Bebeklerde Geniz Akıntısı

Bebeklerde Geniz Akıntısı Nedir?

Bebeklerde geniz akıntısı (postnazal sızıntı), burun ve boğazdaki salgı bezleri tarafından üretilen fazla mukusun, boğaza doğru akması sonucu oluşan bir sağlık sorunudur. Mukus, burun zarını nemlendirmek ve dışarıdan gelen yabancı maddeleri filtreleyerek enfeksiyon oluşmasını engellemek için vücut tarafından devamlı olarak üretilen kaygan bir sıvıdır. Normal şartlarda burun tarafından devamlı olarak üretilen bu mukus, tükürüğe karışır ve fark edilmeden refleks olarak yutulur.

Fakat bazı nedenlerden dolayı daha fazla mukus üretilirken, bu mukus boğaz arkasında birikmeye ve genizden daha fazla akmasına neden olur. Bebeklerde postnazal sızıntı normal olabileceği gibi alerji, astım, viral ve sinüs enfeksiyonları gibi rahatsızlıklar mukusun fazla üretilmesine ve sürekli akıntıya yol açabilir. Bebeklerde olarak yaygın görülen bu hastalık, geniz akıntısıyla birlikte, boğazda kaşıntı ve öksürük gibi sorunlarının oluşmasına neden olabilir. Bu sorunlara neden olan geniz akıntısının meydana gelmesinin en önemli nedenlerinden biri fazla mukus akıntısının oluşmasıdır.

Bebeklerde Geniz Akıntısı Belirtileri Nelerdir?

Geniz akıntısı oluşmasının en yaygın nedenleri arasında, burun tıkanıklığı, bağışıklık sisteminin ve solunum yollarının tam gelişmemiş olması sayılabilir. Bu nedenle bebeklerde özellikle de yenidoğanlarda bağışıklık sistemleri tam gelişmemiş olduğundan dolayı burunları sebepsiz olarak çok sık tıkanır, dolayısıyla yeni doğan bebeklerde geniz akıntısı daha sık görülür. Geniz akıntısının yoğun olduğu dönemlerde boğazda kaşınma ve gıcık hissine neden olur. Bu durumda vücut kendini rahatlatması için kuru öksürük refleksini devreye sokarak tepki gösterir.

Bu nedenle bebeklerde geniz akıntısı ve öksürük çoğunlukla birlikte görüldüğünden dolayı öksürük temel belirtilerden biridir. Geniz akıntısıyla birlikte görülen öksürük, özellikle gece daha fazla görülürken, beraberinde boğazda balgam ve tıkanıklığa sebep olabilir. Ayrıca bebeklerde geniz akıntısına bağlı öksürük, grip veya soğuk algınlığı gibi enfeksiyona bağlı rahatsızlıklarla meydana gelebileceği gibi bebeklerin akciğerlerinin gelişmesinden de kaynaklanabilir.

Bebeklerde geniz akıntısı belirtileri ve semptomları şu şekilde sıralanabilir:

• Genellikle gece artan öksürük,
• Yutma zorluğu,
• Tıkanma problemleri,
• Ağız kokusu,
• Mide bulantısı,
• Seste kısıklık,
• İştahsızlık,
• Hırıltılı nefes alıp verme ve nefes darlığı,
• Meme emerken sürekli ara vermesi,
• Huzursuzluk ve sinirlilik,
• Balgam oluşması,
• Kulak enfeksiyonu,
• Burun tıkanıklığı veya koyu yapışkan mukus akıntısı,
• Horlama,
• Ağrılı kulak enfeksiyonu,
• Boğazda şişlik ve boğaz arkasında mukus.

Bebeklerde Geniz Akıntısı Nedenleri Nelerdir?

Bebeklerde genellikle üst solunum yollarının bakteri ve virüs gibi mikroorganizmalardan dolayı fazla mukus üretmesi, burun tıkanıklığına ve göz çevresindeki sinüslerin dolmasına neden olabilir. Göz çevresindeki sinüslerde mukusun sertleşerek iltihap oluşturması sonucu sinüzite yol açar. Bu nedenle bebeklerde geniz akıntısı ve burun tıkanıklığıyla birlikte meydana gelen sinüzit, vücut direncinin zayıflamasına ve kulak iltihabına neden olabilir.

Bununla birlikte bebekler, geniz akıntısı durumunda yetişkinlerle benzer belirtiler gösterse de bebeklerin vücutları daha savunmasız oldukları için daha büyük risk altındadırlar. Bebeklerde burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı etmenlerine ek olarak, üst solunum yolu hastalıkları, çevresel faktörler ve alerjik reaksiyonlar ve hava koşulları gibi birçok faktör geniz akıntısını tetikleyebilir.

