Vajina Hastalıkları

Vajina Hastalıkları Nedir?

Vajina hastalıkları; vajinada görülebilecek her türlü hastalığı içine alan çok geniş bir kavramdır. Vajina; kadınlarda cinsel birlikteliğin, doğumun ve menstruasyon (adet) döneminde adet kanının dışarı atılmasını sağlayan dış üreme organıdır. Vajinanın bu kadar çok görevinin olması, burada gelişen hastalıkların çok çeşitli olmasına ve hasta için çok ciddi problemlere yol açmasına neden olur.

Vajinada pek çok bening (iyi huylu) hastalık gözlemlenebilirken, bazen de kötü huylu (malign) vajinal kanserlere de rastlanabilir. Kötü huylu hastalıklar genellikle ileri yaş hastalarda görülebilmekle birlikte orta yaşta da gözlemlenebilir.

Vajina Hastalıkları Tipleri Nelerdir?

Vajina hem doğumda hem menstruasyonda, hem de cinsel birliktelikte çok önemli görevlere sahiptir. Bu kadar fazla role sahip olan vajinanın hastalıkları da oldukça sıktır. Vajinal hastalıklar şöyle sıralanabilir;

• Vajinal Agenezi (Doğuştan Vajina Yokluğu): Doğuştan vajina yokluğu; özellikle Mayer-Rokitansky-Hauser sendromu olarak adlandırılan ve rahim, rahim ağzı ve vajinanın gelişmemesiyle karakterize olan hastalıkta rastlanılan bir durumdur. Bu hastalıkta hasta rahmi bulunmadığı için adet göremez, genellikle ergenlik döneminde bu şikayetle hekime başvurarak tanı alır. 
• Vajinal Enfeksiyonlar (Vajinitler): Vajinal enfeksiyonlar; vajinada en sık görülen hastalıkların başında gelir. Özellikle cinsel ilişki sırasında büyük rol üstlenen vajina; bu yolla enfekte olup vajinit geliştirebilir. Buna bağlı olarak hastada pek çok semptom ortaya çıkar.
• Vajinal Akıntılar: Vajina cinsel birlikteliğin daha rahat olmasını sağlamak için bolca salgı bezi bulunduran bir organdır. Bu organda bu kadar fazla salgı bezinin bulunması sık sık akıntı gelişmesine yol açar. Vajinal akıntılar berrak ve kokusuzsa herhangi bir hastalığa işaret etmez, ancak peynirimsi, sarı-yeşil renkli ve kokulu akıntılar vajinal enfeksiyonu düşündürür.
• Vajinal Yırtıklar: Vajinal yırtıklar; genellikle ilk cinsel ilişki sırasında görülebildiği gibi; tekrarlayan cinsel birlikteliklerde de rastlanılabilen bir rahatsızlıktır. Vajinada yırtık gelişmesi partnerin penis boyutuna göre bazen normal karşılanabilirken, bazen de Vajinal darlığa bağlı oluşmuş olabilir.
• Vajinal Kitle ve Polipler: Pek çok organda olduğu gibi vajinada da kitle ve polibe rastlanabilir. Burada önemli olan bu kitle veya polibin iyi veya köyü huylu olup olmadığını ayırt etmektir.
• Vajina Kanseri: Vajina kanseri; toplumda çok sık olmasa da rastlanabilen bir kanser türüdür. Bu kanser genellikle vajinanın kendi hücrelerinden gelişir, etrafındaki lenf bezi dolaşımına yayılım gösterir. Bu yüzden bu hastalıkta erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir.
• Vajinada Darlık veya Genişleme: Vajina doğumda ve cinsel birliktelikte pek çok rol üstlenir. Özellikle normal doğum sonrası vajina çapında genişleme, buna bağlı olarak hastada cinsel ilişki sırasında haz duygusunda azalma gibi semptomlar görülebilir. Bazen bazı hastalıklara (skleroderma, liken sklerozis gibi) bağlı olarak vajinada darlık da gelişebilir. Bu durum hastada cinsel ilişki sırasında ağrı oluşumuna yol açar.

Vajina Hastalıklarında Belirtiler Nelerdir?

