Asimetrik Gelişme Geriliği

Asimetrik Gelişme Geriliği Nedir?

Asimetrik gelişme geriliği bir çeşit rahim içi (intrauterin) büyüme geriliğidir. Anne karnındaki fetüsün büyüyüp gelişmesi genetik, plasental ve anneye bağlı sebeplere bağlı olarak şekillenir. Fetüsün beklenen gelişim değerinin altında olması durumu gelişim geriliği olarak ifade edilir. 

İki farklı şekilde ortaya çıkabilir:

1. Simetrik Gelişim Geriliği: Vücudun tüm kısımlarının orantısal olarak geri kalması durumudur.
2. Asimetrik Gelişme Geriliği: Bebeğin baş veya beyin gelişimi tam olmasına rağmen vücut gelişimi yetersizdir.

Büyümeyi dolayısıyla da büyüme geriliğini etkileyen birçok farklı mekanizma söz konusudur. Asimetrik büyüme geriliğinin ortaya çıkmasında önemli faktör besin yetersizliğidir. Bu bebeğin beslenmesini sağlayan plasenta ile de yakından ilişkilidir. Bebeğe yeterli besin ulaşamaz. Bu durum büyümenin aksamasına sebep olur. Ancak vücut metabolizması elde ettiği enerjiyi yüksek oranda beyne ilettiği için gelişme geriliği beyinde daha sınırlıdır, özellikle yağ ve kas dokusunda (karın çevresi bölgede) ortaya çıkar.

Asimetrik Gelişme Geriliği Belirtileri Nelerdir?

Asimetrik gelişme geriliği bir çeşit büyüme problemi olduğundan dolayı ortaya çıkan belirtiler de bu yöndedir. Gelişim problemleri dışında genellikle belirti gösteren bir durum değildir. Bebeğe ait birçok durum detaylı tıbbi inceleme ile ortaya konabilir.

• Doğum haftasına göre akranlarından küçük veya düşük doğum ağırlıklı bebek
• Yetersiz beslenen bebek
• Soluk, kuru ve ince cilt
• İnce göbek kordonu

Asimetrik Gelişme Geriliği Nedenleri Nelerdir?

Asimetrik büyüme geriliğinde temel sorunun anne ve bebek arasındaki besin akışının azalması ile ilgili olduğu bilinmektedir. Bu durumu doğru veya dolaylı yoldan etkileyen birçok durum asimetrik gelişme geriliğine sebep olabilir.

• Genetik özellikler: Genetik özellikler birçok durumun ortaya çıkmasında etkilidir. Normal genetik mirasın bir parçası olarak ortaya çıkabileceği gibi çeşitli genetik hastalara bağlı olarak gelişim problemleri ortaya çıkabilir.
• Preeklampsi: Gebelik zehirlenmesi olarak da adlandırılan preeklampsi gebelik dönemine has yüksek tansiyon ve idrarda protein varlığı ile karakterize bir hastalıktır. Anne ve bebekte sebep olabileceği komplikasyonlardan dolayı teşhis ve tedavisi büyük öneme sahiptir. Preeklampsi çok geniş bir skalada seyreden ölüme kadar ulaşabilen sonuçlara sebep olabilmektedir. 
• Hastalıklar: Lupus, anemi ve kan pıhtılaşma sorunları rahim içi gelişme geriliğine sebep olabilmektedir.
• Yetersiz plasental büyüme: Plasentanın yetersiz gelişmesi fetüsün beslenmesini doğrudan olumsuz etkiler.
• Enfeksiyonlar: Gebelik döneminde geçirilen CMV (sitomegalovirüs), sifiliz, kızamıkçık gibi enfeksiyonlar bebekte gelişim geriliğine sebep olabilir.
• Çoğul gebelik: Çoğul gebelikler gelişme geriliğine sebep olabilir.
• Plasenta dekolmanı: Plasentada tam veya kısmi yırtılma durumudur. Bebeğin beslenmesini bozulacağından dolayı büyüme geriliğine sebep olur. 
• Plasental hemanjiom: Plasenta üzerinde ortaya çıkan kan damarı kökenli iyi huylu büyümelerdir.
• Gebelikte sigara-alkol kullanımı