Bebeklerde geniz akıntısına neden olan faktörler şu şekilde sıralanabilir:

• Alerjik rinit ve saman nezlesi gibi diğer alerjik reaksiyonlar,
• Soğuk algınlığı ve grip gibi viral veya bakteriyel üst solunum yolu enfeksiyonları,
• Kronik akciğer, astım, sinüzit, kronik sinüzit ve solunum yollarının iltihaplanması,
• Kuru, soğuk hava ve ani hava değişiklikleri,
• Sıcaklık ve nem oranında değişiklikler,
• Yutma problemleri,
• Mide reflüsü,
• Baharatlı yiyecekler veya süt ürünlerinin tüketilmesi,
• Septum deviasyonu (burun eğriliği),
• Kimyasallar,
• Kepek, toz, polen küf veya egzoz, sigara ve ateş dumanından tahriş, 
• Boğazın mukusu temizleme kabiliyetini yitirmesi,
• Buruna yabancı bir cismin sıkışması,
• Diş çıkarma,
• Üst solunum yolu öksürük sendromu,
• Burun polipleri,
• Evcil hayvanlara karşı alerji,
• Kulaklarda iltihaplanma,
• Sürekli sırt üstü yatma.

Bebeklerde Geniz Akıntısı Teşhisi

Geniz akıntısının tanısının konulması için yapılan muayene genelde kolaydır. Uzman tarafından bebeğin sağlık öyküsü ve gösterdiği belirtilere neden olabilecek etkenler hakkında bilgi alınarak muayenesi yapılır. Alınan bilgiler doğrultusunda bebekte geniz akıntısı, 10 günden daha uzun süredir varsa ve beraberinde ateş, hırıltılı solunum veya ağır kokulu mukus gibi semptomlar görülüyorsa fiziki muayene yanında farklı teşhis testleri de uygulanabilir. Çünkü meydana gelen bu belirtiler antibiyotikle tedavi edilmesi gereken bakteriyel bir enfeksiyonun belirtileri olabilir.

Bebeklerde geniz akıntısı teşhisi aşağıdaki aşamaların takip edilmesiyle yapılır:

• Fizik muayene: Geniz akıntısına neden olan sorunun doğru teşhis edilmesi için, ilk olarak geniz akıntı sıvısı muayene edilir. Sıvının, yeşil, katı ve iltihaplı veya berrak, sulu yapıda olması farklı tanı ihtimallerini meydana getirir. Dolayısıyla, bebeklerde geniz akıntısı ve balgam olması da dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Bununla birlikte bebeğin ateşi olması durumunda burun ve boğaz ince endoskopla incelenerek teşhis konulabilir. Fakat fiziki muayene sonucu teşhis konulamadığı takdirde kan sayımı, alerji testi veya görüntüleme testleri gibi testler uygulanabilir.
• Kan testi: Herhangi bir ön hazırlık yapılmadan bebeklerin topuğundan veya parmak ucundan kan alınarak test edilir. Virüs olması durumunda vücut kanda antikor üretir, bu nedenle alınan kanda antikorun varlığı teşhis edilebilir. Ayrıca CRP testide uygulanır, çünkü enfeksiyon CRP değerlerin yükselmesine neden olduğu için kanda iltihap seviyeleri tespit edilebilir.
• Görüntüleme testleri: Geniz akıntısı, burunda oluşan poliplerin varlığı, sinüzit veya burun yapısında meydana gelen fonksiyonel bozuklarından şüphe duyulduğu takdirde röntgen çekilir. Bebeklerde röntgen çekimi için ön bir hazırlığa gerek yoktur. Sinüzit için elde edilen görüntüler sayesinde, sinüslerde boşluğun durumuna ve mukozanın kalın olup olmadığına bakılarak değerlendirilir. Bununla birlikte bilgisayarlı tomografi teşhis aşamasında çok sık kullanılan tanı yöntemlerinden biridir. 
• Alerji testi: Geniz akıntısında, herhangi bir enfeksiyonun varlığından şüphe duyulduğunda neden olan mikroorganizmanın türünün tespit edilmesi için sıvıdan örnek alınır. Alınan sıvı boyanarak, sıvının alerjik mi yoksa mikrobik mi olduğu tespit edilir.

Bebeklerde Geniz Akıntısı Nasıl Tedavi Edilir?