Vajina hastalıklarında belirtiler çok çeşitli olabilir. En sık gözlemlenen belirtiler ise şöyle sıralanabilir: 

• Vajinal Akıntı: Vajinal akıntı; vajinal hastalıklarda en sık gözlemlenen semptomların başında gelir. Kişide var olan akıntı kötü kokulu ve sarı-yeşil renkli ise, içerisinde kan barındırıyorsa enfeksiyon kaynaklı bir akıntı olma ihtimali yüksektir.
• Vajinal Yanma: Vajinada yanma; vajina hastalıklarında görülen bir diğer semptomdur. Pek çok vajina hastalığında görülebilen vajinal yanma en sık vajina enfeksiyonlarında görülür. Bunun nedeni enfeksiyon etkeninin vajina derisini tahriş etmesidir.
• Vajinal Kaşıntı: Vajinal kaşıntı, vajina hastalıklarında sık görülen semptomlar arasındadır. Hem vajinal enfeksiyonlarda hem vajinal kanserlerde görülen bu semptom erken tanı ve tedavi açısından oldukça önem arz eder.
• Vajinada Kızarıklık: Vajinada kızarıklık genellikle vajina enfeksiyonuna bağlı oluşan bir durumdur. Özellikle hastada kaşıntı da varsa ve hasta bu bölgeyi kaşıyorsa; kızarıklık gelişme olasılığı çok daha yüksektir.
• Vajinada Ele Gelen Kitle: Vajinada ele gelen kitle vajinal polip, vajinal kitlelerde ve vajina kanserlerinde saptanan bir semptomdur. Özellikle çok büyümüş kitleler, yayılım açısından detaylıca değerlendirilmelidir.
• Amenore(Adet Görememe): Amenore; genellikle doğuştan vajenin gelişmediği hastalarda görülen, buna bağlı olarak hekime başvurma nedeni olan bir durumdur. Hastada adet görülmemesi sonucu yapılan incelemelerde rahmin, rahim ağzı ve vajina gelişiminin olmadığı anlaşılır.
• Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Cinsel ilişki sırasında ağrı; vajinal enfeksiyonlar, vajinal darlık, vajinal kitleler ve vajinal yırtıklar gibi pek çok durumda rastlanılabilen bir semptomdur. Kişide var olan bu semptom cinsel hazzı azaltır ve hasta cinsel işlev bozukluğu ile de hekime başvurabilir.
• İdrar Yaparken Vajinada Yanma ve Ağrı: İdrar yaparken ağrı ve yanma genellikle üriner sistem enfeksiyonlarında görülen bir semptomdur. Ancak kadınlarda üriner sistem ile üreme sisteminin birbirine yakınlığı dolayısıyla buradaki bir enfeksiyon bir diğer bölgeye sıçrayıp orayı da hastalandırabilir. Bu yüzden değerlendirmede her iki sisteme de detaylıca bakılmalıdır.

Vajina Hastalıkları Nedenleri Nelerdir?

Vajinanın pek çok olayda görev alması, vajinal hastalıklara yol açan etkenlerin de çok çeşitli olmasına neden olur. Buna göre vajinal kanserlere, vajinal enfeksiyonlara, vajinada kitle oluşumuna, vajinada darlık yada genişlik gelişmesine, vajinada yırtıkların oluşmasına yol açan etkenler şöyle sıralanabilir:

• Fazla Partner: Kişinin birden fazla partnerinin olması hem cinsel yolla bulaşan hastalıklar için, hem de vajinal enfeksiyonlar için risk oluşturur.
• Partnerin Birden Fazla Partneri Olması: Kişinin partnerinin çok sayıda partnerinin olması bu partnerlerin vajinal floralarının(vajinal bakteri ortamlarının) karışmasına, bunun sonucunda da vajinal enfeksiyon gelişmesine olanak sağlar.
• Cinsel İlişki Sırasında Kondom Kullanmama: Cinsel İlişki sırasında kondom kullanımı istenmeyen gebeliklerin yanında cinsel yolla bulaşan hastalıklar için de koruyucu rol üstlenir. Cinsel birliktelik sırasında kondom kullanılmaması vajinal enfeksiyon riskini arttırır.
• Genital Bölge Temizliğine Önem Vermeme: Genital bölge temizliğine önem verilmemesi vajinal enfeksiyonlar için risk faktörüdür. Kişi bu yüzden belli aralıklarla buradaki kılları kesmeli, temiz iç çamaşırı kullanmalıdır.
• Kan Ürünlerinin Temizlenmeden Kullanımı: Kan ürünlerinin temizlenmeden damar yoluyla verilmesi cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaş riskini arttırır. Bu hastalıklar vajina kanseri ve vajinal enfeksiyonlar için risk oluşturur.
• Anal Yoldan Cinsel İlişki: Anal yolla cinsel ilişki özellikle eşcinsel erkeklerde rastlanan bir durumdur. Bu durum hastalarda bağırsaktaki bakterilerin penis üzerine yayılmasına neden olur. Bu kişi bir başkası ile vajinal yoldan ilişki yaşadığında bu bakterileri partnerin vajinasına bulaştırıp vajinal enfeksiyon riskini arttırır.
• Partnerin Penis Boyutunun Büyük Olması: Partnerin penisinin büyük olması özellikle tekrarlayan vajinal yırtıklarda sık rastlanan bir gerekçedir.
• Pelvik Bölgeye Radyasyon Öyküsü: Pelvik bölgeye (leğen kemiği bölgesine) radyasyon almış olmak vajina kanseri ve vajinal kitlelerin oluşumu açısından risk oluşturur.
• Sigara ve Alkol gibi Kanserojen Maddeler: Sigara ve alkol gibi kanserojen maddeler; DNA yapısına hasar vererek vajina kanseri gelişimi için risk oluşturur.
• Normal Doğumlar: Normal doğum sırasında vajina bebeğin rahatça çıkabilmesi için genişler. Bu genişleme doğum sonrası her ne kadar düzelmeye çalışsa da eski haline dönemez. Bu durum ileriki zamanlarda vajinal genişleme için risk oluşturur.
• Normal Doğum Sırasında Epizyotomi Açılması: Bazen normal doğum sırasında bebeğin kafası vajinaya sıkışabilir. Bu durumda annenin vajinasına epizyotomi adı verilen kesi atılarak bebeğin doğumu kolaylaştırılır. Epizyotomi açılmış doğumlarda diğer doğumlara göre vajinal genişleme görülme sıklığı daha fazladır.