Asimetrik Gelişme Geriliği Teşhisi

Asimetrik veya simetrik gelişme geriliğinin teşhisi sorunun erken dönemlerde ortadan kaldırılmasına imkan sağlayarak bebeği olası problemlere karşı korur. Asimetrik gelişme geriliği teşhisinde kullanılan yöntemler olası sebepleri araştırmaya yöneliktir. Bu sebepten dolayı gelişme geriliğine sebep olan her durum teşhis yöntemleri kullanılarak araştırılmalıdır. 

• Öykü: Annenin detaylı tıbbi öyküsünün alınması olası sorunların genel bir şekilde kontrolü açısından önemlidir. Ayrıca öykü sırasında şüphe duyulan durumun risk faktörlerine yönelik araştırma yapılabilir.
• Fizik muayene: Anne ve bebeğe yönelik fizik muayeneler hastalıklar hakkında fikir sahibi olmaya yardımcı olabilir. Anne kan basıncının ölçülmesi, vücut ağırlığı gibi parametreler gelişim geriliği sorunları hakkında fikir verebilir.
• Uterus fundus yüksekliği ölçümü: Bebeğin gelişimi hakkında fikir sahibi olmanın kolay yöntemlerinden biridir. Anne kasık kemiği ile rahmin tepe noktası arasındaki mesafe ölçümü kullanılır.
• USG (ultrason): Anne karnındaki bebeğin gelişimini takip etmede kullanılan en yaygın görüntüleme yöntemi ultrasondur. Bebeğe radyasyon içermediğinden dolayı güvenlidir. Gelişim takibi ve anne karnındaki sorunları tespit amacıyla kullanılabilir. Ultrason görüntüsü bebeğin boy ve vücut ağırlığı hakkında fikir verebilir. Ayrıca plasentaya ait patolojiler tespit edilebilir.
• Doppler Ultrason: Ses dalgaları kullanılarak damar içerisindeki kan akımının ve kan akımına uygulanan direncin belirlenmesinde kullanılan görüntüleme yöntemidir.
• Fetal EKO: Anne karnındaki bebeğin kalp gelişimini takip etmek amacıyla kullanılan tekniktir.
• Amniyosentez: Bebeğin bulunduğu sıvı içerisinden örnek alınması işlemidir. Genetik yapının yanı sıra sıvının kimyasal özellikleri çeşitli hastalıkların tanısında yardımcı olabilir.
• ESR-CRP: Annede enfeksiyon varlığının tespit edilmesine yardımcı olan bilgiler verir.

Asimetrik Büyüme Geriliği Tedavisi

Asimetrik büyüme geriliğinin standart bir tedavi programı bulunmamaktadır. Anne ve bebeğin durumu tedavide izlenecek yöntemin belirleyicisidir. Bazı durumlarda tedaviye ihtiyaç duymaz. Ancak gebelik süresi boyunca düzenli şekilde kontrol edilmelidir.

• İstirahat: Annenin doğru pozisyonda istirahat etmesi rahime giden kan miktarını artıracağından dolayı bebeğin beslenmesini kolaylaştıracaktır.
• Doğum: Bebeğin gelişimini olumsuz etkileyen bir durum varlığında acil doğum bebek açısından faydalı olabilir. Bu amaçla vajinal doğum indüksiyonu (uyarımı) veya sezaryen doğum tercih edilebilir. Fetüs gelişiminin durması, umblikal arterde akım kaybı, biyofizik profil bozukluğu, fetüs kanında asit-baz bozukluğu doğum gerektiren durumlar arasında yer almaktadır.

Asimetrik Büyüme Geriliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Asimetrik büyüme geriliği bebeklerde bazı sorunların görülme sıklığını artırmaktadır. Erken doğum sıklığı artar ve hastaneye yatış süresi uzar. Ayrıca doğum sonrası çocuk yoğun bakım ihtiyacı artmaktadır. 

