde ortaya çıktığı durumlarda birden dazla sistem tutulumu ya da pnömoni, osteomiyelit ve artrit gibi bir bölümü etkileyen tek odaklı hastalık durumları mümkündür. Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek semptomlar şu şekilde sıralanabilir :

• Apne: Solunum sistemi ile alakalı bir belirti olan apne Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek bulgulardan biridir. Apne kelimesi tıp literatüründe solunumun kesilmesi anlamında kullanılmaktadır.
• İnleme: Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek bir diğer semptom ise inlemedir. Yenidoğan enfeksiyonu gelişmiş bebeklerde inlemeler gözlenebilmektedir.
• Takipne: Solunum sistemi ile alakalı bir belirti olan takipne Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek bulgulardan biridir. Takipne kelimesi tıp literatüründe solunumun sayısının sığ ve hızlı olması anlamlarında kullanılmaktadır.
• Burun Kanadı Solunumu: Solunum sistemi ile alakalı bir belirti olan burun kanadı solunumu Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek bulgulardan biridir. Burun kanadı solunumunda Yenidoğan nefes almakta güçlük çektiği için ve yeterli nefes almayı sağlamak için burun kanatlarını nefes alma sırasında genişletmektedir.
• Çekilme: Solunum sistemi ile alakalı bir belirti olan çekilme Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek bulgulardan biridir. Çekilme belirtisinde Yenidoğan nefes almakta güçlük çektiği için ve yeterli nefes almayı sağlamak için kaburgaları arasındaki kasları kullanarak akciğerlerin daha fazla hava ile dolabilmesi için genişletmektedir.
• Siyanoz: Solunum sistemi ya da dolaşım sistemi ile alakalı bir belirti olan siyanoz Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek bulgulardan biridir. Siyanoz kanda oksijenlenmenin azalmasına bağlı olarak deri ve mukozanın mavi – mor renk alması olarak tariflenebilir.
• Emmeme: Yenidoğan enfeksiyonlarında ortaya çıkabilecek bir diğer semptom ise emmemedir. Yenidoğan enfeksiyonu gelişmiş bebeklerde emme esnasında solunum sıkıntısı oluşacağından ve nefes almanın güçleşeceğinden ötürü emmeme gözlenebilmektedir.
• Kalp atım sayısında artma ya da azalma
• Tansiyonun düşmesi (hipotansiyon)
• Periferik dolaşımda bozukluk ortaya çıkması
• Kapiller (damar) geri dolumun süresinin uzaması
• Kusma
• İshal
• Sarılık
• Karaciğer ve dalak gibi organlarda büyüme
• Vücut yüzeyinde kanama odakları
• Sarılık
• Apse gelişimi
• Huzursuzluk ve hareket azlığı
• Uykuya eğilim olması
• Kas tonusunda azalma
• Vücut sıcaklığında düzensizlik olması
• Nöbet geçirme

Yenidoğan Enfeksiyonları Nedenleri (Risk Faktörleri) Nelerdir?

Bebekler henüz anne rahminde iken bebeği enfeksiyon etkenlerinden koruyan steril ve dışarıya kapalı bir yapı içinde gelişimlerini sürdürürler. Bu sebeple bir bebeğin herhangi bir patojenle ya da enfeksiyon etkeni ile karşılaşması doğum esnasında bebeğin içinden geçtiği doğum kanallarında olmaktadır. Nadir de olsa bebek henüz doğmadan yani anne karnında iken de enfeksiyon etkini ile karşı karşıya kalabilmektedir. Yenidoğan enfeksiyonları nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Hamilelik süresince yapılması gereken rutin kontrollere anne adayının düzenli şekilde katılmaması.
• Doğumun hastane ortamında gerçekleştirilememesi.
• Hamileliğin yeterli süreye ulaşmadan erken doğumun gözlenmesi.
• Bebeğin olması gereken alt kilo sınırından daha düşük doğması.
• Erken zar yırtılması
• Annede idrar yolu enfeksiyonu gözlenmesi.
• Bakteriyel vajina hastalıkları.
• Gebeliğin ikiz olması.
• Bebeğin doğumdan sonra canlandırma işlemine maruz kalması/mecbur kalınması
• Bebeğin hastanede uzun süre kalması.
• Bebekten sık kan alınması.
• Bebeğin solunum sıkıntısı çekmesi sonucu uygulanan solutma işlemleri.
• Bebeğe uygulanan katater ve sonda işlemleri.
• Geniş spekturumlu antibiyotik kullanılması.
• Bebeğin yaşadığı evin sağlıklı bir ortam olmaması.

Yenidoğan Enfeksiyonları Teşhisi Nasıldır?