Birçok bebekte geniz akıntısı evde alınan önlemler ve uygulanan yöntemler sayesinde kısa sürede kendiliğinden geçmektedir. Fakat bu yöntemler uygulandığı takdirde geniz akıntısı geçmediğinde tıbbi olarak tedavi edilmesi gerekir. Bu nedenle geniz akıntısına neden olan etmen tanı ve teşhis edildikten sonra bebeklerde geniz akıntısı tedavisi o yönde yapılır. Dolayısıyla geniz akıntısına sebep olan faktörün tedavi edilmesi veya tamamen ortadan kalkmasıyla, kendiliğinden normal seviyelere geri döner.

Bebeklerde geniz akıntısı tedavisi aşağıdaki şekilde yapılmaktadır:

• İlaç tedavisi: Üst solunum yolunu etkileyen mikroorganizmaların neden olduğu geniz akıntısını önlemek için genellikle ilaç tedavisi uygulanır. Sinüzit veya bazı bakteriler yoğun şekilde geniz akıntısına yol açar. Bu gibi durumlarda bebeklerde geniz akıntısı için ilaç olarak antibiyotik önerilir. Bununla birlikte antibiyotik kullanımının yanında kısa süreli burun damlası veya sprey olarak da uygulanabilir. Antihistaminik ilaçlar sayesinde geniz akıntısı problemi hafifletilerek hızlı bir şekilde iyileşme sağlanabilir. Ancak bebeklere bu tür ilaçlar muhakkak uzman kontrolü altında verilmelidir. Bununla birlikte mide reflüsü olması durumunda, asit salgısını azaltan anti-reflü ilaçları reçete edilebilir.
• Yaşam tarzı değişikleri: Bebeklerde geniz akıntısı, herhangi bir maddeye karşı alerjik bir reaksiyondan kaynaklanıyorsa, ilk olarak neden olan etken belirlenerek o yönde değişiklik yapılır. Örneğin 2 aylık bebekte geniz akıntısı bulunduğu odanın havasından veya herhangi bir toz veya küf gibi maddelerden kaynaklanıyorsa, odanın ısısı ve nem oranı ayarlanmalıdır. Ayrıca toz tutan peluş oyuncak halı ve tüylü battaniye gibi materyaller kaldırılmalıdır. 
• Beslenme düzeni: Ek gıdaya başlayan bebekler besinlere karşı daha çabuk reaksiyon gösterirler. Bu yüzden besin alerjisi durumunda da geniz akıntısı meydana gelebildiğinden bebeklerin beslenme düzenine bakılarak diyet programı düzenlenir. Başta hangi besin olduğu belirlenerek beslenme programından o besin çıkartılarak geniz akıntısının önüne geçilebilir. Ayrıca bebeklerde mide reflüsü söz konusu ise emen bebekler daha sık ve az emzirilmelidir. Bunun yanında ek gıda alan bebeklerde alerji riski yüksek gıdalar kesilmelidir. 

Bebeklerde Geniz Akıntısı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Bebeklerde geniz akıntısı uygulanan ilaç tedavisi ve bazı yaşam tarzı değişiklikleriyle kolayca tedavi edilebilir. Fakat tedavisine geç kalındığı veya yapılmadığı takdirde, daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Geniz akıntısıyla birlikte öksürük olması durumunda, mukusunda daha fazla artmasından dolayı öksürük kalıcı hale gelerek kronikleşebilir. Bu da bebeklerde uyku ve beslenme problemine neden olacağı gibi gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir.

Artan mukus ve geniz akıntısı östaki borusuna ulaştığı takdirde sıvı birikmesine ve orta kulak iltihabına yol açabilir. Dolayısıyla iltihap ilerleyerek kulak ağrısına ve işitme problemlerine sebep olabilir. Tedavi olmayan geniz akıntısı, zamanla ses kısıklığına, reflü hastalığına ve yemek borusunun tahrişine sebebiyet verebilir. Bununla birlikte 3 aydan küçük çocuklar sadece burunlarından nefes aldıkları için artan ve temizlenemeyen mukus yüzünden nefes problemlerine neden olabilir.

Bebeklerde Geniz Akıntısına Ne İyi Gelir?

Anne sütü alan bebeklerin bağışıklığı sistemleri daha kuvvetli olduğundan dolayı, bu durum mukuslarının daha ince olmasına sebep olarak geniz akıntısının daha kolay geçmesine neden olur. Bu nedenle emen bebekler düzenli, az ve sık şekilde emzirilmedir. Eğer bebeğin emmesi azalmış ve ek gıdaya başlaması durumunda havanın kurumasından dolayı meydana gelen tahrişi önleme için sıvı alımına dikkat edilmelidir.