Vajina Hastalıkları Teşhisi

Vajina hastalıklarının teşhisi pek çok hastalıkta olduğu gibi iyi bir anamnez ve fizik muayene sonucunda ortaya konur. Bazı yapılacak ek tetkikler ile de hastalığın derecesi ve diğer hastalıklarla ilişkisi değerlendirilebilir. Vajina hastalıklarının teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

• Anamnez: Anamnez; hastanın hastalığı hakkında var olan şikayetlerini dile getirmesi durumudur. Vajina hastalıklarına sahip hastalar sıklıkla vajinal akıntı, vajinal kanama, vajina yanması, vajinada kızarıklık, cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrıdan şikayet ederler. Hekim hastanın bu şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, şikayetlerini arttırıp azaltan etkenleri, hastanın partner sayısını, cinsel ilişki sırasında kondom kullanıp kullanmadığını sorgular. Ardından fizik muayeneye geçer.
• Fizik Muayene: Fizik muayenede hasta jinekolojik muayene masasına uzanır. Hekim hastanın vajinasını ve vulvasını (dış üreme organlarını) inceler. Hastanın vajinasına spekulum adlı aleti takarak vajinanın iç kısmını da incelemiş olur.
• Ultrasonografi: Ultrasonografi; ses dalgaları kullanılarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemle hekim hastanın vajinası, rahimi, yumurtalıkları hakkında fikir edinmiş olur. Hastada vajina enfeksiyonu varsa; bu enfeksiyonun rahime ve yumurtalıklara yayılıp yayılmadığı hakkında fikir verir.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Manyetik rezonans görüntüleme; manyetik alan kullanarak görüntünün oluşturulduğu bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntem hastada özellikle yumuşak dokuların değerlendirilmesinde oldukça önemli bir yöntemdir. Manyetik rezonans görüntüleme; özellikle ultrasonografide net görüntü elde edilemeyen durumlarda ya da vajina kanserleri ve kitlelerinde yayılımın değerlendirilmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir.
• Kültür: Kültür; hastada enfeksiyon varlığının tanısının konulmasında en kesin yöntemdir. Kültür yönteminde hastada var olan vajinal akıntı kültür çubuğu ile alınır, kültür ortamına ekimi sağlanır. Bu kültür ortamında var olan üremeye göre kişiye tedavi uygulanır.
• Biyopsi: Biyopsi; özellikle vajinal kitle ve kanserlerin tanısının konulmasında en kesin yöntemdir. Bu yöntemle hastada var olan kitleden parça alınıp patoloji laboratuvarına gönderilir. Burada yapılan incelemeler sonucu var olan kitlenin iyi huylu ya da kötü huylu olduğu belirlenip hastada buna yönelik tedavi uygulanır. 

Vajina Hastalıkları Tedavisi

Vajina hastalıklarının tedavisi; hastalıklara yol açan etkenin ortadan kaldırılması ve hastalığın küratif (tamamiyle) tedavisi ile yapılır. Vajina hastalıklarının tedavisi Medikal Tedavi ve Cerrahi Girişim ile yapılır.