Asimetrik büyüme geriliğinin görülme riskini artırdığı durumların başında nefes alma ve beslenme ile ilgili problemler yer almaktadır. Refleks hareketler ve akciğer gelişimi yetersiz olabilir. Hayati işlevlerin yetersizliği sonucunda ölüme ulaşan sonuçlar ortaya çıkabilir. Vücut ısısı dengesini kurmada yetersizlik, düşük kan şekeri, zayıf bağışıklık ve nörolojik sorunlar gibi durumların görülme sıklığı artmaktadır. 

Asimetrik Büyüme Geriliğine Ne İyi Gelir?

Büyüme geriliği varlığında anne adaylarının düzenli takipleri ihmal etmemeleri büyük öneme sahiptir. Bunun dışında bazı yaşamsal değişiklikler bu sorunun görülme oranını düşürmeye yardımcı olabilir. Asimetrik büyüme geriliğinin önlenmesinde en etkili yöntem olası risk faktörlerini en aza indirmektir.

• Sağlıklı beslenme: Gebelik sürecinde anne adayının yeterli vücut ağırlığına sahip olmaması bebekte gelişme geriliğine sebep olabilir. Ayrıca bebek doğrudan annenin tükettiği besinlerle beslenir. Bu sebepten dolayı yeterli miktarda aynı zamanda da sağlıklı beslenme önemlidir. Doymamış yağlar, protein, işlenmemiş karbonhidratlar, omega-3, demir, folik asit başta olmak üzere temel mikro bileşenleri içeren beslenme programları tercih edilmelidir. Gerekli olması durumunda demir ve B12 takviyeleri doktor tarafından reçete edilebilir.
• Madde/ilaç kullanımı: Birçok kimyasal maddenin gebelik döneminde kullanılması güvenli değildir. Plasenta yoluyla bebeğe geçen maddelerin metabolize edilememesi durumunda birikim dolayısıyla da doku hasarı ortaya çıkabilir. Kimyasal maddeler, uyuşturucu, alkol ve doktor tarafından kullanımı onaylanmayan hiçbir reçeteli veya reçetesiz ilaç kullanılmamalıdır. 
• Sigara: Sigara dumanı karbonmonoksit içerir. Karbonmonoksit kanda taşınan oksijen miktarını düşürür ve hipoksiye sebep olabilir. Annenin sigara içmesi veya sigara dumanına maruz kalması bebeğe ihtiyacı olan oksijenin ulaşmasını engelleyebilir. 
• Aile öyküsü: Annenin daha önceki bebeklerinde veya ailede gelişme geriliği varlığında risk artar. Böyle bir durumda erken dönemde doktor muayenesi ve bazı besinlerin takviyesi sorunun ilerlemesini önlemede yardımcı olabilir. 
• Bazı bulaşıcı hastalıklar gelişme geriliğine sebep olabilir. Bu durumun önlenmesi amacıyla bulaşıcı hastalıklara yönelik aşılar yaptırılmalıdır.

Asimetrik Gelişme Geriliği için Hangi Doktora Gidilir?

Gelişme geriliği temelde ortaya çıkmadan engellenmesi gereken bir durumdur. Bu noktada gebelik takibi büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde gebelik takip programı kadın hastalıkları ve doğum uzman hekim ve hemşireleri tarafından yürütülmektedir.  

Olası problemler gebelik tarama ve tanı yöntemleri kullanılarak ortaya çıkarılabilir. Doğum sonrası sorunun şiddetine göre tedavi programı uygulanır. Doğumdan itibaren bebeğin muayene ve takibi pediatri hekimleri tarafından yapılmaktadır. Gebelik dönemi şüpheli durumlar için kan hastalıkları ve doğum uzmanına doğum sonrası bebekle ilgili durumlar için pediatri hekimine başvurmak gerekir.