Bebeklerde burun temizliği önemli olduğu için, burun aspiratörü kullanılarak oluşan fazla mukus temizlenmeli ve rahat nefes alması sağlanmalıdır. Bebeklerde geniz akıntısına bitkisel çözümler arasında özellikle 2 yaşından küçük bebekler için sıcak suyun içine lavanta veya nane eklenerek bulunduğu ortama koyulduğunda hava kanallarının açılmasına yardımcı olabilir.

Bununla birlikte bebeklerde geniz akıntısı durumunda yapılması gerekenler şu şekilde sıralanabilir:

• Bulunan ortam buhar makinesiyle nem oranı arttırılmalıdır,
• Emen bebekler az ve sık emzirilmelidir, 
• Burundaki fazla mukus temizlenmelidir,
• Uzmanın önerdiği ilaçlar ve burun spreyleri uygun şekilde kullanılmalıdır,
• Sıvı alımına dikkat edilmelidir,
• Bebeğin odasının hijyenine dikkat edilmelidir,
• Kullanılan biberon, kaşık ve tabak gibi malzemelerin temizliğine dikkat edilmelidir,
• Kalabalık ve sigara içilen ortamlardan uzak tutulmalıdır,
• Bebeğin başı biraz yükseltilerek yatırılmalıdır,
• Sürekli sırt üstü yatması engellenmelidir,
• Bulunduğu ortamın ısısı ayarlanmalı, havalandırılmalı ve oda güneşlendirilmelidir,
• Bebeğe ait tüm eşyalar kimyasal içermeyen uygun deterjanlarla yıkanmalıdır,
• Uyku düzenine dikkat edilmelidir,
• Ek gıda alan bebeklerin besinlerinde baharat kullanılmamalı, meyve ve sebze alımına dikkat edilmeli, süt ürünleri verilmemelidir.

Bebeklerde Geniz Akıntısına Ne İyi Gelmez?

Bebeklerin ürettiği mukusun tamamen incelmesini veya geniz akıntısının geçmesi sağlamak için birçok tıbbı ve bitkisel yöntemler vardır. Anne sütü alan bebeklerin yetersiz emzirilmesi veya ek gıda alan bebeklerin su ihtiyacının karşılanmaması, ürettikleri mukusun daha yapışkan ve koyu bir yapıya sahip olmasına yol açar. Kapalı, havasız, tozlu ve dumanlı bir ortamda olması, zararlı partiküllerin solunum yoluna girerek mukus kıvamının değişmesine ve beraberinde burun tıkanıklığına, sinüzite, alerjik reaksiyonlarına neden olabilir.

Kötü yaşam koşulları, hava kirliliği, virüs ve bakterilerin kolaylıkla yayıldığı kalabalık ortamlara sokulması üst solunum yolları enfeksiyonların daha çabuk oluşmasına neden olur. Bebeğin sağlıksız ve yetersiz beslenmesi veya uyku düzenine dikkat edilmemesi bağışıklık sisteminin düşüklüğüne dolayısıyla, geniz akıntısına neden olan, birçok hastalık riskini arttırabilir.

Bebeklerde Geniz Akıntısı için Hangi Doktora Gidilir?

Bebekler ilk 3 ay sadece burundan nefes alıp verme yeteneğine sahiptirler ve ağzı sadece beslenme aracı olarak kullanırlar. Dolayısıyla ağızdan solunum gerçekleştiremeyen bebeklerde nazal solunum zorunlu ve temel bir fonksiyon haline gelirken, özellikle de sürekli emen ve 0-3 ay arası bebeklerin burunları da tıkalı olduğunda hayati önem taşır. Geniz akıntısı öncelikle burun sağlığını ilgilendiren bir rahatsızlık olduğundan dolayı, burunda herhangi fonksiyonel bozukluğun veya aşırı mukus üretimine neden olan bir rahatsızlığın olup olmadığının belirlenmesi için Pediatrik (Çocuk) Kulak Burun Boğaz Hastalıkları (KBB) bölümüne başvurulmalıdır.

Bebeklerde bu rahatsızlık normal olabileceği gibi birçok etkene bağlı olarak farklı hastalıklardan da kaynaklanabilir. Bebekler doğal olarak sümkürerek burunlarını temizleyemedikleri için, aşırı mukus üretiminden dolayı örneğin 1 aylık bebekte geniz akıntısına yol açtığında nefes almasını da zorlaştıracağı gibi beraberinde farklı hastalıklara da neden olabilir. Bu nedenle bebeğin geniz akıntısı bu tür problemlere neden oluyorsa, Pediatrik (Çocuk) Kulak Burun Boğaz Hastalıkları (KBB) Uzmanına muayene ettirerek erken teşhis ve tedavi ile olası bir hastalığın önüne geçilebilir.