Medikal tedavi; vajina enfeksiyonları, vajinal yırtıklar, vajinal kaşıntı ve kızarıklık gibi hastalıklarda uygulanır. Hastanın genel durumuna göre yaklaşık 1 hafta içerisinde semptomlarda düzelme görülür.

Cerrahi girişim; vajinal agenezi, vajinada darlık ve genişleme, vajinada kitleler ve vajinal kanserlerde uygulanan yöntemlerdir. Hastada var olan hastalığa göre uygulanacak cerrahi girişimin niteliği de değişiklik gösterir.

Vajina Hastalıkları Tedavi Edilmezse Ne Gibi Komplikasyonlara Yol Açar?

Vajina; kadında pek çok rolü üstlenen bir organdır. Bu yüzden vajinada var olan bir hastalık, vajinanın rolünü üstlendiği pek çok olayda aksamalara yol açar.

Vajinada var olan bir hastalık tedavi edilmediğinde; cinsel ilişki sırasında sürekli ağrıya, vajinada var olan sürekli yanma ve akıntılara yol açar. Bu durum hastanın yaşam kalitesini oldukça düşürür.

Vajinada var olan bir kanser tedavi edilmediğinde; kanserin diğer organlara ve lenf düğümlerine yayılımı kaçınılmazdır. Bu durum hastalarda yaşam süresinin kısalmasına neden olur.

Vajinal agenezi olan bir kişide tedavi uygulanmadığında; bu kişi cinsel birliktelik yaşayamaz. Bu durum hastada hem biyolojik hem de psikolojik olarak pek çok problemin oluşmasında rol oynar.

Vajina Hastalıklarına Ne İyi Gelir? Ne İyi Gelmez?

Vajina hastalıklarının pek çoğu iyi huylu olup, pek çok nedene bağlı ortaya çıkabilir. Ancak bazı vajina hastalıkları; kötü huylu olup daha ciddi nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu nedenlerden korunmak kişide bu hastalıkların ortaya çıkmasının önüne geçer.

Vajina enfeksiyonları ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmak adına kondom kullanımı çok önemlidir. Kondom kullanılmadan cinsel ilişkiye girilmesi bulaş riskini çok fazla arttırır.

Vajina hastalıklarının bazıları çok eşliliğe bağlı oluşabilir. Bu yüzden hastaların tek partnerle cinsel ilişki yaşamaları da bu hastalıklara yakalanma açısından koruyucudur. 

Vajina hastalıklarının semptomlarını azaltmak adına hastaların pamuklu iç çamaşırı kullanması oldukça önemlidir. Özellikle vajinal yanma ve kaşıntıda hastalar pamuklu iç çamaşırı kullanmalıdır.

Hastalar vajinal duş ve vajinal parfümlerden uzak durmalıdır. Bu etkenler hastada vajinada bulunan yararlı bakteri sayısını azaltarak bir enfeksiyon gelişme riskini arttırır.

Vajina Hastalıklarında Kullanılan İlaçlar

Vajina hastalıklarının bazılarının tedavisinde medikal tedavi uygulamaları yapılabilir. Bu uygulamalarda kullanılan ilaçlar şöyle sıralanabilir:

• Antibiyotik İlaçlar: Antibiyotik ilaçlar; vajinada gelişen bakteriyel enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak amoksisilin, klavulanik asit, siprofloksasin, ofloksasin, moksifloksasin, doksisiklin, minosiklin gibi maddeler barındırır. Antibiyotik ilaçların en sık yan etkisi bulantı, kusma, baş dönmesi, halsizlik, ishal ve kabızlık gibi semptomlardır. Bu semptomlar hastayı rahatsız edecek düzeye ulaştığında hekime başvurmalı ve muayene olunmalıdır.
• Antifungal İlaçlar: Antifungal ilaçlar; mantar kaynaklı gelişen vajinal enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. İçerik olarak ketokonazol, itrakonazol, flukonazol, amfoterisin B gibi maddeler barındıran bu ilaçların yan etkileri arasında kas ağrıları, halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı gibi semptomlar görülebilir. Bu semptomların şiddeti arttığında hasta hekimle irtibata geçmelidir.
• Östrojen İçerikli Kremler: Östrojen içerikli kremler; özellikle vajinal yanma ve cinsel ilişki sırasında ağrı semptomu olan hastalarda cinsel ilişki sırasında yaşanan ağrıyı azaltmayı hedefleyen bir ilaçtır.
• Ağrı Kesici (Non Steroid Anti İnflamatuar) İlaçlar: Ağrı kesici ilaçlar; kişide vajinal hastalıklara bağlı yaşanan ağrının tedavisinde kullanılan ilaçlardandır. İçerik olarak parasetamol, ibuprofen, naproksen, diklofenak gibi maddeleri barındıran bu ilaçların en sık görülen yan etkileri bulantı, kusma, ishal ve mide yanması gibi semptomlardır. Hastalar bu semptomlardan çok fazla yakındığında hekime başvurmalıdır.