Yenidoğan enfeksiyonun teşhisi çoğunlukla hastanın muayene edilmesi sonrası konulur. Doğumdan hemen sonra bulgular açık ise hekim hastalıktan şüphelenmekte ve gerekli fizik muayene ve laboratuvar testlerini yapmaktadır. Ancak bazı durumlarda ayırıcı tanı açısından diğer tanı yöntemlerine de başvurulabilir. Bu yöntemler:

• Anamnez: Anamnez hastanın şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Hasta hekime başvuruda bulunduğunda hekim hastada solunumsal problemler gözlenmesi, emmeme, kusma , ishal, sarılık, vücut yüzeyinde kanama odakları, apse gelişimi, huzursuzluk ve hareket azlığı, uykuya eğilim olması, kas tonusunda azalma, vücut sıcaklığında düzensizlik ve nöbet geçirme gibi Yenidoğan enfeksiyon belirtileri olup olmadığını dinleyip not ederek teşhis yöntemlerin ilk basamağını gerçekleştirmektedir. Ayrıca hekim hastanın aile öyküsünü, akraba evliliği mevcudiyetini, ailede devamlı hastalık olup olamadığı ve doğumun nasıl geçtiği yani zor doğum olup olmadığı gibi durumları da anamneze eklenir. Ardından hekim fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hastanın ateşi, solunum sayısı, nabzı, tansiyonu, kanındaki oksijen saturasyonu (doygunluğu) değerleri not edilir. Ardından hekim hastanın boyu ve kilosu da ölçülerek not edilir. Bunun dışında hekim hastanın;
• Genel duruma bakar ve ekstremite (el – ayak) muayenesi ile şişlik ve hassasiyet durumunu inceler,
• Herhangi bir cilt döküntüsü ya da başka cilt bulgusu olup olmadığını, ödemini
• Detaylı baş – boyun muayenesini yapar,
• Batın (karın) muayenesi ile karaciğer ve dalakta büyüme var mı bakar, 
• Lenf düğümlerinde herhangi bir büyüme olup olmadığını inceler,
• Akciğer seslerini ve solunumu dinler,
• Karın üstüne stetoskopu koyarak bağırsak hareketlerini dinler, 
• Kalp seslerini dinledikten sonra laboratuvar tetkiklerine geçer.
• Laboratuvar Tetkikleri: Laboratuvar tetkiklerinde ise hastadan kan, idrar, kemik iliği kültürleri alınır ve beyin – omurilik sıvısı incelemesi yapılır. Laboratuvarda hastanın kan hücresi değerleri, protein ve kan şekeri seviyesinin yanı sıra, böbrek fonksiyon göstergeleri, mineral düzeyleri, enfeksiyon varlığına dair antikor mevcudiyeti ya da yokluğu değerlendirilir. Yapılan diğer kültür testleri ile hastalık sebebi belirlenmeye çabalanır. 

Yenidoğan Enfeksiyonları Tedavisi

Yenidoğan enfeksiyonları tedavisi; Yenidoğan enfeksiyonuna yol açan etkenlerin bulunup bu etkenlere yönelik tedavi uygulanması ile yapılmaktadır. Yenidoğan enfeksiyonu gelişen bebeklerde hekimler sıklıkla sıvı – elektrolit dengesi, solunum ve beslenme desteği gibi destek tedavileri uygulamakta ayrıca etkene yönelik antibiyotik tedavi gibi medikal tedavi uygulamaktadır.

Yenidoğan Enfeksiyonları Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Yenidoğan enfeksiyonları bebeklerin solunum dolaşım gibi birçok sistemini etkilediği için bebek için oldukça önemli bir hastalıktır. Eğer Yenidoğan enfeksiyonlarında gerekli destek tedavisi ve medikal tedavi uygulanmaz ise solunum ve dolaşım sıkıntıya girebileceğinden hatta beyin etkileneceğinden bebekler ciddi şekilde sakat kalabilmekte ve ölebilmektedir. Bu sebeple bebeklerde gelişebilecek Yenidoğan enfeksiyonlarına karşı dikkatli olunmalı ve geliştiğinde gerekli tedavi uygulanmalıdır.

Yenidoğan Enfeksiyonlarında Hangi Doktora Gidilir?

Yenidoğan enfeksiyonu ile esas olarak ilgilenen, hastalığa tanı koyan ve tedavi eden esas bölüm Pediatri (çocuk hastalıkları) bölümüdür. Yukarıdaki belirtiler eğer mevcutsa aile pediatri uzmanı hekime şikayetleri ile başvurur. Uzman hekim aileni şikayetlerini dikkatlice dinler. Hekim şikayetler üzerine öncelikle çocuğun fiziksel yapar ve gerekli tetkikleri ister. Sonuç olarak da hastalığa tanı koyar.

Hastalarda solunumsal problemler gözlenmesi, emmeme, kusma, ishal, sarılık, vücut yüzeyinde kanama odakları, apse gelişimi, huzursuzluk ve hareket azlığı, uykuya eğilim, kas tonusunda azalma, vücut sıcaklığında düzensizlik ve nöbet geçirme gibi semptomlar varlığında mutlaka bir hekime başvuruda bulunmada fayda vardır.