Vajina Hastalıklarında Ameliyat

Vajina hastalıklarının bazılarında cerrahi girişime başvurulabilir. Bu hastalarda uygulanacak cerrahi girişimin niteliği; hastada var olan hastalığa bağlı çeşitlilik gösterir.

Vajinal ageneziye bağlı uygulanacak vajina ameliyatında; hastaya cerrahi girişimle yeni bir vajina(neovajen) yapılmaya çalışılır. Bu işlem hastanın derisinden yapılan flep çevirme işlemleri ya da kalın bağırsağındaki belli bir bölgesinden yeni bir vajina yapımı ile gerçekleştirilebilir. İşlem Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ya da plastik estetik ve rekonstrüktif cerrahi uzmanı tarafından gerçekleştirilebilir.

Vajinal kitle ve vajina kanserine bağlı vajina ameliyatında; hastada var olan kitleye ek olarak, kitlenin yayılım gösterdiği lenf bezleri, diğer doku ve organlar da çıkarılır. Ameliyat kadın hastalıkları ve doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilir.

Vajinal darlık ve genişlik durumlarında da hastaya cerrahi girişim uygulanır. Bu işlemlerde hastanın vajinası gerek görüldüğü ölçüde daraltılır ya da genişletilir.

Ameliyat sonrası hastanın genel durumuna göre iyileşme süreci değişiklik gösterir. Ancak hastalar herhangi bir problem çıkmaması adına sürekli takip altında tutulmalıdır.

Gebelikte Vajina Hastalıkları 

Gebelikte vajina hastalıkları; sık olmasa da rastlanılabilen durumlardır. Özellikle vajinal kaşıntı ve vajinal akıntı anne adayının yaşam kalitesini oldukça düşüren semptomların başında gelir. Bu semptomlar anne adayında gebeliğe bağlı gelişen hormon değişimi ile oluşabildiği gibi; herhangi bir vajina enfeksiyonuna bağlı olarak da gelişebilir. Bu ayrımın yapılması özellikle gebeliğin ilk aylarında bebeğin sağlığı açısından oldukça önemlidir. Çünkü bazı vajinal enfeksiyonlar ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar; gebeliğin ilk aylarında bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkileyecek ve düşükle sonuçlanabilecek tablolara yol açabilir.

Çocukluk Döneminde Vajina Hastalıkları

Çocukluk döneminde vajina hastalıkları çok nadir rastlanan bir durumdur. Bunun en önemli nedeni de çocukluk döneminde cinsel birlikteliğin olmaması sonucu enfeksiyon hastalıklarının görülme sıklığının da çok azalmış olmasıdır.

Çocukluk döneminde nadiren de olsa vajinal enfeksiyonlara rastlanabilir. Bu dönemde özellikle adet görmeye yeni başlayan kız çocuklarında ped kullanımı ile beraber bu enfeksiyonların görülme sıklığı artar. Bu enfeksiyonlardan kaçınmak adına çocuğa pedin ve iç çamaşırın sık sık değiştirilmesi konusu öğretilmelidir.

Ergenlik döneminde özellikle adet görülmemesi sonucu vajinal agenezi tanısı da konulabilir. Ergenlik çağına gelmiş ve hala adet görememiş kız çocuklarında bu hastalığın da akılda kalması önem arz etmektedir. 

Vajina Hastalıklarında Hangi Doktora Gidilir?

Vajina hastalıkları ile esas olarak ilgilenen; hastalıklara tanı koyan ve gerekli tedavileri uygulayan bölüm Kadın Hastalıkları ve Doğum (Jinekoloji) bölümüdür. Kadın hastalıkları ve doğum hekimi hastanın şikayetlerini dinler, bu şikayetlerin ne zamandır var olduğunu, şikayetleri arttırıp azaltan etkenleri, hastanın cinsel partner sayısını sorgular. 

Hastalar vajinal akıntı, vajinal yanma, aralıklı kanama, vajinada kızarıklık, vajinada ele gelen kitle, vajinada kaşıntı gibi semptomlardan şikayet ettiğinde vakit kaybetmeden hekime başvurmalı ve tedavi altına alınmalıdır.